بىسمىللەھىرراھمانىرراھيم





بارلىق ھەمدۇ-سانا جانابى ئاللاھقا بولسۇن، پەيغەمبىرىمىزگە، ئائىلە-تاۋابىئاتىغا ۋە ئۇنىڭغا تاكى قىيامەتكە قەدەر ياخشى ئەگەشكەنلەرگە دۇرۇت-سالاملار بولسۇن.


يوقاپ كەتكەن ئادەم: خەۋىرى ئۈزۈلۈپ قېلىپ، ھايات ياكى ئۆلگەنلىكى شۇنداقلا قەيەردىلىكىمۇ بىلىنمەيدىغان ئىنسان بولۇپ، بۇنىڭ ھۆكمىدە ئالىملارنىڭ قارىشى ئوخشاش ئەمەس.


ئىمام مالىكنىڭ قارىشىدا: ئايال ئەرز قىلغان چاغدىن تارتىپ 4 يىل مۇددەت بەلگىلىنىدۇ. بۇ مۇددەت ئىچىدە ھايات ياكى ئۆلگەنلىكى مەلۇم بولمىسا، قازى ئۇ ئايالغا بىر مۇددەت بەلگىلەپ بېرىدۇ. بۇ مۇددەت توشقاندىن كېيىن قازى ئۇنى ئۆلگەن دەپ ھۆكۈم قىلىدۇ. ئاندىن 4 ئاي 10 كۈن ئىددەت تۇتىدۇ، ئاندىن باشقا ئەرگە تەگسە ھالال بولىدۇ.(بىدايەتۇل مۇجتەھىد 2/39)


ھەنەپى مەزھەبتە: شۇ كىشىنىڭ تۇغۇلغان كۈندىن تارتىپ ھېسابلاپ ئادەتتە ئۇنداق كىشى بۇنچىلىك ياشىيالمايدىغان بىر ياشقا بارغاندا ئاندىن ئۆلگەن دەپ ھۆكۈم قىلىنىدۇ. بۇ مۇددەتنى بەلگىلەشتە بەزى رىۋايەتلەردە: شۇ كىشىنىڭ بىر دېمەتلىكلىرىدىن بىرەر كىشىمۇ ھايات قالمىغان چاغدىلا ئاندىن ئۇنىڭ ۋاپات بولغانلىقىغا ھۆكۈم قىلىمىز، دەپمۇ قارايدۇ. يەنە بەزى رىۋايەتلەردە بۇنى 120 يىل ياكى توقسان يىل دەپ بىكىتكەن.(بەدائىئسسانائىئ 6/197)


شافىئىي مەزھەبتە: ئۆلگەنلىكى ئېنىق ئىسپاتلانمىغۇچە ياكى قازى بۇنىڭغا ئوخشىغان بىر ئىنسان بۇنىڭدىن ئارتۇق ياشىيالمايدۇ، دەپ ھۆكۈم قىلىدىغان بىر مۇددەت ئۆتمىگۈچە ئۇنى ئۆلگەن دەپ ھۆكۈم قىلمايدۇ. بۇ مۇددەت يوقاپ كەتكەن چاغدىن تارتىپ ئەمەس، تۇغۇلغان چاغدىن تارتىپ ھېسابلىنىدۇ.(ئەلۋەسىيت-غازالى 4/367)


ئىمام ئەھمەد: ئادەتتە ئۆلۈم يۈز بېرىپ تۇرىدىغان، كۆپىنچە ئەھۋالدا ئۆلۈپ كېتىش ئېھتىمالى چوڭ بولغان جەڭ مەيدانلىرىغا ئوخشىغان جايلاردا يوقاپ كەتكەن بولسا، ئۇرۇش توختىغاندىن كېيىن 4 يىل ئۆتسە ئۆلۈپتۇ، دەپ ھۆكۈم قىلىنىدۇ. ئادەتتىكى سالامەت تۇرۇپ ياشايدىغان نورمال ئەھۋالدا يوقاپ كەتكەن بولسا، بۇنىڭغا قازى ھۆكۈم قىلىپ بىر تەرەپ قىلىدۇ.(ئەلمۇغنىي 6/263)


