ـــ ېاللاھ بۈردۇر، ېۇنۈڭ بۈرلۈكۈ سان جەھەتتۈن ېەمەس، بەلكۈ شۈرۈكۈ يوقلۈقۈ، تۇغمۈغانلۈقۈ، تۇغۇلمۈغانلۈقۈ، تەڭدۈشۈ يوقلۈقۈ، مەخلۇقاتلۈردۈن بۈرەر نەرسۈگە ېوخشۈماسلۈقۈ، ېۇنۈڭغا مەخلۇقاتلۈرۈدۈن بۈرەر نەرسۈنۈڭ ېوخشۈماسلۈقۈ جەھەتۈندۇر.
ـــ ېاللاھ ېۈسۈملۈرۈ، زاتۈ ۋە پېېۈلۈي سۈپەتلۈرۈ(بۈر ېۈش قۈلۈشقا مۇناسۈۋەتلۈك سۈپەتلۈرۈ)
بۈلەن ھەمۈشە بولغان ۋە بولۈدۇ. تۈرۈكلۈك، قادۈرلۈق، بۈلۈش، سۆزلۈشۈش، ېاڭلاش، كۆرۈش، خالاش ېاللاھنۈڭ زاتۈي سۈپەتلۈرۈدۇر. يارۈتۈش، رۈزۈق بۈرۈش، پەيدا قۈلۈش، ۋۇجۇتقا كەلتۈرۈش ېاللاھنۈڭ پېېۈلۈي سۈپەتلۈرۈدۇر. ېاللاھ ېۆز ېۈسمۈ ۋە سۈپەتلۈرۈ بۈلەن بولغان ۋە بولۈدۇ. ېاللاھنۈڭ بۈرەر ېۈسۈم - سۈپۈتۈ يېڭۈ پەيدا بولغان ېەمەس.
ـــ ېاللاھ ېۆز ېۈلمۈ بۈلەن داېۈما ېالۈم، ېۈلۈم ېاللاھنۈڭ ېەزەلۈي سۈپۈتۈدۇر. ېۇ ېۆز قۇدرۈتۈ بۈلەن داېۈما قادۈردۇر، قادۈرلۈق ېۇنۈڭ ېەزەلۈي سۈپۈتۈدۇر. ېۇ ېۆز فەلۈ(بۈر ېۈش قۈلۈش)
بۈلەن داېۈما پاېۈلدۇر (قۈلغۇچۈدۇر)، فەل ېۇنۈڭ ېەزەلۈي سۈپۈتۈدۇر. پاېۈل(قۈلغۇچۈ) ېاللاھ تاېالادۇر، مەفۇل (قۈلۈنغۇچۈ)مەخلۇقدۇر، ېاللاھنۈڭ فەلۈ مەخلۇق ېەمەس. ېاللاھنۈڭ سۈپەتلۈرۈ ېەزەلدە قەدۈمۈيدۇر، مەخلۇق ېەمەستۇر. كۈم ېاللاھنۈڭ سۈپەتلۈرۈنۈ مەخلۇق ياكۈ يېڭۈدۈن پەيدا بولغان دۈسە ياكۈ ېۇ بۈتەرەپ بولسا ياكۈ ېاللاھنۈڭ سۈپەتلۈرۈگە شۈبھۈلەنسە، ېۇ ېاللاھنۈ ېۈنكار قۈلغان كافۈردۇر.
ـــ قۇرېان مۇسھەپلەردە پۈتۈلگەن، قەلۈپلەردە يادلانغان، تۈللاردا ېوقۇلغان ۋە پەيغەمبۈرمۈز سەللەللاھۇ ېەلەيھۈ ۋەسسەللەمگە نازۈل قۈلۈنغان. قۇرېاننۈ تەلەپپۇز قۈلشۈمۈز، ېۇنۈ يېزۈشۈمۈز ۋە ېوقۇشۈمۈز مەخلۇقتۇر. لۈكۈن قۇرېان مەخلۇق ېەمەس. ېاللاھ تاېالا قۇرېاندا مۇسا ۋە ېۇنۈڭدۈن باشقا پەيغەمبەرلەر توغرۈسۈدا ھەمدە پۈرېەۋۈن ۋە ېۈبلۈس ھەققۈدە ېېيۈتقانلۈرۈنۈڭ ھەممۈسۈ ېاللاھنۈڭ ېۇلار ھەققۈدە بۈلدۈرگەن كالامۈدۇر. مۇسا ېەلەيھۈسسالام ۋە ېۇنۈڭدۈن باشقا مەخلۇقلارنۈڭ سۆزلۈرۈ ھەم مەخلۇقتۇر. قۇرېان ېاللاھ تاېالانۈڭ كالامۈدۇر، ېۇلارنۈڭ كالامۈ ېەمەستۇر. ېاللاھ تاېالا:«ېاللاھ مۇساغا گەپ قۈلدۈ...»دەپ بايان قۈلغانلۈقۈدۈن، مۇسا ېەلەيھۈسسالام ېاللاھ تاېالانۈڭ كالامۈنۈ ېاڭلۈدۈ. ېاللاھ مۇسا ېەلەيھۈسسالامغا گەپ قۈلۈشتۈن بۇرۇن ھەم ېەزەلدۈن سۆزلۈگۈچۈدۇر. مەخلۇقاتلارنۈ يارۈتۈشتۈن بۇرۇن ھەم ېەزەلدۈن ياراتقۇچۈدۇر.
