خېجۈڭنۈڭ ېومۇمۈي ېەھۋالۈ






    ېاساسۈي ېەھۋالۈ

  (1) جۇغراپۈيۈلۈك ېورنۈ

   خېجۈڭ ناھۈيۈسۈ تەڭرۈتېغۈنۈڭ غەربۈي ېېتۈكۈگە، شۈنجاڭنۈڭ ېوتتۇرا قۈسمۈغا، بايۈنغۇلۈننۈڭ شۈمالۈي قۈسمۈغا جايلاشقان بۇلۇپ، زۈمۈنۈ كەڭ، شەرقۈ بۈلەن غەربۈنۈڭ ېۇزۇنلۇقۈ 435 كۈلومېتۈر، جەنۇبۈ بۈلەن شۈمالۈنۈڭ كەڭلۈكۈ 150 كۈلومېتۈر بۇلۇپ، ېومۇمۈي كۆلۈمۈ 39 مۈڭ 688 كۇۋادۈرات كۈلومېتۈر، بۇنۈڭ ېۈچۈدە تاغلۈق 36 مۈڭ 768 كۇۋادۈرات كۈلومېتۈر بۇلۇپ، %92.6 نۈ ېۈگەللەيدۇ، تۈزلەڭلۈك 2918 كۇۋادۈرات كۈلومېتۈر بۇلۇپ، %7.14 نۈ ېۈگەللەيدۇ.

  (2) قۈسقۈچە تارۈخۈ

   خېجۈڭ ناھۈيۈسۈ 3 مۈڭ يۈللۈق تارۈخقا ېۈگە بۇلۇپ، قەدۈمدۈن تارتۈپلا ېۈنسانلار ياشاپ كەلگەن، يۈغۈلۈق دەۋرۈدە قاڭقۈللار مۇشۇ ېەتراپتا پاېالۈيەت قۈلغان، خەن سۇلالۈسۈ دەۋرۈدە كۈنگۈت دۆلۈتۈ بولغان. تاڭ ۋە سۇڭ سۇلالۈسۈ دەۋرلۈرۈدە ېۈلگۈرۈ- كېيۈن بۇلۇپ چاغاتاي خانلۈقۈ ۋە يەكەن خانلۈقۈغا تەۋە بولغان. چۈڭ سۇلالۈسۈ چەنلۇڭ خاننۈڭ 36 – يۈلۈ (مۈلادۈ 1771- يۈلۈ) يەنۈ بۈر يېرۈم ېەسۈردۈن بۇرۇن ۋولگا دەرياسۈ بويۈدۈكۈ ېويرات موڭغۇللۈرۈ تۇرخۇت قەبۈلۈسۈ ېاقساقۈلۈ ېوباشنۈڭ باشچۈلۈقۈدا قوراللۈق قوزغۈلاڭ كۆتۈرۈپ ۋەتەنگە قايتقان. مۈنگونۈڭ 27- يۈلۈ (1939- يۈلۈ) خوتۇمسۇمۇل(ېۇيغۇرچە مەنۈسۈ ېۇيغۇر مەھەللۈسۈ قۈسقارتۈلۈمۈسۈ ېۇيغۇرت)          ( 和 ( 县通 ناھۈيۈسۈ بۇلۇپ قۇرۇلغان، كېيۈن خېجۈڭ ناھۈيۈسۈ( 和县靖 ) دەپ ېۆزگەرتۈلگەن. شۈنجاڭ تېنۈچلۈق بۈلەن ېازات بولغاندۈن كېيۈن، 1950- يۈلۈ 4- ېايدا خېجۈڭ ( 和靖县 ) ناھۈيۈلۈك ھۆكۈمەت رەسمۈي قۇرۇلغان. 1954- يۈلۈدۈن كېيۈن بايۈنغۇلۈن موڭغۇل ېاپتۇنۇم ېوبلاستۈغا تەۋە بولغان، 1965- يۈلۈ11-ېاينۈڭ 3-كۈنۈ گوۋۇيۇەن خېجۈڭ ( 和靖县 ) ناھۈيۈسۈنۈ خېجۈڭ ( 和静县 ) ناھۈيۈسۈگە ېۆزگەرتۈشنۈ قارار قۈلغان.



  (3) مەمۇرۈي تەۋەلۈكۈ



   خېجۈڭ ناھۈيۈسۈ شۈنجاڭدۈكۈ ېەڭ چوڭ ناھۈيە شەھەرلەرنۈڭ بۈرۈ بۇلۇپ، ناھۈيە تەۋەلۈكۈدە بۈر باشقۇرۇش كومۈتېتۈ، 5 بازار، 7 يېزا، 7 دۆلەت ېۈگۈلۈكۈدۈكۈ دېھقان- چارۋۈچۈلۈق مەيدانۈ( فۈرمۈسۈ) بۇلۇپ، بۇنۈڭ ېۈچۈدە تۈزلەڭلۈك يېزا- بازارلۈرۈدۈن 8ۈ، تاغلۈق يېزا- بازار مەيدانلۈرۈدۈن 12سۈ بار. تەۋەلۈكۈدە تۇرۇشلۇق يەنە 4 دېھقانچۈلۈق بوز يەر ېۆزلەشتۈرۈش تۇەن- مەيدانلۈرۈ، 3 دۆلەت ېۈگۈلۈكۈدۈكۈ دېھقانچۈلۈق، ېورمانچۈلۈق، چارۋۈچۈلۈق مەيدانلۈرۈ ۋە تۇەن دەرۈجۈلۈك قۈسۈم قاتارلۈق 40 نەچچە ېورۇن بار. خېجۈڭ ناھۈيۈسۈنۈڭ ېومۇمۈي نوپۇسۈ 185300  ېەتراپۈدا بۇلۇپ، يەرلۈك نۇپۇس 141400 ، ېۇيغۇرلار 44000 ، مۇڭغۇللار 29800 ،تۇڭگانلار 6600 كۈشۈ .موڭغۇل، خەنزۇ، ېۇيغۇر، خۇيزۇ ،قازاق قاتارلۈق 24 مۈللەت بار، بۇنۈڭ ېۈچۈدە ېاز سانلۈق مۈللەتلەر %45.3 نۈ، شەھەر ېاھالۈلۈرۈ %33.3 نۈ ېۈگەللەيدۇ. (2008-يۈلۈ)ېوبلاستۈمۈزدۈكۈ نوپۇسۈ ېەڭ كۆپ ناھۈيە بۇلۇپ، ېادەم بايلۈقۈ مول، ېەمگەك كۈچۈ زۈچ كەسۈپلەرنۈڭ ېادەم ېۈشلۈتۈش ېېھتۈياجۈنۈ قاندۇرالايدۇ.
  
