يەھۇدىلارنىڭ ئامېرىكىدىكى تەسىرىنىڭ قانچىلىك چوڭلۇغىنى بىلەمسىز؟
2010-يىلى 11-ئايدا،يەھۇدى بولۇنبوگ مۇتلەق ئۈستۈنلۈك بىلەن 3-قېتىم نىيويورۇك شەھىرىنىڭ باشلىقلىغىغا سايلاندى.
فوبۇس جورنىلىنىڭ 2008-يىلىدىكى بايلار تىزىملىگىدە بولۇنبوگ 16مىليارىت دوللارلىق مۈلكى بىلەن 8-ئورۇنغا تىزىلغان بولۇپ ،ئۇ نىيويورۇك شەھىرى بويىنچىمۇ ئەڭ باي كىشى ھىساپلىنىدۇ؛ تىلغا ئېلىپ ئۆتۈشكە تېگىشلىگى شۇكى ،نىيويورۇك شەھىرىنىڭ ھەممىلا يېرىدە يەھۇدى مەدىنىيىتىنىڭ تەسىرلىرىنى ئۇچراتقىلى بولىدۇ؛8مىليوندىن كۆپرەك نىيويورۇك ئاھالىسىنىڭ ئىچىدە تەخمىنەن تۆتتىن بىرى يەھۇدى بولۇپ،شەھەر باشلىغى بولۇنبوگمۇ شۇلارنىڭ بىرىدۇر ؛شۇڭا كىشىلەر (newyork)نى (jewyork) يەنى يەھۇدىلار شەھىرىمۇ دىيىشىدۇ؛ئەمىلىيەتتە نىيويورىك شەھىرى ئامىرىكىنىڭ كىچىكلىتىلگەن كۆرۈنىشى بولۇپ ئامىرىكىنىڭ ھەممىلا يېرىدە يەھۇدىلارنىڭ تەسىرىنى ھىس قىلغىلى بولىدۇ؛
ئامىرىكىدا جەمى 5 مىليون 130مىڭ يەھۇدى بار بولۇپ ئىسرائىلىيە نوپۇسىدىن پەقەت 300مىڭ نوپۇسلا ئاز ؛گەرچە يەھۇدىلارنىڭ ئامىرىكا نوپۇسىدا ئىگەللىگەن نىسپىتى %1.7بولسىمۇ،لېكىن %94يەھۇدى ئىنتايىن مۇھىم بولغان 13ئىشتاتقا تارقىلىپ ئورۇنلاشقان بولۇپ ،سايلام مەزگىلىدە ئۆزلىرىنىڭ شۇ يەرلەردىكى كۈچلۈك ئىمتىيازلىرى ئارقىلىق سايلامغا تەسىر كۆرسىتەلەيدۇ؛شۇڭا كىشىلەر ئارىسىدا ئامىرىكىلىقلار دۇنيانى كونتۇرۇل قىلغان ،يەھۇدىلار بولسا ئامىرىكىنى كونتۇرۇل قىلغان دىگەن سۆز تارقالغان.يەھۇدىلارنىڭ ئامىرىكىدىكى تەسىرىنى تۆۋەندىكى بىرنەچچە تەرەپكە يىغىنچاقلاشقا بولىدۇ:
1. يەھۇدىلار ئۆز تەسىرى ئارقىلىق ئامىرىكا سىياسىتىنى ئۇيان-بۇيان قىلالايدۇ.
يەھۇدىلارنىڭ ئامىرىكىدا سىياسى ئىشلارغا قاتنىشىۋاتقىنىغا خېلى ئۇزۇن زامانلار بولغان بولۇپ ،ئامىرىكىنىڭ سىياسى تەھلىلچىسى مىچىر .باد ئىلگىرى:يەھۇدىلار دىنى قىزغىنلىق بىلەن سىياسى ئىشلارغا قاتنىشىدۇ،ئۇلارنىڭ سايلامدىكى بىلەت تاشلاش نىسپىتى ھەرقانداق مىللەتنىڭكىدىن يۇقۇرى- دىگەن ئىدى.