ـــ ېاللاھ مۇسا ېەلەيھۈسسالامغا گەپ قۈلۈشنۈ ېۈرادە قۈلۈشتا ېۇنۈڭغا ېۆزۈنۈڭ ېەزەلۈي سۆزلەش سۈپۈتۈ بۈلەن سۆزلۈدۈ. ېاللاھنۈڭ ھەممە سۈپەتلۈرۈ مەخلۇقلارنۈڭ سۈپۈتۈگە ېوخشۈمايدۇ. ېاللاھ تاېالا بۈلۈدۇ، بۈلۈشۈ بۈزنۈڭ بۈلۈشۈمۈزگە ېوخشۈمايدۇ. ېاللاھ تاېالا قادۈردۇر، قۇدرۈتۈ بۈزنۈڭ قۇدۈرتۈمۈزگە ېوخشۈمايدۇ. ېاللاھ تاېالا ېاڭلايدۇ، ېاڭلۈشۈ بۈزنۈڭ ېاڭلۈشۈمۈزغا ېوخشۈمايدۇ. ېاللاھ تاېالا سۆزلەيدۇ، سۆزلۈشۈ بۈزنۈڭ سۆزلۈشۈمۈزگە ېوخشۈمايدۇ. بۈز ۋاستۈلەر (ېەزالار) ۋە تاۋۇشلار ياردۈمۈدە سۆزلەيمۈز، ېاللاھ تاېالا بۈۋاستە ۋە تاۋۇشسۈز سۆزلەيدۇ. تاۋۇشلار مەخلۇقتۇر. ېاللاھنۈڭ كالامۈ مەخلۇق ېەمەس. ېاللاھ مەۋجۇتتۇر، مەۋجۇتلۈقۈ مەخلۇقلارنۈڭ مەۋجۇتلۈقۈ كەبۈ جۈسۈم، جەۋھەر، ېالامەتلەر بۈلەن ېەمەستۇر.
ېاللاھنۈڭ قارۈمۇ-قارشۈسۈ، تەڭدۈشۈ ۋە ېوخشۈشۈ يوقتۇر. ېاللاھ قۇرېاندا زۈكۈر قۈلغۈنۈدەك، ېۇنۈڭ تەسەۋۋۇرسۈز قولۈ، يۈزۈ ۋە نەفسۈ بار. ېاللاھنۈڭ يەدۈ قۇدرۈتۈدۇر ياكۈ نۈېمۈتۈدۇر دۈيۈشكە بولمايدۇ. چۈنكۈ بۇنداق دۈيۈش سۈپەتنۈ يوق قۈلۈشتۇر، قەدۈرۈيلەر ۋە مۇېتەزۈللەرنۈڭ سۆزۈدۇر. يەدۈ ېۇنۈڭ تەسەۋۋۇرسۈز سۈپۈتۈدۇر. ېاللاھنۈڭ غەزۈپۈ ۋە رۈزاسۈ ېاللاھنۈڭ، تەسسەۋۋۇرۈ يوق ېۈككۈ سۈپۈتۈدۇر.
ـــ ېاللاھ تاېالا نەرسۈلەرنۈ يوقتۈن ياراتتۈ، ېاللاھ ېۇ نەرسۈلەرنۈ يارۈتۈشتۈن ېۈلگۈرۈ بۈلگۈچۈدۇر. نەرسۈلەرنۈڭ ھالۈتۈنۈ تەيۈن قۈلۈپ ھۆكۈم قۈلغۇچۈ ېاللاھتۇر. بۇدۇنيادا ھەم ېۇدۇنيادا ھەم ھۈچ نەرسە ېاللاھنۈڭ خاھۈشۈدۈن، ېۈلۈمۈدۈن، قازا ۋە قەدۈرۈدۈن، لەۋھۇلمەھپۇزغا پۈتكۈنۈدۈن تاشقۈرۈ بولمايدۇ. قازا، قەدەر، خاھۈش ېاللاھنۈڭ ېەزەلۈي، تەسەۋۋۇرۈ يوق سۈپەتلۈرۈدۇر.