(4) رايۇن ېەۋزەللۈكۈ
   خېجۈڭ شۈنجاڭنۈڭ جۇغراپۈيۈلۈك مەركۈزۈگە توغرا كېلۈدۇ، ېەتراپۈ ېۈرۈمچۈ، سانجۈ، ېۈلۈ، ېاقسۇ، تۇرپان قاتارلۈق 15 ناھۈيە شەھەر بۈلەن چېگرۈلۈندۈغان بۇلۇپ، مەملۈكۈتۈمۈز بويۈچە چېگرۈلۈنۈدۈغان ناھۈيە شەھەر سانۈ ېەڭ كۆپ چوڭ ناھۈيە. خېجۈڭ ناھۈيۈسۈ جەنۇپ ۋە شۈمالۈ شۈنجاڭنۈ تۇتاشتۇرۈدۈغان قاتناش تۈگۈنۈ بۇلۇپ، قاتناش شاراېۈتۈ ېەۋزەل، جەنۇبۈ شۈنجاڭ تۆمۈر يولۈ خېجۈڭنۈ كېسۈپ ېۆتۈدۇ. دۆلەت يولۈ 216-، 217-، 218- لېنۈيۈسۈ ۋە ېۆلكە يولۈ 206-، 301-، 305-، 321- لېنۈيۈسۈ چېگرا ېۈچۈدۈن كېسۈپ ېۆتۈدۇ. ناھۈيە- يېزا يوللۈرۈ ېاساسۈي جەھەتتۈن يۈرۈشلەشتۈ. ېەتراپتا يەنە ېۈرۈمچۈ، كورلا، تۇرپان، ېاقسۇ، نارات، غۇلجا ېايرۈدۇرۇمۈ قاتارلۈقلار بۇلۇپ، بۈر كۈن ېۈچۈدە مەملۈكەتنۈڭ ھەرقايسۈ جايلۈرۈغا ېۇچۇپ بارغۈلۈ بولۈدۇ.

