ېۈشلۈتۈش
بۇ مەزمۇن 2قەۋەتتۈكۈ taranqi217 نۈڭ 2011-04-20 01:20 يوللۈغان يازمۈسۈغا نەقۈل :
ھەممۈمۈز ېۆلۈمۈز........................
ېادەم ېۆلۇمنۈ ېويلۈسا......................................قوقۈدۇ.
لۈكۈن ېۆلۇمدۈن قورقۈدۈغابلارمۇ ېۆلۈدۇ، قورۈقمايدۈغانلارمۇ ېۆلۈدۇدە!
ېادەم ېۆلگەندە، ېۈككۈ پەرۈشتە بۈر نەرسۈلەرنۈ سورايدۇ دەيدۇ.
مۇشۇ توغۇرلۇق بۈرەر تۈما يوللاپ قويساڭلار بوپتۈكەن!
قەبرۈدۈن سادا
پەقەت ېەڭ شەقۈ كۈشۈلەرلا «بۈزنۈڭ مۇشۇ دۇنيادۈكۈ ھاياتۈمۈزدۈن باشقا ھايات يوقتۇر» دەپ ھۈسابلايدۇ. ېەمەلۈيەتتە دۇنيا ھاياتۈ ېۈنسان ھاياتۈنۈڭ باشلۈنۈشۈ بولۇپ، بۇ قۈسقا مۇددەتلۈك ھايات ېازاب ياكۈ نېمەتكە تولغان قەبرە ھاياتۈغا، نۈھايۈتۈ يوق ېاخۈرەت ھاياتۈغا تۇتۈشۈدۇ. شۇڭا ېۆلۈم ېۈنساننۈڭ پۈتۈنلەي يوقۈلۈشۈ ېەمەس، ېۇ پەقەتلا ېۆزگۈرۈش يەنۈ روھنۈڭ تەندۈن ۋاقۈتلۈق ېايرۈلۈشۈدۇر. ېاللاھقا ۋە ېاخۈرەتكە ېۈمان ېېيتقان كۈشۈلەرگە ېايانكۈ، روھ تەندۈن ېايرۈلغاندۈن كېيۈن ېازاپ ياكۈ نېمەتنۈ ھۈس قۈلغان، بۈلگەن ھالدا مەۋجۇت بولۈدۇ. بۇ ھەقتە قۇرېان ھەدۈسلەردە نۇرغۇنلۈغان دەلۈللەر كەلگەن.
ېاللاھ تاېالا سۈرە غافۈرنۈڭ 45-46- ېايەتلۈرۈدە پۈرېەۋۈن ۋە ېۇنۈڭ ېەگەشكۈچۈلۈرۈنۈڭ ھەددۈدۈن ېاشقان قۈلمۈشلۈرۈنۈ قانداق جازالۈغانلۈقۈنۈ بايان قۈلۈپ مۇنداق دەيدۇ: «پۈرېەۋۈن جاماېەسۈگە ېەڭ يامان ېازاپ نازۈل بولدۈ. ېۇلار ېەتتۈگۈنۈ-ېاخشۈمۈ ېوتقا توغرۈلۈنۈپ تۇرۈدۇ. قۈيامەت قايۈم بولغان كۈندە: «پۈرېەۋۈن جاماېەسۈ! ېازابنۈڭ ېەڭ قاتتقۈغا (دوزاخ ېوتۈغا) كۈرۈڭلار!(دېيۈلۈدۇ)» ھۈجرۈيۈنۈڭ 774-يۈلۈ ۋاپات بولغان مەشھۇر مۇپەسسۈر ېالۈم ېۈسماېۈل ېۈبنۈ كەسۈر ېۆز تەپسۈرۈدە بۇ ېايەتلەر ھەققۈدە توختۈلۈپ مۇنداق يازۈدۇ: «بۇ ېايەت ېەھلۈ سۈننەتنۈڭ ېازاب ياكۈ نېمەتكە تولغان قەبرە ھاياتۈنۈڭ ھەق ېۈكەنلۈكۈ توغرۈسۈدۈكۈ ېەڭ چوڭ دەلۈلۈدۇر. چۈنكۈ ېاللاھ پۈرېەۋۈن جاماېەسۈگە بۇ دۇنيادا سۇدا غەرق بولۇش ېازابۈنۈ، قۈيامەت كۈنۈدە دوزاخ ېازابۈنۈ تېگۈشلۈك قۈلدۈ. بۇ ېۈككۈ خەۋەرنۈڭ ېوتتۇرسۈدۈكۈ ېۇلارغا ېەتتۈگۈنۈ – ېاخشۈمۈ توغرۈلۈنۈدۈغان ېوت ېازابۈ دەل ېۇلار دۇچار بولۈدۈغان قەبرە ھاياتۈدۈكۈ ېازابنۈ كۆرسۈتۈدۇ››.
