ۋېنجۇدۈكۈ خوجايۈنلار نېمە ېۈچۈن قېچۈپ كەتتۈ؟
ېۈككۈ مۈليارد يۈەنلۈك قەرزگە بوغۇلغان كۆزەينەك پادۈشاھۈ خۇ فۇلۈن قېچۈپ كەتتۈ. لەنتيەن دورۈخانۈسۈنۈڭ خوجايۈنۈ قېچۈپ كەتتۈ. يۈللۈق مەھسۇلات مۈقدارۈ بۈر مۈليارد يۈەنلۈك ۋېنجۇ دۇڭتې داتلاشماس پولات ېۈشلەپچۈقۈرۈش چەكلۈك شۈركۈتۈنۈڭ خوجايۈنۈ جياڭ گويۈەن قېچۈپ كەتتۈ. يەرلۈك ھۆكۈمەتتۈكۈ ېالاقۈدار كۈشۈلەرنۈڭ ېاشكارۈلۈشۈچە، 22-سېنتەبۈردۈلا ۋېنجۇدۈكۈ 9 خوجايۈن قېچۈپ كەتكەن. خوجايۈنلارنۈڭ بۈرۈنۈڭ كەينۈدۈن بۈرۈنۈڭ قېچۈپ كېتۈشۈ ۋېنجۇدۈكۈ ېەل ېۈچۈ قەرز پۇلۈ كۈرۈزۈسۈدۈن ېاگاھلاندۇرۇش بەردۈ. شۇنداقلا ۋېنجۇ ېەندۈزۈسۈدۈكۈ كارخانا تەرەققۈياتۈغا تەھتۈد ېېلۈپ كەلدۈ. ۋېنجۇدۈن ېۈبارەت بۇ كاپۈتال شەھۈرۈ-خەلق ېۈگۈلۈكۈ بۈلەن دۆلەت ېۈچۈ سۈرتۈغا داڭلۈق. ۋېنجۇ ېەندۈزۈسۈ-بۈر مەزگۈل جۇڭگو خەلق ېۈگۈلۈكۈ تەرەققۈياتۈنۈڭ ېۈلگۈسۈ بولۇپ كەلگەن. بۈراق بۇ قېتۈم ۋېنجۇدۈكۈ خوجايۈنلارنۈڭ قېچۈپ كېتۈش ۋەقەسۈ-ۋېنجۇدۈكۈ خەلق كارخانۈلۈرۈنۈڭ تەرەققۈياتۈغا تەسۈر كۆرسەتتۈ. شۇنداقلا جۇڭگودۈكۈ ېوتتۇرا كۈچۈك تۈپتۈكۈ كارخانۈلارغا ېاگاھلاندۇرۇش بەردۈ. ېۈگۈلۈكنۈ چوڭ مۇستەھكەم قۈلۈش-كارخانا تەرەققۈياتۈنۈڭ ېاساسۈ. ېامېرۈكا ۋول كوچۈسۈنۈڭ ېەندۈزۈسۈنۈ ېۆگۈنۈش، ېۆي مۈلۈك سودۈسۈ، كۆمۈر كان، پۇل مۇېامۈلە ھاسۈلۈۋۈ ماددۈلۈرۈگە تايۈنۈش-كارخانۈغۈلا ېەمەس، ېۈقتۈسادنۈڭ تەرەققۈياتۈ ۋە كارخانۈنۈڭ رۈقابەت كۈچۈگۈمۇ تەسۈر كۆرسۈتۈدۇ.