ئامىرىكىدىكى قانۇن تۇرغۇزۇش سېستىمىسىدا ،1845- يىلدىن بۇيان يەھۇدىلاردىن 34كىشى ئىلگىرى كېيىن بولۇپ قوشما ئىشتات كېڭەش ئەزاسى بولۇپ سايلانغان.2010-يىلىدا 10 نەپەر يەھۇدى ئەۋلادىدىن بولغان كىشى دۆلەت مەجلىسىدە كېڭەش ئەزاسى بولغان.ئامىرىكا كېڭەش پالاتاسىدا 100 ئورۇن بولۇپ ،بۇنىڭدا يەھۇدىلارنىڭ ئىگەللىگەن نىسپىتى ئۇلارنىڭ ئامىرىكىدىكى نوپۇس نىسپىتىدىن ئېشىپ كەتكەن .
ئەدلىيە سېستىمىسىدا ،قوشما شىتات يۇقۇرى سوت مەھكىمىسىدە ،ئىلگىرى كېيىن بولۇپ 7 نەپەر يەھۇدى باش سوتچى بولۇپ سايلانغان ،بۇنىڭ ئىچىدە 1917-يىلى ۋەزىپىگە تەيىنلەنگەن بۇراندەيىس بىرىنچى بولۇپ ئامىرىكىدىكى ئەڭ ئالى ئەدلىيە ئورگىنىغا كىرگەن يەھۇدى بولۇپ،23يىل ۋەزىپە ئۆتىگەن.
مەمۇرى سېستىمىدا ،ئوبامانىڭ ئاق ساراي ئىش بېجىرىش ئورنىنىڭ مۇدىرى يىماننۇر،ئاق ساراي دۆلەت ئىقتىسادى كومىتىتىنىڭ رەئىسى سۇممېرىس،ئامىرىكا قوشما شىتات بانكىسىنىڭ رەئىسى بىرنەنك قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسىلا يەھۇدى.ئامىرىكا ئەلباشلىرىدىن نىكسون ۋە فوت دەۋرىدىكى دۆلەت كاتىپى كىسىنگىر ،ئامىرىكا تارىخىدىكى تۇنجى دۆلەت كاتىۋى ئالبىرىتمۇ يەھۇدى ؛ئەلباشى كىلىنتوننىڭ ئىچكى كابىنتىدا دۆلەت مۇداپىيە مىنىستىرى كوئىن قاتارلىق 6 نەپەر يەھۇدى بار ئىدى. يەھۇدىلار بىۋاستە ئۆزلىرى ھاكىمىيەت ئىشلىرىغا قاتناشقاندىن سىرىت ،يەنە ۋەزخانلىق قىلىش ئارقىلىقمۇ ئامىرىكىنىڭ سىياسەت بەلگىلىشىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ.ئامىرىكىدىكى ۋەزخالىق قىلىدىغان تەشكىلاتلار يۈز نەچچىدىن ئاشىدۇ.يەھۇدىلار ئاكتىپلىق بىلەن سىياسى ئىشلارغا ئىئانە قىلىدۇ ،2000-يىلىدىكى سايلامدا ئەڭ كۆپ ئىئانە قىلغان ئالدىنقى بەش نەپەر كىشىنىڭ تۆتى يەھۇدى ،ئۇلار ھەرقايسى شىتاتلاردا ۋەزخانلىق قىلىش ئارقىلىق ئۆزلىرىگە ياقىدىغان سىياسەتۋازلارنى تەخىتكە چىقىرىشىدۇ،ھەم ئۆزلىرى ياقتۇرمايدىغانلىرىنى ھەر خىل ۋاستىلارنى قوللىنىش ئارقىلىق (يوشۇرۇن قەسىتلەشمۇ بار)تەخىتتىن چۈشىرەلەيدۇ.