تابىئىيلاردىن سەئىيد ئىبنى ئەلمۇسەييەب: ئەگەر بىر كىشى جەڭدە سەپتە تۇرۇپ ئىز-دېرەكسىز يوقاپ كەتسە، ئايالى بىر يىل كۈتىدۇ، دېگەن.(سەھىھۇل بۇخارى-كىتابۇتتالاق)

سەئىيد ئىبنى ئەلمۇسەييەب ئەگەر جەڭدە ئەمەس نورمال ھالەتتە يوقاپ كەتسە 4 يىل كۈتىدۇ، دەپ قارايدۇ.(ئۇمدەتۇل قارىي 20/278)


جايى ئېنىق بولغان ئەسىر ھەققىدە زۇھرىي مۇنداق دېگەن: ئايالى باشقا ئەرگە تەگمەيدۇ، مال-مۈلكى مىراس قىلىپ تەقسىم قىلىۋېتىلمەيدۇ، ئەگەر ئۇنىڭ خەۋىرى ئۈزۈلۈپ قالسا، ئۇنىڭ ھۆكمى ئىز-دېرەكسىز يوقاپ كەتكەن ئادەمنىڭ ھۆكمىگە ئوخشاش.(سەھىھۇل بۇخارى-كىتابۇتتالاق)

ئىمام زۇھرىي ئىز-دېرەكسىز يوقاپ كەتكەن ئەرنىڭ ئايالى 4 يىل كۈتۈپ تۇرىدۇ، دەپ قارايدۇ.(ئۇمدەتۇل قارىي 20/279)


بۇ مەسىلىدە ساھابىلەرنىڭ قاراشلىرىمۇ بىردەك بولمىغان.

دېمەك ئالىملارنىڭ قاراشلىرىنى ئىككى ئەھۋالغا خۇلاسىلەش مۇمكىن:

1- جەڭ ۋە ئۇرۇش مەزگىلىدە ئىز-دېرەكسىز يوقاپ كېتىش.

2-نورمال ھالەتتە يوقاپ كېتىش.

مەزكۇر ۋەقەلىكتىكى ئەر نورمال ئەھۋالدا يوقاپ كەتكەن بولغاچقا، بۇ مەسىلىدە ئالىملارنىڭ قاراشلىرىنى ئىككىگە خۇلاسىلەش مۇمكىن:

بىرى: تاكى ئۆلگەنلىكى ئېنىق ئىسپاتلانغىچە ياكى چوڭ ئېھتىمالدا ئۆلۈپ بولدى دەپ قارىغانغا قەدەر ئايالى تالاق قىلىنماي كۈتۈپ تۇرىدۇ، مال-مۈلكىمۇ مىراس ئېلىنمايدۇ. يەنە بىرى: ئايالى 4 يىل كۈتىدۇ، ئاندىن 4 ئاي 10 كۈن ئىددەت تۇتىدۇ.


بۇ ئۇچۇر-ئالاقە ۋاستىلىرى تەرەققى قىلمىغان ئەينى دەۋرلەردىكى ھۆكۈم. لېكىن ھازىرقى ئۇچۇر ۋە قاتناش ۋاستىلىرى پەۋقۇلئاددە تەرەققىيلاشقان كۈنلەردە بۇنى ئېنىقلاش ئاسان. شۇڭا ئۇنچىۋالا ئۇزۇن كۈتۈش كېرەك ئەمەس، بەلكى جىددىي سۈرۈشتە قىلىپ باقسا ئىز-دېرىكى چوقۇم بولىدۇ.

بەلكى بۇ ئەر دىيارىمىزدىن خوتۇن ئېلىپ تاشلاپ قويۇپ ئۆز يۇرتىغا چىقىپ كېتىپ ئۆز يولىدا مېڭىۋەرگەن بولۇشىمۇ مۇمكىن.


