داڭلىق ئادەملەرنىڭ تولىمۇ ئالدىراش يۈرىدىغانلىقى توغرىلىق تولىمۇ جىق ھېكايە ئوقۇغانمەن. بىر كىتابتىن ئوقۇشۇمچە، نيۇتۇن بىر كۈنى توخۇم پشۇردۇم دەپ قول سائىتىنى پۇشۇرغان ئىمىش، يەنە بىر كۈنى تەييار بولغان تامىقىنى باشقىلارنىڭ يەۋالغانلىقىنى بىلمەي، تاماق يەپ بولغان ئوخشايمەن، دەپتىكەن. يەنە بىر كىتابتىن ئوقۇشۇمچە، ئېينىشتىين ئامېرىكىغا كېلىپ بىر مەزگىلدىن كېيىن بىر كۈنى كاتىپىغا تېلىفون قىلىپ ئۆز ئۆيىنىڭ قەيەردە ئىكەنلىكىنى دەپ بېرىشنى سورىغان ئىكەن. يەنە شۇ كىتابتىن ئوقۇشۇمچە، ئېينىشتىيىن پايپاق كېيىشكە تولىمۇ ئۆچمىش، چۈنكى پايپاق كەيگەندە نۇرغۇن ۋاقىت ئىسراپ بولۇپ كېتىدىكەن!!
بۇ زاتلارنىڭ ئاشۇنداق ئالدىراش يۈرۈپ قىلغان ئەمگەكلىرى ۋەجىدىن زامانىمىزدا ئولۇغ كەشىپ- ئىختىرالار بارلىققا كەپتۇ ۋە ئۇنىڭدىن بەھىرلىنىپ ياشاۋېتىپتىمىز. لېكىن ئۇلارنىڭ ھەمىشە ئاشۇنداق يۈرگەنلىكىگە، نيۇتوننىڭ كۈندە سائەت پۇشۇرغانلىقىغا، تاماق يېمىگەنلىكىگە؛ ئېينىشتيىننىڭ ھەر كۈنى ئۆيىنى تاپالماي يۈرگەنلىكىگە ۋە دائىما پايپاق كەيمەي يۈرگەنلىكىگە ئىشەنمەيمەن!!
سەۋەبى تولىمۇ ئاددىي: ياشاشنى ئۇنتۇپ قالغان ئادەم ھېچقانداق ئىشنى باشقا ئېلىپ چىقالمايدۇ!
بىر بۇرادەرىم بار، بىر كۈنى تېلىفوندا كۆرۈشۈپ قالدۇق. ئەھۋال سورىسام ، شۇنچىلىك ئالدىراش بولۇپ كەتتىمكى، قىلىدىغان ئىشنىڭ كۆپلىكىدىن ئۈچ كۈن بولدى يۈزۈمنى يۇمۇدۇم، دەيدۇ!! ھەيران قالدىم. يۈز يۇشۇش، ئۇخلاش، تاماق يېيىش ... دېگەندەك ئىشلار دېگەن ياشاشنىڭ تەركىبى، ياشىيالمىغۇدەك ئالدىراش بولۇپ كېتەرمۇ كىشى؟!
مۇۋاپپىقىيەت - بىر خىل ئادەت دېگەن ئىدى بىر مۇۋاپپىقىيەت قازانغان كىشى. نېمە گەپتۇ؟ دېسەم، ئەسلى سىزنىڭ ئادەتلىرىڭىز سىزنى مۇۋاپپىقىيەتكە ئېلىپ بارىدىكەن. ئەتىگەندە سەھەر تۇرىدىغان ئادىتىڭىز بولسا، ۋاق تۇرىدىغانلارغا قارىغاندا بەزى خەۋەرلەرنى بالدۇر بىلىدىكەنسىز، ئەتىگەندە يولغا چىققان تەلەي- پۇرسەتلەر بولسا كۆرۈشۈپ قويىدىكەنسىز. مۇشۇنىڭغا ئوخشاش، ياشاشتىكى ھەممە ئىنچىكە ھالقا ئادىتىڭىزگە ئايلىنىپ كەتسە ۋەبەلكىم مۇشۇ ئادىتىڭىز سىزگە مۇۋاپپىقىيەت ئېلىپ كېلىشى مۇمكىن ئىكەن.