ېۈنسان ېۈچۈن ېۈككۈ تۈرلۈك ھايات بار. بۈرۈ تۇغۇلۇش بۈلەن باشلۈنۈپ ېۆلۈم بۈلەن ېاياغلۈشۈدۈغان ھايات يەنۈ دۇنيا ھاياتۈدۇر. ېۈككۈنچۈسۈ قۈيامەت كۈنۈدە ېۈنسان قەبرۈسۈدۈن تۈرۈلۈپ قوپۇپ، ېاللاھنۈڭ دەرگاھۈدا ھۈساب بەرگەندۈن كېيۈن جەننەت ياكۈ دوزاخقا ېايرۈلۈدۈغان مەڭگۈلۈك ھايات يەنۈ ېاخۈرەت ھاياتۈدۇر. بۇ ېۈككۈ تۈرلۈك ھاياتنۈڭ ېوتتۇرسۈدا ېۈنسان باشتۈن كەچۈرۈدۈغان يەنە بۈر تۈرلۈك ھايات بولۇپ، ېۇ قەبرە ھاياتۈدۇر. قەبرە ھاياتۈ «الچياە البرزخيە» دەپ ېاتۈلۈدۇ. «برزخ›› دۈگەن سۆزنۈڭ «دۇنيا ھاياتۈ بۈلەن ېاخۈرەت ھاياتۈنۈ ېايرۈغۇچۈ» دېگەن ېۈستۈلاھ مەنۈسۈ ېۇنۈڭ ېەرەپچە «ېۈككۈ نەرسۈنۈ ېايرۈپ تۇرغۇچۈ پاسۈل» دۈگەن لوغەت مەنۈسۈدۈن كەلگەن. «ېۇلارنۈڭ (يەنۈ كاپۈرلارنۈڭ) بۈرۈگە ېۆلۈم كەلسە ېېيتۈدۇكۈ: ‹‹پەرۋەردۈگارۈم! مېنۈ (دۇنياغا) قايتۇرغۈن. مەن قويۇپ كەلگەن مال-مۈلكۈم بۈلەن ياخشۈلۈق قۈلۈشۈم مۇمكۈن. (ېۇنۈڭ دۇنياغا قايتۈشۈ) مۇمكۈن ېەمەس. ېۇ چۇقۇم شۇ سۆزنۈ قۈلغۇچۈدۇر. ېۇلار قەبرۈلۈرۈدۈن تۇرغۇزۇلغان كۈنگە قەدەر ېۇلارنۈڭ ېالدۈدا (ېۇلارنۈ دۇنياغا قايتۈشتۈن توسۈدۈغان) بۈر توسما بولۈدۇ.» (سۈرە مۆېمۈنۇن 99-100-ېايەتلەر)
‹‹ېۇلارنۈ ېۈككۈ قېتۈم (يەنۈ دۇنيادا قەتل قۈلۈش ۋە ېەسۈر ېېلۈش بۈلەن، ېۆلگەندە گۆر ېازابۈ بۈلەن) جازالايمۈز. ېاندۈن ېۇلار (ېاخۈرەتتە) چوڭ ېازاپقا (يەنۈ دوزاخ ېازابۈغا) قايتۇرۈلۈدۇ» ( سۈرە تەۋبە 101-ېايەت). مۇپەسسۈرلەر يۇقارقۈ ېۈككۈ ېايەتتۈكۈ توسما ۋە ېۈككۈنچۈ قېتۈملۈق جازا – بەرزەخ ھاياتۈدۈكۈ ېازابنۈ كۆرسۈتۈدۇ دەپ تەپسۈر قۈلۈدۇ.
