ئىسرائىلىيەنىڭ ئىرانغا قارىتا ھەربىي ھەرىكەت ئېلىپ بارىدىغانلىقى توغرۇلۇق خەۋەر تارقىلىشى خەلقئارا جامائەتچىلىكنى قاتتىق ئەندىشىگە سالدى. رۇسىيەدىن كېيىن ئامېرىكا قوشما ئىشتاتلىرى، جۇڭگو ۋە بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىمۇ بۇنىڭدىن قاتتىق ئەندىشە قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.
ئامېرىكا قوشما ئىشتاتلىرى مۇداپىئە مىنىستىرى لېئون پانېتتا، ئىسرائىلىيەنىڭ ئىرانغا قارىتا ئېلىپ بېرىش ئېھتىمالى بولغان ھەربىي ھەرىكەتنىڭ رايونغا قاتتىق تەسىر كۆرسىتىدىغانلىقىنى ۋە ئېغىر ئاقىۋەتلەرنى كەلتۈرۈپ چىقرىدىغانلىقىنى ئېيتتى.
لېئون پانېتتا، ھەربىي ھەرىكەتنىڭ ئىراننىڭ يادرو پىروگراممىسىنى پەقەت ئۈچ يىللا كېچىكتۈرەلەيدىغانلىقىنى ۋە شۇ ۋەجىدىن بۇنىڭ ئەڭ ئاخىرقى چارە دەپ قارىلىشى لازىملىقىنى ئەسكەرتتى.
ئۇ يەنە، بۇنىڭ ئورنىغا ئىرانغا قارشى تېخىمۇ قاتتىق ئېمبارگو يۈرگۈلۈشىنى تەلەپ قىلدى.
بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى باش كاتىپى بان كىمون، مەسىلىنىڭ ھەربىي ھەرىكەتلەر بىلەن ئەمەس، مۇزاكىرىلەر ئارقىلىق ھەل قىلىنىشى لازىملىقىنى ئېيتتى.
جۇڭگو بولسا ئىرانغا قارشى يېڭى ئېمبارگۇلارنى قوللىمايدىغانلىقىنى بىلدۈردى.
سۈرىيە پىرېزىدېنتى بەششار ئەسەدنىڭ، خەلقئارا جەمئىيەتكە خەلقنىڭ دېموكراتىيە ۋە ئەركىنلىك تەلەپلىرىنى قاندۇرىدىغان شەكىلدە ئىسلاھات ئېلىپ بارىدىغانلىقى ھەققىدە ۋەدە قىلغان بولۇشىغا قارىماي زوراۋانلىق ھەرىكەتلىرى داۋام قىلماقتا.
ئۆتكەن ھەپتە ئەرەب ئەللىرى ئىتتىپاقى تەرىپىدىن تەييارلانغان تىنچلىق پىلانىنىڭ دەمەشق دائىرىلىرى تەرىپىدىن قوبۇل قىلىنغانلىقى ئېلان قىلىنغاندىن بۇيان 110 كىشى ئامانلىق ساقلاش كۈچلىرى تەرىپىدىن ئۆلتۈرۈلدى.
خەلقئارا جەمئىيەتنىڭ بەششار ئەسەد ھۆكۈمىتىگە بولغان نارازىلىقىمۇ بارغانچە كۈچەيمەكتە.
ئامېرىكا قوشما ئىشتاتلىرىنىڭ مۇئاۋىن دىپلوماتىيە مىنىستىرلىرىدىن جېفرېي فېلتمان، بەششار ئەسەدنىڭ قېچىپ قۇتۇلغىلى بولمايدىغان بىر خىل ئاقىۋەتكە دۇچار بولۇشقا ئاز قالغانلىقىغا ئىشىنىدىغان كۆپلىگەن ئەرەب دۆلىتى رەھبىرىنىڭ ئۇنى دۆلىتىدىن ئايرىلىپ سۈرگۈندە ياشاشقا چاقىرغانلىقىنى بىلدۈردى.