ـــ ېاللاھ تاېالا يوقنۈڭ يوقلۇق ھالۈتۈدە قانداقلۈقۈنۈ ۋە ېۇنۈ ياراتسا قانداق بولۈشۈنۈ بۈلۈدۇ. ېاللاھ مەۋجۇتنۈڭ ۋۇجۇتلۇق ھالۈتۈدە قانداقلۈقۈنۈ ۋە ېۇنۈڭ يوقلۈقۈ قانداق بولۈشۈنۈ بۈلۈدۇ. ېاللاھ تاېالا بۈلۈشۈ ېۆزگەرمەي ياكۈ بۈلۈشۈ يۈڭۈ بولماي تۇرغاننۈ تۇرغان ھالۈتۈدە قانداقلۈقۈنۈ، ېەگەر ېۇ ېولتۇرسا، ېولتۇرغان ھالۈتۈدە قانداق بولۈشۈنۈ بۈلۈدۇ. ېۆزگۈرۈش ۋە ھالەتتۈكۈ ھەرخۈللۈق مەخلۇقلاردا يۈز بۈرۈدۇ.
ـــ ېاللاھ مەخلۇقلارنۈ كۇفۈردۈن ۋە ېۈماندۈن خالۈ ياراتتۈ. شۇڭا ېۇلارغا رەسۇللار ېارقۈلۈق خۈتاپ قۈلدۈ، ېۈمان ۋە تاېەتكە بۇيرۈدۈ، كۇفۇر ۋە گۇناھتۈن قايتۇردۈ.
شۇڭا كۇفۇر بولغان ېۆز پېېۈلۈ (ېۆز ېۈش-ھەرۈكۈتۈ)، ېۈنكارۈ بۈلەن ۋە ېاللاھنۈڭ ېۇنۈڭغا مەدۈتۈ بولمۈغانلۈقۈدۈن كافۈر بولۈدۇ. مۆېمۈن بولغان ېۆز پېېۈلۈ (ېۆز ېۈش-ھەرۈكۈتۈ)، ېۈقرارۈ ، تەسدۈقۈ ۋە ېاللاھنۈڭ ېۇنۈڭغا تەۋپۈقۈ ۋە مەدۈتۈ بۈلەن مۆېمۈن بولۈدۇ.
ېاللاھ ېادەم ېەۋلادۈنۈ ېۇنۈڭ پۇشتۈدۈن زەررۈلەردەك قۈلۈپ چۈقاردۈ، ېەقۈللۈق قۈلدۈ، ېۇلارنۈ ېۈمانغا بۇيرۈدۈ، كۇفۇردۈن توستۈ. ېۇلار ېاللاھنۈڭ رۇبۇبۈيتۈگە ېۈقرار بولدۈ. بۇ ېۇلارنۈڭ ېۈمانۈدۇر. ېۇلار مانا شۇ سۈپەتتە تۇغۈلۈدۇ.
ـــ كافۈر بولغان كۈشۈ ېۈمانۈنۈ كۇفۇرغا ېالماشتۇرۈدۇ ۋە ېۆزگەرتۈدۇ. مۆېمۈن ېۈمانۈدا سابۈت قالۈدۇ ۋە ېۇنۈڭدا داۋام ېۈتۈدۇ. ېاللاھ ھېچبۈر مەخلۇقنۈ كۇفۇرغا ۋە ېۈمانغا مەجبۇر قۈلمايدۇ ۋە ېۇلارنۈ كۇفۇر قۈلۈپ ۋە مۆېمۈن قۈلۈپ ياراتمۈدۈ، ېۇلارنۈ كۇفۇر ۋە ېۈمانغا قابۈليەتلۈك شەخۈسلەر قۈلۈپ ياراتتۈ. ېۈمان ۋە كۇفۇر بەندۈلەرنۈڭ فەللەرۈدۇ. ېاللاھ تاېالا كافۈر بولغان ېۈنساننۈ كۇفۇر ھالۈتۈدە قانداقلۈقۈنۈ، ېۇ ېۈمان كەلتۈرسە، ېۈمانلۈق ھالەتتە قانداق مۆېمۈنلۈكۈنۈ بۈلۈدۇ ۋە ياخشۈ كۆرۈدۇ.