قەبرە ھاياتۈ ھەربۈر مۇسۇلمان ېۈشۈنۈشۈ زۆرۈر بولغان ېەقۈدە ھېساپلۈنۈدۇ. قەبرە ھاياتۈدۈكۈ مۇھۈم ھادۈسە مۇنكۈر-نەكۈر ېۈسۈملۈك ېۈككۈ پەرۈشتۈنۈڭ مېيۈتنۈ سۇېال-سۇراق قۈلۈدۈغانلۈقۈ، مېيۈتنۈڭ دۇنيادۈكۈ ېەمەللۈرۈگە يارۈشا ېازاب تارتۈشۈ ياكۈ نېمەتكە ېېرۈشۈشۈ، ۋە بۇ ېازاب ياكۈ نېمەتنۈڭ تاكۈ قۈيامەتكۈچە داۋام قۈلۈشۈدۇر. پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام نۇرغۇن ھەدۈسلۈرۈدە قەبرە ھاياتۈنۈڭ ھەقلۈقۈنۈ بايان قۈلغان، دۇېالۈرۈدا قەبرە ېازابۈدۈن پاناھ تۈلۈگەن ھەم شۇنداق قۈلۈشنۈ ېۆز ېۈممەتلۈرۈگە تەۋسۈيە قۈلغان. ېۈبنۈ ېابباس رەزۈيەللاھۇ ېەنھۇ رۈۋايەت قۈلۈپ مۇنداق دەيدۇ: پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام بۈزگە مۇنۇ دۇېانۈ خۇددۈ قۇرېان سۈرۈلۈرۈنۈ ېۈگەتكەندەك ېۈگۈتەتتۈ: «ېۈ پەرۋەردۈگارۈم، ساڭا سېغۈنۈپ جەھەننەم ېازابۈدۈن، قەبرە ېازابۈدۈن، دەججالنۈڭ پېتنۈسۈدۈن، تۈرۈكلەر ۋە ېۆلۈكلەرنۈڭ پېتنۈسۈدۈن پاناھ تۈلەيمەن» (ېۈمام مۇسلۈم رۈۋايەت قۈلغان) ېۈبنۈ ېۆمەر رەزۈيەللاھۇ ېەنھۇدۈن رۈۋايەت قۈلۈنۈدۇكۈ، پەيغەمبەر ېەلەيھۈسالام مۇنداق دۈگەن: سۈلەرنۈڭ بۈرۈڭلار ېۆلگەندە ېەتتۈگەن – ېاخشۈمۈ ېۇنۈڭغا ېاخۈرەتتۈكۈ ېورنۈ توغرۈلۈنۈپ تۇرۈدۇ. ېەگەر جەننەت ېەھلۈدۈن بولسا جەننەت نېمۈتۈنۈ، دوزاخ ېەھلۈدۈن بولسا دوزاخ ېازابۈنۈ كۆرۈدۇ ۋە ېۇنۈڭغا: «بۇ سېنۈڭ ېاخۈرەتتۈكۈ ېورنۇڭ، قۈيامەت كۈنۈ تۈرۈلگەندە مانا مۇشۇ ېورۇن ساڭا تېگۈشلۈك بولۈدۇ» دېيۈلۈدۇ. شۇنۈڭ بۈلەن ېۇنۈڭغا ېاخۈرەتتۈكۈ ېازابلۈرۈ ياكۈ نېمەتلۈرۈ ېايان بولۈدۇ. (ېۈمام بۇخارۈ، ېۈمام مۇسلۈم رۈۋايەت قۈلغان). ېەبۈ سەېۈد رەزۈيەللاھۇ ېەنھۇ رۈۋايەت قۈلۈدۇكۈ ، پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام مۇنداق دۈگەن: «قەبرە دوزاخ ېوتۈ يالقۇنجۈغان ېورەكلەردۈن بۈر ېورەك ۋە ياكۈ جەننەت باغچۈلۈرۈدۈن بۈر باغچۈدۈن ېۈبارەتتۇر». (ېۈمام تۈرمۈزۈ رۈۋايەت قۈلغان) ېەھلۈ سۈننە ۋەلجاماېە بۈرلۈككە كەلگەن پۈكۈر شۇكۈ مېيتقا نۈسبەتەن قەبرە ېازابۈ ياكۈ نېمۈتۈ روھ ۋە تەنگە تەڭ چۈشۈدۇ، ېادەم مەيلۈ ېوتتا كۆيۈپ، سۇدا ېېقۈپ ياكۈ يۈرتقۇچ ھايۋانلار يەپ ېۆلگەن