تۈركى تىل ئائىلىسىگە تەۋە مىللەتلەر تۆۋەندىكىلەر :
1 . تۈرۈكلەر --- دۆلەت تەۋەلىكى تۇركىيە ، بۇلغارىيە ، گىرمانىيە ، ئېراق ، سۇرىيە ، سىپىرۇس ، ئامىرىكا ، روسىيە ، كانادا ، ۋە ياۋرۇپا ئىتىپاقىدىكى ھەرقايسى جومھۇرىيەتلەرگە كەڭ تارقالغان .
جەمئىي نوپۇسى 60 مىللىيوندىن ئاشىدۇ .
2. ئۆزبىكلەر --- دۆلەت تەۋەلىكى ئۆزبىكىستان، قازاقستان ،تاجىكىستان ، تۈركمەنىستان ، روسىيە ، ئافغانىستان ، جوڭگۇ ۋە ياۋرۇپا قاتارلىق دۆلەت ۋە رايۇنلارغا كەڭ تارقالغان . جەمئىي نوپۇسى 33 مىللىيون ئەتىراپىدا .
3. ئەزەرلەر --- دۆلەت تەۋەلىكى ئىران ، ئەزەربەيجان ، تۈركىيە ، روسىيە ، قازاقىستان، ئامىرىكا ، كانادا ، ياۋرۇپا قاتارلىق دۆلەت ۋە رايۇنلار . جەمئىي نوپۇسى 28 مىللىيون ئەتىراپىدا .
4. ئۇيغۇرلار --- دۆلەت تەۋەلىكى جوڭگۇ ، قازاقسىتان ، قىزغىزستان ، ئۆزبىكستان ، تۇركىيە ۋە سەئۇدى ئەرەبىستان ئامىرىكا ، كانادا ئاۋىستىرالىيە ۋە ياۋرۇپا ئىتىپاقىدىكى ھەرقايسى جومھۇرىيەتلەردىمۇ خىلى كۆپ .
جەمئىي نوپۇسى پەقەت دۆلىتىمىز ئىچىدىلا 10 مىللىيوندىن ئاشىدۇ ، پۈتۈن دۇنيادا 12 مىللىيوندىن ئاشىدۇ .
5. قازاقلار --- دۆلەت تەۋەلىكى قازاقستان ، جوڭگۇ ، روسىيە قاتارلىق دۆلەتلەر .
جەمئىي نوپۇسى 10 مىللىيوندىن ئاشىدۇ .
6 . تاتارلار --- دۆلەت تەۋەلىكى روسىيە ، جوڭگۇ ، تۈركىيە ،ئامىرىكا ، كانادا ، ياۋرۇپا قاتارلىق دۆلەت ۋە رايۇنلار .
جەمئىي نوپۇسى 8 مىللىيوندىن ئاشىدۇ .
7 . تۈرۈكمەنلەر --- دۆلەت تەۋەلىكى تۇرۇكمەنستان ، تۈركىيە . جەمئىي نوپۇسى 5 مىللىيون ئەتىراپىدا .
8 . قىرغىزلار --- دۆلەت تەۋەلىكى قىرغىزىستان ، قازاقىستان ۋە جوڭگۇ . جەمئىي نوپۇسى 4 مىللىيون ئەتىراپىدا .
9 . چۇۋاشلار --- دۆلەت تەۋەلىكى ئاساسەن روسىيە . نوپۇسى . جەمئىي نوپۇسى 2 مىللىيوندىن ئاشىدۇ .
10 . باشقىرتلار ---دۆلەت تەۋەلىكى ئاساسەن روسىيە .جەمئىي نوپۇسى 2 مىللىيوندىن ئاشىدۇ .
11 . ئاقشارلار --- دۆلەت تەۋەلىكى ئېران ۋە ئەزەربەيجان . نوپۇسى 1 مىللىيون ئەتىراپىدا .
12 . كاشكايلار ---- ئاساسەن ئېراندا . نوپۇسى 500 مىڭدىن ئاشىدۇ .
13. قارا قالپاقلار --- دۆلەت تەۋەلىكى ئۆزبىكىستان . نوپۇسى 360 مىڭ .
