كۆزۈڭنى  يوغان  ئاچ  ئۇيغۇر  قىزى

  بۇ مەكتەپكە كەلگىلى  بىر ئايدىن ئېشىپتۇ سىرتتا مۇشۇ رايوندا كۆلەم جەھەتتە ئەڭ چوڭ بولغان بىر ئاشىخانىدا دەرىستىن سىرتقى ۋاقىتلاردا ئىشلەۋاتقان ئىدىم . مۇشۇ ئاشخانىدا ئىشلىگەندىن كېيىن قارىشىم ئۆزگىرىپ قالدى . ئۇلارنىڭ (ئاشخانىغا كىرگەن ئۇيغۇرلار) مۇئامىلىسى ،ئۇلارنىڭ ھالى ، ئۇلارنىڭ خىجىل بولۇشنى بىلمەسلىكى ، قىزلىرى يا ئۆزلىرىنى بىز قىز بالىتتۇق دىمىگەن ،ياشقا چوڭلىرى  بىز چوڭ بوپ قالدۇق دىمىگەن . ھەر قېتىم ئاشۇنداقلارنى ئۇچراتقىنىمدا ئىچىلىرىمنى بىر نەرسە تاتلىغاندەكلا بولۇپ كېتىمەن . بۇيەردىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ھالى شۇنچىلىك تۇرسا ، باشقىلار يەنە قانچىلىك كۆزگە ئىلاتتى بىزلەرنى .   
   مىللىتىمنىڭ ئىستىقبالى قانداق بولا ئەمدى ؟ بۈگۈنكى ئىشلارنى كۆرۈپ ئىختىيارسىز كۆزلىرىمگە ياش كەپكەتتى . شۇ كۆ ڭۈل غەشچىلىكىدە تورخانىغا كىرىپ تورداشلارغا بۇ جايدا كۆرگەن ،ئاڭلىغانلىرىمنى سۆزلەپ ئىچىمنى  بوشىتىۋالغىم كەلدى . 
نەچچە كۈن بۇرۇن مۇنداق بىر ئىش بولغان ، شۇ كۈنى ئاشخانىدا ئادەم شۇنداق كۆپكى ،ھەتتا يەتتە ئايرىم خانىلىرىمۇ لىق توشۇپ كەتكەن . ئۆزىمىزنى ئىككىگە بۆلگىدەك بولۇپ ئىشلەۋاتقان ئىدۇق . شۇ ئالدىراشچىلىقتا ئۆزۈمنىڭ بىخەستىلىكىدىن بىرخىل 20يۈەنلىك قورمىنى خاتا ئەكىرىپ قويغانلىقىمنى بىلمەي قاپتىمەن .  
  بىر چاغلاردا ئايرىم خانىغا مەسئول كۈتكۈچىلەر باشلىقى شۇ خىل قورمىنىڭ تېخى چىقمىغانلىقىنى ئايتقاندا ، مەن ئۇ قورمىنى 6-ئايرىم خانىغا ئەكىرىپ بولغانلىقىمنى ئېيتتىم .  
-ئەستا خاتا بوپتۇ ، ئۇلارنىڭ ئۈچ خىل قورمىسىنىڭ ھەممىسى چىقىپ بولغان . چاي ئېلىپ كىرگەچ قاراپ بېقىڭ ،نەچچە خىل قورمىسى باركىن . 
بىر چەينەك چاينى كۆتۈرۈپ يۈگۈرگەن پېتى ئۇلارنىڭ يېنىغا كىرىپ قارىسام ،تۆت خىل چىقىرىلىپ ،ئاللا بۇرۇن تەخسىلەرنىڭ تېگى كۆرۈنىپ قالغان ئىدى . 
-سىلەر ئەسلى بويرۇتقان قورمىلار قايسىلارتى؟ 
ئارىسىدىكى قىنىق گىرىم قىلىۋالغان بۈدۈرچاچلىق قورمىلارنى كۆرسىتىپ تۇرۇپ :  
-مانا ماۋۇ ، ماۋۇ ،يەنە ماۋۇ ئۈچىنى بىز بويرۇتقان بۇ ئەمەس .  
-ھە ئۇنداقتا ،مەن بۇ قورمىنى ئېلىپ كىرگەندىلا سىلەرنىڭ ئەمەسلىكىنى بىلپتىكەنسىلەردە ، شۇ چاغدىلا دىسەڭلا بوپتىكەنتۇق . . 