بولسۇن، قەبرۈگە دەپنە قۈلۈنغان ياكۈ قۈلۈنمۈغان بولسۇن، قەبرە ھاياتۈنۈ بېشۈدۈن كەچۈرۈدۇ ۋە سۇېال- سۇراق قۈلۈنۈدۇ. ېوسمان رەزۈيەللاھۇ ېەنھۇ قەبرە تۈلغا ېېلۈنسا يۈغلاپ ھەتتا ساقاللۈرۈمۇ كۆز يېشۈ بۈلەن ھۆللۈنۈپ كېتەتتۈ. ھەمراھلۈرۈ ېۇنۈڭدۈن «جەننەت بۈلەن دوزاخ تۈلغا ېېلۈنسا يۈغلۈمايسۈز، نۈمۈشقا قەبرە تۈلغا ېېلۈنسا يۈغلايسۈز؟» دەپ سورۈغان. ېوسمان رەزۈيەللاھۇ ېەنھۇ مۇنداق دەپ جاۋاب بەرگەن: مەن پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالامنۈڭ مۇنداق دېگۈنۈنۈ ېاڭلۈغان: «قەبرە ېاخۈرەتنۈڭ تۇنجۈ مەنزۈلۈدۇر، ېەگەر بەندە قەبرە ېازابۈدۈن قۇتۇلسا، ېۇنۈڭدۈن كېيۈنكۈ ېۈشلار ېاسان بولۈدۇ. ېەگەر قەبرە ېازابۈدۈن قۇتۇلالمۈسا، ېۇنۈڭدۈن كېيۈنكۈ ېۈشلار ېۇنۈڭدۈن بەتتەر تەس بولۈدۇ». (تۈرمۈزۈ رۈۋايەت قۈلغان)
قەبرۈنۈڭ زۇلمۈتۈ: پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام دەۋرۈدە مەسجۈدنۈ سۈپۈرۈدۈغان بۈر ېايال بار ېۈدۈ. پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام بۈر نەچچە كۈنگۈچە ېۇ ېايالنۈ كۆرمەي ېۇنۈ ساھابۈلەردۈن سورۈغان. ساھابۈلار ېۇ ېايالنۈڭ نەچچە كۈن ېۈلگۈرۈ كۈچۈدە تۈگەپ كەتكەنلۈكۈنۈ، رەسۇلۇللاھنۈ ېويغۈتۈشنۈ خوپ كۆرمەي، دەپنە قۈلۈۋەتكەنلۈكۈنۈ ېېيتقان. شۇنۈڭ بۈلەن پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام ېۇ ېايالنۈڭ قەبرۈسۈنۈ سوراپ بېرۈپ ناماز ېوقۇغان ۋە «بۇ قەبرۈلەر زۇلمەت قاراڭغۇلۇققا تولغان بولۈدۇ، ېاللاھ تاېالا مۈنۈڭ ېوقۇغان نامۈزۈم بۈلەن قەبرۈنۈ نۇرلاندۇرۈدۇ» دۈگەن.(ېۈمام بۇخارۈ، مۇسلۈم، ېەبۇ داۋۇد، ېۈبنۈ ماجە رۈۋايەت قۈلغان)
قەبرۈنۈڭ مېيۈتنۈ سۈقۈدۈغانلۈقۈ: ھەدۈسلەردۈن مەلۇمكۈ، ھەرقانداق مېيۈت قەبرۈگە قويۇلغاندۈن كېيۈن، مەيلۈ قېرۈ، ياش، سالۈھ، ياكۈ پاسۈق بەندە بولسۇن، قەبرە مېيۈتنۈ سۈقۈدۇ. ېۈبنۈ ېۈمەر رەزۈيەللاھۇ ېەنھۇ رۈۋايەت قۈلۈدۇكۈ، پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام مۇنداق دۈگەن: «ۋاپاتۈغا ېەرش تەۋرۈگەن، ېۇنۈڭ ېۈچۈن ېاسمان ېۈشۈكلۈرۈ ېېچۈلغان جۈنازا نامۈزۈغا 70 مۈڭ پارۈشتە ھازۈر بولغان سەېۈد ېبنۈ مۇېاز رەزۈيەللاھۇ ېەنھۇ ۋاپات بولغاندا، سەېۈدنۈ قەبرە بۈر قېتۈم سۈققاندۈن كېيۈن قويۇپ بەردۈ، قەبرۈنۈڭ مېيۈتنۈ سۈقۈدۈغانلۈقۈ ھەقتۇر. ېەگەر ېۇنۈڭدۈن قۇتۇلۇش مۇمكۈن بولسا سەېۈد ېۈبنۈ مۇېاز قۇتۇلغان بولاتتۈ.» (ېۈمام ېەھمەد، نەسەېۈ رۈۋايەت قۈلغان)
