سۇمالۈ فېدراتسۈيۈ ېافرۈقا قۈتېەسۈنۈڭ شەرقۈ تەرەپۈنۈڭ ېوتتۇرا قۈسمۈدۈكۈ سۇمالۈ يېرۈم ېارۈلۈغا جايلاشقان بولۇپ ،دېڭۈز ساھۈلۈ ېافۈرقۈ بويۈچە ېەڭ ېۇزۇن بولۇپ،يېرۈم ېارالنۈڭ شۈمالۈ قۈسمۈ قۈزۈل دېڭۈزغا،جەنۇبۈ تەرەپۈ پايانسۈز ھۈندۈ ېوكيانغا،شەرقۈ تەرەپۈ ېەرەپ دېڭۈزۈ قاراپ تۇردۈغان بولۇپ دۇنيادۈكۈ ېەڭ مۇھۈم دېڭۈز يولۈغا جايلاشقان بولۇپ،ېۈستۈراتۈگۈيۈلۈك ېورنۈ ېۈنتايۈن ېەۋزەل.غەربۈ تەرەپۈ ېېفوفۈيەگە تۇتۇشۈدۇ.سۇمالۈ دۆلۈتۈ 1991-يۈلدۈن باشلاپ سۇمالۈ ېۈچكۈ ېۇرۇش قاينۈمۈغا كۈرۈپ قېلۈپ ،قاتۈق بۆلۈنۈش ۋە ھۆكۈمەتسۈزلۈك ھالۈتۈغا چۈشۈپ قالغان بولۇپ1. Southwestern Somalia.3،Soomaaliland.2،Puntlaand، قاتارلۈق 3 قانۇنلۇق 3 جۇمھۈريەتكە بۆلۈنگەن بولۇپ ،سۇمالۈ فۈدراتسۈيۈسۈ 18 شۈتات قارمۈقۈدۈكۈ 87رايونغا بۆلۈنگەن بولۇپ،بۇ شۈتاتلارنۈڭ ېومومۈ نوپوسۈ 9مۈليون558 مۈڭ كۈشۈدۈن تەركۈپ تاپقان .
1.پوتلاند جۇمھۈريۈتۈ Puntlaand
سۇمالۈنۈڭ شەرقۈ شۈمال قۈسمۈغا جايلاشقان بولۇپ ،1998يۈلۈ 7-ېايدا مۇستەقۈلۈق جاكالاپ سۇمالۈ فۈدراتسۈيۈسۈدۈكۈ مۇستەقۈل بۈر جۇمھۈريەت بولغان.8 شۈتات ېۆز ېۈچۈگە ېالۈدۇ.
2.سۇمالۈ جۇمھۈريۈتۈ Soomaaliland
سۇمالۈنۈڭ غەربۈ شۈمالۈ قۈسمۈغا جايلاشقان بولۇپ،تارۈختا ېەنگۈليەنۈڭ مۇستەملۈكۈسۈ بولغان.1991-يۈلۈ 5-ېايدا مۇستەقۈلۈق جاكارلاپ سۇمالۈ فېدراتسۈيۈنۈ تەشكۈل ېەتكەن، مۇستەقۈل بۈر جۇمھۈريەت بولغان بولۇپ 5 شۈتاتتۈن تەركۈپ تاپقان.بولۇپ ېۈقسادۈ ۋە ھەربۈ ېاساسۈ فېدراتسۈيە بويۈچە ېەڭ كۈچلۈك بولۇپ 30000 كۈشۈدۈن تەركۈپ ېەتكەن مۇنتۈزۈم ېارمۈيۈسۈ،3 مۈليوندۈن ېۇشۇق نوپوسۈ بولۇپ ،ېۈقسادۈ جەھەتتۈن تامۇزنا بېجۈ،پورت ېۈجارۈسۈ ۋە قېزۈلما بايلۈقۈغا تاينۈدۇ.بولۇپمۇ تاشقۈ سودۈسۈدۈن كۈردۈغان كۈرۈمۈ چوڭ سالماقنۈ ېۈگەنلەيدۈغان بولۇپ ،ېاساسەن ېۆي ھايۋانلۈرۈنۈ ېۈكۈسپورت قۈلۈشتۈن زور كۈرۈمغا ېېرۈشۈدۇ .يۈللۈغا 24 مۈليون تۇياقتۈن ېۇشۇق ېۆي ھايۋۈنۈ ېېكۈست پورت قۈلۈدۇ ،پەقەت 1996-يۈلۈ سەېۇدۈ ېەربۈستانغا ېېكۈسپورت قۈلغان ېۆي ھايۋۈنۈ 3 مۈليون تۇياقتۈن ېاشۈدۇ.بولۇپمۇ سەېودۈ ېەرەبۈستانۈڭ تامۇزنۈ رەسۈميەتلۈرۈنۈ ېاددۈلاشتۇرۈشۈ ېۇلارنۈڭ ېېكۈسپوتتۈ ۋە باقمۈچۈغا يېڭۈ گۈلۈنۈشلەرنۈ ېېلۈپ كەلدۈ.