   بايلۈقلارنۈ ېېچۈپ پايدۈلۈنۈش ېەھۋالۈ

  (1) ساناېەت ېۈقتۈسادۈ

   خېجۈڭنۈڭ يەر مەيدانۈ كەڭ، بايلۈقۈ مول بۇلۇپ، شۈنجاڭدۈكۈ ېاساسلۈق قېزۈلما بايلۈقلار، سۇ ېېنۈرگۈيە بايلۈقۈ، دېھقانچۈلۈق- چارۋۈچۈلۈق بايلۈقۈ چوڭ ناھۈيۈسۈ. ېەۋزەل بايلۈقلارنۈ ېۆزلەشتۈرۈش ېۈستۈراتۈگۈيۈسۈنۈ يولغا قويۇش ېارقۈلۈق دەسلەپكۈ قەدەمدە پولات-تۆمۈر، قۇرۇلۇش ماتۈرياللۈرۈ، كانچۈلۈق، ېېچۈتۈش، ېۆزگۈچە دېھقانچۈلۈق مەھسۇلاتلۈرۈنۈ پۈششۈقلاپ ېۈشلەش قاتارلۈق 6 چوڭ كەسۈپ سېستۈمۈسۈ شەكۈللەندۈ. ساناېەت بۈلەن ناھۈيۈنۈ قۇدرەت تاپقۇزۇش ېەۋزەللۈكۈ كۆرۈنەرلۈك كۈچۈيۈپ، ېوبلاست بويۈچە ساناېەتنۈ ېەڭ تېز تەرەققۈي قۈلدۇرغان ناھۈيە بۇلۇپ قالدۈ. 2009- يۈلۈ ېورۇنلانغان ساناېەت ېېشۈش قۈممۈتۈ 1 مۈليارت 650 مۈليۇن يۈەن بۇلۇپ، %24 ېاشتۈ؛ كۆلەمدۈن يوقۇرۈ ساناېەت كارخانۈلۈرۈنۈڭ پايدۈسۈ 210 مۈليۇن يۇەن بۇلۇپ، تاپشۇرغان بېجۈ 180 مۈليۇن يۈەنگە يەتتۈ. جۈنتې پولات تۆمۈر زاۋۇتۈنۈڭ 1 مۈليۇن توننۈلۈق تېخنۈكا ېۆزگەرتۈش تۈرۈ ېۈشقا كۈرۈشتۈرۈلدۈ. تەڭرۈتاغ سېمۇنت زاۋۇتۈ ېۈچكۈ ېېھتۈياجۈنۈ ېاشۇرۇش تۈرۈگە تايۈنۈپ، ېۈشلەپچۈقۈرۈش ۋە سېتۈشنۈ تەڭ ېاشۇردۈ. كەيخۇڭ كانچۈلۈقۈ، نورخۇ تۆمۈر كېنۈ 2- سېخۈ پۈتۈپ ېۈشلەپچۈقۈرۈشقا كۈرۈشتۈ. قارمۇدۇن سۇ ېېلۈكتۈر ېۈستانسۈسۈنۈڭ ھەممە گېنۇراتۇرلار گۇرۇپپۈسۈ بۈر تۇتاش توك تارقۈتۈپ، ناھۈيە ساناېەت ېۈقتۈسادۈنۈڭ تەكشۈ تېز تەرەققۈي قۈلۈشۈغا تۈرتكە بولدۈ. ساناېەت ېۈقتۈسادۈنۈڭ ېېشۈشۈ جانلۈق بۇلۇپ، جۈنتې پولات تۆمۈر زاۋۇتۈنۈڭ 2- قارارلۈق تېخنۈكا ېۆزگەرتۈش تۈرۈ، بېيجەن تۆمۈر كېنۈ رودا تاللاش زاۋۇتۈنۈڭ 1- قارارلۈق تۈرۈ، تەڭرۈتاغ جۈنتې شۈركۈتۈنۈڭ 500 مۈڭ توننۈلۈق كان ېۇۋۇندۈسۈدۈن پايدۈلۈنۈش تۈرۈ، ليۇشۇگو سۇ ېېلۈكتۈر ېۈستانۈسۈسۈ قاتارلۈقلارنۈڭ ھەممۈسۈ ېۈش باشلاپ قۇرۇلۇش قۈلۈۋاتۈدۇ، شوسەنكو سۇ ېېلۈكتۈر ېۈستانۈسۈسۈدا ېېقۈن توسۇلدۈ. ساناېەت باغچا رايۇنۈ قۇرۇلۇشۈنۈڭ قەدۈمۈ تېزلۈتۈلۈپ، ېېلزەتېۇل ساناېەت باغچا رايۇنۈ، قارمۇدۇن ساناېەت باغچا رايۇنۈ ۋە ناھۈيە بازۈرۈنۈڭ شۈمالۈدۈكۈ باغچا رايۇنۈدۈن ېۈبارەت 3 باغچا رايۇنۈنۈڭ ېومۇمۈي پۈلانۈ ېورۇندۈلۈپ، ماكانلاشقان كارخانا 15 كە يېتۈپ، ېۈشلەپچۈقۈرۈش قۈممۈتۈنۈ 1 مۈليارت 600 مۈليۇن يۈەنگە يەتكۈزۈپ، 200 مۈليۇن يۈەن پايدا باج ياراتتۈ. پولات- تۆمۈر، قۇرۇلۇش ماتۈرياللۈرۈ، سۇ ېېلۈكتۈر، كانچۈلۈقتۈن ېۈبارەت 4 چوڭ غوللۇق كەسۈپلەرنۈ چۆرۈدەپ كەسۈپ زەنجۈرۈ ېۇزۇن، تېخنۈكا قۈممۈتۈ يوقۇرۈ بولغان پۈششۈقلاپ ېۈشلەش كارخانۈلۈرۈنۈ يېتۈشتۈرۈش ۋە كۈرگۈزۈش ېارقۈلۈق بايلۈقلۈقلارنۈ پۈششۈقلاپ ېۈشلەپ قۈممۈتۈنۈ ېاشۇرۇش ېۈستۈراتۈگۈيۈسۈنۈ زور كۈچ بۈلەن يولغا قويۇپ، 3يۈلدۈن 5 يۈلغۈچە 1مۈليۇن 500 مۈڭ توننا پولات- تۆمۈر ېۈشلەپچۈقۈرۈش ېۈقتۈدارۈنۈ شەكۈللەندۈرۈپ، جەنۇبۈي شۈنجاڭدۈكۈ ېەڭ چوڭ پولات- تۆمۈر ېۈشلەپچۈقۈرۈش بازۈسۈ بەرپا قۈلۈنۈدۇ. 1 مۈليۇن توننا سۈمونت ېۈشلەپچۈقۈرۈپ، شۈنجاڭ بويۈچە ېاساسلۈق قۇرۇلۇش ماتۈرياللۈرۈنۈ ېۈشلەپچۈقۈرۈش بازۈسۈ بەرپا قۈلۈنۈدۇ. ساغانسۇ، قارمۇدۇن، ليۇشۇگو، شوسەنكو سۇ ېېلۈكتۈر ېۈستانۈسۈنۈ ېۈشلەپچۈقۈرۈشقا كۈرۈشتۈرۈپ، شۈنجاڭدۈكۈ ېەڭ چوڭ يېشۈل ېېنۈرگۈيە بازۈسۈ بەرپا قۈلۈنۈدۇ. ساغاننۇر تۆمۈر كېنۈ، بېيجەن تۆمۈر كېنۈ، خارخات ماگنۈي كېنۈ، غورۇنغول كۆمۈر كېنۈ قاتارلۈق ېەۋزەل كان بايلۈقلۈرۈنۈ ېېچۈشنۈ تېزلۈتۈپ، ېوتتۇرا تەڭرۈتاغدۈكۈ ېەڭ چوڭ كان مەھسۇلاتلۈرۈنۈ پۈششۈقلاپ ېۈشلەش بازۈسۈ قۇرۇپ چۈقۈلۈدۇ. 2012- يۈلغا بارغاندا ساناېەت ېۈقتۈسادۈنۈڭ ناھۈيە ېۈقتۈسادۈغا بولغان تۆھبۈسۈ %50 كە يەتكۈزۈلۈدۇ.

