ئىزدىنىش مۇنبىرى › مۇنازىرە ۋە مۇلاھىزە › ئەفغانىي: ئوغۇزغا تويمىغان بوغۇز

elrexid يوللانغان ۋاقتى 2015-2-13 16:52:37

ئەفغانىي: ئوغۇزغا تويمىغان بوغۇز

‏         ئوغۇزغا تويمىغان بوغۇز
                           
            ئابدۇرەھمان ئەفغانىي

   ...
   قۇربان ھېيت يېقىنلاپ قالدى.
   كىيىم - كىچەك زاۋۇتى كېرەكسىز دۆۋە - دۆۋە رەختلەرنى 300 يۈەن بىلەنلا چىرايلىق يۈز قۇر لىباس قىلىپ، بازارغا سالدى.‏ ئۇلارنى بىر يايمىچىغا 1500يۈەنگە توپ سېتىپ بەرگەنىدى، يايمىچىنىڭ ‏ئاغزى قۇلىقىغا يەتتى.‏ زاۋۇت ‏ئىشچىلىرىمۇ چاندۇرماي قاقاھلاشتى. يايمىچى ھەر بىر لىباسنىڭ باھاسىنى 49 يۈەن ‏بېكىتتى. خېرىدارلار شۇ ياققا يولىدى. يايمىچى ‏ئۆزىنىڭ ‏ئۇستا ئاراتۇرلىقى بىلەن يايمىلىرىنى بىردەمدىلا سېتىپ تۈگەتتى. باجچىلار كەلدى. يايمىچىدىن 100يۈەن سورىدى. يايمىچى خۇشامەت قىلىپ 150يۈەن تۆلىۋەتتى - دە، ئۆيىگە راۋان بولدى. شۇ سەۋەب، باجچىلار كېيىنكىسىنىڭ قېشىغا «200يۈەن!» دەپ باردى. يايمىچى ‏ئۆيىگە كېلىپ، دارامەتلىرىنى قانماي - قانماي سۆيۈشكە باشلىدى. دەرۋازا قېقىلدى. بىر ھاسىلىق دىۋانە.‏ ئۇنىڭغا بىر پۇچۇق نان بېرىۋەتسىلا، دۇ‏ئاسىغا نا‏ئىل بولالايتتى.‏ ئەمما تىللاقلىق ھەيدىۋەتتى. شۇ چاغدا، يىرتىق كىيىملىرى مەينەت،‏ ئوماق يۈزلىرى توپا ‏ئىككى قىز يايمىچىنىڭ ‏ئالدىغا يۈگۈرۈپ كېلىپ:
   ___ دادا،‏ ئۈچ كۈن ‏ئۆتسە قۇربان ھېيت!بىزگە ‏ئېگىن - ئاياغ ‏ئېلىپ بەرمەمسەن؟ ___ دېدى.
   ___ پۇل بولسا ‏ئان ‏ئالغىلى بولىدۇ ‏ئېگىن دېگەننى.
   ___ سەندە بۇ يىل پۇل جىققۇ، دادا!‏ئۆتكەن يىلى يېنىڭدا پۇل شۇقەدەر ‏ئاز تۇرسىمۇ، ھېيتنىڭ يۈزى دەپ بىزگە،‏ ئانامغا يېڭى نەرسىلەرنى ‏ئېلىپ بەرگەنتىڭ!‏ئاداشلىرىمىزنىڭ ‏ئاتا -‏ ئانىسى ‏ئۇلارغا شۇنداق چىرايلىق كىيىملەرنى ‏ئېلىپ بېرىپتۇ. سەنمۇ ‏ئېلىپ بەرگىنچۇ، دادا!
   ___ ۋايجان ن، تولا كاپشىماي يوقىلىشە ماڭ!يا شۇلارغا بالا بولۇۋېلىش بېرىپ. جايى بار پۇللار ‏ئۇ مەندىكى.
   بالىلار خاپا بولۇشۇپ ‏ئانىسىنىڭ باغرىغا يىقىلدى.‏ ئانا ‏ئۇلارغا:
   ___ يىغلىماڭلار، مەلىكىلىرىم! سېلەر يىغلىساڭلار، مېنىڭ يۈرىكىممۇ ياش تۆكىدىكەن.‏ مەن ‏ئەتە مۇشۇ كىيىمىڭلارنى پاك - پاكىز يۇيۇپ - تىكىپ بېرەي، بولامدۇ - ھە؟ ___ دەپ تەسەللى بەردى.
   دادا گۇگۇمدا ‏ئۆيدىن چىقتى. ‏بىر تۈڭلۈكتىن ‏ئولجىنى مارىدى. ‏ئاندىن قىچقاردى.
   ___ تېز كەت! ___ دېدى چوكان ‏ئاياللارغا خاس ناز بىلەن يايمىچىنى ھەيدەپ.
   ___ نەگە كېتىمەنۇي، يۈزسىز خېنىم؟
   ___ نەگە كەتسەڭ شۇ يەرگە كەت! باشقىلار كۆرۈپ قالسا...
   ___ مەيلى ‏ئەمەسمۇ!
   يايمىچى يانچۇقىدىن بەش تال قىزىل پۇلنى چىقىرىپ، چوكاننىڭ ‏ئالدىدا گىچىڭلاتقىلى تۇردى. ‏ئولجا ‏ئېرىدى. چوكاننىڭ ‏ئۇزۇندىن بېرى جىمىپ قالغان ناز-كەرەشمىسى پۇلنى كۆرۈپ بىردىنلا خۇيلىنىپ كەتتى. توغرا، ئۇ ‏ئەركەككە تويۇپ كەتكەن بىلەن، پۇلغا تېخى تويمىغان...