دەپ بىرنەچچە ئېغىز گەپ قىپ قويۇپتىكەنمەن ،  
-ھـــــــــــــــــــــــــوي  خان  ، بۇ بىزدىكى خاتالىقمىكەن ؟ قاراپ تۇرۇپ ئادەم بوزەك قىلىمەن دەيدا ، بىزمۇ مۇلازىمەتچى بوپ باققان ، بىزنى تولا ئەخمەق قىلىمەن دىمەڭ . ھېلىغۇ بۇ يىگىرمەنەچچە يۈەنلىك نەرسىكەن ،ئىككى يۈز نەچچە يۈەنلىك نەرسە بولسىمۇ  كېلىپ قالسا يەۋىرىمەن ، پۇلىنى تۆلىمەيمەن .  كىملا بولسا شۇنداق قىلىدىغۇ ؟ 
- بۇ نىمە دىگىنىڭىز ؟ بۇ يەردە ھېچكىم سىزنى ئەخمەق قىلىمەن دىگىنى يوق . توغرا مەندىكى خاتالىق . مەن يا سىلەرنى پۇلنى تۆلەڭلار دەپ تۇرىۋالمىدىم ، ئەمدى ئاراڭلاردا مېنىڭ ساۋاقدىشىممۇ باركەنتۇق <<ھەي دوستۇم ، ماۋۇ نى ىاتا ئەكەپ قويدۇڭ >>دەپ قويسا بولماسمىدى ..............گېپىمنىڭ ئاخىرى چىققىچە ھېلىقى قىزنىڭ ئاغىزى يەنە ئېچىلىپ كەتتى .  
-ھە ، پۇلنى ھازىر ئېلىڭ . مەن ئۆزۈم بويرۇتقان ماۋۇ ئۈچ خىل قورمىنىڭ پۇلىنى بېرىمەن ، مانىڭ پۇلىنى بەرمەيمەن ، بۇنىڭ بىلەن مېنىڭ كارىم يوق ، مەن بويرۇتمىغان بۇنى . - پۇلنى ماڭا تاڭلەپ تۇرۇپ. 
- شۇنداق قىلىسىز ، بۇنىڭ پۇلىنى سىز تۆلىمىسىڭىزمۇ بولىدۇ . مەن ئۆزۈم تۆلەيمەن ، چۈنكى مەندىكى خاتالىق . پۇلنى ماڭا بەرمەيسىز ، چىقاشىڭىزدا پەستە تاپشۇرىسىز . - دەپلا ئىشىكتىن چىقىپ تۇرۇشۇمغا ئۇلارنىڭ پاراڭڭىدە بىر كۈلىشى ئاچچىقىمنى شۇنداق كەلتۈردى .بۇ قانداق پوزىتسىيە بولدى ؟ خەقنىڭ كەينىدىن مازاق قىلىشمۇ ياكى بىر خىل قورمىدىن پايدا ئالغانلىقتىن خوشال بولغانلىقمۇ ؟ ئۆزۈممۇ بىلمىدىم . كەينىمە يېنىپ كىرىپ بىرنەچچە ئېغىز سۆزلىگۈم بار ئىدى ،لېكىن شۇ چاغدا ئۆزۈمنىڭ بىر مۇلازىمەتچى ئىكەنلىكىم ئېسىمگە كىلىپ  كەينىمگە يېنىپ كەتتىم .  
  ئويلىنىپ قالدىم ، ئۇ قىزلار <ئالدىمىزغا بىكارغا نىمىلا كەلسە يەيمىز > دەيدۇ ، ئەجىبا كېلىش مەنبەسى بىلەن قىلچە كارى بولمامدىكىنا ؟     
   بۈگۈن يەنە شۇ قىزلار ئارىسىدىكى ئىككەيلەنگە قوشۇلۇپ بىرنەچچە قىزلار كىرىپ كەلدى . بېرىپ قىزغىنلىق بىلەن چاي قۇيدۇم . بىر نەچچە كۈن بۇرۇنقى ئىشلىرىنى ئۇنتۇپ قالغانلىقىم ئۈچۈن ئەمەس ،بەلكى بىر مۇلازىمەتچى بولغانلىقىم ئۈچۈن ، ئۇلار مېھمان بولغانلىقى ئۈچۈن  يەنىلا قىزغىن بولدۇم . دەسلەپتە ئۇلار بىر قانچە خىل قورما بويرۇتتى ، قورمىلىرى چىقىپ بولغاندىن كېيىن مېنى چاقىرىپ : 