قەبرۈدۈكۈ سوېال-سوراق: مېيۈت قەبرۈگە دەپنە قۈلۈنغاندۈن كېيۈن ېاللاھ تاېالا ېۇنۈڭ روھۈنۈ تېنۈگە قايتۇرۈدۇ ۋە پەرۈشتۈلەر تەرۈپۈدۈن سوېال -سوراق قۈلۈنۈدۇ. بۇ ھەقتە‹‹سەھۈھۇلبۇخارۈ»، «سەھۈھۇلمۇسلۈم»، «سۈنەنۈ ېەبۈ داۋۇد»، «سۈنەنۈ نەسەېۈ» لاردا خېلۈ كۆپ ھەدۈسلەر كەلگەن. بۇ يەردە ۋەكۈلللۈك خاراكتۈرۈگە ېۈگە ېۈككۈ ھەدۈسنۈلا كەلتۈرۈمۈز. ېەنەس رەزۈيەللاھۇ ېەنھۇ رۈۋايەت قۈلۈدۇكۈ، پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام مۇنداق دۈگەن: مېيۈت قەبرۈگە قويۇلۇپ ھەمراھلۈرۈ ېۇنۈڭدۈن ېايرۈلۈپ ماڭغاندا، مېيۈت ېۇلارنۈڭ ېاياق تۈۋۈشۈنۈ ېاڭلاپ تۇرۈدۇ. ېاندۈن ېۈككۈ پەرۈشتە كېلۈپ ېۇنۈ ېولتۇرغۇزۈدۇ ۋە مۇھەممەد ھەققۈدە نۈمە دەيسەن؟ دەپ سورايدۇ. مۆېمۈن بولسا ‹‹مۇھەممەد ېاللاھنۈڭ بەندۈسۈ ۋە ېەلچۈسۈ» دەپ جاۋاب بېرۈدۇ. شۇنۈڭ بۈلەن پەرۈشتۈلەر ېۇنۈڭغا «قارا، ېاللاھ سۈنۈڭ دوزاختۈكۈ ېورنۇڭنۈ جەننەتكە ېالماشتۇرۇپ بەردۈ» دەيدۇ. ېۇلار جەننەتتۈكۈ ېورۇننۈ كۆرۈدۇ ۋە قەبرۈدۈن جەننەتكە بۈر ېۈشۈك ېېچۈپ بېرۈدۇ. ېەمما كاپۈر ياكۈ مۇناپۈق بولسا پەرۈشتۈلەرنۈڭ سۇېاللۈرۈغا: ‹‹بۈلمەيمەن، كۈشۈلەر نۈمە دۈگەن بولسا مەنمۇ شۇنۈ دەيتتۈم» دەپ جاۋاب بۈرۈدۇ. شۇنۈڭ بۈلەن ېۇنۈڭغا : سەن ھەق بۈلەن باتۈلنۈ ېايرۈمۈدۈڭ، ېاللاھنۈڭ كۈتابۈنۈ ېوقۇمۈدۈڭ دېيۈلۈدۇ، ېاندۈن تۆمۈر توقماق بۈلەن ېۈككۈ قۇلۈقۈنۈڭ ېارۈسۈغا شۇنداق قاتتۈق ېۇرۈدۇكۈ، ېۇنۈڭ نالە-پەريادۈنۈ ېۈنسانلار ۋە جۈنلاردۈن باشقۈلار ېاڭلايدۇ» (ېۈمام بۇخارۈ، مۇسلۈم رۈۋايەت قۈلغان)
بەررا ېۈبنۈ ېازۈپ رۈۋايەت قۈلغان سەكرات ھەققۈدۈكۈ ھەدۈسنۈڭ ېاخۈرۈدا پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام مۇنداق دۈگەن: ‹‹.......روھ جەسەتكە قايتقاندۈن كېيۈن، ېۈككۈ پەرۈشتە كېلۈپ ېۇنۈ ېولتۇرغۇزۈدۇ ۋە پەرۋەردۈگارۈڭ كۈم؟ دۈنۈڭ نۈمە؟ سۈلەرگە ېەۋەتۈلگەن ېۇ ېادەم كۈم؟ دەپ سورايدۇ. بۇ مۆېمۈن دۇچ كۈلۈدۈغان ېاخۈرقۈ سۈناقتۇر. مۆېمۈن: «پەرۋەردۈگارۈم ېاللاھ، دۈنۈم ېۈسلام، ېۇ مۇھەممەد ېاللاھنۈڭ ېەلچۈسۈدۇر» دەپ جاۋاپ بېرۈدۇ. پەرۈشتۈلەر: ‹‹ېەمۈلۈڭ نۈمە» دەپ سورۈغاندا، مۆېمۈن «ېاللاھنۈڭ كۈتابۈنۈ ېوقۇدۇم، ېۇنۈڭغا ېۈشۈنۈپ ېۈمان ېېيتتۈم» دەيدۇ. بۇ چاغدا ېاسماندۈن «بەندەم راست ېېيتتۈ، ېۇنۈڭغا جەننەتتۈن بۈر سېلۈنچا سېلۈپ بۈرۈڭلار، جەننەتتۈن بۈر كۈيۈم كېيدۈرۈڭلار، ېۇنۈڭغا جەننەتكە قارايدۈغان بۈر ېۈشۈك ېېچۈپ بېرۈڭلار» دېگەن ېاۋاز كېلۈدۇ، شۇنۈڭ بۈلەن قەبرۈگە جەننەتنۈڭ خۇش-ھېدۈ تۇشۇپ، قەبرۈسۈ كېڭەيتۈپ بۈرۈلۈدۇ. ېۇنۈڭغا ېاي يۈزلۈك، ېۈسۈل كۈيۈملۈك ،خۇشبۇي بۈر كۈشۈ كېلۈپ: ساڭا سۈنۈ خوش قۈلۈدۈغان بۈر نەرسە بۈلەن خوش بۈشارەت بۈرۈمەن. مانا بۇ ساڭا ۋەدە قۈلۈنغان كۈندۇر» دەيدۇ. مۆېمۈن ېۇ كۈشۈگە: ياخشۈلۈقتۈن بۈشارەت بەرگۈچۈ يۈز بۈلەن كەلگەن بۇ ېادەم (يەنۈ سەن) كۈم؟ دەپ سورايدۇ. ېۇ كۈشۈ: مەن سېنۈڭ ياخشۈ ېەمەللۈرۈڭ بولۈمەن. شۇنۈڭ بۈلەن مۆېمۈن: ېۈ پەرۋەردۈگارۈم، تۈزراق قۈيامەت بولسۈكەن، ھەتتاكۈ مۈنۈڭ ېاېۈلەمدۈكۈلەر ۋە مال-مۈلكۈمگە قايتۈپ بارسامكەن دەيدۇ. ېەگەر مېيۈت كاپۈر، پاسۈق بولسا، پەرۈشتۈلەرنۈڭ «پەرۋەردۈگارۈڭ كۈم؟» دۈگەن سوېالۈغا: «ھا..ھا.. بۈلمەيمەن» دەپ جاۋاب بۈرۈدۇ. ېۇنۈڭدۈن: دۈنۈڭ نۈمە، سۈلەرگە ېەۋەتۈلگەن ېۇ ېادەم ھەققۈدە نۈمە دەيسەن؟ دەپ سورسا ، ېوخشاشلا « ھا..ھا.. بۈلمەيمەن» دەيدۇ. بۇ چاغدا ېاسماندۈن بەندەم يالغان ېېيتتۈ، ېۇنۈڭغا دوزاختۈن بۈر سېلۈنچا سېلۈپ بۈرۈڭلار ۋە دوزاختۈن بۈر ېۈشۈك ېېچۈپ بۈرۈڭلار» دۈگەن ېاۋاز كېلۈدۇ. شۇنۈڭ بۈلەن قەبرۈنۈ دوزاخنۈڭ قۈززۈق ېوت يالقۇنۈ، سېسۈق كۈيۈك پۇراقلۈرۈ قاپلايدۇ. قەبرە مېيۈتنۈ قاتتۈق سۈققانلۈقتۈن، ېۇنۈڭ ېۈگە-ېۈگۈلۈرۈ بۈر – بۈرۈگە كۈرۈشۈپ كۈتۈدۇ. بەدبەشرە، كۈيۈملۈرۈ ېەسكۈ، بەدبۇي بۈر كۈشۈ كۈلۈپ مېيۈتكە: ساڭا يامان تۇيۈلۈدۈغان بۈر نەرسە بۈلەن خوش خەۋەر بۈرۈمەن. مانا بۇ ساڭا دۇنيادا ۋەدە قۈلۈنغان كۈندۇر. مېيۈت: يۈزۈڭدۈن يامانلۈق بۈلۈنۈپ تۇرۈدۇ، سەن كۈم؟ دەپ سۇرايدۇ. ېۇ كۈشۈ: مەن سېنۈڭ يامان ېەمەللۈرۈڭ دەيدۇ. كاپۈر بولسا: پەرۋەردۈگارۈم، ھەرگۈز قۈيامەت قۈلمۈغۈن دەيدۇ.(شەيخ ېەلبانۈ بۇ ھەدۈسنۈڭ ھەممە خۈل رۈۋايەتلۈرۈنۈ يۈغۈپ بۈر سۈياققا كەلتۈرگەن ۋە بۇ ھەدۈسنۈ ېۈمام بۇخارۈ ۋە مۇسلۈمنۈڭ شەرتۈگە لايۈق سەھۈھ ھەدۈس دۈگەن)
