ئاسىيە بىنتى مۇزاھىم (بىنتى ـــ ئەرەب تىلىدا «قىزى» دېگەن مەنىدە بولۇپ، مۇزاھىمنىڭ قىزى ئاسىيە دېگەننى بىلدۈرىدۇ. ئەسلىگە ھۆرمەت قىلىش ۋە كىتابلاردىن تېپىش ئاسان بولسۇن ئۈچۈن بەزى ئىسىملار مۇشۇ شەكىل بويىچە ئېلىندى.) قەدىمكى مىسىر پادىشاھلىرىدىن بولغان پىرئەۋىن ۋەلىد ئىبنى مۇسئەبنىڭ خوتۇنى. ئاسىيەنىڭ ياخشى نامى «قۇرئان كەرىم» ۋە ھەدىسلەردە ئاياللارنىڭ ئۈلگۈسى سۈپىتىدە تىلغا ئېلىنغان. ئاسىيە ئېرى پىرئەۋىننىڭ بەنىي ئىسرائىل خەلقىگە قىلغان قاتتىق زۇلۇمى ۋە ئۆزىنى خۇدا ھېسابلاپ، ھەددىدىن ئاشقان قىلمىشىغا نارازىلىق بىلدۈرۈپ ئىنكار قىلغان. ئاخىر پىرئەۋىننىڭ زۇلۇمىدا ئالەمدىن ئۆتكەن. زالىم پىرئەۋىن بىر كېچىسى يامان چۈش كۆرۈپ قېلىپ، مۇنەججىملەرنىڭ چۈشىگە بەرگەن تەبىرىدىن قاتتىق چۆچۈپ، بەنىي ئىسرائىل ئىچىدە تۇغۇلىدىغان ئوغۇل بوۋاقلارنى ئۆلتۈرۈشكە بۇيرۇغان. دەل مۇشۇ زاماندا مۇسا ئەلەيھىسسالام تۇغۇلۇپ، ئانىسى يوشۇرۇشقا ئامالسىز قېلىپ، بوۋاقنى ساندۇققا سېلىپ نىل دەرياسىغا تاشلىغان. ساندۇق پىرئەۋىننىڭ خوتۇنى ئاسىيەنىڭ قولىغا چۈشكەن. پىرئەۋىن بوۋاقنى ئۆلتۈرمەكچى بولغاندا ئاسىيە توسۇۋالغان ۋە بوۋاقنى بالىچىلاپ بېقىۋالغان. ئاللاھقا ئىمان ئېيتىپ، پىرئەۋىننىڭ چېكىدىن ئاشقان ئاسىيلىقىغا قارشى چىققان ۋە موسا ئەلەيھىسسالامنى بېقىۋېلىپ كۆپ مەرھەمەتلەرنى قىلغان ئاسىيەنىڭ نامى «قۇرئان كەرىم»دە زىكىر قىلىنىپ، يۇقىرىقى ۋەقەلىك بىلەن باغلىنىپ كەلگەن.

«قۇرئان كەرىم»دە ئاسىيە پىرئەۋىننىڭ ئايالى دېگەن نام بىلەنلا ئاتالغان بولۇپ، ئىسمى ئېنىق ئېيتىلمىغان. ئەمما، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ھەدىسلىرىدە ۋە باشقا مەنبەلەردە ئىسمىنىڭ ئاسىيە ئىكەنلىكى ئېيتىلغان.

راھىلە -------------------------------------- ئېشەككە ئارتىلغان يۈك
گۈلنار--------------------------------------دوزاقنىڭ ئۇتى
سۇبات-------------------------------------ھوشسىزلىنىش
ساھىلە------------------------------------تىلەمچى
ئەدھەم-----------------------------------زەڭگى ، قارا .