- كۈتكىچى ، بىزگە شىنجاڭ پىۋىسىدىن ئىككى بوتولكا، شور بۇلاقتىن بىر ئەكىلىپ بېرىڭ .   
بۇ گەپنى ئاڭلاپ باشلىرىمدىم تۈتۈن چىقىپ كەتتى . ئەرلەر بىلەن ئاياللارنىڭ پەرقى قالماپتىغۇ ئەمدى . ئۇلار ئىچىۋاتىدۇ ، سۆزلەۋاتىدۇ . ھەر قېتىم ئۇلار ئالدىدىن ئۆتۈپ كېتىۋاتقان ۋاقتىمدا ئاغزىدىن چىقىۋاتقان گەپلىرىگە چىدىيالمايلا قالغان ئىدىم .    ۋىـــييييييييييييييييەي ئاداش ، ئاخشامچۇ ؟ كۆڭۈللۈك بولغاندۇ ؟ ھېلىقى سويمىنىڭ پەيزى بارمىكەن يا؟  
- ۋاي ،بۇنى بىر دىمە ئاداش ، ئۇ تېخى بۇنداق ئىشنى تۇنجى قىلىپ بېقىشىكەن .    
-مەن ساڭا تۇنۇشتۇرغان ھېلىقى بايۋەتچىچۇ ؟خېلى كۆپ پۇلنى قولغا چۈشۈرگەنسەن ؟
- قويە ، ياتاق ئۆيگە كىرىپلا قىزلىقىڭىز بارمۇ دەپ سورايدۇ . سەھەردە< سىز تېخى قىز ئەمەسكەنسىز غۇ > دەپ ماڭا بىر قانچە ئەدەپ -ئەخلاق ،قائىدە-يۇسۇن سۆزلەپ كېتپتۇ تېخى ،قىلىدىغاننى قىلىپ ، سۈرۈدىغان پەيزىنى سۈرۈپ بولۇپ . بولدىلا ،گېپىنى قىلمايلى ئۇ چۈپەينىڭ . قېنى ئىچەيلى . 
تەنلىرىم شۈركىنىپ كەتتى . بۇ ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ ، ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ  ئاغىزىدىن چىقىۋاتقان گەپ ھە . مۇشۇنداق بىر قانچەيلەن تۈپەيلىدىن ئالىي مەكتەپتە ئوقىۋاتقان قىز ئوقۇغۇچىلار بۇزۇق دەپ ئاتىلىۋاتىدۇ ، ئۇيغۇرلار نى قىلچە كۆزگە ئلمايۋاتىدۇ تېخى ماۋۇ خەنزۇ خەق . <<بىر تال چىۋىن بىر قازان ئاشنى بۇلغاپتۇ >> دىگەن شۇ دە . 
  تازلىق ئۆيىگە كىرىپ قاتتىق ئويلىنىپ قالدىم . كۆز چاناقلىرىم نەملەشتى ، ئەنسىرىدىم ، مىللىتىمنىڭ ئىستىخپالىدىن ئەنسىرىدىم . كەلگۈسىدىكى ئانا بولغۇچىلار مۇشۇنداق بولسا ئەۋلاتلار قانداق بولىدۇ ؟   
  كەلگۈسۈڭگە نەزەر سېلىپ باق ئۇيغۇر قىزى ، سەن كېيىن قانداق ئانا ؟ قانداق ئايال بوماقچى؟   
  كۆزۈڭنى يۇغان ئاچ ئۇيغۇر قىزى .
ئالىي مەكتەپكە كەلگىنىمگىمۇ تۆت يىل بولاي دەپتۇ، بۇ جەرياندا ھەرخىل ھەر ياڭزا ئادەملەرنى ئۇچۇرتىپتىمەن  . بەزىلىرى ئوڭ،بەزىلىرى تەتۈر ،بەزىلىرى ياۋاش ،بەزىلىرى شوخ..........