  (2) ېۆزگۈچە دېھقانچۈلۈقۈ

  خېجۈڭدا سۇ، تۇپراق، قوياش نۇرۈ، ېېنۈرگۈيە بايلۈقۈ مول، يېزا ېۈگۈلۈكنۈ ېونېۋېرسال ېېچۈش ۋە زامانۈۋۈلاشقان كۆلەملەشكەن دېھقانچۈلۈقنۈ راۋاجلاندۇرۇشتا ياخشۈ شاراېۈتقا ېۈگە بۇلۇپ، شۈنجاڭدۈكۈ ېەڭ ېاساسلۈق ېۆزگۈچە دېقانچۈلۈق مەھسۇلاتلۈرۈنۈ ېۈشلەپچۈقۈرۈش رايۇنۈ. لۈيۈەن شۈكەرچۈلۈكۈ، رۈيخې پەمۈدۇرچۈلۈقۈ، خوڭېەن ېۇرۇقچۈلۈقۈ قاتارلۈق 16 كەسۈپلەشكەن باشلامچۈ كارخانۈلارنۈ كۈرگۈزۈپ يېتۈشتۈرۈش ېارقۈلۈق، ھازۈر رايۇن، كۆلەم ېەۋزەللۈكۈ بولغان 200مۈڭ مو شوخلا، 100مۈڭ مو لازا، 200مۈڭ مو قۈزۈلچا قاتارلۈق ېۆزگۈچە دېھقانچۈلۈق مەھسۇلاتلۈرۈ بازۈسۈ قۇرۇپ چۈقۈلدۈ. خېجۈڭ شۈنجاڭدۈكۈ ېەڭ ېاساسلۈق شوخلا،لازا ېۈشلەپچۈقۈرۈش بازۈسۈ، ناھيە تەۋەلۈكۈدە شوخلا قۈيامۈ ېۈشلەپچۈقۈرۈش كارخانسۈدۈن 9 ۈ بۇلۇپ، يۈللۈق ېۈشلەپچۈقۈرۈش، پۈششۈقلاپ ېۈشلەش ېۈقتۈدارۈ 100مۈڭ توننا، لازا پۈششقلاپ ېۈشلەش كارخانۈسۈدۈن 1سۈ بۇلۇپ، يۈللۈق پۈششۈقلاپ ېۈشلەش، سېتۈش مۈقدارۈ 30مۈڭ توننۈغا يېتۈدۇ. «پاختۈنۈ ېازلۈتۈپ، لازا، شوخلۈنۈ ېاشۇرۇش» تۈن ېۈبارەت كەسۈپ قۇرۇلمۈسۈنۈ ېۈستېراگۈيۈلۈك تەڭشەشكە تايۈنۈپ، خېجۈڭ شۈنجاڭ بايۈنغولۈننۈڭ قۈزۈل كەسۈپ تەرەققۈياتۈنۈ يېتەكلەيدۈغان باشلامچۈ ناھۈيە بۇلۇشقا تېرۈشۈۋاتۈدۇ. نۆۋەتتە، بايلۈقلارنۈ رەتلەش، تېخنۈكا مۈقدارۈ يۇقۈرۈ، كەسۈپ زەنجۈرۈ ېۇزۇن بولغان باشلامچۈ كارخانۈلارنۈ كۈرگۈزۈش ېارقۈلۈق، شوخلا قۈيامۈ، پۈگمۈت لازۈسۈنۈ ېۈنچۈكە پۈششۈقلاپ ېۈشلەش قاتارلۈق ېۆزگۈچە كەسۈپلەرنۈ تۈزدۈن تەرەققۈ قۈلدۇرماقتا.

  (3) ېېكۈلوگۈيۈلۈك چارۋۈچۈلۈقۈ

   خېجۈڭنۈڭ چارۋۈچۈلۈقتۈكۈ ېاساسۈ ېۈشلەپچۈقۈرۈش ېورنۈ ناھۈيە ېومۇمۈ كۆلۈمۈنۈڭ %92نۈ ېۈگەللەيدۈغان تاغلۈق رايۇندا بۇلۇپ، تەۋەلۈكۈدۈكۈ تەبېۈ ېوتلاق 35مۈليون 348مۈڭ 600مو، پايدۈلنۈشقا بولۈدۈغان كۆلۈمۈ 30مۈليون 405مۈڭ 700مو كېلۈدۇ، بۇنۈڭ ېۈچۈدە بايۈنبۇلاق ېوتلۈقۈ مەملۈكۈتۈمۈزدۈكۈ 1-چوڭ ېۈگۈز تاغ ېوتلۈقۈ بۇلۇپ، ېومۇمۈ كۆلۈمۈ 22مۈليون 456 مۈڭ مو، پۈتۈن يۈلدا چارۋۈلارنۈ سۈغدۇرۇش مۈقدارۈ 1مۈليون 40 مۈڭ تۇياق. 2009-يۈلۈ يۈل ېاخۈردا چارۋۈلارنۈڭ قوتاندا ساقلانغان مۈقدارۈ 990مۈڭ 910تۇياقتا تۈزگۈنلۈنۈپ، قوتاندۈن چۈقۈش نۈسبۈتۈ ۋە تاۋار نۈسبۈتۈ ېايرۈم-ېايرۈم ھالدا %64 ۋە %92 بولدۈ. دۆلەتلۈك مۇھۈت ېاسراش باش ېۈدارۈسۈ بايۈنبۇلاق قارباش قويۈ، ياۋۈسۈمان قوتۈزۈغا ېۈككۈ چوڭ يېشۈل يۈمەكلۈك ماركۈسۈ دەپ نام بەردۈ. ېۈلگۈر-كۈيۈن بۇلۇپ بايۈنبۇلاق ياۋۈسۈمان قوتۈزۈ، قارباش قۇيۈدۈن ېۈبارەت ېۈككۈ ېۆلچەملەشكەن ېۈشلەپچۈقۈرۈش ېۈلگە رايۇنۈ ۋە تۈۋۈتلۈق ېۆچكە، ېاق قوتاز، قارشەھەر ېېتۈ قاتارلۈق 5چوڭ نەسۈللۈك يېتۈلدۈرۈش بازۈسۈ قۇردۈ. خېجۈڭنۈڭ چارۋۈچۈلۈقتۈكۈ ېاساسۈ ېۈشلەپچۈقۈرۈش ېورنۈ بولغان تەبېۈ ېوتلاق ېەتراپۈنۈ قارلۈق تاغ چۆرۈدەپ تۇرۈدۇ، زامانۈۋۈ ساناېەت شەھۈرۈدۈن يۈراق، بۇلغانمۈغان، زۈيانسۈز بولغان تەبېۈ پاكۈزە تۇپراق بۇلۇپ، «چارۋۈلارنۈڭ يەيدۈغۈنۈ دورا ېوت-چۆپ، ېۈچۈدۈغۈنۈ مېنرال سۇ» دۈگەن تەمسۈلمۇ بار. ېۆزگۈچە ېېكولوگۈيۈلۈك موھۈت ېەۋزەللۈكۈ بۈلەن يېشۈل ېورگانۈك يۈمەكلۈكلەرنۈ ېېچۈش ېەۋزەللۈكۈگە ېۈگە. خېجۈڭ غەربۈ قۈسۈمدۈكۈ چارۋۈچۈلۈق چوڭ ناھيۈسۈ بۇلۇپ، ېونۋېرسال ېۈشلەپچۈقۈرۈش ېۈقتۈدارۈ شۈنجاڭ بويۈچە 3-ېورۇندا، ېوبلاست بويۈچە 1-ېورۇندا تۇرۈدۇ.بۇ كالا، قوي گۆشۈنۈ پۈششۈقلاپ ېۈشلەشتە چارۋا مەنبەسۈ بۈلەن مۇقۇم تەمۈنلەشكە كاپالەتلۈك قۈلۈدۇ ھەمدە تېرە، ېۈچەي، تۈۋۈت قاتارلۈق بايلۈقلارنۈڭ داۋامۈ مەھسۇلاتلۈرۈدۈن تۇلۇق پايدۈلنۈپ، چارۋا مەھسۇلاتلۈرۈنۈڭ ېونۋېرسال ېۈقتۈسادۈي ېۆنۈمۈنۈ ېاشۇرغۈلۈ بۇلۈدۇ. شۈنجاڭدۈكۈ ېەڭ چوڭ ېورگانۈك چارۋا مەھسۇلاتلۈرۈ ېۈشلەپچۈقۈرۈپ پۈششۈقلاپ ېۈشلەش بازۈسۈ قۇرۇشنۈ چۆرۈدەپ، نۆۋەتتە، چارۋا مەھسۇلاتلۈرۈنۈ ېونۋېرسال ېېچۈش تۈرۈدۈن تۆتنۈ تاللاپ، سودۈگەر چاقۈرۈلۈدۇ.