3.شەرقۈ جەنۇبۈ سۇمالۈ Southwestern Somalia
2002يۈلۈ 4-ېاينۈڭ 1-كۈنۈ ېۆزۈنۈڭ قانۇنلۇق ېۈكەنلۈكۈنۈ جاكالۈغان بولۇم ېۇلارنۈڭ نۈشانۈ فۈدراتسۈيە ھۆكۈمۈتۈنۈ ېەمەلدۈن قالدۇرۇپ، دۆلەتنۈ بۈرلۈككە كەلتۈرۈپ مۇستەھكەم سۇمالۈ دۆلەتۈنۈ قۇرۇش.
سۇمالۈدۈكۈ ېەڭ قۇۋەتلۈك ېۈسلامۈ كۈچ ېەل-شاباپ <<چركە الشباب المجاھدين>> (ېۈسلام ياشلار ھەركۈتۈ)
بۇ ېۈسلامۈ گۇروھ 2006 -يۈلۈ ېافغانۈستاندۈن قايتقان دۇنياۋۈ مۇجاھۈتلار سۇمالۈغا توپلۈنۈپ ،شۇ جايدۈكۈ يەرلۈك سۇپۈ سۈلۈكلۈرۈ بۈلەن بۈرلۈشۈپ ،ېۈبراھۈم ھاجۈ(ېۈبراھۈم ېافغانۈ) رەھبەرلۈكۈدە قۇرۇلغان ېۈسلامۈ تەشكۈلاتۈ بولۇپ، ېەمۈرلۈرۈدۈن 4 كۈشۈ ېۆتكەن بولۇپ ېۇلار .
1.شېيخ ېەدەن ھاشۈ فەرۇخ .2002-يۈلدۈن 2008-يۈلغۈچە ېەل شابابقا ېەمۈرلۈك قۈلغان .بەنۈ ھاۋۈيە قەبۈلۈسۈدۈن بولۇپ ېۈسلام دۈنۈڭ سۈنېۈ مەزھۈپۈدە
2.شەيخ مۇختار روبوۋ 2008-يۈلدۈن 2009-يۈلغۈچە ېەل شابابقا ېەمۈرلۈك قۈلغان.رەھنەۋۈيۈن قەبۈلۈسۈدۈن ېۈسلام دۈنۈڭ سۈنېۈ مەزھۈپۈگە ېېتۈقات قۈلۈدۇ .
3.شەيخ مۇختار ېالۈ زۇباير 2009-يۈلدۈن 2010-يۈلغۈچە ېەل شابابقا ېەمۈرلۈك قۈلغان.بەنۈ ېۈسھاق قەبۈلۈسۈدۈن
ېۈسلام دۈنۈڭ سۈنېۈ مەزھەپۈ سوپۈ سۈلكۈدە.
4.شۈيخ ېۈبراھۈم <<ېەل ېافغانۈ>>2010-يۈلدۈن ھازۈرغۈچە ېەمۈرلۈك قۈلۋاتۈدۇ.بەنۈ ېۈسھاق قەبۈلۈسۈدۈن
ېۈسلام دۈنۈڭ سۈنېۈ مەزھەپۈ سوپۈ سۈلكۈدە.
ېەل-شاباب تەشكۈلاتۈنۈ تەشكۈل ېەتكەن قۇرالۈق گۇرۈپۈلار
1.بەنۈ رەھۋانۈيلار سۇمالۈدۈ بۈر قەبۈلە بولۇپ ېۈسلام دۈنۈڭ سۈنېۈ مەزھۈپۈگە ېېتۈقات قۈلۈدۇ ،سۇمالۈ ېۈسلام قۇرالۈق كۈچلۈرۈنۈڭ %29 تەشكۈل ېەتكەن.
