بىسمىللەھىرراھمانىرراھيم



بارلىق ھەمدۇ-سانا جانابى ئاللاھقا بولسۇن، پەيغەمبىرىمىزگە، ئائىلە-تاۋابىئاتىغا ۋە ئۇنىڭغا تاكى قىيامەتكە قەدەر ياخشى ئەگەشكەنلەرگە دۇرۇت-سالاملار بولسۇن.

مۇسۇلمان كىشى ئومۇمەن ئامانەتنى جايىدا ئادا قىلىدىغان بولۇشى كېرەك، ئامانەت دېگىنىمىز ئاللاھنىڭ ھەقلىرى بولسۇن، بەندىلەرنىڭ ھەقلىرى بولسۇن تۈرلۈك ئامانەتلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ئاللاھ تائالا ئامانەتنى ئىگىسىگە تاپشۇرۇشقا بۇيرۇغان:

(شۈبھىسىزكى، ئاللاھ سىلەرنى ئامانەتلەرنى ئۆز ئىگىلىرىگە قايتۇرۇشقا، كىشىلەر ئارىسىدا ھۆكۈم قىلغاندا ئادىللىق بىلەن ھۆكۈم قىلىشقا بۇيرۇيدۇ، ئاللاھ سىلەرگە نەسىھەت قىلغان ئىشلار نېمىدېگەن ياخشى، ئاللاھ ھەقىقەتەن ئاڭلاپ تۇرغۇچىدۇر، كۆرۈپ تۇرغۇچىدۇر)( نىسا سۈرىسى 58-ئايەت.)

ئامانەتكە خىيانەت قىلىش بولسا مۇناپىقلارنىڭ سۈپەتلىرىدىندۇر. مالىك ئىبنى ئەبى ئامىر ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىياللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىدۇكى، رەسۇلۇللاھ ساللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مۇنداق دېگەن: «مۇناپىقنىڭ ئالامىتى ئۈچتۇر: سۆزلىسە يالغان سۆزلەيدۇ، ئامانەت تاپشۇرۇلسا خىيانەت قىلىدۇ، ۋەدە قىلسا تۇرمايدۇ».(سەھىھەين: بۇخارى 2682-ھەدىس. مۇسلىم: 59-ھەدىس)



يەنە مۇسۇلمان كىشى ئومۇمەن راستچىل بولۇشى كېرەك، ئاللاھ تائالا مۇنداق دەپ بۇيرۇغان: )ئى ئىمان ئېيتقانلار! ئاللاھتىن قورقۇڭلار ۋە راستچىللار بىلەن بىللە بولۇڭلار.)( تەۋبە سۈرىسى 119-ئايەت.)

ئەبۇ ۋائىل ئابدۇللاھ ئىبنى مەسئۇد رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىدۇكى، رەسۇلۇللاھ ساللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مۇنداق دېگەن: «ھەقىقەتەن راستچىللىق ئىخلاس بىلەن قىلىنغان ياخشى ئىشلارغا ئېلىپ بارىدۇ، ئىخلاس بىلەن قىلىنغان ياخشى ئىشلار بولسا، جەننەتكە ئېلىپ بارىدۇ، ھەقىقەتەن بىر كىشى راستچىل بولۇۋەرسە، ئاخىرى (ئاللاھنىڭ نەزىرىدە) ئىنتايىن راستچىل بولىدۇ، ھەقىقەتەن يالغانچىلىق پىسقى-پۇجۇرغا گۇناھ-مەئسىيەتلەرگە ئېلىپ بارىدۇ، گۇناھ-مەئسىيەتلەر بولسا، دوزاخقا ئېلىپ بارىدۇ، ھەقىقەتەن بىر كىشى يالغانچىلىق قىلىۋەرسە، ئاخىرى ئاللاھنىڭ نەزىرىدە كاززاپ دەپ يېزىلىپ كېتىدۇ».(سەھىھەين: بۇخارى 6094-ھەدىس. مۇسلىم: 2607-ھەدىس)

يۇقىرىقى ئايەت ۋە ھەدىسلەرگە ئاساسەن:

1- يالغاندىن كېسەل بولۇۋالغان ئىشچى-كادىرلار ئامانەتكە خىيانەت قىلغان، يالغانچىلىق قىلغان ھېسابلىنىدۇ.