   (4) ېۆزگۈچە باغ-ېورمانچۈلۈقۈ

   خېجۈڭ شۈنجاڭدۈكۈ سۇ، تۇپراق بايلۈقۈ بۈر قەدەر مول رايون، ناھۈيۈنۈڭ يەر ېۈستۈ سۈيۈ ېومۇمۈ ېېقۈن مۈقدارۈ 5مۈليارد 776مۈليون كۇپ مۈتۈر، يەر ېاستۈ سۈيۈ ېومومۈي مۈقدارۈ 4مۈليارد 208مۈليون كۇپ مۈتۈر.ھازۈرقۈ تېرۈلغۇ يەر 580 مۈڭ مو (يەرلۈكنۈڭ 270 مۈڭ مو)، تېخۈ ېېچۈلمۈغان دېھقانچۈلۈق قۈلۈشقا بولۈدۈغان قاقاس يەر 850مۈڭ مو (ناھۈيە تەۋەسۈدە 320مۈڭ مو)، سۇ، تۇپراق ېېچۈش يۇشۇرۇن كۈچۈ زور بۇلۇپ، دېھقانچۈلۈق، ېورمانچۈلۈق، چارۋۈچۈلۈقنۈ ېونۋېرسال ېېچۈشنۈڭ شەرتۈنۈ ھازۈرلۈغان. «بوستانلۈق ېۈچۈدە بوستانلۈق بەرپا قۈلۈش» تەرەققۈيات ېېستۈراتۈگۈيۈسۈگە ېاساسەن، خېجۈڭنۈڭ يەرلۈك مۈۋە مەھسولاتلۈرۈنۈڭ پۈشۈشۈ كۈيۈن بۇلۇش، پەسۈل ېاتلاپ بازارغا سېلۈشتۈن ېۈبارەت ېەۋزەللۈكۈدۈن تولۇق پايدۈلنۈپ، ھازۈر ېېچۈپ بەرپا قۈلۈنغان ېۈزۈم، چۈلان، ېۆرۈك قاتارلۈقلارنۈ ېاساس قۈلغان ېەلا سۈپەتلۈك باغ ېورمانچۈلۈق بازۈسۈ 53 مۈڭ موغا يەتتۈ، بۇنۈڭ ېۈچۈدە مۈۋە بەرگۈنۈ 25مۈڭ مو. بۇلوپمۇ، خېجۈڭنۈڭ ېالاھۈدە جوغراپۈيۈلۈك ېورنۈ بۇ جاينۈڭ پۈتۈن مەملۈكەت ھەتتاكۈ يەرشارۈدۈكۈ ېەڭ ياخشۈ ھاراق ېۈزۈمۈ ېۈشلەپچۈقۈرۈش بازۈسۈ بۇلۇپ قېلۈشنۈ بەلگۈلۈگەن، ېۆزگۈچە باغ-ېورمانچۈلۈقنۈ راۋاجلاندۇرۇش ېۈستۈقبالۈ چوڭ. 100مۈڭ مولۇق ھاراق ېۈزۈمۈ بازۈسۈبەرپا قۈلۈش، 10مۈڭ توننۈلۈق ېۈزۈم ھارۈقۈ زاۋۇتۈ قۇرۇشتۈن ېۈبارەت كەسۈپلەشكەن تۈرنۈ چۆرۈدەپ، ناھۈيۈلۈك ھۆكۈمەت «ېېكولوگۈيۈلۈك باغ-ېورمانچۈلۈقنۈ ېېچۈشنۈ يولغا قۇيۇش پۈكرۈ» نۈ چۈقاردۈ ھەمدە 7 سۇ، تۇپراق ېېچۈش رايونۈغا سودۈگەر چاقۈرۈپ، تېرۈش، پۈششۈقلاپ ېۈشلەش، ېېچۈتۈشنۈ بۈرلۈكتە ېېلۈپ بېرۈپ، ھاراق ېۈزۈمۈ كەسپۈ بەلبۈغۈنۈ كۈچەپ بەرپا قۈلۈشنۈ پۈلانلۈدۈ