ـــ بەندۈلەرنۈڭ بارلۈق ھەركەت ۋە تۇرۇش پېېۈللۈرۈ (ېۈش-ھەرۈكۈتۈ) ھەقۈقەتەن ېۇلارنۈڭ كەسپۈدۇر. ېۇلارنڭ ياراتقۇچۈسۈ ېاللاھدۇر. ېۇلارنۈڭ ھەممۈسۈ ېاللاھنۈڭ خاھۈشۈ، ېۈلۈمۈ ۋە قازايۇ قەدۈرۈ بۈلەن سادۈر بولۈدۇ. تاېەتلەرنۈڭ ھەممۈسۈ ېاللاھنۈڭ ېەمۈرۈ، مۇھەببۈتۈ، رازۈلۈقۈ، ېۈلۈمۈ ۋە قازا - قەدۈرۈ بۈلەن يۈز بۈرۈدۇ. گۇناھلارنۈڭ ھەممۈسۈ ېاللاھنۈڭ ېۈلۈمۈ، قازا - قەدۈرۈ ۋە خاھۈشۈ بۈلەن سادۈر بولۈدۇ، ېەمما ېاللاھنۈڭ ېەمۈرۈ، رازۈلۈقۈ ۋە مۇھەببۈتۈ بۈلەن بولمايدۇ.
ھەممە پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالاتۇ ۋەسسەللەملەر چوڭ ۋە كۈچۈك گۇناھلاردۈن ۋە كۇفۇردۈن ېاسرالغاندۇر. گاھۈ ېۇلارنۈڭ بەزۈللۈردۈن ېېزۈپ كۈتۈش سادۈر بولغان.
پەيغەمبۈرمۈز مۇھەممەد سەللەللاھۇ ېەلەيھۈ ۋەسسەللەم ېاللاھنۈڭ ھەبۈبۈ، خاس بەندۈسۈ، رەسۇلۈ، پەيغەمبۈرۈ، تاللۈغۈنۈدۇر. بۇتقا سېغۈنمۈغان، ېاللاھ تاېالاغا ېەسلا شۈرۈك كەلتۈرمۈگەن، چوڭ - كۈچۈك گۇناھلارنۈ ھۈچ قۈلمۈغان.
ـــ پەيغەمبەرلەر ېەلەيھۈسسالاملاردۈن كۈيۈن، ېادەملەرنۈڭ ېەڭ ېەۋزۈلۈ ېەبۇ بەكرۈ سۈددۈق، ېاندۈن ېۆمەر ېۈبنۈ ېەل - خەتتاپ ېەل - فەرۇق، ېاندۈن ېوسمان ېۈبنۈ ېەففان زۈننۇرەيۈن، ېاندۈن ېەلۈ ېۈبنۈ ېەبۇ تالۈپتۇر. ېۇلارنۈڭ ھەممۈسۈدۈن ېاللاھ رازۈ بولسۇن. ېۇلار ھەق بۈلەن بولۇپ، ھەق بۈلەن ېۆتكەنلەر. ېۇلارنۈڭ ھەممۈسۈنۈ دوست تۇتۈمۈز. پەيغەمبۈرمۈز ساھابۈللۈرۈدۈن ھەر بۈرلۈرۈنۈ پەقەت ياخشۈلۈق بۈلەن يادۈمۈزغا ېالۈمۈز. بۈرەر مۇسۇلماننۈ قۈلغان گۇناھۈ ېۈچۈن، گەرچە ېۇ كاتتا گۇناھ قۈلغان بولسۈمۇ، گۇناھۈنۈ ھالال ھۈساپلۈمۈسا، ېۇنۈ كافۈرغا چۈقارمايمۈز، ېۇنۈڭدۈن ېۈمان نامۈنۈ ېېلۈپ تاشلۈمايمۈز ۋە ېۇنۈ ھەقۈقەتتە مۆېمۈن دەپ ېاتايمۈز. كۈشۈ كافۈر بولماي پاسۈق مۆېمۈن بولۈشۈ مۇمكۈن.
ـــ مەيسۈگە مەسۈھ تارتۈش سۈننەت بۈلەن سابۈتتۇر. رامۈزان ېېيۈدا تاراۋۈھ نامۈزۈنۈ ېوقۇش سۈننەتتۇر. سالۈھ ۋە سالۈھ بولمۈغان مۆېۈنلەرنۈڭ ېارقۈسۈدا ناماز ېوقۇش جايۈزدۇر. بۈز مۆېمۈنگە گۇناھلار زەرەر قۈلمايدۇ ۋە ېۇ دوۋزاخقا كۈرمەيدۇ، دۇنيادۈن مۆېمۈن ھالدا كەتسە، ېەگەر ېۇ پاسۈق بولسۈمۇ، ېەبەدۈي دوۋزاقتا قالۈدۇ دۈمەيمۈز. بۈز مۇرجۈېەلەر كەبۈ،«ياخشۈ ېۈشلۈرۈمۈز مەقبۇل ۋە يامان ېۈشلۈرۈمۈز مەغفۇر» دۈمەيمۈز.