كارخانا تەرەققۈياتۈ قۈيۈنچۈلۈققا ېۇچرۈشۈ ھەتتا ۋەيران بولۇشۈمۇ مۇمكۈن. بۇنۈڭدا گەرچە سۈرتقۈ ېۈقتۈساد مۇھۈتۈنۈڭ تەسۈرۈ بولسۈمۇ، لېكۈن قانداق بولۇشۈدۈن قەتېۈينەزەر مەسۈلۈنۈ ھەل قۈلماي تاشلاپ قويۇپ، قېچۈپ كېتۈش-مەسېۇلۈيەتچان خوجايۈننۈڭ قۈلۈدۈغان ېۈشۈ ېەمەس. خوجايۈنلارنۈڭ قېچۈپ كېتۈش ۋەقەسۈدۈكۈ قۈزۈقارلۈق ېۈش شۇكۈ-ۋېنجۇ ېومۈ سۇيۇق جۈسۈم ېەسۋابلۈرۈ چەكلۈك شۈركۈتۈنۈڭ خوجايۈنۈ تاۋۇز چاغۈنۈ مەزگۈلۈدە، شۈركەتتۈكۈ 300 گە يېقۈن خۈزمەتچۈگە كوللۈكتۈپ دەم ېېلۈش بېرۈپ، ېۈككۈ كۈندە شۈركۈتۈدۈكۈ بارلۈق ېەسۋابلارنۈ ېېلۈپ كەتكەن، خۈزمەتچۈلار قايتۈپ كېلۈپ شۈركەتنۈڭ قۇرۇقدۈلۈپ قالغانلۈقۈنۈ، خوجايۈننۈڭ يوقاپ كەتكۈنۈنۈ كۆرۈپ، بۇ بۈمەنۈلۈك، نومۇسسۈزلۈقتۈن قاتتۈق ېاچچۈقۈ كەلگەن. كارخانا تەرەققۈياتۈدا چوقۇم كارخانا ېەخلاقۈ بولۇشۈ كېرەك. خۈزمەتچۈلەر ۋە نەچچە مۈليارد يۈەنلۈك قەرز بۈلەن كارۈ بولماي يوقاپ كېتۈدۈغان بۇنداق خوجايۈنلار-جۇڭگونۈڭ خەلق ېۈگۈلۈكۈدۈكۈ باش سەركەردۈلەردۈن بولالمايدۇ. ېەلۋەتتە خوجايۈننۈڭ ېۈگۈلۈك باشقۇرۇش ېۇقۇمۈمۇ كارخانۈنۈڭ مۇشۇنداق ېەھۋالغا چۈشۈپ قېلۈشۈدۈكۈ بۈر سەۋەب. نازارەت قۈلۈپ باشقۇرۇش تاماقلۈرۈمۇ بۇ ھەقتە ېويلۈشۈشۈ كېرەك. ۋېنجۇ كارخانۈلۈرۈنۈڭ ۋەيران بولۇشۈ يېقۈندۈلا باشلانغان ېەمەس. بۇ يۈلنۈڭ ېالدۈنقۈ يېرۈمۈدا نۇرغۇن ېوتتۇرا كۈچۈك كارخانۈلار مەبلەغ مەسۈلۈسۈ سەۋەبۈدۈن تاقۈلۈپ قېلۈپ، خوجايۈن چەتېەلگە قېچۈپ كەتكەن. بۇ يۈل 4-ېايدا ۋېنجۇدۈكۈ جياڭنەن خۇرۇمچۈلۈقۈ، بورتمان يېمەكلۈكلۈرۈ ۋە سەنچۈ گورۇھۈ قاتارلۈق ېۈچ كارخانۈنۈڭ خوجايۈنلۈرۈ قېچۈپ كەتكەن. بۈراق نازارەت قۈلۈپ باشقۇرۇش تارماقلۈرۈ تاقۈلۈپ قېلۈش پەقەت يەككە دۈلو دېگەن. ۋېنجۇ كارخانۈلۈرۈنۈڭ تاقۈلۈپ قېلۈشۈ بۇرۇنلا باشلانغان، بۈراق نازارەت قۈلۈپ باشقۇرۇش تارماقلۈرۈ بۇ ېۈشقا كۆڭۈل بۆلمۈگەن، بۇ قۈيۈنچۈلۈقتا قالغان ېوتتۇرا كۈچۈك تۈپتۈكۈ كارخانۈلارغا ۋاقتۈدا ياردەم بەرمۈگەچكە خوجايۈنلار قېچۈپ كەتكەن.