ئۇنداقتا مەزكۇر ئايال قانداق قىلىشى كېرەك:

بۇ ئەھۋالدا بۇ ئەرنىڭ ئۆلگەنلىكىگە ھۆكۈم قىلغىلى بولمىغاچقا، ئايالى تۈرلۈك ئالاقىلىشىش ۋاستىلىرى ئارقىلىق ئېرىنىڭ ئىز-دېرىكىنى قىلىشى كېرەك. مۇمكىن بولسا ئۇ تامانغا ماڭىدىغانلارغا تاپىلاپ سۈرۈشتە قىلدۇرسىمۇ بولىدۇ. ياكى نىكاھنى ئىسپاتلايدىغان ھۆججەت بولسا ئۆزبىكىستان ئەلچىخانىسى ئارقىلىق ئىز-دېرىكىنى قىلدۇرسىمۇ بولىدۇ.

ئەگەر ھايات تېپىلسا، تالاق تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

پۈتۈن چارىلەر بىلەن سۈرۈشتە قىلىپ يەنىلا ئىز-دېرىكى بولمىسا بۇنىڭغا قازى ھۆكۈم قىلىدۇ.

قازى بولمىغان رايۇنلاردا مەزكۇر ئايال ئىشەنچلىك بىرەر ئالىمغا ئەھۋالنى بايان قىلسا، بۇ ئالىم قازىنىڭ ئورنىدا پۈتۈن ئىزدەش جەريانلىرىنى كۆزدىن كەچۈرگەندىن كېيىن ئەرنىڭ ۋاپات بولغانلىقىغا قانائەت قىلمىسا، يەنە بىر مۇددەت كۈتۈپ تۇرۇشقا ھۆكۈم قىلىدۇ. ۋاپات بولغانلىقىغا قانائەت قىلسا، ئۆلگەن دەپ ھۆكۈم چىقىرىپ قويسا بولىدۇ. بۇ ھۆكۈم چىققاندىن كېيىن ئايال 4 ئاي 10 كۈن ئىددەت تۇتىدۇ. ئۇندىن كېيىن باشقا ئەرگە تېگەلەيدۇ.

ئەگەر يۇقىرىقىدەك قىلماي، ئەر ھايات بولۇپ تالاق قىلمىسا، ياكى قازى ھۆكۈم قىلمىسا مەزكۇر ئايال ئەرگە تېگەلمەيدۇ. تەگسە نىكاھى ئىناۋەتسىز بولىدۇ.


ۋەللاھۇ ئەئلەم.


پەتىۋادا: دوكتور ئابدۇل ئەزىز رەھمەتۇللاھ.

مەنبە؛ ساجىيە ئىسلام بىلىملىرى تورى

دۇلەتنىڭ قانۇنى بۇيىچە ھەل قىلىشى كىرەك

كۆۋرۈك جووووووووووووووووووون،،،،،،،،،،،،،،،،

كۆۋرۈك قىرى، گەپ سۆزۈڭگە ھىزى بول  ھىلى باكا جۇمۇۇۇۇۇۇۇۇۇۇۇۇۇۇۇۇۇۇۇۇۇ....... 

شۇڭا موللاملارنى بوش زاڭلىق قىل ، موللاملار بولمىسا جەمىيەتتە ھارامدىن بولغانلار كۆپۈيىپ كىتىپ ، جەمىيەتنىڭ مۇقۇملىقىغا تەسىر يەتكۈزىدۇ.

ئۇيغۇرنى سەقىقىي سۆيسەڭ ئۇيغۇرنىڭ 1000 يىللاردىن بۇيان داۋاملاشتۇرۇپ كىلىۋاتقان ئىتقادىغا ھۆرمەت قىل. ئۇيغۇر مۇشۇ ئىقادى بىلەن ئۇيغۇر بولۇپ كىلىۋاتىدۇ. ئەگەر ئۆزۈڭ تەۋە ئىجدىمائىي توپنىڭ ئىتقادىنى زاڭلىق قىلساڭ سىنىڭ ئۇ توپنى سۆيىمەن دىگەن گېپىڭ قۇرۇق گەپ بولۇپ قالىدۇ خالاس !!!  