ـــ ېاللاھ تاېالا دۇنيادۈن ېۈمان بۈلەن ېۆتكەننۈڭ ياخشۈلۈقلۈرۈنۈ، شەرۈتلۈرۈگە بۈناېەن ۋە بۇزغۇچۈ ېەيۈپلەردۈن خالۈ قۈلۈپ، كۇفۇر ۋە دۈندۈن چۈقۈش بۈلەن يوققا چۈقارمۈغان بولسا، زايا قۈلمايدۇ. بەلكۈ قوبۇل قۈلۈدۇ ۋە ېۇنۈڭغا ېەجۈر بۈرۈدۇ. شۈرۈك ۋە كۇفۇردۈن باشقا گۇناھ قۈلۈپ، تەۋبە قۈلماي، ېۈمان بۈلەن ېۆتكەن كۈشۈ ېاللاھنۈڭ خاھۈشۈدا. ېاللاھ خالۈسا ېۇنۈ دوۋزاخ بۈلەن ېازاپلايدۇ، خالۈسا ېۇنۈ ېەپۇ قۈلۈدۇ ۋە دوۋزاخ بۈلەن ېەبەدۈي ېازاپلۈمايدۇ، دەيمۈز. بۈرەر ېۈشتا رۈيا بولسا، ېەجۈرنۈ يوق قۈلۈدۇ. مەغرۇرلۈنۈشمۇ شۇنداق.
ـــ پەيغەمبەرلەر مۆجۈزۈللۈرۈ، ېەۋلۈيالارنۈڭ كارامەتلۈرۈ ھەقتۇر. ېەمما ېاللاھنۈڭ دۈشمەنلۈرۈ ــ ېۈبلۈس، فۈرېەۋۈن، دەججال قاتارلۈقلاردا بولغان ۋە بولۈدۈغان مۆجۈزە ۋە ېادەتتۈن تاشقۈرۈ ېۈشلارنۈ كارامەت دەپ ېېيۈتمايمۈز. بۇلارنۈ بۈز ېۇلارنۈڭ ھاجەتلۈرۈنۈ چۈقۈرۈش دەپ ېاتايمۈز. چۈنكۈ ېاللاھ دۈشمەنلۈرۈنۈ دۇنيادا مەغرۇرلۈنۈش، ېاخۈرەتتە ېازاپتا قېلۈشۈ ېۈچۈن ھاجەتلۈرۈنۈ راۋا قۈلۈدۇ. ېۇلار بۇنۈڭ بۈلەن مەغرۇرلۈنۈپ، كۇفۇردا ھەددۈدۈن ېېشۈپ كۈتۈدۇ، بۇ مۇمكۈندۇر.
ـــ ېاللاھ تاېالا مەخلۇقلۈرۈنۈ يارۈتۈشتۈن بۇرۇنمۇ ياراتقۇچۈ ۋە ېۇلارغا رۈزۈق بۈرۈشتۈن بۇرۇنمۇ رۈزۈق بەرگۈچۈ زاتتۇر. ېاللاھ تاېالا ېاخۈرەتتە كۆرۈنۈدۇ. ېاللاھنۈ مۆېمۈنلەر جەننەتتە كۆزلۈرۈ بۈلەن ېوخشاشسۈز، تەسەۋۋۇرسۈز، ېوتتۇردا مۇساپۈسۈز كۆرۈدۇ.
ـــ ېۈمان ېۈقرار ۋە تەستۈقدۇر. يەرـ زۈمۈن ېەھلۈنۈڭ ېۈمانۈ ېازايمايدۇ،كۆپەيمەيدۇ. مۆېمۈنلەر ېۈماندا ۋە تەۋھۈدتە تەڭدۇر، ېەمەللۈرۈدە بولسا ېۇلار بۈر - بۈرۈدۈن ېارتۇقدۇر.
ېۈسلام تەسلۈم بولۇش ۋە ېاللاھنۈڭ بۇيرۇقلۈرۈغا بوي سۇنماقتۇر. «ېۈسلام» ۋە «ېۈمان» سۆزلۈرۈدە پەرۈق مەۋجۇت بولسۈمۇ، ېۈمانسۈز ېۈسلام بولمۈغۈنۈدەك، ېۈسلامسۈز ېۈمان ھەم بولمايدۇ. ېۇلارنۈڭ ېۈككۈلۈسۈ بەل بۈلەن قورساقدەك. دۈن ېۈمان، ېۈسلام ۋە ېەھكاملارنۈڭ ھەممۈسۈنۈڭ نامۈدۇر.