ۋار ۋارنىڭ ئەسكەرتىشى .بۇ ئىسىملارنىڭ ئەسلى يىلتىزى ئىجابىي مەنىنى ئىپادىلەيدىغان بولۇپ ،بىزنىڭ تەلەپپۇزدىكى خاتالىغىمىز تۈپەيلى مۇشۇنداق ئۆزگىرىپ كەتكەن .مەسىلەن :

فەررۇن ....چاشقان دىگەن سۆزدىن ...ئەلفىرە ..،..تۇزۇلۇپ چىقسا ... . ..چاشقاننىڭ بالىسى ياكى چاشقان
خىنزىر ... چوشقا دىگەن سۆزدىن .....خۇنزىرە ........بولسا....  چوشقىنىڭ بالىسى  چوشقا  ...............توغرا....
راھىلە دىسە  خاتا ......رائىلە  دىسە گۇزەل ، چىرايلىق  دىگەن مەنىلەردە
گۇلنار دىسە خاتا ...گۇلنۇر دىسە نۇرلۇق ، پارقىراق ئچىلغان گۇل دىگگن مەنىدە
كۇپۇنچىسى توغرىلىقتىن ....تەلەپپۇزدا  كىچككىنە ئۆزگىرىش بىلەن مەنىسىمۇ زور دەرىجىدە ئۆزگەرگەن .
ساھىل{ ئاسان بولغۇچى  ئەكسچە} سائىل{تىلەمچى خۇددى }ئاسىيە{دىگەن ئىسىم ئەرەب تىلىدا( سواد)ھەرپى بىلەن ئېيتىلسا ئا سى  گۇناھكار بولغانغا ئوخشاش (لېكىن بىزنىڭ تىلىمىزدا سواد ھەرپى يوق) تەلەپپۇز بىر ھەرىپ خاتابولسازور خاتالىق كىلىپ چىقىدۇ .

ئوغۇللىرىمنىڭ ئىسمى    ئادىل  ، ئابدۇۋېلىي ، نۇرئېلىي . بۇ ئىسىملارنى  دىنىي ئالىملىرىمىزدىن سوراپ قويغان .

  «ئاسىيە » دىگەن ئىسىمنىڭ  مەنىسىنى  ئۇستازىممۇ  شۇنداق  دىگەن  ،  ئەڭ ياخشىسى  ئۇنداق  قۇيۇلمىگىنى  ياخشىمىكىن . مەنىسى   ياخشى  ئىسىملارمۇ   ئاز  ئەمەسقۇ .           ھە  راسىت  قىرىندىشىم ،  بۇ  تىمىڭىزفا  رەھمەت   ،  ئاللاھ   ئەجرىنى  بەرسۇن .

مىنىڭمۇ بىر قىزىمنىڭ ئىسمى مەدىنۇر يەنە بىر قىزىمنىڭ ئىسمى مەھلىيا بۇ ئىسىملارنىڭ مەنىسى ياخشىمىدۇر بىلدىغانلار بولسا ئېغىر كورمەي ئېيتىپ بەرگەن بولساڭلار ،بۇ تېمىنى يوللىغان قېرىندىشىمىزغا ئاللاھ رەھمەت قىلسۇن،

تېما   ئېگىسىگە   رەخمەت  ،  اللاھ  ئەجىر  بەرسۇن  قېرىندىشىم  !!

ئەسكەرتىش: مەنزىرە- ئۇيغۇرچە ئسىمدۇر،  مەنىسى: گۈزەل زىمىن، چىرايلىق باھار........
=====================================================

               مۇشۇ تېمىنى كۆرگەن قېرىنداشلار سىلەرگە كۈچلۈك ئەڭ يۇقىرى ئاۋازدا مۇراجەت قىلىمەن :
               ئەڭ ياخشىسى ئۇيغۇرچە ئىسىم قويۇڭلار، شۇندىلا گۇناھقا يىراق تۇرغايسىلەر...........
تۇرسۇن، تۇردى، ئەركىن، ئادىل، ئازاد، ئالىم، ئەلى ، دىلشات، ئىلىيار، ئىلىزات، قەيسەر، باتۇر، غەيرەت، ئىكرام، ئەقىدە، ئىرادە، زىيادە، ئازادە، ئاينۇر، گۈلنۇر، باھارگۈل، يۇلتۇز، گۈلنىسا، گۆھەربانۇ، شىرىن بانۇ........... قېنى قايسىڭلار بۇ ئىسىملارنى توغرا، ئىنىق تەلەپپۇز قىلىپ ئاتاۋاتىسىلەر؟ بۇنداق سورىسام، كۈلگۈڭلار كەلدىغۇ دەيمەن ھە؟