ېەڭ چوڭ ېاگاھلاندۇرۇش يەنۈلا ۋۈنجۇ كارخانۈلۈرۈ شۇنداقلا جۇڭگو كارخانۈلۈرۈنۈڭ تەرەققۈيات ېەندۈزۈسۈگە بېرۈلگەن سۈگنال بولدۈ. ۋۈنجۇ چەتېەلگە نۇرغۇن يۈللاردۈن بۇيان مەبلەغ سېلۈۋاتقاچقا، مەبلەغ زور دەرۈجۈدە ېاشقان. باي بولغان ۋۈنجۇ كارخانۈلۈرۈ پۈتۈن زېھنۈ بۈلەن كارخانۈنۈ چوڭ ھەم مۇستەھكەم قۈلماي، نېمۈدە ېاسان پۇل تاپسا شۇنۈ قۈلغان. ېۆي مۈلۈك، ېېنۈرگۈيە، ېاسارە ېەتۈقە، پۇل مۇېامۈلە ھاسۈلۈۋۈ بۇيۇملاردۈن تارتۈپ، ېەلېارا يۇقۈرۈ ېۆسۈملۈك قەرۈز بېرۈش قاتارلۈق سودۈلارغۈچە شۇغۇللانغان. جۇڭگو خەلق بانكۈسۈ ۋۈنجۇ تارماق بانكۈسۈ ېېلان قۈلغان «ۋۈنجۇ ېەل ېارا قەرز بېرۈش ېەڭ يېڭۈ بازار دوكلاتۈ»دا كۆرسۈتۈلۈشۈچە، ۋېنجۇنۈڭ ېەلېارا قەرز بېرۈش ېەھۋالۈ ناھايۈتۈ ياخشۈ بولۇپ، %89 شەخس ۋە %59.67 كارخانا ېەلېارا قەرز ېالغان. قەرز بېرۈش كۆلۈمۈ 110 مۈليارد يۈەنگە يەتكەن. تەلۋۈلەرچە قەرز بېرۈشتۈكۈ ېاساسلۈق سەۋەب دەل «كۆپ مەبلەغ سالسا كۆپ مەنپەېەتكە ېېرۈشۈش»تەك پۇرسەتپەرەسلۈكتە. مەلۇماتتا كۆرسۈتۈلۈشۈچە، ۋېنجۇدا تۈجارەت قۈلغاندا، ېوتتۇرا كۈچۈك تۈپتۈكۈ كارخانۈلارنۈڭ ساپ پايدۈسۈ %3 تۈن %5 كۈچە بولغان، بۈراق خەلق ېۈچۈدە قەرز بەرگۈچۈلەرنۈڭ يۈللۈق پايدۈسۈ %180 كە يەتكەن. يۇقۈرۈ پايدۈغا يۇقۈرۈ خۈيۈم خەتەر يوشۇرۇنغان بولۈدۇ. يۇقۈرۈ پايدۈغا تايۈنۈپ تۈجارەت قۈلۈشنۈڭ خەتۈرۈ بارغانسېرۈ چوڭۈيۈدۇ. كاپۈتالنۈڭ بۇنداق ېويۇنۈ ېامېرۈكۈنۈڭ ېۈككۈلەمچۈ كۈرۈزۈسۈ بۈلەن ېوخشۈشۈپ كېتۈدۇ. قانداق قۈلغاندا كارخانۈلارنۈڭ بۇ قۈلمۈشۈنۈ ېاخۈرلاشتۇرغۈلۈ بولۈدۇ؟ ېەمەلۈي ېۈقتۈساد بۈلەن شۇغۇللۈنۈش-ۋېنجۇدۈكۈ خوجايۈنلارنۈڭ يوقاپ كېتۈشۈ بۈزگە بەرگەن ېاگاھلاندۇرۇش، شۇنداقلا ېامېرۈكۈنۈڭ ېۈككۈلەمچۈ كۈرزۈسۈ بەرگەن ساۋاق.
مەنبە: «جۇڭگو ېۇيغۇرچە رادۈيو تورۈ»(2011-10-02)