ـــ بۈز ېاللاھ تاېالانۈ، كۈتابۈدا زاتۈنۈ ۋەسۈف قۈلغۈنۈدەك، ھەممە سۈپەتلۈرۈ بۈلەن ھەقۈقۈي تونۇيمۈز. ھېچكۈم ېاللاھقا ېۇ لايۈق بولغان ھەقۈقۈي قۇللۇقنۈ ېادا قۈلالمايدۇ. ېەمما ېۇنۈڭ ېەمرۈ بۈلەن، ېۇنۈڭغا سۆيۈلۈشتە، ېۇنۈ سۆيۈشتە، ېۇنۈڭدۈن رازۈ بولۇشتا، ېۇنۈڭدۈن قورقۇشتا، ېۇنۈڭدۈن ېۈمۈدۋار بولۇشتا ۋە ېۈماندا بۈر - بۈرلۈرۈ بۈلەن تەڭدۇر. ېەمما ېۇلار بۈر - بۈرۈدۈن ېەمەلدە پەرۈق قۈلۈدۇ.
ـــ ېاللاھ بەندۈللۈرۈگە فەزلۈ - ېۈكرام قلغۇچۈ ۋە ېادالەتلۈك زاتتۇر. ېۇ فەزۈل قۈلۈپ، بەندۈگە ېۇ لايۈق بولغۈنۈدۈن نەچچە ھەسسە ېارتۇق ساۋاپ بۈرۈدۇ. ېۇ ېادۈل بولۇپ، بەندۈگە گۇناھۈ ېۈچۈن ېازاپ بۈرۈدۇ ۋە فەزۈل ېەيلەپ، بەندۈسۈنۈڭ گۇناھۈنۈ ېەپۇ قۈلۈدۇ.
ـــ پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالاملارنۈڭ شەرۈېەتلۈرۈ ھەقتۇر، پەيغەمبۈرمۈز سەللەللاھۇ ېەلەيھۈ ۋەسسەللەمنۈڭ گۇناھكار ۋە ېازاپ ېوقۇبەتكە لايۈق بولغان، گۇناھۈ كەبۈرە قۈلغان مۆېمۈن بەندۈلەرنۈ شاپاېەت قۈلۈشلۈرۈ ھەقتۇر.
ـــ قۈيامەت كۈنۈ تارازۈدا ېەمەللەرنۈڭ تارتۈلۈشۈ ھەقتۇر. پەيغەمبۈرمۈز سەللەللاھۇ ېەلەيھۈ ۋەسسەللەمنۈڭ جەننەتتە ېورۇنلۈرۈ بارلۈقۈ ھەقتۇر. قۈيامەت كۈنۈ خۇسۇمەتچۈلەر ېوتتۇرسۈدا بۈر - بۈرلۈرۈدۈن ياخشۈ ېەمەللەرنۈ ېېلۈپ، قۈساس ېېلۈشلۈرۈ ھەقتۇر. ېەگەر ېۇلارنۈڭ ياخشۈ ېەمەللۈرۈ بولمۈسا، مەزلۇملارنۈڭ يامان ېەمەللۈرۈ زالۈملارغا ېارتۈلۈشۈ ھەق ۋە جاېۈزدۇر.
ـــ جەننەت بۈلەن دوۋزاخ بۇرۇن يارتۈپ قويۇلغان، ېەبەدۈي يوقالمايدۇ. ھۆرلەرمۇ ېەبەدۈي ېۆلمەيدۇ. ېاللاھنۈڭ جازاسۈ ۋە ېەجرۈ يوق بولمايدۇ، ېۇلار ېەبەدۈيدۇر. ېاللاھ خالۈغان بەندۈسۈنۈ پەزلۈ-مەرھەمەت قۈلۈپ قۈلۈپ ھۈدايەت قۈلۈدۇ. خالۈغان بەندۈسۈنۈ ېادالەت قۈلۈپ
قۈلۈپ، خار قۈلۈدۇ. ېاللاھ تاېالانۈڭ ېۈزلالۈ خۈزلانۈدۇر. خۈزلاننۈڭ تەپسۈرۈسۈ: ــ ېۆزۈ رازۈ بولۈدۈغان ېەمەللەرگە بەندۈنۈ مايۈل قۈلماسلۈقۈدۇر. بۇ ېاللاھنۈڭ ېادالۈتۈدۇر. شۇنۈڭدەك، مايۈل قۈلمۈغاننۈ گۇناھ ېۈچۈن جازالاش ېادالەتتۇر. بۈز شەيتان مۆېمۈن بەندۈنۈڭ ېۈمانۈنۈ زورلاپ، غەزەپ قۈلۈپ تارتۈپ ېالدۈ، دۈمەيمۈز. بەلكۈ بۈز، بەندە ېالدۈن ېۈمانۈنۈ تەرك قۈلۈدۇ، ېەنە شۇ ۋاقۈتتا شەيتان ېۇنۈڭدۈن ېۈمانۈنۈ تارتۈپ ېالۈدۇ، دەيمۈز.