14 . ياقۇتلار ----- ئاساسەن روسىيىدە . نوپۇسى 320 مىڭ .
15 . قۇمىقلار ---- دۆلەت تەۋەلىكى روسىيە . نوپۇسى 230 مىڭ .
16 . شاخۋىنلار --- دۆلەت تەۋەلىكى ئىران . نوپۇسى 220 مىڭ .
17 . گاگاۋۇزلار ---- دۆلەت تەۋەلىكى مولداۋىيە ، تۇركىيە ، بولغارىيە .نوپۇسى 180مىڭ .
18 . تۇۋالار --- ئاساسەن روسىيىدە ، نوپۇسى 180مىڭ .
19 . قارا چايلار --- ئاساسەن روسىيىدە . نوپۇسى 120 مىڭ .
20 . قارا پاپاقلار --- دۆلەت تەۋەلىكى ئىران ، تۇركىيە . نوپۇسى 80 مىڭ .
21 . خاكاسلار --- ئاساسەن روسىيە . نوپۇسى 70 مىڭ .
22 . بالقارلار ------ ئاساسەن روسىيە ، نوپۇسى 60 مىڭ .
23 . نوغايلار --- ئاساسەن روسىيە ، نوپۇسى 60 مىڭ .
24 . ئالتايلار --- ئاساسەن روسىيە ، نوپۇسى 60 مىڭ .
25 . سالالار --- ئاساسەن دولىتىمىزدە ، نوپۇسى 56 مىڭ .
26 . قاجارلار ---- ئاساسەن ئىراندا ، نوپۇسى 30 مىڭ .
27 . قاتاغلار --- ئاساسەن ئىراندا ، نوپۇسى 20 مىڭ .
28 . ئۇرانخايلار --- دۆلەت تەۋەلىكى موڭغۇلىيە ، نوپۇسى 20 مىڭ .
29 . شورلار ---- ئاساسەن روسىيە ، نوپۇسى 20 مىڭ .
30 . يوغۇرلار --- دۆلەت تەۋەلىكى جوڭگۇ ، نوپۇسى 7مىڭ . ( بۇ قەدىمقى كەڭسۇ ئۇيغۇرلىرىدىن يەرلىكلىشىپ قىپ قالغان تارمىقى ) .
31. دۈرغانلار --- ئاساسەن روسىيە ، نوپۇسى 5 مىڭ .
32 . خۇتتىنلار --- ئاساسەن موڭغۇلىيە ، نوپوسى 3 مىڭ .
33. چاتانلار ---- ئاساسەن موڭغۇلىيە ، نوپۇسى مىڭدىن ئاشىدۇ .
34 . توفالار --- موڭغۇلىيىدە ، نوپۇسى مىڭدىن ئاشىدۇ .
35 . قارايىملار --- ئاساسەن روسىيىدە . نوپۇسى ئېنىق ئەمەس .
ئۇندىن باشقا ئىراننىڭ جەنۇبى ۋە شەرقى تەرەپلىرىدە تۈركى قەبىلىلەر ئىتتىپاقى ياشايدىغان بولۇپ ئۇلارمۇ ئايرىم مىللەت سۇپىتىدە ياشاپ كەلمەكتە . ئۇلارنىڭ نوپۇسى 280 مىڭ ئۆپچۆرىسىدە بولۇپ ئۇلارنى قاتقاندا جەمئىي تۈركى تىلىدا سۆزلىشىدىغان مىللەت 40 قا يىقىن بولۇپ ، ئومۇمىي نوپۇسى 170 مىللىيونغا يىقىنلىشىدۇ . بۇ تۈركى مىللەتلىرى 17 دۆلەتكە چىچىلىپ كەتكەن . ئۇيغۇرلار بۇ تۈرك مىللەتلىرىنىڭ ئىچىدە نوپۇسى جەھەتتە ئالدىنقى 4 - ئوروندا تۇرىدۇ .
[ بۇ يازمىنىkarluk 2011-05-28 00:42قايتا تەھرىرلىدى ]