بىر پولات تاۋلاش زاۋۇتىغا ئىشلىگىلى كەلگەن بىر يېڭى كەلداخۇن ئۈچىنچى ئايدىلا سېخ باشلىقلىقىغا ئۆسۈپتۇ. سەۋەبى ئۇنىڭ باشقىلارغا قارىغاندا تىرىشچان، بىلىملىك، ئەقىللىق، قابىلىيەتلىك ۋە ياكى باشلىققا ياخشىچاق بولۇشقا ئۇستا بولغانلىقىدا ئەمەس، بەلكى ئۇنىڭ پىچ ئالدىدا تۆمۈر تاۋلاۋاتقاندىمۇ پاكىز، رەتلىك كېيىم بىلەن ئىشلەيدىغانلىقىدا ئىكەن!! باشقىلار بەرىبىر مەينەت بولىدىغۇ دەپ ئايلاپ-ئايلاپ يۇيمايدىغان خىزمەت كىيىمىنى ئۇ كۈندە دېگۈدەك پاكىز يۇيۇپ كېيىدىكەن. شۇنداق قىلىپ باشقىلارغا پەقەتلا ئوخشىمايدىغان بۇ ئىشچى يۇقىرىدىكىلەرنىڭ كۆزىگە ئاسانلا كۆرۈنىدىكەن، << ھېلىقى پاكىز كېينىپ يۈرىدىغان يىگىت>> دەپ تىللارغا ئېلىنىدىكەن.
ئالدىراش يۈرۈش ياخشى ئىش. چۈنكى بۇ دەۋردە ئالدىرىمىساق بولمايدۇ. بۈگۈن ئۈچۈن، ئەتە ئۈچۈن، ئۆزىمىز ئۈچۈن، باشقىلار ئۈچۈن...... ئالدىراش يۈرمىسەك بولمايدىغان بولۇپ قالدى. لېكىن ئالدىراشلىق بىلەن بولۇپ ياشاشنى ئۇنتۇپ قالسىڭىز بولمايدۇ. سودىگەر بولسىڭىز، ئالدىراش يۈرۈپ چاچ-ساقال ئالدۇرۈشقا، كىيىم-كېچەكلەرنى رەتلىك، پاكىز كېيىشكە ۋاقىت چىقىرالمىسىڭىز، سىز مەڭگۈ چوڭ سودىگەر بولالمايسىز، ئۇششاق ئېلىپ-ساتار بولۇپ ئۆتىۋېرىسىز. چۈنكى سىز باشقىلار بىلەن مۇئامىلە قىلغاندا، باشقىلارغا ئۆزىڭىزنىڭ ئىدىتلىق ئادەم ئىكەنلىكىنى ئەڭ ئاۋۋال تۇرمۇش ئۇسۇلى بىلەن بىلدۈرىسىز. سىزنىڭ تۇرمۇشقا قىلغان مۇئامىلىڭىزنىڭ باشقىلارغا بەرگەن تەسىرى سىزنىڭ ئۇلارغا مەن ئۇنداق، مەن بۇنداق دېگىنىدىن، ياكى باشقا كىشىلەرنىڭ سىز توغرىلىق ئېيتقىنىدىن كۆپ مۇھىم. سودىگەر بولىشىڭىز پەقەت بىر مسىال. سىز مەيلى قانداق ئادەم بولۇڭ، قائىدە ئوخشاش.
ئۆزىڭىزگە پادىشاھقا مۇئامىلە قىلغاندەك مۇئامىلە قىلىڭ، ھەر ئىشقا ئالدىراڭ-يۇ، ياشاشنى ئۇنتۇپ قالماڭ!