فېلتمان، ئامېرىكا دۆلەت مەجلىسىنىڭ تاشقى مۇناسىۋەتلەر كومىتېتىدىكى سۈرىيەگە مۇناسىۋەتلىك يىغىنىدا قىلغان سۆزى ئەسناسىدا، تۈركىيەنىڭ سۈرىيە ھۆكۈمىتىگە بېسىم ئىشلىتىشىنىڭ ئىنتايىن مۇھىم ئىكەنلىكىنى ئەسكەرتتى.
ئامېرىكا قوشما ئىشتاتلىرى پىرېزىدېنتى باراك ئوبامانىڭ ئوتتۇرا شەرق مەسلىھەتچىسى دېننىس روس ۋەزىپىسىدىن ئىستېپا بەردى.
دېننىس روسنىڭ كۈتۈلمىگەندە ۋەزىپىسىدىن ئىستېپا بېرىشى، ئىسرائىلىيەنىڭ ئىرانغا قارشى ھەربىي ھەرىكەت ئېلىپ بېرىشقا تەييارلىنىۋاتقانلىقى توغرۇلۇق تارقالغان خەۋەرلەرنىڭ ئوتتۇرا شەرق ۋەزىيىتىنى يەنىمۇ كەسكىنلەشتۈرۈۋەتكەن بىر مەزگىلگە توغرا كېلىپ قالدى.
دېننىس روسنىڭ ۋەزىپىسىدىن ئىستېپا بېرىشى توغرۇلۇق ھېچقانداق مەلۇمات بېرىلمىدى.
ئامېرىكا قوشما شىتات تەكشۈرۈش ئىدارىسى يېقىندا ئامېرىكا ئارمىيەسىگە كىرىۋالغان قارا گۇرۇھ تەشكىلاتىنىڭ 53 كە يەتكەنلىكى، بۇنىڭ ئىچىدىكى نۇرغۇننىڭ چەتئەلدىكى ئامېرىكا ئارمىيە بازىسىغا چېتىشلىق ئىكەنلىكىدەك كىشىنى ھەيران قالدۇرىدىغان خەۋەرنى ئېلان قىلدى. كورىيە تاراتقۇلىرىنىڭ 8-نويابىر ئاشكارىلىشىچە، كورىيەدىكى ئامېرىكا ئارمىيەسىنىڭ ئىچىدىمۇ ئوخشاشلا قارا گۇرۇھنىڭ ئادەملىرى بار بولۇپ، ئۇلار زەھەر ئەتكەسچىلىكى بىلەن شۇغۇللىنىدىكەن. ئەمما كورىيەدىكى ئامېرىكا ئارمىيەسىنىڭ قوماندانلىق شىتابى شۇ كۈنى يۇقىرىقى كۆز قاراشنى ئىنكار قىلغان.
كورىيە «مەركەز گېزىتى»نىڭ 8-نويابىردىكى خەۋىرىگە قارىغاندا، ئامېرىكا دۆلەتلىك قوشما شىتات تەكشۈرۈش ئىدارىسى قارمىقىدىكى دۆلەت قارا جەمئىيەت تەشكىلاتى ئۇچۇر مەركىزى يېقىندا نەشىر قىلغان «2011-يىللىق قارا جەمئىيەت تەشكىلاتلىرىنىڭ تەھدىتىنى باھالاش ھەمدە يېڭى يۈزلىنىشىنى تەھلىل قىلىش» دېگەن دوكلاتىدا، قارا جەمئىيەتنىڭ پائالىيىتى بارغانسېرى يوشۇرۇن بولۇپ ئۇلارنىڭ كىرمەيدىغان تۆشۈكى يوق، ئامېرىكا ئارمىيەسىگە كىرىۋالغان قارا جەمئىيەت تەشكىلاتى 53گە يەتتى، بۇنىڭ ئىچىدە ھەتتا ئامېرىكىدىكى كورىيە مۇھاجىرلىرىدىن تەشكىللەنگەن قارا جەمئىيەت تەشكىلاتى «كورىيە ئەجدىھا جەمەتى»مۇ بار دېيىلدى. دوكلاتتا مۇنداق دېيىلدى: ئامېرىكا ئارمىيەسىنىڭ ئافغانىستان، گېرمانىيە، ئىراق، ئىتالىيە، ياپونىيە ھەمدە كورىيەدىكى قىسمىدىمۇ قارا جەمئىيەت تەشكىلاتى ئەزالىرى ئىلگىرى ھەربىي خىزمەت ئۆتىگەن ياكى ئۆتىمەكتە، ئامېرىكا زېمىنىدىكى قىسمىغىمۇ قارا جەمئىيەت ئۇنسۇرلىرى كىرىۋالغان.