2-دوختۇرنىڭ يالغاندىن كېسەللىك ئىسپاتى چىقىرىپ بېرىشى يالغان گۇۋاھلىق بېرىشتىن ئىبارەت بولۇپ، بۇ ساختىلىق، يالغانچىلىق ۋە ئامانەتكە خىيانەت بولىدۇ. يالغان گۇۋاھلىق بېرىش بولسا چوڭ گۇناھلارنىڭ بىرىدۇر.

ھافىز ئىبنى ھەجەر ئىمام قۇرتۇبىدىن مۇنداق نەقىل قىلىدۇ: "يالغان گۇۋاھلىق دېگەن يا بىگۇناھ ئىنساننى ئۆلتۈرۈش يا مال-مۈلۈك ئېلىۋېلىش يا ھارامنى ھالال قىلىش ياكى ھالالنى ھارام قىلىشتەك ناھەقچىلىكنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن يالغاندىن گۇۋاھلىق بېرىشتىن ئىبارەت بولۇپ، چوڭ گۇناھلارنىڭ ئىچىدە ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرۈشتىن قالسا ئۇنىڭدىنمۇ زىيانلىقراقى، ئۇنىڭدىنمۇ بۇزغۇنچىراقى يوقتۇر".(فەتھۇل بارى 10/412)

ئاللاھ تائالا: (يەنە ساختا سۆزدىن نېرى تۇرۇڭلار) دېگەن (ھەج سۈرىسى 30-ئايەت.) يەنە راھماننىڭ بەندىلىرىنى سۈپەتلىگەندە: (يەنە ساختا گۇۋاھلىق بەرمەيدىغانلار)(فۇرقان سۈرىسى 72-ئايەت)

ئەنەس ئىبنى مالىك رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مۇنداق رىۋايەت قىلىدۇكى، رەسۇلۇللاھ ساللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم «چوڭ گۇناھلارنىڭ ئەڭ چوڭى ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرۈش، ناھەق ئادەم ئۆلتۈرۈش، ئاتا- ئانىنى قاقشىتىش ۋە ساختا سۆز قىلىش» دېگەن. ياكى رەسۇلۇللاھ: «يالغان گۇۋاھلىق بېرىش» دېگەن. (سەھىھەين: بۇخارى 6871-ھەدىس. مۇسلىم: 88-ھەدىس)

ئەبۇ بەكرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلىدۇكى، رەسۇلۇللاھ ساللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم: «چوڭ گۇناھلارنىڭ ئەڭ چوڭلىرى: ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرۈش، ئاتا- ئانىنى قاقشىتىش، يالغان گۇۋاھلىق بېرىش، يالغان گۇۋاھلىق بېرىش- دەپ ئۈچ قېتىم تەكرارلىدى-ياكى ساختا سۆز قىلىش» دېدى، رەسۇلۇللاھ ئاشۇ سۆزنى بىز كاشكى رەسۇلۇللاھ جىم تۇرسىكەن دەپ كەتكىچە قايتا-قايتا تەكرارلاۋەردى. (سەھىھەين: بۇخارى 6919-ھەدىس. مۇسلىم: 87-ھەدىس)

يەنە رەسۇلۇللاھ ساللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم: «كىمكى بىزنى گوللايدىكەن، ئۇ بىزدىن ئەمەس» دېگەن، يەنە بىر رىۋايەتتە: «كىمكى گوللايدىكەن، ئۇ مەندىن ئەمەس» دېگەن، (سەھىھۇ مۇسلىم: 101-102-ھەدىس)

ئەلۋەتتە بۇ يالغان ئىسپاتمۇ ئېنىق گوللاش، ئالداش دائىرىسىگە كىرىدۇ.

3-يالغان كېسەللىك ئىسپاتى بىلەن ئىشلىمەي ئالغان مائاش ھارام كەسىپ دائىرىسىگە كىرىدۇ.

4-يالغان كېسەللىك ئىسپاتى چىقىرىپ بېرىش ئۈچۈن دوختۇرلار ئالغان پارا ھارام كەسىپ دائىرىسىگە كىرىدۇ.


ۋەللاھۇ ئەئلەم.


پەتىۋادا: دوكتور ئابدۇل ئەزىز رەھمەتۇللاھ.

                                         مەنبە؛ساجىيە ئىسلام بىلىملىرى تورى

ئامال يوق  يالغان سۆزلەشكە مۇشۇلارنىڭ ئۆزى قىستايدۇ ئادەمنى...بەشىنچى قەۋەتتىكى ئىنكاس ئورۇنلۇق.