تۇقسۇندا شامال كۆپ چىققاچقا دەرەخلەر يانتۇ .شۇڭا ئەتىيازدا كۆچەت تىككەندە، كۆچەتلەر شىمالغا قىيسايتىپ تىكىلىدۇ. بوراننىڭ دەردىدە تۈزلىنىپ قالار دەيدىغان گەپتە.ئەگەر بوۋايلار دائىم بىر تەرەپكە قاراپ تۇرىۋەرسە ،ساقال-بۇرتلىرىمۇ بىر تەرەپكە يانتۇ بولۇپ قىلىشى تەبىئي.مەنچە شامال ئېغىزلىرىنى پۈتۈنلەي ئېتىۋەتسە بولمايدۇ،ئەمما مۈمكىن بولسا توقسۇننىڭ ئۈستىنى يىپىۋەتسە ياخشىراقمىكىن.
تۇقسۇن ئالدى بىلەن كىشىلەرگە ھەددىدىن ئارتۇق ئىللىقلىقى ---كۈچلۈك ئاپتىپى بىلەن تۇنۇش.
تۇقسۇنلۇقلارنىڭ كىشىلەرگە بىرىدىغان تەسىرى ئازراق"توڭ".
ئەمىلىيەتتە تۇقسۇن خەلقى ئىنتايىن ساددا،ئاقكۆڭۈل بولۇپ،پەقەتلە گەپ قىلغاندا ئاۋازى باشقىلارنىڭكىدىن يۇقىرىراق. بۇ مەسىلىنى ،يەنى تۇقسۇن خەلقىنىڭ نىمە ئۈچۈن يۇقىرى ئاۋازدا سۆزلەيدىغىنىنى ،فىزىكا بىلىملەرى ئارقىلىق چۈشەندۈرۈش مۈمكىن:بۇنىڭغا توقسۇننىڭ ئىسسىقى سەۋەپ.
دىمەك تۇقسۇن خەلقى 40 نەچچە گىرادۇسلۇق ئىسسىق مۇھىتتا ياشاپ،باشقا يۇتلاردىكى كىشىلەرگە قارىغاندا كۈچەپرەك گەپ قىلىشقا ئادەتلىنىپ قالغان.مانا بۇ ئۇلارنىڭ "توڭ"لىقىنىڭ سەۋەبى.
كۈندۈزى ئىسسىق ھاۋانىڭ تەسىرىدە ھاۋا مالىكولىلىرى شالاڭداپ كەتكەچكە ،كەچقۇرۇن بولغاندا (تىمپۇراتۇرا قايتىدىن تۆۋەنلىگەندە ) ھاۋانىڭ ھەجمى كىچىكلەپ،بىر نىسبىي ۋاكۇئۇم شەكىللىنىپ قالىدۇ-دە بۇ بوشلۇقنى تۇقسۇن ئەتراپىدىكى رايۇنلاردىن ،بولۇپمۇ تۇقسۇنغا قارىغاندا سوغۇقراق بولغان رايۇنلاردىن ،ھاۋا مالىكۇلىلىرى كېلىپ تۇلۇقلايدۇ.--مانا بۇ دەل ھاۋا ئىقىمىنى -يەنى شامال -بوراننى شەكىللەندۈرىدۇ.
دىمەك ياز كۈنلىرى توقسۇندا كۈندىزى ھاۋا قانچە ئىسسىق بولسا ،كەچقۇرۇن بولغاندا شۇنچە كۈچلۈك شامال -بوران چىقىدۇ.
مەنبە:ئاپتاپ