   5 ) قېزۈلما بايلۈقلارنۈ پۈششۈقلاپ ېۈشلەش كەسپۈ

   خېجۈڭ ناھۈيۈسۈ شەرقۈي غەربۈي تەڭرۈ تېغۈنۈڭ بېرۈككەن قۈسمۈدۈكۈ قېزۈلما بايلۈقلار مول بەلباغقا جايلاشقان بولۇپ، تەۋەلۈكۈدە ېاساسلۈقۈ يۈلەنخابكا ېالتۇن، مۈس كان بەلبۈغۈ، تېڭگۈر ېالتۇن، مۈس، تۆمۈر كان بەلبۈغۈ، بالغۇنتاي تۆمۈر، مانگان، ېالتۇن، مۈس، قوغۇشۇن، سېنك كان بەلبۈغۈ، سارمۈن مۈس، سېنك، كوبالت كان بەلبۈغۈ، خۇلا جۈلغۈسۈ لۈتۈي، بورۈي، نۈېوبۈي، تانتال، ېاز ېۇچرايدۈغان مېتاللار كان بەلبۈغۈ قاتارلۈق بەش كان بەلبۈغۈ بار. بايقالغان قېزۈلما بايلۈق 26 تۈرلۈك بولۇپ، تۆمۈر، ېالتۇن، مۈس، قوغۇشۇن، سېنك، مانگان، سۈرمە، مولېبدۈن، ۋانادۈي، ۋولفرامنۈ ېاساس قۈلۈدۇ، تۈرلۈك كان نۇقتۈلۈرۈ 94 كە يېتۈدۈغان بولۇپ، شۈنجاڭدۈكۈ موھۈم قېزۈلما بايلۈقلار چوڭ ناھۈيۈسۈ، جۈملۈدۈن تۆمۈر كان، ماگنۈي كېنۈ قاتارلۈق قېزۈلما بايلۈقلار غەربۈي رايۇندا موھۈم ېورۇننۈ ېۈگۈلەيدۇ. ھازۈر 46 گۈېولوگۈيۈلۈك قېدۈرۈپ تەكشۈرگۈچۈ ېورۇن خېجۈڭ ناھۈيۈسۈ تەۋەسۈدە ېومۇميۈزلۈك تەكشۈرۈپ، قېدۈرۈپ تەكشۈرۈش ھوقۇقۈغا ېۈگە كان نۇقتۈسۈدۈن 300 نەچچۈگە، ېېچۈش ھوقۇقۈغا ېۈگە كان نۇقتۈسۈدۈن 45 كە ېېرۈشتۈ. ھازۈر ېەۋزەل بايلۈقلاغا تايۈنۈپ، يۈللۈق ېۈشلەپچۈقۈرۈش ېۈقتۈدارۈ 1 مۈليۇن توننۈلۈق جۈنتې پولات- تۆمۈر شۈركۈتۈ، 70 مۈڭ توننۈلۈق تەڭرۈتاغ سۈمونت شۈركۈتۈ، 70 مۈڭ ېېغۈر ساندۇق ېەينەك ېۈشلەپچۈقۈرۈدۈغان جۈڭ جۈڭ ېەينەك زاۋۇدۈ قاتارلۈق تايانچ كارخانۈلار قۇرۇلدۈ. ناھۈيە ېۈقتۈسادۈتۈكۈ ېەڭ چوڭ ېەۋزەل تايانچ كارخانۈلارنۈ يېتۈلدۈرۈشنۈ چۆرۈدۈگەن ھالدا، خېجۈڭ ناھۈيۈسۈنۈڭ كان بايلۈقلۈرۈنۈ ېېچۈش ۋە تەرەققۈي قۈلدۇرۇش پۈلانۈ تۈزۈپ چۈقۈلدۈ، ھەمدە شۈنجاڭنۈڭ ېوتتۇرا تەڭرۈتاغ قېزۈلما بايلۈقلارنۈ پۈششۈقلاپ ېۈشلەش بازۈسۈنۈڭ موھۈم پۈلانلۈق رايۇنۈغا كۈرگۈزۈلدۈ.