2.ئامىرىكىنىڭ پۇلى يەھۇدىلارنىڭ يانچۇغىدا
كىشىلەر دائىم ئامىرىكىنىڭ پۇلى يەھۇدىلارنىڭ يانچۇغىدا دىيىشىدۇ ؛زور بىر قىسىم يەھۇدىلار سودا ،پەن تەتقىقات ، ئادۋۇكاتلىق ،دۇختۇرلۇق قاتارلىق مۇئاشى يۇقۇرى خىزمەتلەر بىلەن شۇغۇللانغان بولۇپ ،شۇڭا ئامىرىكىدا يەھۇدىلارنىڭ كىرىمى باشقىلاردىن يۇقۇرى .
يەھۇدىلارنىڭ ۋال سىتىرىت كوچىسىدىكى تەسىرى ناھايىتى چوڭ بولۇپ ،گولىتمان ۋە رايمان ئاكا –ئۇكىلار قاتارلىق كۆپلىگەن مەبلەغ سېلىش بانكىللىرىنى يەھۇدىلار قۇرغان .خەلقارالىق پۇل مۇئامىلە ساھەسىدە نامى بار‹پۇل مۇئامىلە ساھەسىدىكى تىمساق› دەپ نام ئالغان گېئورگى سوروس قاتارلىق مەبلەغ سالغۇچىلارمۇ يەھۇدى .مەيلى ئامىرىكا قوشما شىتات بانكىسىنى قۇرۇش تەكلىۋىنى بەرگەن پاۋىل ۋاربورگ بولسۇن ياكى يېقىنقى يىللاردىن بېرى ئۇدا ئامىرىكا قوشما شىتات بانكىسىنىڭ رەئىسلىگىنى ئۆتەپ كېلىۋاتقان گىرىنسىپان بىلەن بېرنەنكېلار بولسۇن ھەممىسىلا يەھۇدى.1999-يىلىدىكى پۇل مۇئامىلە كىرىزىسى مەزگىلىدە ،‹دەۋىر›جورنىلى ئۆز ۋاقتىدىكى ئامىرىكا قوشما شىتات بانكىسىنىڭ مۇدىرى گىرىنسىپان ،مالىيە باشلىغى روبىن،ئورۇنباسار مالىيە باشلىغى سۇممېرىس قاتارلىقلارنىڭ بىرلىكتە چۈشكەن رەسىمىنى جورنال مۇقاۋىسىغا چىقىرىپ ئۇنىڭغا‹دۇنيانى قۇتقۇزىدىغان ئۈچ كىشىلىك كومىتىت› دەپ تېما قويغان ئىدى ،مۇشۇلارمۇ يەھۇدى.يەھۇدىلارنىڭ ھەقىقى بايلىغى ئوقەت قىلىشتىن كېلىدۇ.بۈگۈنكى كۈندە ئامىرىكىدىكى يەھۇدىلار ئىچىدىكى بايلاردىن مىھمانخانا ماگناتى شېلدون .ئادېلسون (ئۇ لاسۋىگاس ۋىنىتسىيەلىك مىھمان سارىيىنىڭ خوجايىنى بولۇپ ،مال مۈلكى 24 مىليارىت دوللار)،ئوراكلې شىركىتىنىڭ خوجايىنى لارى .ئېلسون (مال مۈلكى 21.5مىليارىت دوللار)،مىكروسواىت شىركىتىنىڭ باش دېرىكتورى قوشۇمچە ئىجرائىيە ئەمەلدارى سىتېۋې.باللىمىر (مال مۈلكى 10مىليارىت دوللاردىن ئاشىدۇ) قاتارلىقلار بار.