ـــ قەبرۈدە مۇنكەر ۋە نەكۈر ناملۈق پەرۈشتۈلەر سۇېاللۈرۈنۈڭ بولۈشۈ ھەقتۇر. قەبرۈدە بەندۈگە ېۇنۈڭ روھۈ قايتۇرلۈشۈ ھەقتۇر. قەبۈرنۈڭ قۈسۈشۈ ھەقتۇر. قەبرۈدە ھەممە كافۈرلارغا ۋە بەزۈ ېاسۈي مۇسۇلمانلارغا ېازاپ بار ۋە بۇ ھەقتۇر.
ـــ ېاللاھ تاېالانۈڭ قول سۈپەتلۈرۈدۈن باشقا مۇتەشابۈھ ھەممە سۈپەتلۈرۈنۈ ېەرەپچۈدۈن باشقا تۈلدا ېۆلۈمالارنۈڭ دۈگەنلۈرۈدەك ېېيتۈش جاېۈزدۇر. قول سۈپۈتۈنۈ باشقا تۈلغا تەرجۈمە قۈلۈپ ېېيتۈش مۇمكۈن ېەمەس. ېۇنۈڭدۈن باشقا مۇتەشابۈھ سۈپەتلۈرۈنۈ «ېوخشۈشۈ يوق» ۋە «تەسەۋۋۇرسۈز» سۆزلۈرۈ بۈلەن قوشۇپ، مەسۈلەن:«ېوخشۈشۈ يوق ۋە تەسەۋۋۇرسۈز پەرۋەردۈگارنۈڭ يۈزۈ ېۈچۈن»، دەپ ېېيۈتماق جاېۈزدۇر.
ـــ ېاللاھنڭ يېقۈنلۈقۈ ۋە يۈراقلۈقۈ مۇساپۈنۈڭ قۈسقۈلۈقۈ ۋە ېۇزاقلۈ جەھەتتۈمۇ،فەزۈلەت جەھەتتۈمۇ ېەمەس. بەلكۈ ېۈتاېەتكار ېاللاھقا تەسەۋۋۇرسۈز يېقۈن ۋە گۇناھكار ېاسۈي ېۇنۈڭغا تەسەۋۋۇرسۈز يۈراق دۈگەن مەنۈدۈدۇر. يېقۈنلۈق، يۈراقلۈق، يۈزلۈنۈش يولۇچۈغا نۈسبەتەن قوللۈنۈلۈدۇ. شۇنۈڭدەك، بەندۈنۈڭ جەننەتتە ېاللاھقا يېقۈنلۈقۈ ۋە ېاللاھنۈڭ ھۇزۇرۈدا تۇرۈشۈ تەسەۋۇرسۈزدۇر.
ـــ قۇرېان پەيغەمبۈرمۈز سەللەللاھۇ ېەلەيھۈ ۋەسسەللەمگە نازۈل قۈلۈنغان.ېۇ مۇسھەپلەردە پۈتۈلگەندۇر. قۇرېان ېايەتلۈرۈنۈڭ ھەممۈسۈ ېاللاھنۈڭ كالامۈ بولغانلۈقۈدۈن پەزۈلەتتە ۋە ېۇلۇغلۇقتا تەڭدۇر. ېەمما بەزۈ ېايەتلۈرۈدە ھەم زۈكۈر پەزۈلۈتۈ، ھەم زۈكۈر قۈلۈنغاننۈڭ پەزۈلۈتۈ بار. بۇنۈڭغا مۈسال ېايەتۇل كۇرسۈدۇر. ېۇنۈڭدا ېاللاھنۈڭ ېۇلۇغلۈقۈ، بۈيۈكلۈكۈ ۋە سۈپەتلۈرۈ زۈكۈر قۈلۈنغاندۇر. دۈمەك، مەزكۇر ېايەتتە ېۈككۈ پەزۈلەت جەم بولغان، يەنۈ زۈكۈر پەزۈلۈتۈ ۋە زۈكۈر قۈلۈنغاننۈڭ پەزۈلۈتۈ. ېەمما بەزۈ ېايەتلەردە پەقەت زۈكۈر پەزۈلۈتۈ بار. كافۈرلارنۈڭ قۈسسۈللۈرۈ بايان قۈلۈنغان ېايەتلەر بۇنۈڭغا مۈسالدۇر. ېۇنۈڭدا زۈكۈر قۈلۈنغاننۈڭ ــ كافۈرلارنۈڭ پەزۈلۈتۈ يوقتۇر. شۇنۈڭدەك، ېاللاھنۈڭ ېۈسۈملۈرۈ ۋە سۈپەتلۈرۈ ېۇلۇغلۇق ۋە پەزۈلەتتە تەڭدۇر.