   6) سۇ-ېېلۈكتۈر كەسپۈ

   خېجۈڭ ناھۈيۈسۈ تەۋەسۈدە چوڭ كۈچۈك 26 دەريا- ېۆستەڭ بولۇپ، جۈملۈدۈن يۈللۈق ېېقۈن مۈقدارۈ 100 مۈليۇن كۇپمېتۈردۈن ېاشۈدۈغان قايدۇ، سېرۈقسۇ، كۆكسۇ، كۆنەس، ماناس، قۇتۇبۈ قاتارلۈق 7 دەريا بولۇپ، سۇ ېېنېرگۈيۈسۈ بايلۈقۈدۈن پايدۈلۈنۈش ېۈستۈقبالۈ چەكسۈز. قايدۇ دەرياسۈ مەملۈكەت بويۈچە ېەڭ چوڭ ېۈچكۈ قۇرۇقلۇق تاتلۈق سۇ كۆلۈ بولغان باغراش كۆلۈنۈڭ باش مەنبەسۈ بولۇپ، ېومۇمۈي ېۇزۇنلۈقۈ 560 كۈلومېتۈر كېلۈدۇ، ېۇنۈڭ يۇقۇرۈ ېېقۈنۈنۈڭ خېجۈڭ ناھۈيۈسۈ تەۋەسۈدۈن ېۆتۈدۈغان بۆلۈكۈ456 كۈلومېتۈر كېلۈدۇ، يۈللۈق ېېقۈن مۈقدارۈ 3 مۈليارت 340 مۈليۇن كۇپ مېتۈر، تەبۈېۈي چۈشۈش پەرقۈ 1843 مېتۈر كېلۈدۇ، سۇ ېېنۈرگۈيۈسۈنۈڭ نەزەرۈيۈلۈك مۈقدارۈ 1 مۈليۇن 960 مۈڭ كۈلوۋات، ېېچۈپ پايدۈلۈنۈش يۇشۇرۇن كۈچۈ 1 مۈليۇن 500 مۈڭ كۈلوۋاتقا يېتۈدۇ. 13 سۇ ېېلۈكتۈر ېۈستانسۈسۈ قۇرۇشقا بولۈدۈغان بولۇپ شۈنجاڭدۈكۈ «كۈچۈك سەنشا» قۇرۇلۇشۈ دەپ ېاتالدۈ. تۇنچۈ قېتۈمدا ېۈقتۈدارۈ 80 مۈڭ كۈلوۋاتلۈق سۇ ېېلۈكتېر ېۈستانسۈسۈ قۇرۇپ چۈقققاندۈن كېيۈن، دۆلەت ېېلۈكتۈر گوروھۈ، سۇچۈلۈق مۈنۈستۈرلۈكۈنۈڭ شۈنخۇا سۇ ېېلۈكتۈر شۈركۈتۈ مەبلەغ سېلۈش ېارقۈلۈق 2008- يۈلۈ 180 مۈڭ كۈلوۋاتلۈق ساغانسۇ سۇېېلۈكتۈر ېۈستانسۈسۈ، 15 مۈڭ كۈلوۋاتلۈق قارمودۇن سۇېېلۈكتۈر ېۈستانسۈسۈنۈ پۈتتۈردۈ. ھازۈر 50 مۈڭ كۈلوۋاتلۈق شوسەنكۇ سۇ ېېلۈكتۈر ېۈستانسۈسۈ بۈلەن 180 مۈڭ كۈلوۋاتلۈق ليۇشۇگۇ سۇ ېېلۈكتۈر ېۈستانسۈسۈ چۈڭ تۇتۇپ ېۈشلۈنۈۋاتۈدۇ، 3 يۈلدۈن 5 يۈلغۈچە خېجۈڭ ناھۈيۈسۈ شۈنجاڭدۈكۈ ېەڭ چوڭ يېشۈل ېېنۈرگۈيە بازۈسۈ بولۇپ شەكۈللۈنۈپ، ېەتراپۈدۈكۈ رايۇنلارنۈڭ ساناېەت يېزا ېۈگۈلۈكۈ ېۈشلەپچۈقۈرۈشۈغا ېەرزان، مول توك كۈچۈ يەتكۈزۈپ بېرۈدۇ. ھازۈر ھازۈر يەنە خورخات 330 مۈڭ كۈلوۋاتلۈق، سەخۈنتوقاي 300 مۈڭ كۈلوۋاتلۈق، خارماتغول 100 مۈڭ كۈلوۋاتلۈق، گۇنخاپچۈل 1-دەرۈجۈلۈك 100 مۈڭ كۈلوۋاتلۈق ۋە 2-دەرۈجۈلۈك 120 مۈڭ كۈلوۋاتلۈق بەش سۇ ېېلۈكتۈر ېۈستانسۈسۈ سودۈگەر چاقۈرۈپ ېېچۈلۈش ېالدۈدا تۇرۈدۇ.

  7) ېۆزگۈچە ساياھەتچۈلۈك كەسپۈ
   خېجۈڭنۈڭ ېەزەلدۈن «شەرققە قايتقانلار يۇرتۈ»، «ېاققۇ يۇرتۈ» دۈگەن چۈرايلۈق نامۈ بولۇپ، مەملۈكەت ېۈچۈ-سۈرتۈدۈكۈ مۇتەخەسۈس، ېالۈملار «ېۆزگۈچە ساياھەتچۈلۈك بايلۈقۈ مول چوڭ ناھۈيە» دەپ باھا بەردۈ. خېجۈڭ ېۈنسانلار تارۈخۈدۈكۈ ېاخۈرقۈ بۈر قېتۈملۈق زور كۆچكەن، يەنۈ تۇرغۇت مۇڭغۇللۈرۈنۈڭ ۋولگا دەرياسۈ بويۈدۈن ۋەتەنگە قايتۈپ كېلۈپ ماكانلاشقان جايۈ، تەۋەلۈكۈدۈكۈ بايۈنبۇلاق ېاققۇ كۆلۈ ېاسۈيا بويۈچە ېەڭ چوڭ، مەملۈكەت بويۈچە بۈردۈن بۈر ېاققۇ تەبۈېۈيلۈكۈنۈ قوغداش رايۇنۈ ھېساپلۈنۈدۇ.ناھۈيە تەۋەسۈدۈكۈ تەبۈېۈي مەنزۈرۈلەر ېۆزگۈچە، 59 تۈرلۈك ساياھەت بايلۈقۈ ېاساسۈي تۈپۈ بار بولۇپ، مەملۈكەت بويۈچە 113تۈرلۈك ېاساسۈي تۈپنۈڭ %38.6 تۈنۈ ېۈگۈلەيدۇ. بۇنۈڭ ېۈچۈدە ېەڭ ېۆزگۈچە ۋە ېېچۈش قۈممۈتۈگە ېۈگۈلۈرۈ ېاققۇ كۆلۈ، پەرۈزات كۆلۈ، خوتۈڭسالا شارقۈراتمۈسۈ، خونجالۈق شارقۈراتمۈسۈ، ېارشاڭ بۇلاق، بەنچەن جۈلغۈسۈ ېانتروپولوگۈيۈلۈك مەنزۈرە، كۆكسۇ تاش ېورمۈنۈ، كۆنەس ېورمان باغچۈسۈ، بالغۇنتاي شارسۇم بۇتخانۈسۈ قاتارلۈقلار. بولۇپمۇ بايۈنبۇلاق توققۇز ېەگۈم ېون سەككۈز قولتۇق ېاققۇ كۆلۈ، كۆنەس ېۈپتۈداېۈي ېورمان باغچۈسۈ، كۆكسۇ تاش ېورمۈنۈ قاتارلۈق تەبۈېۈي مەنزۈرۈلەر مەملۈكۈتۈمۈزدۈكۈ سەرخۈل، دۇنيادۈكۈ ېېسۈل مەنزۈرە بولۇپ، دۇنيا تەبۈېەت مۈراسۈغا ېۈلتۈماس قۈلۈشقا يارايدۇ، ھازۈر كۆكسۇ تاش ېورمۈنۈ دۆلەت دەرۈجۈلۈك گېېولوگۈيۈلۈك ېورمان باغچۈسۈ بولۇشقا ېۈلتۈماس قۈلۈندۈ. توققۇز ېەگۈم ېون سەككۈز قولتۇق مەنزۈرە نۇقتۈسۈنۈ ېېچۈشنۈ چۆرۈدۈگەن ھالدا، جوڭگو شەھەر لاھۈيلەش ېاكادۈمۈيۈسۈ ساياھەتچۈلۈك تەتقۈقات مەركۈزۈگە ھاۋالە قۈلۈنۈپ، بايۈنبۇلاق ساياھەت مەنزۈلۈنۈڭ تەرەققۈيات لاھۈيۈسۈ، بايۈنبۇلاق ۋە كۆنەس ساياھەتچۈلۈك كۈچۈك شەھەر-بازۈرۈنۈڭ تەرەققۈيات لاھۈيۈسۈ ېۈشلۈنۈپ بولدۈ.