   يايمىچى ‏ئۆيىگە بامدات پەيتىدە كەلدى. كېلىپلا خورەككە چۈشتى. بۇ ھالنى كۆرگەن ‏ئايال ‏ئېغىر خورسىندى. يايمىچى زاۋالدا ئويغىنىپ، قاۋاقخانىغا كەلدى. بىر مۇنچە بوتۇلكىلارنى بوشلىدى. بوغالتىر ھېسابنى ‏ئىككى ھەسسە قىلىپ بوغدى. يايمىچىنىڭ «مەرد» قوللىرى ‏ئىككىلەنمەستىن تاۋكاغا پۇل تاشلىدى.
   يولدا بىر ‏ئوغرى يايمىچىنىڭ چۆنتىكىنى نىشان قىلدى.‏ ئوغرى ‏ئىشنى پۈتتۈردى. مەست -‏ ئەلەس يايمىچى بۇنى تۇيمىدى. قىسقىسى، ئۆزىنىڭ قاق - سەنەم بولۇپ كەتكەنلىكىنى تۇيالمىدى.
   يايمىچى يولنىڭ ھېلى ‏ئۇ چېتىدە، ھېلى بۇ چېتىدە دەلدەڭشىپ مېڭىۋاتاتتى، ھەمساتتا بىر ماشىنا ‏ئۇچقاندەك كېلىپ ‏ئۇنى سوقىۋەتتى. شوپۇر ‏ئاقىۋەتتىن قورقتى. ‏ئەتراپقا باقتى. ‏ئىنسى - جىن يوق ‏ئىدى. ھاپىلا - شاپىلا قاچتى.
   كېتىۋاتقان بىر كىشى يايمىچىنى كۆرۈپ،‏ ئۇنىڭ قېشىغا كەلدى.‏ ئاۋۋال يانچۇقىنى ‏ئاختۇردى.‏ ئاندىن غەزەپتىن: «ھۇ قەلەندەر!» دەپ قارغىۋەتتى. ‏ئۇنىڭغا نەدىن كەلگەن ‏ئىنسابكىن، 120گە تېلىفۇن ‏ئۇرۇپ، ئەھۋالنى بايانات ئەيلىدى. كېيىنلا «بىكاردىن - بىكار» سەرپ بولغان توققۇز پۇڭىغا ‏ئىچى قەۋەت كۆۋرىدى. قۇتقۇزۇش ماشىنىسى دورا يەۋالغان بېلىقتەك ‏ئالدىرماي نەق مەيداندا ھازىر بولدى. دۇختۇرلار يايمىچىنى دۇختۇرخانىغا ‏ئاپىرىپ، يارىلانغان يەرلىرىنى بىر قاتار تەكشۈرۈپ چىقتى.
   ‏ئەتىسى يايمىچى مەستلىكتىن يېرىم يېشىلگەن ھالەتتە ھوشىغا كەلدى. ھوشىغا كېلىپلا يانجۇقىنى مالتىلاپ، خۇددى چار يىلان چېقىۋالغاندەك چىرقىراپ كەتتى: «ۋاي پۇلۇم!». ياتاققا بىر دۇختۇر كىردى. ھەمدە بىر قەغەزنى يايمىچىنىڭ ‏ئالدىغا چىرايلىققىنە قۇيۇپ، كۈلۈمسىرەپ بىر ياققا ‏ئۆتتى. يايمىچى ‏ئاغرىۋاتقان قوللىرى بىلەن قەغەزنى ‏ئالدى ۋە يوغانغىنە يېزىلغان سانلارغا كۆزى چۈشتى: 3000يۈەن.
   يايمىچىنىڭ بېشىنى بۇس ‏ئورىدى.‏ ئۇنىڭ سۆڭەكلىرىدىن تۆت - بەشى خېلى قاتتىق سۇنغان، شۇ تاپ ‏ئۇ چىدىغۇسىز ‏ئاغرىقنىڭ چاڭگىلىدا ‏ئېچىنىشلىق ‏ئىڭراۋاتىدۇ. دۇختۇرلار ‏ئالدىن پۇل تۆلەنمىسە، داۋالاشنى باشلىمايدىغانلىقىنى ‏‏ئېيتقان. رېئاللىق رەزىل!‏ ئۇلارغا يايمىچىنىڭ جېنىدىن كۆرە پۇلى بەكرەك لازىم.
   يايمىچىنىڭ كۆيۈمچان، بىچارە خوتۇنى يېقىن - يورۇقلارنىڭكىگە قەرز سوراپ باردى.‏ ئۇنىڭ چىرايىغا ھېچكىم قارىمىدى. قارىسىمۇ ھېيتنىڭ كېلىۋاتقانلىقىنى، ھېيتتا ھەممە ‏ئادەمگە پۇل كېرەك بولىدىغانلىقىنى باھانە ‏ئەتتى. بىر قەدىناسى بار ‏ئىدى. ‏ئۇ بەجايىكى جېنى تېنىدىن جۇدا بولغاندەك، تەستە مىڭ يۈەننى سۇندى. داۋالاش ‏ئىككى كۈنلا داۋام ‏ئەتتى.
   ‏ئايالنىڭ قەدىناسى دەرۋازىنى قاقتى. «پۇل!» دېدى.‏ ئايال تىرنىقىنى كوچىلىدى...