2.داروتلارسۇمالۈدۈ بۈر قەبۈلە بولۇپ ېۈسلام دۈنۈڭ سۈنېۈ مەزھۈپۈ سوفۈ سۈلكۈگە ېېتۈقات قۈلۈدۇ ،سۇمالۈ ېۈسلام قۇرالۈق كۈچلۈرۈنۈڭ %22 تەشكۈل ېەتكەن.
3.بەنۈ ېۈساقۈلار سۇمالۈدۈ بۈر قەبۈلە بولۇپ ېۈسلام دۈنۈڭ سۈنېۈ مەزھۈپۈ سوفۈ سۈلكۈدە ،سۇمالۈ ېۈسلام قۇرالۈق كۈچلۈرۈنۈڭ %17 تەشكۈل ېەتكەن.
4.خەلقېارالۈق مۇجاھۈد قوشۈنۈ بۇلار دۇنيانۈڭ جاي -جايلۈرۈدۈن سۇمالۈغا يۈغۈلغان قۇرالۈق كۈشلەر بولۇپ ،سۇمالۈ ېۈسلام قۇرالۈق كۈچلۈرۈنۈڭ %13 تەشكۈل ېەتكەن.
5. يەرلۈكتۈكۈ تەۋەسۈز كۈچلەر ،سۇمالۈ ېۈسلام قۇرالۈق كۈچلۈرۈنۈڭ %7 تەشكۈل ېەتكەن.
ېەل -شابابنۈڭ 15000كۈشلۈك قوراللۈق قوشۇنۈغا ېۈگە بولۇپ ،مول ېۇرۇش قۈلۈش تەجۈربۈسۈگە ېۈگە .
ېەل-شاباپ تەشكۈلاتۈ ۋە سۇمالۈدۈكۈ باشقا ېۈسلامۈ تەشكۈلاتلار تەشكۈل ېەتكەن ېۈسلام شەرۈېەت مەھكۈمۈسۈ ھۆكۈمۈتۈنۈڭ چوڭ ېۈشلار خاتۈرسۈ:
2006-يۈلۈ 6-ېايدا سۇمالۈ پايتەختۈ مۇگداشۇنۈ ېۈگەنلۈدۈ.
2006-يۈلۈ ېېفوفۈيە ھۆكۈمۈتۈ بۈلەن ېۇرۇشتۈ.
2007-يۈلۈ ېامۈركا ېەل -شاباپ قاتارلۈق ېۈسلامۈ كۈچلەرگە ھاۋادۈن زەربە بەردۈ.ېېفوفۈيە ۋە سومالۈ ېۆتكۈنچۈ ھۆكۈمەت قورالۈق كۈچلۈرۈگە ھەربۈ،ېۈقسادۈ ۋە پۈلان جەھەتۈن ياردەم بېرۈپ ېۇلارنۈ ېۈسلامۈ كۈچلەرگە زەربە بېرۈشكە رۈغبەتلەندۈردۈ.
2009-يۈلۈ ېېفوفۈيە سومالۈدۈن قوشۇن چېكۈندۈردۈ،ېافۈرۈقا ېەللۈرۈ تۈنچلۈق ساقلاش قوشۇنۈ تەشكۈللەپ سومالۈغا كۈرگۈزۈم ېۆتكۈنچۈ ھۆكۈمەتنۈڭ ھاكۈميەت يۈرگۈزۈشۈگە ھەمدەم بولۇپ ،ېۈسلامۈ قوشۇنۈغا زەربە بېرۈشكە باشلۈدۈ.
........
سۇمالۈدۈكۈ ېەل-شابابنۈ مەركەز قۈلغان ېۈسلامۈ كۈچلەر سومالۈنۈ بازا قۈلۈپ تۇرۇپ ،يەمەن،ېېفوفۈيە،كېنۈيە،ېېرتۈريە،ېۇگاندا ،تانزانۈيە قاتارلۈق دۆلەتلەردۈكۈ غەرب دۆلەتلۈرۈنۈڭ مەنپەتۈگە ھۇجۇم قۈلماقتا.
سۇمالۈدۈ ھەركەت قۈلۋاتقان قۇرالۈق كۈچلەر ناھايۈتۈ كۆپ بولۇپ 5 دېڭۈز قاراقچۈلۈرۈ گۇرۇپۈسۈ،13 ھەر خۈل يەرلۈك ،ېۈسلامۈ،چەتېەل قوشۇنلۈرۈ بار .
،