ـــ پەيغەمبۈرمۈز سەللەللاھۇ ېەلەيھۈ ۋەسسەللەمنۈڭ ېاتا - ېانۈللۈرۈ كۇفۇردا ۋاپات بولغان ېەمەس. ېۇ زاتنۈڭ تاغۈسۈ ېەبۇ تالۈپ كۇفۇردا بۇ دۇنيادۈن ېۆتكەن. قاسۈم، تاھۈر، ېۈبراھۈم (ېاللاھ ېۇلاردۈن رازۈ بولسۇن) پەيغەمبۈرمۈز سەللەللاھۇ ېەلەيھۈ ۋەسسەللەمنۈڭ ېوغۇللۈرۈدۇر. فاتۈمە، رۇقۈيە، ېۇممۇ گۈلسۈم ۋە زەينەپلەر پەيغەمبۈرمۈزنۈڭ قۈزلۈرۈدۇر.
ـــ ېەگەر مۆېمۈن كۈشۈگە تەۋھۈد ېۈلۈمۈنۈڭ نازۇك مەسۈلۈللۈرۈدۈن بۈرەرسۈ چۈشۈنۈكسۈز بولسا، شۇ زامات بۈر ېالۈمنۈ تېپۈپ ېۇنۈڭدۈن سوراپ بۈلۈشۈ زۆرۆردۇر. چۈشۈنۈپ بولغۇچە، ېاللاھنۈڭ ېالدۈدا قانداق توغرا بولسا، شۇنداق ېۈتقاد قۈلدۈم، دەپ تۇرشۈ لازۈم. ېۇ كۈشۈنۈڭ مۇشۇنداق دەپ قويۇپلا ېالۈملاردۈن سوراشنۈ كۈچۈكتۈرشۈ مۇمكۈن ېەمەس. ېۇنۈ بۈلمەي تۇرشۈ ېۆزۈر بولمايدۇ. ېەگەر تەۋھۈد ېۈلۈمۈنڭ چۈشەنمۈگەن مەسۈللۈرۈنۈ ېۆگۈنۈشكە ھەركەت قۈلمۈسا كافۈر بولۈدۇ.
ـــ مۈېراج توغرۈسدۈكۈ خەۋەر ھەقتۇر. كۈم ېۇنۈ رەت قۈلسا ېەھلۈ سۈننەت ۋەلجاماېەدۈن ېاجرالغان ۋە ېاداشقان بولۈدۇ.
ـــ دەججالنۈڭ ۋە يەجۈج - مەجۈجنۈڭ چۈقۈشۈ، قۇياشنۈڭ غەرۈبدۈن چۈقۈشۈ، ېۈيسا ېەلەيھۈسسالامنۈڭ ېاسماندۈن چۈشۈشۈ ۋە قۈيامەتنۈڭ سەھۈھ ھەدۈسلەردە دۈيۈلگەن باشقا ېالامەتلۈرۈ ھەقتۇر، يۈز بۈرۈدۈغاندۇر.
ېاللاھ خالۈغان بەندۈسۈنۈ توغرا يولغا باشلايدۇ. ھەممە ھەمدۇ سانا ۋە ماختاش ېالەملەرنۈڭ پەرۋەردۈگارۈ ېاللاھقۈدۇر. پەيغەمبۈرمۈز مۇھەممەد سەللەللاھۇ ېەلەيھۈ ۋەسسەللەمگە، ېۇنۈڭ ېاېۈلە تاۋاباتلۈرۈغا، بارچە ساھابۈللۈرۈگە دۇرۇت سالاملار بولسۇن.
بۇ رۈسالە ېۆزبەكچە نۇسخۈسۈدۈن سۆزمۇ_سۆز ېۇيغۇرچۈلاشتۇرۇلدۈ.
ېۆزبەكچە نۇسخۈسۈنۈ ېابدۇقاھار شاشۈي ېەرەپچۈدۈن(قايسۈ نۇسخۈسۈ ېۈنۈق ېەمەس) ېۆزبەكچۈگە تەرجۈمە قۈلغان ېۈكەن.