[quote]بۇ مەزمۇن 7قەۋەتتىكى تاھىربەگ نىڭ 2011-10-08 14:03 يوللىغان يازمىسىغا نەقىل  6-قەۋەت (kuwruk) نىڭ يازمىسىغا :
شۇڭا موللاملارنى بوش زاڭلىق قىل ، موللاملار بولمىسا جەمىيەتتە ھارامدىن بولغانلار كۆپۈيىپ كىتىپ ، جەمىيەتنىڭ مۇقۇملىقىغا تەسىر يەتكۈزىدۇ.

ئۇيغۇرنى سەقىقىي سۆيسەڭ ئۇيغۇرنىڭ 1000 يىللاردىن بۇيان داۋاملاشتۇرۇپ كىلىۋاتقان ئىتقادىغا ھۆرمەت قىل. ئۇيغۇر مۇشۇ ئىقادى بىلەن ئۇيغۇر بولۇپ كىلىۋاتىدۇ. ئەگەر ئۆزۈڭ ياشاۋاتقان ئىجدىمائىي توپنىڭ ئىتقادىنى زاڭلىق قىلساڭ سىنىڭ ئۇ توپنى سۆيىمەن دىگەن گېپىڭ قۇرۇق گەپ بولۇپ قالىدۇ خالاس !!!  
----تاھىر ئۇكام مەن مۇللاملارنى زاڭلىق قىلمىدىم،،،،مەن تۇغۇلغاندائىسمىنى قۇيغان ۋە ئۇلگەندە ئىڭىكمنى چاتىدىغانمۇ شۇ مۇللام،،،،،،
مىنىڭ دىمەكچى بۇلغىنىم يۇقارقى پەتىۋا بىزنىڭ تۇرمىشىمىغا ماس كەلمەيدۇ دىمەكچى ،،ئەگەر سەن ئۇزەڭنىڭ پىكرىدا چىڭ تۇرساڭ چۇڭ بۇلوپ خۇتۇن ئالغاندا  يۇقارقى پەتىۋادا چىڭ تۇرۇپ شۇ بۇيىچە ماڭ بۇلامدۇ ،،،،

دوكتۇر پەتىۋانى شۇ قۇرئان ۋە ھەدىسكە تايىنىپ چىقىرىدۇ. ئۆزىنىڭ شەخشى پىكىرىنى پەتىۋا قىلىپ ئۇلارنىڭ بېشى ئون ئەمەس.

ئۇنداقتا مەزكۇر ئايال قانداق قىلىشى كېرەك:

بۇ ئەھۋالدا بۇ ئەرنىڭ ئۆلگەنلىكىگە ھۆكۈم قىلغىلى بولمىغاچقا، ئايالى تۈرلۈك ئالاقىلىشىش ۋاستىلىرى ئارقىلىق ئېرىنىڭ ئىز-دېرىكىنى قىلىشى كېرەك. مۇمكىن بولسا ئۇ تامانغا ماڭىدىغانلارغا تاپىلاپ سۈرۈشتە قىلدۇرسىمۇ بولىدۇ. ياكى نىكاھنى ئىسپاتلايدىغان ھۆججەت بولسا ئۆزبىكىستان ئەلچىخانىسى ئارقىلىق ئىز-دېرىكىنى قىلدۇرسىمۇ بولىدۇ.
----------------------------
بۇ پەتىۋانى كىمگە چىقىرىپتۇ ياخشى قاراپ باق،،،،ئاتۇشلىققمۇ قاشقالىققمۇ؟؟؟   