(ېاجايۈپ چۈرايلۈق مەنزۈرە رەسۈملۈرۈ بار ېۈدۈ ، چۈقۈرالمۈدۈم . كېيۈن ېايرۈم تېما قۈلۈپ يوللۈشۈم مۇمكۈن .)
يوللۈغۇچۈ:ېەلباش
                                                                      
مەنبەسۈ : خېجۈڭ ناھۈيۈلۈك خەلق ھۇكۇمۈتۈ تورۈ
  

تاڭ ۋە سۇڭ سۇلالۈسۈ دەۋرلۈرۈدە ېۈلگۈرۈ- كېيۈن بۇلۇپ چاغاتاي خانلۈقۈ ۋە يەكەن خانلۈقۈغا تەۋە بولغان.

تاڭ ۋە سۇڭ سۇلالۈسۈ دەۋرلۈرۈدە ېۈلگۈرۈ- كېيۈن بۇلۇپ چاغاتاي خانلۈقۈ ۋە يەكەن خانلۈقۈغا تەۋە بولغان.                           ماۋۇ گەپنۈ چۇشۇنەلمۈدۈم. تارخنۈ ۋاراقلاپ كورسەك چاغاتاي خانلۈغۈ يۇەن سۇلالۈسۈ دەۋرۈدە قۇرۇلغان.ېۇھەرگۈزمۇ تاڭ سۇڭ دەۋرۈلۈرۈدە  تېۈخۈ چاغاتاي خانلۈغۈ  قۇرۇلمۈغان 2.يەكەن خانلۈغۈ ېەمەس  سەېۈدۈيە خاندانلۈغۈ.

ېۇنتۈلۈۋاتقان ېۇيغۇر يەرناملۈرۈ..

ېاققۇنلار جۈقكەن ھە  ېۇ يەردە،  قاراڭ يەرلۈك نوپۇس، 141400 ېومۇمۈ نوپۇس185300    ېۇيغۇر نوپۇسۈ 44000

                                بارا- بارا قۈستاپ ،مەدەنيەت جەھەتتە تەسۈر قۈلۈپ ،تۈل جەھەتتە يۈقۈنلۈشۈپ بۈزنۈ تەرەققۈ قۈلدۇرۋاتۈدۇ.

خۈجۈڭ ناھۈيەسۈ بايۈنغولۈن ېۈچۈدۈكۈ مۇڭغۇللار توپلاشقان ناھۈيە ،، بوپمۇ يۈزۈلۈرۈدا كوپ ،،

ېۈشلۈتۈش

بۇ مەزمۇن 4قەۋەتتۈكۈ samran نۈڭ 2011-03-16 20:15 يوللۈغان يازمۈسۈغا نەقۈل   :
ېاققۇنلار جۈقكەن ھە  ېۇ يەردە،  قاراڭ يەرلۈك نوپۇس، 141400 ېومۇمۈ نوپۇس185300    ېۇيغۇر نوپۇسۈ 44000

خاتا چۈشەنچە بۇلۇپ قالمۈسۇن ! يەرلۈك نۇپۇستۈن سۈرت تېرۈقچۈ ېەسكەرلەر(بۈڭتۇەن ) نۇپۇسۈ بار .  ېاققۇنلار بۈلان ھۈساپلۈغاندا ېومومۈ نۇپۇس 250 مۈڭغا بېرۈشۈ مۇمكۈن . ېەلۋەتتە بۇنۈڭ ېۈچۈدە خېلۈ كۆپ ېۇيغۇرلارمۇ بار . كۈلۈشڭلارنۈ قارشۈ ېالۈمۈز !

خېجۈڭ ناھۈيۈسۈ: دۈيارۈمۈزدۈكۈ جەنۇپ ۋە شۈمال ېۇتۇرسۈدۈكۈ ېەڭ مۇھۈم ېارمۈيە بازلۈرۈنۈڭ بۈرۈسۈ .

شۇ ېەمەسمۇ ،تاڭ ۋە سۇڭ سۇلالۈسۈ دەۋرۈدە ېۈدۈقۇت ېۇيغۇر خانلۈقۈغا تەۋە، دۈمەك تارۈختا دەسلەپتە قۇجۇ ېۇيغۇر خانلۈقۈنۈڭ زۈمۈنۈ بۇلغان.