بۈگۈنكى كۈندە ئامىرىكىلىقلار ،ئەتتىگەندە كۆزىنى ئېچىپلا ۋاستىلىق ۋە بىۋاستە يەھۇدىلار بىلەن ئالاقە قىلىشقا باشلايدۇ.1885-يىلىلا ،يەھۇدىلار نىيويورىكتىكى 241 كىيىم تىكىش كارخانىسىنىڭ ئىچىدە 234نى كونتۇرۇل قىلغان ئىدى .ئامىرىكىلىقلار ئىچىگە كارۋىن .كىلېئىن ماركىلىق ئىچ كىيىمىنى ،ئۇچىسىغا لىۋېس ماركىلىق پادىچىلار ئىشتىنىنى ،يەنە رالىپ .لاۋرېن ماركىلىق چاپاننى كىيىشىدۇ ؛ئامىرىكىلىق ئاياللار ئىشلىتىدىغان گىرىم بويۇملىرى ئىچىدىكى خېلىنا، ئېستىلاۋدېر،رېۋلون قاتارلىقلارنىڭ خوجايىنلىرىنىڭ ھەممىسى يەھۇدى.ئامىرىكىلىقلار ئىشقا مېڭىش يولىدا بىر ئىستاكان سىتاربۇكىس ماركىلىق قەھۋە سېتىۋالىدۇ،تاماقتىن كېيىن خاگېنداز ماركىلىق ماروجنى يەيدۇ،سەپەرگە چىققاندا فائىرمانىت ،روسې ،كۇنا قاتارلىق مىھمانخانىلاردا قونۇشىدۇ،دەم ئېلىشقا بارغاندا كارنىۋال ياكى خان جەمەتى كارىپ ماركىلىق ساياھەت پاراخوتىدا ئولتۇرىشىدۇ،بۇ شىركەتلەرنىڭ ھەممىسى يەھۇدىلارنىڭ قولىدا.
ئامىرىكىنىڭ ئىلگىرىكى ئەلباشى لوسىف ئۇھسىنغان ھالدا: ئامىرىكا ئىقتىسادىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان كارخاندىن ئىككى يۈز نەچچىسى بار ،لېكىن بۇ كارخانىلارنىڭ 60-70 نى يەھۇدىلار كونتۇرۇل قىلغان –دىگەن ئىدى.
3.مەدىنىيەت ساھەسىدىكى يەھۇدىلار
يەھۇدىلارنىڭ ئامىرىكىنىڭ مەدىنىيەت ساھەسىدىكى سەرخىللار قاتلىمى ئىچىدىكى تەسىرى ناھايىتى زور؛ئامىرىكىدىكى 8داڭلىق مەكتەپنىڭ 3 نىڭ مۇدىرى يەھۇدى ،خارۋارىت ،يالې،سىتانفورىت قاتارلىق ئنۋىرسىتىتلاردىكى قانۇن ئىنىستىتوتلىرىدىكى %30تىن كۆپرەك ئوقۇغۇچى يەھۇدى بولۇپ ،بۇ ئوقۇغۇچىلار ئوقۇش پۈتتۈرگەندىن كېيىن كۆپىنچىسى ئادۋۇكات ،سوتچى،تەپتىشۋە سىياسىيون بولۇپ ئەۋلاتمۇ -ئەۋلات يەھۇدىلارنىڭ ئامىرىكا جەمىيىتى يۇقۇرى قاتلىمى ئىچىدىكى تەسىرىنى ساقلاپ كەلمەكتە؛ئۇنىڭدىن سىرىت ،ئامىرىكىدىكى نوبۇل مۇكاپاتى ساھىپلىرىنىڭ ئىچىدە %37 يەھۇدى.
يەھۇدىلارنىڭ يەنە ناھايىتى كۈچلۈك‹ مەدىنىيەت يۇمشاق ئەمىلى كۈچ›ى بار بولۇپ ،ئوسكار مۇكاپاتىغا ئېرىشكەن داڭلىق كىنو رىجىسسسورلىرىنىڭ %40 يەھۇدى؛پارامونىت كىنو شىركىتىنىڭ خوجايىنى رېدىستون ،‹چۈش زاۋۇتى›دىگەن كىنونى ئىشلىگۈچى سىپېلبېرىگ قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى يەھۇدى بولۇپ ،ھوللىۋوتتىكى مۇھىم شەخىسلەردۇر.يەھۇدىلارنىڭ 2-دۇنيا ئۇرۇشىدىكى قىسمەتلىرىنىڭ توختىماستىن كىنو قىلىپ ئىشلىنىپ دۇنيا ئەھلىگە تەشۋىق قىلىنىشى سەۋەپسىز ئەمەس.