بۇ پەتىۋانىڭ سۇئالى

سوئال؛ ئەسسالام ئەلەيكۇم ۋە رەھمەتۇللاھى ۋە بەرەكاتۇھۇ: مەلۇم بىر ئايال مەلۇم بىر ئۆزبېكىستانلىق ئەرگە ياتلىق بولغان ئىكەن، ئۇ ئايال ھامىلىدار بولغاندا يولدىشى ۋەتەنىگە چىقىپ كەتكەن بولۇپ، پەرزەنت تۇغۇلۇپ ھازىر تۆت ياشقا كىرگەنگە قەدەر يەنى تۆت يىلنىڭ مابەينىدە يولدىشىدىن ھىچ بىر خەۋەر يوق ئىكەن. شۇڭا بۇ ئايال قانداق قىلىشى كېرەك؟ بەزەن كىتابلارغا قاراپ باقساق بەزەن ئىماملار ئىرى يوقاپ كەتكەن ئايالغا 4 يىل كۈتىدۇ، دەپ ھۇكۇم بىرىپتۇ، بەزەن ئىماملار: شۇ كىشىنىڭ بىر دېمەتلىكلىرىدىن بىرەر كىشىمۇ ھايات قالمىغان چاغدىلا ئاندىن ئۇنىڭ ۋاپات بولغانلىقىغا ھۆكۈم قىلىمىز،  دەپتۇ، شۇنداقلا ئايرىش ھۆكمىنى قازى چىقىرىدۇ دەپتۇ. ئەگەر قازى بولمىغان رايۇنلاردا قانداق قىلىمىز بۇنىمۇ ئىنىقراق چۈشەندۇرۇپ قويسىڭىز؟

ئىشلىتىش

بۇ مەزمۇن 8قەۋەتتىكى kuwruk نىڭ 2011-10-08 14:07 يوللىغان يازمىسىغا نەقىل Re:6-قەۋەت (kuwruk) نىڭ يازمىسىغا :
[quote]بۇ مەزمۇن 7قەۋەتتىكى تاھىربەگ نىڭ 2011-10-08 14:03 يوللىغان يازمىسىغا نەقىل  6-قەۋەت (kuwruk) نىڭ يازمىسىغا :
شۇڭا موللاملارنى بوش زاڭلىق قىل ، موللاملار بولمىسا جەمىيەتتە ھارامدىن بولغانلار كۆپۈيىپ كىتىپ ، جەمىيەتنىڭ مۇقۇملىقىغا تەسىر يەتكۈزىدۇ.

ئۇيغۇرنى سەقىقىي سۆيسەڭ ئۇيغۇرنىڭ 1000 يىللاردىن بۇيان داۋاملاشتۇرۇپ كىلىۋاتقان ئىتقادىغا ھۆرمەت قىل. ئۇيغۇر مۇشۇ ئىقادى بىلەن ئۇيغۇر بولۇپ كىلىۋاتىدۇ. ئەگەر ئۆزۈڭ ياشاۋاتقان ئىجدىمائىي توپنىڭ ئىتقادىنى زاڭلىق قىلساڭ سىنىڭ ئۇ توپنى سۆيىمەن دىگەن گېپىڭ قۇرۇق گەپ بولۇپ قالىدۇ خالاس !!!  
----تاھىر ئۇكام مەن مۇللاملارنى زاڭلىق قىلمىدىم،،،،مەن تۇغۇلغاندائىسمىنى قۇيغان ۋە ئۇلگەندە ئىڭىكمنى چاتىدىغانمۇ شۇ مۇللام،،،،،،
.......

 
 
 ئۆلگەندە ئىڭكىڭىزنى چاتىدىغانلا موللامما ...؟؟؟ ھە!!!!!!مەنتەخە سىز ئۆلگەندىن كىيىن ئائىلە تاۋاباتلىرىڭىز سىزنى گۇئەن سەيگە سىلىپ جەسەت كۇلىڭىزنى يادىكار قىلىپ ساقلام دىكى دەپتىمەن.