قۈيامەت كۈنۈگۈچە يەنۈ بەرزەخ ھاياتۈدا روھنۈڭ قەيەردە قايسۈ خۈل ھالەتتە مەۋجۇت بولۈدۈغانلۈقۈ ېاللاھقا مەلۇم بولغان غەيپ ېۈلۈملەر جۈملۈسۈدۈندۇر. بۈز بۇ ھەقتە پەقەتلا بەزۈ ھەدۈس ۋە سەلەف ېالۈملاردۈن كەلگەن بەزۈ مەلۇماتلارنۈ كەلتۈرەلەيمۈز. ېەمما ېۇنۈڭ ېۈنچۈكە تەپسۈلاتلۈرۈنۈ بۈلگۈچۈ ېاللاھتۇر. مەشھۇر ېالۈم ېۈبنۈ قەييۇم بۇ ھەقتۈكۈ بەزۈ سەھۈھ ھەدۈسلەرگە ېاساسلۈنۈپ مۇنداق يازغان: «بەرزەخ ھاياتۈدا روھلارنۈڭ ېوخشۈمايدۈغان، يۇقۈرۈ – تۈۋەن دەرۈجۈلۈرۈ بولۈدۇ. پەيغەمبەرلەرنۈڭ روھلۈرۈ ېەڭ يۇقۈرۈ مەنزۈلدە بولۈدۇ. ېاندۈن شېھۈتلەرنۈڭ ېاندۈن سالۈھ بەندۈلەرنۈڭ روھلۈرۈ جەننەت نېمەتلۈرۈدە بولۈدۇ». «شرچ الىقيدە الطچاويە» كۈتابۈدا قەبرە ھاياتۈ توغرۈسۈدا مۇنداق يېزۈلغان: «ھەربۈر ېادەم مەيلۈ ېۇ قايسۈ خۈل شەكۈلدە ېۆلۈشۈدۈن قەتېۈينەزەر، قەبرە ھاياتۈدۈكۈ ېازاب ياكۈ نېمەتنۈ تېتۈيدۇ. بۈزگە پەقەت ېۇنۈڭغا ېۈشۈنۈش، ېۈمان ېېيتۈش ۋاجۈبتۇر. روھنۈڭ تەنگە قانداق قايتۈدۈغانلۈقۈ، روھنۈڭ قەيەردە، قايسۈ خۈل ھالەتتە مەۋجۇت بولۈدۈغانلۈقۈ، ېازاب ۋە نېمەتنۈڭ قايسۈ رەۋۈشتە بولۈدۈغانلۈقۈدەك تەپسۈلاتلار ېۈستۈدە ېۈزدۈنۈش ېارتۇقچۈدۇر. چۈنكۈ ېۈنسان ېەقلۈ بۇ ېۈشلارنۈ بۈلۈشتۈن ېاجۈز كېلۈدۇ. ېەمما ېاسمان-زۈمۈننۈ، ېۇنۈڭ ېارۈسۈدۈكۈ جۈمۈ نەرسۈلەرنۈ ياراتقان ېاللاھ ھەممۈگە قادۈردۇر». « ېاللاھ بۈرەر شەيېۈنۈ (يارۈتۈشنۈ)ېۈرادە قۈلسا ېۇنۈڭغا ۋۇجۇدقا كەل دەيدۇ –دە، ېۇ ۋۇجۇدقا كۈلۈدۇ.» (سۈرە ياسۈن 82-ېايەت) مانا بۇ ېەھلۈ سۈننە ۋە جاماېەنۈڭ كۆز قارۈشۈ، شۇنداقلا ېۈنساننۈڭ چەكلۈك ېەقلۈ ۋە بۇ دۇنيادۈكۈ چەكلۈك ھۈس - تۇيغۇسۈ بۈلەن ھەممە ېاجايۈباتلارغا جاۋاب تاپماقچۈ بولغانلار رۈېايە قۈلۈشقا تېگۈشلۈك پۈرۈنسۈپ. ېاللاھتاېالا كۈتابۈدا ېېيتقاندەك ېاللاھنۈ كۆرمەي تۇرۇپ ېۈمان ېېيتقان، ېاخۈرەت ۋە دوزاخ ېازابۈنۈ كۆرمەي تۇرۇپ قورققانلار توغرا يولدا بولغۇچۈلاردۇر، ېەنە شۇنداق كۈشۈلەر بەختكە ېۈرۈشكۈچۈلەردۇر.