مەزكۇر دوكلاتتا شۇنىڭ بىلەن بىرگە مۇنداق دەپ ھېسابلاندى، «قارا گۇرۇھنىڭ ئارمىيەگە كىرىشى»دىكى مۇددىئاسى ئوخشىمايدۇ، گەرچە نۇرغۇن كىشىلەر توپ مەزھەپ تۇرمۇشىدىن قېچىپ ئارمىيەگە كىرگەن بولسىمۇ لېكىن نۇرغۇنلىرى قارا گۇرۇھ تەشكىلاتىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە قورال ۋە زەھەر ئەتكەسچىلىكى بىلەن شۇغۇللىنىشقا ئاسان بولۇش ئۈچۈن ئامېرىكا ئارمىيەسىگە كىرگەن. دوكلاتتا : ئامېرىكا ئارمىيەسىنىڭ ھەر قايسى ساھەلىرىگە كىرىۋالغان قارا جەمئىيەت تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىرى ھەربىي خىزمەت ئۆتىگەن ئورنىنىڭ ئۆزگىرىپ تۇرۇشىدەك ئالاھىدىلىكىدىن پايدىلىنىپ، ئامېرىكا ئارمىيەسىنىڭ چەتئەلدە تۇرۇشلۇق قارا گۇرۇھ كۈچلىرىنى كېڭەيتمەكتە دېيىلدى. دوكلاتتا يەنە مۇنداق دەپ كۆرسىتىلدى: ھەممىدىن يامىنى قىسمەن قارا گۇرۇھ ئامېرىكا ئارمىيەسىگە سەپلەپ بېرىلگەن قورالغا ياكى قىسىمنىڭ «كەسپىي قاتىل» تەربىيەلەپ بېرىشىدىن پايدىلىنىپ بۇ ئارقىلىق جىنايەت سادىر قىلىشقا ئۇرۇنغان.
كورىيە SBS تېلېۋىزىيە ئىستانسىسىنىڭ خەۋىرىدە مۇنداق دېيىلدى: يېقىندا كورىيە ساقچىلىرى زەھەر ئېلىپ سېتىش ۋە ئەتكەسچىلىك بىلەن شۇغۇللاندى دەپ گۇمان قىلىنغان كورىيەدە تۇرۇشلۇق ئامېرىكا ئارمىيەسىنىڭ 16 ئەسكىرىنى دېلو تۇرغۇزۇپ تەكشۈرگەن، تەكشۈرۈلگۈچىلەر بۇ قېتىمقى دوكلاتتا قارا جەمئىيەت تەشكىلاتىنى تىلغان ئالغان. كورىيە ساقچى دائىرىلىرىنىڭ ئالاقىدار ئەربابى مۇنۇلارنى بىلدۈردى: ئامېرىكا ئارمىيەسىنىڭ 8-ئارمىيەسىدە بىرەيلەن ئامېرىكا قوشما شىتات تەكشۈرۈش ئىدارىسى تىلغا ئالغان قارا جەمئىيەت ئەزاسى دەپ قارالغان، ئۇندىن باشقا يەنە نۇرغۇن ئادەم تەكشۈرۈلىۋېتىپتۇ. كورىيە MBC تېلېۋىزىيە ئىستانسىسىنىڭ 8-نويابىردىكى خەۋىرىگە قارىغاندا، كورىيەدە تۇرۇشلۇق ئامېرىكا ئارمىيەسىنىڭ قوماندانلىق شىتابى شۇ كۈنى بايانات ئېلان قىلىپ: ئاتالمىش كورىيەدە تۇرۇشلۇق ئامېرىكا ئارمىيەسى ئارىسىغا قارا جەمئىيەت ئۇنسۇرلىرى كىرىۋالغان دېيىش ئاساسسىز دېدى. ئەمما، باياناتتا: بەزىلەرنىڭ قارا جەمئىيەت بىلەن چېتىشلىقى بارلىقىدىن ئەندىشە قىلىدىغانلىقى بىلدۈرۈلدى.
بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ باش كاتىپىنىڭ باياناتچىسى 10-نويابىر بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ نىيۇيوركتىكى باش ئورگىنىدا مۇنداق دېدى: بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ باش كاتىپى بان كىمون ئىراننىڭ يادرو پىلانىنىڭ ھەربىي ئىشلارغا ئىشلىتىش ئېھتىماللىقىنىڭ بارلىقىغا دىققەت قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى، ھەمدە ئىراننىڭ يادرو مەسىلىسىنى قۇرال كۈچى ئارقىلىق ھەل قىلماستىن، بەلكى سۆھبەت ئارقىلىق ھەل قىلىشنى مۇراجىئەت قىلدى. ئۇ مۇنداق دېدى: خەلقئارا ئاتوم ئېنېرگىيەسى ئورگىنىنىڭ ئىراننىڭ يادرو مەسىلىسىگە ئالاقىدار ئەڭ يېڭى دوكلاتى خەۋپسىزلىك كېڭىشى بىلەن بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ باش كاتىپىغا سۇنۇلدى، خەلقئارا ئاتوم ئېنېرگىيەسى ئورگىنى 8- نويابىر ئىراننىڭ يادرو مەسىلىسى توغرىسىدا ئېلان قىلغان دوكلاتىدا مۇنداق دېدى: 2003-يىلنىڭ ئاخىرلىرىدىن ئىلگىرى ئىران يادرو پارتلىتىش ئۈسكۈنىلىرىگە ئالاقىدار پائالىيەتلەرنى تەشكىللىك ۋە سىستېمىلىق ھالدا ئىلىپ بارغان.
ئىراننىڭ دىپلوماتىيە مىنىستىرى لالىجانى تۈنۈگۈن مۇنداق دېدى: خەلقئارا ئاتوم ئېنېرگىيەسى ئورگىنىنىڭ ئىراننىڭ يادرو پىلانى توغرىسىدىكى ئەڭ يېڭى دوكلاتىنى ئېلان قىلغاندىن كېيىن، غەرب ئەللىرى ئىرانغا تېخىمۇ كۆپ بېسىم ئىشلىتىشى مۇمكىن، بىراق ئىران غەرب ئەللىرىنىڭ بېسىمى بىلەن ئۆزىنىڭ ئالغا ئىلگىرلەش يولىنى مەڭگۈ ئۆزگەرتمەيدۇ.
ئىران پىرېزىدېنتى ئەخمەت نىجاد 9-نويابىر مۇنداق دېدى: ئىراننىڭ يادرو يولى ئارقىغا چېكىنمەيدۇ. ئىراننىڭ ئالىي رەھبىرى ھامىينى 10-نويابىر ئىراننىڭ ئامېرىكا بىلەن ئىسرائىلىيە ئىرانغا قارتا ھەرقانداق شەكىلدە قۇرال ئىشلىتىدىغان بولسا بۇنىڭغا كۈچلۈك زەربە بېرىلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى. ئۇ يەنە ئىران قوراللىق قىسىملىرىنىڭ ۋەتەننى قوغداشقا ياخشى تەييارلىق كۆرۈپ قويۇشىنى تەلەپ قىلدى.