ياخشى تېمىغىمۇ يازماسلىققا تېگىشلىك ئىشلارنى قىستۇرۇپ نىمە ئىش قىلارسىلەر!

مەخسەت ياخشى ،ئىپدىلەش بەك  ئوچۇق بولۇپقاپتۇ ،مۇشۇنداق تەربىينى قىلغاندا ئەدەپكە قانچە دىققەت قىلساق كىشىلەرگە بولغان تەسىرى شۇنچە كۇچلۇك بولىدۇ،چۇنكى ئوچۇق بولۇپ كەتسە ھىسسىياتقا تەسىر كۆرسىتىدۇ ،كۆز ئالدىغا  كىلىدىغان مەنزىرە ئوخشىمايدۇ،

خەت نىمانچە كىچىك.تەڭشىسەممۇ يەنە شۇنداق ئۇششاق.

ھەي، بۇ ئىشلار يوقمۇ ئەمەس. لېكىن مىللىتىمىزدىن چىقۋاتقان ياخشىلارمۇ ئاز ئەمەسقۇ؟!

توۋا ، مەن بۇئەسەرنى شۇنداق بىر تەستە يازسام 212قىتىم كۆرەپ ئىنكاسمۇيازماپتۇ دىسە  

بەزى گەپلەر سەل يالىڭاچ بولۇپ قاپتۇ

نىمانداق مەينەت ئاشخانا بۇ؟
ھاراق سورۇنى تۈزۈپ بېرىدىغان؟  نىمە ئۇ ئەرلەر بىلەن ئاياللانىڭ پەرقى قالماپتۇ دەىگەن؟  ھاراقتىن چەكلىنىشتە ئەر ئاياللار ھەممسى ئوخشاش چەكلنىنىدۇ. شۇ ئاشخانىمۇ  مەينەتكەن.  شۇڭا شۇنداق مەينەتلەر يىغىلىدۇ.  

ئىشلىتىش

بۇ مەزمۇن 7قەۋەتتىكى nawayi نىڭ 2011-07-20 21:56 يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :
نىمانداق مەينەت ئاشخانا بۇ؟
ھاراق سورۇنى تۈزۈپ بېرىدىغان؟  نىمە ئۇ ئەرلەر بىلەن ئاياللانىڭ پەرقى قالماپتۇ دەىگەن؟  ھاراقتىن چەكلىنىشتە ئەر ئاياللار ھەممسى ئوخشاش چەكلنىنىدۇ. شۇ ئاشخانىمۇ  مەينەتكەن.  شۇڭا شۇنداق مەينەتلەر يىغىلىدۇ.  