ئاخبارات ساھەسىمۇ يەھۇدىلارنىڭ قولىدا بولۇپ ،‹نېۋيورىك ۋاقىت گېزىتى›،‹ۋالسىتىرىت كوچىسى كۈندىلىك گېزىتى› ھەم ئامىرىكىدىكى ئۈچ چوڭ تىلىۋىزىيە تورى ئىچىدىمۇ كۆپلىگەن يەھۇدى تەھرىر ،مۇخبىرلار بار؛مالىيە كەسپى چەمبىرىكى ساھەسىنىڭ ئاساسلىق ئاخبارات ۋاستىسى بولغان بىلومبېرىگ خەۋىرى گېزىتى يەھۇدى ماگنات بىلومبېرىگنىڭ قولىدا؛ئامىرىكا جەمىيىتىدىكى ‹جامائەت پىكرى› ئەمىلىيەتتە ناھايىتى زور دەرىجىدە ئامىرىكىدىكى يەھۇدىلارنىڭ كۆز قاراشلىرىغا ۋەكىللىك قىلىدۇ.
4.يەھۇدىلار قانداق قىلىپ ئامىرىكىدا شۇنداق زور تەسىر كۈچكە ئىگە بولدى؟
ئەڭ ئەۋۋىلى يەھۇدىلار مائارىپقا ناھايىتى كۆڭۈل بۆلىدۇ؛ئامىرىكىدا ،يەھۇدىلارنىڭ نوپۇس نىسپىتى قانچە يۇقۇرى بولغان جايلاردىكى مەكتەپلەرنىڭ ئوقۇتۇش سۈپىتى شۇنچە يۇقۇرى ،يەھۇدىلارمۇ قانچە زور بەدەل تۆلىشىدىن قەتئى نەزەر ئوقۇتۇش سۈپىتى يۇقۇرى بولغان ئۇرۇنلاردىن ئۆي –جاي سېتىۋېلىپ ئورۇنلىشىدۇ؛ئۇلار مائارىپ ئارقىلىق جەمىيەتنىڭ يۇقۇرى قاتلاملىرىغا كىرىپ ئورۇنلىشىپ ھەم ئۆز ئارا بىر –بىرىنى قوللاپ يۆلىشىپ ئامىرىكا جەمىيىتىدە ناھايىتى كۈچلۈك بولغان تەسىر كۈچ شەكىللەندۈرگەن.ئۇنىڭدىن سىرىت يەھۇدىلار ئامىرىكا جەمىيىتىنىڭ ‹ئويۇن قائىدىسى›نى پىششىق ئىگەللىۋالغان بولۇپ ،تىجارەت بىلەن سىياسىنىڭ بىر بىرىگە بولغان تەسىرىنى تازا ئوبدان چۈشىنىدۇ.شۇڭا ئۇلار ‹يەھۇدى ۋەز ئېيتىش تەشكىلاتلىرى›(ئامىرىكىدا مۇنداق تەشكىلاتتىن نەچچىسى بار) ۋە سايلامغا ئىئانە قىلىش ھەم يەھۇدى سەرخىللىرىنىڭ ھاكىمىيەت ئىشلىرىغا قاتنىشىشى ئارقىلىق ئامىرىكىنىڭ دۆۋلەت ئاپاراتىدا مۇھىم ۋەزىپىلەرنى ئۆتىگەن بولۇپ،ئۇلارنىڭ ۋاشىنگىتون سىياسى ساھەسىدىكى تەسىر كۈچىگە باشقا مىللەتلەر چۈشىدىمۇ ئىگە بولالمايدۇ.يەنە بىر جەھەتتىن يەھۇدىلاردا ناھايىتى كۈچلۈك ئۇيۇشۇش كۈچى بار بولۇپ ،ئۆز مىللىتىدىن بولغانلارنى بەك قوللايدۇ
http://www.bozqir.cn/bbs/read.php?tid=1003