   ●●●   ●●●   ●●●

جاھاننامە روجىكىدىن 21 -‏ ئەسىرنىڭ ‏ئۇشبۇ كارتېنلىرىنى كۆرگەن دانىشمەن جاھان، زامان، ئىنسان... ھەممىسىنىڭ شەخسىيەتچىلىكىگە ‏ئۆكۈنمەي، ئېچىنماي ‏تۇرالمىدى.‏ ئۇ كۆككە قاراپ نالە ‏قىلدى:
   ___ ئېھ بارچە قىسمەتنىڭ شاھىتى پەلەك، قېنى دەپ باققىنە! بۇ جاھان نېمە بولۇپ كەتتى؟زاۋۇت، يايمىچى، باجچى، جۇۋان، بوغالتىر،‏ ئوغرى، شوپۇر، دۇختۇر، تۇغقان، قەدىناس... ھەممىسىلا پۇل دەيدىكەنغۇ!؟ ئۇلار نېمىشقا پۇلنى دەپلا سەمىمىيلىكتىن، ئىپپىتىدىن، ۋىجدانىدىن، ئىنسابىدىن، بۇرچىدىن، قېرىنداشلىقتىن تانىدۇ؟ ياكى پۇل شۇقەدەر قۇدرەتلىك نېمىمۇ؟ بۇلار زادى نېمىشقا؟
   ___ ئوغۇزغا تويمىغان بوغۇز پۇلغىمۇ تويمايدۇ - دە! ___ دەپ گەپنى خۇلاسىلىدى پەلەك.

             2014 - يىلى ئىيۇننىڭ 18 - كۈنى، يۇرۇڭقاش
   

kakkur يوللانغان ۋاقتى 2015-2-14 13:48:14

{:112:}

oqugin يوللانغان ۋاقتى 2015-2-15 10:18:29

ئاللاھ تىنىڭىزنى سالامەت قىلسۇن

: ئەفغانىي: ئوغۇزغا تويمىغان بوغۇز