سوۋىت ئىتتىپاقى يىمىرىلگەندىن كىيىن،ھەرقايسى جۇمھىرىيىتلەر مۇستەقىللىققا ئىرىشىپ،،تارىخ سەھناسىدا يىڭى دۇلەتلەر بارلىققا كەلگەندىن كىيىن،رۇس تىلى زاۋاللىققا يۇزلەندى،رۇس تىلىنىڭ ئۇستۇنلىكى يىللار ئوتكەنسىرى ئاجىزلاپ،بەزى دۇلەتلەردە مۇتلەق ئىشلىتىلىشى چەكلەندى،ئەڭ باشتا بالتىق دىڭىزى بويىدىكى لىتۋا،ليتاۋۋەن،ئىستونىيا قاتارلىق دۇلەتلەر دۇلەت مەمۇرلىقى،ئاخبارەت ساھەسىدە رۇس تىلىنى قوللىنىشنى پۇتىنلەي چەكلىدى،بۇنىڭغا ئەگىشىپ،ئوزبىكستان،تۇركىمەنستاندىمۇ رۇس تىلى ئەمەلدىن قالدۇرۇلدى،رۇسلارنىڭ نۇپۇسى خىلى كوپ بولغان ۋكراينا،بەلرۇسسىيە،قازاقستان قاتارلىق دۇلەتلەردىمۇ رۇس تىلىنىڭ قوللىنىش بوشلىقى كىچىكلەپ،ئۇستۇنلىكىنى يوقاتماقتا،تىل دەۋاسى سىياسىينىڭ قورالىغا ئايلانماقتا،ھەرقايسى سىياسىيغا تاقىلىدىغان ئىشلار تىل مەسىلىسىدىن ھالقىپ ئوتەلمەيدىغان بولدى،مىللى مۇستەقىل دۇلەتلەر مىللى ئۇستۇنلىكنى،مىللى ھاڭنى كۇچەيتىش،ئەسلىگە قايتىش،ھەمدە مۇستەقىللىقنى،بىخەتەرلىكنى كۇچەيتىش جەھەتتە،نايزەنىڭ ئۇچىنى رۇس تىلىگە قاراتتى،سىياسى ھەرباپلارمۇ خەلىقنىڭ قوللىشىغا ئىرىشىش ئۇچۇن،قارشى پارتىيىدىكىلەرمۇ ھۇكۇمەتكە بىسىم ئىشلىتىش ئۇچۇن تىل مەسىلىسىنى ئاۋۋال ئوتتۇرىغا سورەپ چىقىدۇ،ياۋرو-ئاسىيىدىكى تىل توقۇنۇشى ھەر قايسى دۇلەتلەرنىڭ رۇسسىيىنىڭ تەسىر كۇچىنى سىقىپ چىقىرىشتىكى مۇھىم ھالقا يەنى بۇ بىر سىياسى ئويۇندىن خالاس.تۋەندە 10-ئاينىڭ 2-كۇنى نەچچە مىڭ ئادەم قاتناشقان قازاقستاننىڭ ئالماتا شەھرىدە ئوتكۇزۇلگەن قازاق تىلىنى كۇچەيتىش ھەققىدىكى يىغىلىش.