مۇشۇنداق ئاشخانىدا مۇلازىمەت قىلىش  ئىيمانلىق كىشى ئۈچۈن    بىر زۇلۇم،مۇنداق يەرگە تەساددىبى يۇلۇقۇپ قالسا خاپا ھالدا تىرىكىپ چىقىپ كېتىشنىڭ ئۆزى ئىيماننىڭ ئاجىزلىقى ھىساپلىنىدۇ، ئۇنىمۇ قىلالمىساقچۇ...........؟

ئىمان-ئىتىقاد يوقالغان مىللەتتە ھايا قالمايدۇ،ھەقىقى ئەركەكلەر يوقالغان مىللەتنىڭ خوتۇن-قىزلىرى بۇزۇلۇپ كېتىدۇ،بۇلارنىڭ بۇزۇلۇشى بىلەن مىللەت زوۋاللىققا يۈز تۇتىدۇ.
ئەسەر يازغۇچى،سىزمۇ بىر مىللەتنىڭ ئانىسى بولۇش سالاھىيتىڭىز بىلەن ئۇنداق ئەيىش-ئىشرەت بولىدىغان ئەخلەتخانىدا ئىشلىمەي،پاكىز،ئىشەنچىلىك مۇسۇلماننىڭ ئاشخانىسىدا ئىشلەپ تۇرۇڭ،سىزنىڭ ئاكا-ئىنىڭىز،ئاتىڭىز سىزگە ئىگە بولالمىغاندىن كىيىن.
ئالى مەكتەپ بۇ بىر بۇزۇقچىلىق مەيدانى،مەن ئالى مەكتەپتە ئوقۇۋاتقان ۋاقتىمدا 95پىرسەنىت قىزلار بۇزۇلۇپ بولغان چېغى دەپ بىلەتتىم،بۇ دەل1995-2000يىل ئارلىقىدىكى ۋاقىت ئىدى،ئاندىن كىيىن شىنجاڭ ئۈنۋېرسىتىدا تەكلىپ بىلەن بىر مەزگىل ئىشلىدىم،شۇ جەرياندا قىز-ئوغۇللارنىڭ نەقەدەر ئەخلاقى جەھەتتىن بۇزۇلغانلىقىنى بىلدىم،ئۇلاردا ھايا پۈتۈنلەر يوقالغان ئىدى.
شۇندىن كىيىن ئىمانىمنى ساقلاپ قېلىش ئۈچۈن بۇ مەكتەپتىن ئايرىلدىم،شۇنداق قىلىپ جەمئيەتنى چۈشۈنۈشكە باشلىدىم،چۈشۈنشىمنىڭ چوڭقۇرلۇشىغا،بارغان يۇرتلىرىمنىڭ كۆپىيشىگە ئەگشىپ،بۇ مىللەتنىڭ كۆپ قىسىم ئەركەكلىرى ئۆز ئىمانىدىن ئايرىلىپ،غۇرور-ۋىجدانسىز ھايۋانلار كەبى ياشاۋاتقانلىقىنى،قىزلىرى،سىڭىللىرى،ئاچىلىرى،خوتۇنلىرى،ھەتتا ئانىلىرىمۇ ھاياسىزلىشىپ كېتىۋاتقانلىقىنى ھېس قىلدىم.
بۇ مىللەتنى ھېچقانداق بىر مەخلۇقلارنىڭ مەدەنيىتى،ئەخلاقى،دۇنيا قارشى،ياكى سەپسەتە دىنلىرى قۇتقۇزالمايدىغانلىقىنى،پەقەت ھەق دىن ئىسلاملا بۇ مىللەتنى قۇتقۇزالايدىغان بىردىنبىر يول ئىكەنلىكىنى چۈشەندىم.
اللاھ ھەربىر قېرىندىشىمغا ھىدايەت ئاتاقىلسۇن ئامىن!ئەركەكلەرگە ھەقىقى ئەركەكلىك ئاتا قىلسۇن ئامىن!