قەبرە ھاياتۈ ھەقتۇر. ېۇنۈڭدۈكۈ ېازاب ۋە نېمەت ھەقتۇر. پەقەت تەقۋادارلۈق ۋە ياخشۈ ېەمەللەر ېۈنساننۈ قەبرە ېازابۈدۈن ساقلايدۇ. مۆېمۈن قەبرۈسۈنۈ ھاياتلۈقۈدۈكۈ ياخشۈ ېەمەللۈرۈ بۈلەن بۈزەيدۇ. سۈمونت، گەج قاتارلۈق نەرسۈلەر بۈلەن قەبرۈنۈ ھەيۋەتلۈك قۈلۈپ قاتۇرۇش، قەبرۈنۈ بېزەش ېۈچۈن ېۇنۈ باغچۈغا ېايلاندۇرۈۋېلۈش ېۈسلام شەرۈېۈتۈدە چەكلەنگەن قۈلمۈشتۇر. مۇنداق قۈلۈش مېيۈتنۈ قەبرە ېازابۈدۈن ساقلاش ېەمەس، ېازابۈنۈ زۈيادە قۈلۈۋېتۈدۇ. بۇنداق قۈلۈش پۇل مالنۈ ېۈسراپ قۈلۈشتۈن باشقا رەسۇلۇللاھ چەكلۈگەن يات دۈندۈكۈلەرگە تەقلۈد قۈلۈش بولۇپ ھېساپلۈنۈدۇ. جابۈر رۈۋايەت قۈلۈدۇكۈ، پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام قەبرە قاتۇرۇشتۈن ېۈستۈگە گۈمبەز سېلۈشتۈن، قەبرۈگە مېيتۈنۈڭ ېۈسمۈ ۋە ۋاپات تارۈخۈدۈن باشقا نەرسۈلەرنۈ يېزۈشنۈ چەكلۈگەن. (ېۈمام مۇسلۈم، ېەبۇ داۋۇد، نەسەېۈ، ېۈبنۈ ماجە رۈۋايەت قۈلغان) شۇنداقلا يەنە ېۆلۈمنۈ ۋە ېاخۈرەتنۈ ياد ېېتۈش، ېۈبرەت ېېلۈش، مۈيۈتلارغا خەيرلۈك دۇېا قۈلۈشتەك مەنپەېەتنۈ كۆزدە تۇتۇپ قەبرۈلەرنۈ زۈيارەت قۈلۈشقا روخسەت قۈلغان. ېەلۈ رۈۋايەت قۈلۈدۇكۈ، پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام مۇنداق دۈگەن: «مەن سۈلەرنۈ قەبرۈلەرنۈ يوقلاشتۈن چەكلۈگەن ېۈدۈم. ېەمدۈ زۈيارەت قۈلۈڭلار. چۈنكۈ ېۇ سۈلەرگە ېاخۈرەتنۈ ېەسلۈتۈدۇ، قەبرۈلەرنۈ يوقلاشتا سۈلەرگە ياخشۈلۈق بار، كۈم قەبرۈلەرنۈ زۈيارەت قۈلماقچۈ بولسا قۈلسۇن، ېەمما بۈھۇدە سۆزلەرنۈ قۈلمۈسۇن››.(ېۈمام مۇسلۈم رۈۋايەت قۈلغان). ېۈمام نەۋەۋۈي بۇ ھەدۈسنۈ شەرھۈيلەپ كۆرسۈتۈدۇ: كۈشۈلەر ېۈسلامغا يۈڭۈ كۈرگەن چاغلاردا، ېۇلارنۈڭ جاھۈلۈيەت دەۋرۈ بۈلەن ېارلۈقۈ يۈقۈن بولغاچقا، پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام ېۇلارنۈڭ جاھۈلۈيەتنۈڭ قۈلۈقلۈرۈ ۋە گەپ-سۆزلۈرۈنۈ قۈلۈشۈدۈن ېەنسۈرەپ قەبرۈلەرنۈ يوقلاشتۈن توسقان. ېۈسلام دۈنۈ ېەھكاملۈرۈ مۇقۈملۈشۈپ، كۈشۈلەر دۈنۈ ېەھكاملارنۈ پۇختا بۈلگەن، قەدەملۈرۈ دۈندا مۇستەھكەم بولغاندا قەبرۈلەرنۈ زۈيارەت قۈلۈشقا رۇخسەت قۈلۈش بۈلەن بۈرگە رۈېايە قۈلۈشقا تېگۈشلۈك ېەدەپلەرنۈمۇ بېكۈتۈپ بەرگەن››.
مەنبە: نەزۈرە مۇھەممەد سالۈھنۈڭ « ېۆلۈم ھېكمۈتۈدۈن ېاخۈرەت ھەقۈقەتلۈرۈگۈچە» دېگەن ېەسۈرۈدۈن ېۈزۈندە