            ئەرەپ تىلىنى ئۈگىنىۋاتقانلار بارمۇ ئاراڭلاردا؟  شۇلارغا ئايان، تىل ئۈگىنىشتە توغرا تەلەپپۇز قىلىش ئەڭ موھىم.
شۇڭا دىققەت قىلمىسىڭىز ئېغىزىڭىزدىن چىققىنى گۈزەل سۆز-ئىبارە بولماي، ئەكسىچە باشقىلارنى ھاقارەتلىگەن كىشى بولۇپ قالىسىز، بولۇپمۇ ساۋاپ بولىدۇ، ياخشى بولىدۇ دەپ قويۇۋالغان ئەرەپچە، قۇرئانچە ئىسىملارنىڭ بۇزغۇنچى جىنايەتكارى بولۇپ قالسىز،  ئۇنداقتا سىز بۇ ئالەم، بۇ ئالەمدە ئاشۇ ئىنساننىڭ ئىسمى ئۈچۈن گۇناھكار بولۇپ قالسىز.  

             ئەتراپىڭلارغا قاراڭلار، يوغان قۇلاقلىرىڭلارنى دىڭ تۇتۇپ ئاڭلاپ بېقىڭلار، ئەرەپچە قويۇلغان ئىسىملارنى  كىم توغرا، ئىنىق تەلەپپۇز قىلىۋاتىدۇ. ئاتاۋاتىدۇ. مۇھەممەدنى مەمەت، ئابدۇلئەھەتنى ئابلەت، ئەھمەدنى ئەخمەت، مۇھەممەتئەلىنى مەمەتئەلى، مۇستافانى مۇستاپا، مۇجاھىتنى موجايىت دەپ ئاتىساق قېنى ئاقىۋىتىنى ئۆزىڭىز ئويلاپ بېقىڭ قېرىندىشىم.
            
                خۇلاسە: يېڭىلا دۇنياغا كۆز ئاشقان ئاللاھ ئىنئام قىلىپ بەرگەن پەرزەنتكە قانداق ئىسىم قويۇش ئاتا-ئانىنىڭ قەرزدۇر، بۇرچىدۇر، ئاخىرەتتە ئىنامنىڭ جاۋابىنى بېرىدىغانمۇ ھەم شۇ كىشىلەردۇر.                

ئۇيغۇرچە ئىسىم قويۇڭلار قېرىنداشلار....ئىزدىنىپ بېقىڭلار ئۆزىمىزنىڭ كونا تۈركچە ئىسىملىرى قانداق چىرايلىق

توغرا ئەيتىدۇ.مىنىڭ ئسمىم ئەلى بولىدىغان ئسىممىكەن مەن بۇ ئسمىمنى بەك ياقتۇرىمەن.رەھمەت.

پەيغەمبەر ئەلەيچىسسالاممۇ چەممە پەرزەنتلىرىگە ئەڭ گۇزەل ئىسىملارنى تاللاپ قويغان.

ئەبۇ داۋۇت ۋە نەسەئى، ئەبى ۋەھىب جەشمىدىن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ مۇنداق دېگەنلىكىنى رىۋايەت قىلىدۇ:«بالىلىرىڭلارغا پەيغەمبەرلەرنىڭ ئىسىملىرىنى قويۇڭلار، ئىسىملارنىڭ ئىچىدە ئاللاھ ئەڭ ياخىش كۆرىدىغىنى ئابدۇللاھ ۋە ئابدۇراھماندۇر. ئەڭ توغرا بولغان ئىسىم ھارىسۋە چەمەندۇر.ئىسىملاردىن ئەڭ يامان بولغىنى ھەرب ۋە مۇررا دېگەن ئىسىمدۇر»
  پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئەۋلات تەربىيسسدېن