يازغۇچىلار نىمىشقا ھۆرمەتلەنمەيدۇ
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا xahla91 تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2014-11-15 15:10يازغۇچىلار نېمىشقا ھۆرمەتلەنمەيدۇ؟
دى چىڭ مۇھەممەت ھوشۇر تەرجىمىسى 【ئاپتۇر ھەققىدە: دى چىڭ بۈگۈنكى خەنزۇ ئەدەبىياتىدا ئەستايىدىل ئىجادىيەت پوزىتسىيەسى ۋە سەر خىل ئەسەرلىرى بىلەن دىققەتكە ئېرىشىۋاتقان ياش يازغۇچىلارنىڭ بىرى بولۇپ 1968–يىلى شاڭخەيدە تۇغۇلغان، تەخەللۇسى جىن سىن. ھازىر تىيەنجىن شەھەرلىك يازغۇچىلار جەمىيىتىنىڭ توختاملىق يازغۇچىسى. پوۋېستلىرىدىن «شەھەرنى كېزىپ يۈرگەن روھ»، «ئۆگزىدىكى مۈشۈكياپىلاق»، «ئاي يۈتتى»قاتارلىقلار، ھېكايىلىرىدىن «چۈشتىن كېيىنكى گۇگۇم»، «مۇھەببەتكەن سەل يېقىن»، ««كىنو» قاتارلىقلار بار. ئەسەرلىرى كۆپ قېتىم مەملىكەتلىك ۋە شەھەرلىك ئەدەبىيات مۇكاپاتلىرىغا ئېرىشكەن.】–تەرجىماندىن. يېقىندا ئىككى ئىشقا يولۇقتۇم، ئىككلىىسى يازغۇچى بىلەن مۇناسىۋەتلىك. بىرى تىيەنجىننىڭ باۋدى رايۇنى شياۋجىن كەنتىنىڭ دوقمۇشىدىكى بىر تاش كۆۋرۈك «قوغدىلىدىغان مەشھۇر ئەتىقىلەر» تىزىملىگىدىن ئورۇن ئاپتۇ. 1974 –يىلى قوپۇرۇلغان بۇ كۆۋرۈكنىڭ بۇنداق «كاتتا شەرەپ»كە نائىل بولۇشى بولۇشى شياۋجىن كەنتىنىڭ «مەدەنىيەت زور ئىنقىلاۋى» مەزگىلىدىكى ئالەمشۇمۇل داڭقى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولسا كېرەك. ھېساپلاشلارغا قارىغاندا، شياۋجىن كەنت ئاھالىلىرى ئۆتكەن ئەسىرنىڭ70–يىللىرىدىكى قىسقىغىنە نەچچە يىل ئىچىدە مىڭدىن ئوشۇق شىئېر ۋە ھېساپسىز بېيت ئىجاد قىلغان. شائىرلار يامراپ كەتكەچكە (كەنتتىكى 8 ياشتىن 80 ياشقىچە ھەممىسى شائىركەن)، بۇ يەردىكى ئاۋام ئارىسىدا ئەدىبلەرنى كۆزگە ئىلمايدىغان كەيپىيات شەكىللەنگەن. مەلۇم بىر يازغۇچى تەكلىپكە بىنائەن بۇ كەنتكە كلىپ تاش كۆۋرۈككە «بېغىشلىما» يېزىپ بەرمەكچى بولغاندا، شياۋجىن كەنتىدىكى بىر پىشقەدەم دېھقان ئۇنى تارتقۇشلاپ« يازغۇچىلىقنىڭ ھېچقانداق قالتىس يېرى يوق. مانا مەن بۇ ئىشتىن ئاللابۇرۇن قول ئۈزگەن. ئەينى يىللىرى پېقىرنىڭ يازمىلىرىنى ھەتتا جياڭ چىڭمۇ ماختاپ كەتكەن» دېگەن. بۇ دېھقاننىڭ قارىشىچە يازغۇچىلىق ھېچنىمىگە ھېساپ ئەمەس. ئەينى يىللىرى شياۋجىن كەنتىدە ئۆتكۈزۈلگەن شىئېر مۇسابىقىسىدا ئۇنىڭ نامى جاھانغا پۇر كەتكەن تۇرسا، ئۇنىڭدەك مەكتەپتە ئوقۇمىغانلارمۇ شىئېر يازالىغان يەردە يازغۇچىلىق دېگەن ئەپلەپ–سەپلەپ جان باقىدىغان تايىنى يوقلا بىر كەسپ بولمامدۇ؟ يەنە بىر ئىش بىر قەدەر غەيرى بولۇپ، ئاغىنەمنىڭ بالىسى ئالىي مەكتەپنى پۈتتۈرۈپ خىزمەت تاپالماپتۇ. ئاغىنەم ماڭا «ئۇنىڭغا يەنە خىزمەت چىقمىسا، بولدىلا ئۆيدە ئولتۇرۇپ بلوگدىن بىرنى ئېچىپ يازغۇچىلىق قىلسۇن، تۆگىگە مېنىۋېلىپ تۆگە ئىزدىگەندەكلا ئىش بولمىسۇنا، قالغىنىنى ئوبدانراق خىزمەت چىققاندا بىر نەرسە دېيىشەرمىز»– دېدى. گەپ شۇ يەردىكى، ئاغىنەم بۇ گەپلەرنى قىلىۋاتقاندا ئۇنىڭ چىرايىدا چوڭ بىر ناخۇشلۇق ئەكس ئەتتى. ئالدى بىلەن يازغۇچىلىقنىڭ ئاسان ياكى تەسلىگىنى قويۇپ تۇرايلى، شۇ نەرسە ئېنىقكى يازغۇچىلىقتىن ئىبارەت بۇ قوشۇن ھازىر چەكسىز كېڭىيىۋاتىدۇ، مەزكۈر توپنىڭ ئوبراز خاسلىقى كۈندىن–كۈنگە خرەلىشىۋاتىدۇ. بۈگۈنكى كۈنلۈكتە ھەرقانداق بىر ئادەم، مەيلى نېمىلا يېزىشىدىن قەتئىينەزەر يازغۇچى بولالايدۇ. تور ۋە كىتاپ سودىگەرلىرى بۇ توپنى خۇددى يادرو رادىئاتسىيەسىگە ئۇچرىغان بىر غەيرى تۆرەلمىگە ئايلاندۇرۇپ قويدى، ئۇنىڭ يېتىلىشى ئاللابۇرۇن ئۆز كونتروللىقىنى يوقاتتى. گو دېگاڭ ئىزچىل ھالدا«ئېتوتنىڭ بوسۇغىسى بەك پەس بوپقالدى» دېيىش ئارقىلىق نۆۋەتتىكى ئېتوت سەۋىيەسىنىڭ ئومۇمىيۈزلۈك تۆۋەنلىكدىكى سەۋەبنى چۈشەندۈرگەن ئىدى. ئۇ كۆپلىگەن سورۇنلاردا بۇ گەپنى تەكرارلىغان چاغدا ھەمىشە قاتتىق ئېچىنغاندەك كۆرۈنەتتى. بۇ ماڭا يازغۇچىلارنى ئەسلەتتى. ئېتوتچىلىققا سېلىشتۇرغاندا، يازغۇچىلىقنىڭ ھېچقانداق بوسۇغىسى يوق دېيىشكە بولىدۇ. بىراق قانداقلا بولمىسۇن يازغۇچىلىققىمۇ بىر بوسۇغا تىكلەپ قويۇش كېرەك ئىدى،«ئۇنى زادى قانچىلىك ئۇزۇنلۇقتا ۋە قانچىلىك ئېگىزلىكتە قىلىش كېرەك؟» دېگەنلەرگە بىر ئىككى ئېغىز لىللا گەپ بولۇشى زۆرۈر ئىدى. بىراق كىشىلەر ھازىر مۇشۇنىڭغىمۇ ئېرىنىدىغان بوپكېتىشتى. 2008–يىلىنىڭ ئاخىرلىرىغىچە، جوڭگۇدىكى تور دۇنياسىدا بلوگ ئاچقۇچىلارنىڭ سانى 60 مىليۇنغا يەتكەن بولۇپ، بۇ سان فرانسىيەنىڭ ئومۇمى نوپۇسى بىلەن تەڭ. بارلىق بلوگچىلار (خاتىرە چاغلىق) يازمىلىرىنىمۇ تورغا چاپلايدۇ دەپ پەرەز قىلساق، ئارىمىزدىكى بەزى ئېغىزى ئىتتىكلەرنىڭ تەشۋىقاتى بويىچە بۇلارنىڭ ھەممىسىنى «تور يازغۇچىلىرى» دەپ ساناشقا توغرا كېلىدۇ. مۇنداقچە ئېيتقاندا، بىزدە بىردىنلا 60 مىليۇندىن ئارتۇق يازغۇچى پەيدا بولغان تۇرسا، ئويلاپ بېقىڭ بۇ كەسپنىڭ بوسۇغىسىنى يەنىمۇ تۆۋەنلەتكىلى بولارمۇ؟ مېنىڭچە ئەمدى بۇنىڭدىنمۇ تۆۋەن ئۆلچەم تېپىلماسمىكىن. مانا مۇشۇنداق ئالاھىدە ئەھۋالدا يازغۇچى بولۇش–بولماسلىق، ھەرگىزمۇ ماس كېلىش–كەلمەسلىك مەسىلىسى بولماستىن بەلكى خۇددى ماشىنا ئۆگىنىش–ئۆگەنمەسلىك، تورغا چىقىش–چىقماسلىقلىققا ئوخشاش بىر خىل تاللاش، بىر خىل خىزمەت ۋە ياكى بىر خىل كىرىم مەسىلىسىدىنلا ئىبارەتتۇر–خالاس. شۇنىڭ بىلەن يېزىقچىلىق قىلىش كۆپلىگەن كىشىلەر ئۈچۈن جىمادىن ھېچقانچە پەرقى يوق كۈندىلىك تۇرمۇشنىڭ ئادەتتىكى بىر تەركىۋى قىسمىغا ئايلاندى. ئۇنى قىلمىسا ھېچ گەپ ئەمەس، قىلسا ئەلۋەتتە ياخشى. زىيادە مەنپەئەتپەرەسلىك، تاماخورلۇق، پاخاللىق، باش–باشتاقلىققا ئەگەشكەن يېزىقچىلىقنىڭ ئاقىۋىتى ئەدەبىيات بىلەن جەمىيەتنىڭ قارشىلىشىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ ئۇنىڭ رىئاللىققا قارىتا تەنقىدچانلىقىنى، جەمىيەتتىكى گۈزەللىك بىلەن رەزىللىكنى پەرق ئېتىش ئىقتىدارىنى، كىشىلەرنىڭ روھىي قاتلىمىغا تەسىر كۆرسۈتۈش رولىنى بولسىمۇ، بولمىسىمۇ بولىدىغان، ھەتتا تامامەن ئۇنىڭ ئەكسىگە بۇرايدىغان ھالەتكە چۈشۈرۈپ قويىدۇ. مېنىڭ يۈزەكى تونۇشۇمدا، يازغۇچىلىقتىن ئىبارەت بۇ كەسپ ھەقىقەتەنمۇ زىيالىلار كاتىگورىيەسىگە تەۋە، ئەدىب زىيالىلار ئادەتتىكى زىيالىلارغا قارىغاندا تېخىمۇ ئىنقىلاۋىلىققا ۋە ئىجتىمائىلىققا ئىگە. مۇنداقچە ئېيتقاندا ئەدىبلەر ئۆز ھەرىكىتى ۋە تۇرمۇش ئەمەلىيىتى ئارقىلىق جەمىيەتتە ئېقىپ يۈرگەن چاكىنىلىقلارغا ئوت ئېچىپ، ئەدىبلىكتىن ئىبارەت ئالاھىدە قىممىتىنى نامايەن قىلالىشى كېرەك. ھېچ بولمىغاندا ئېقىمغا ئەگىشىشىتىن ساقلىنىش لازىم. بىراق، ھازىر يازغۇچىلىرىمىزنىڭ ئوبراز خاسلىقى بارغانسىرى تۇراقسىزلىشىپ خۇددى تور ھېكايىلىرىدىكى پىرسۇناژلارغا ئوخشاپ قالماقتا: ھېلى ئۇ تۇرمۇش ھەلەكچىلىگىدىكى بىر ئۇششاق شەھەر ئاھالىسىگە ئايلانسا، ھېلى يەنە ھەممىنى تاڭ قالدۇرىدىغان بىر جاھان كەزدى پالۋانغا ئۆزگىرىدۇ. تۇرۇپلا ناھايىتى زېرەك بىر ئېلىپ ساتاردەك مەيدانغا چىقسا، تۇرۇپلا يەنە لالما ئىتتەك تاما بىلەن يۈرىدىغان بىر ئۇششاق مەنسەپدارغا ئايلىنىدۇ. بىراق ئۇنىڭ زىنھار ئوخشىمايدىغىنى– ھەقىقى بىر ئەدىبتۇر. نۇرغۇن يازغۇچىلار ۋە ئاتالمىش تەنقىدچىلەرنىڭ كۆپى«مەركىزى تىياتېر ئىنستىتۇتى» نىڭ ئاكتيورلۇق كەسپىنى ئەلا نەتىجە بىلەن پۈتتۈرگۈچىلەردۇر. ئۇلارنىڭ ئورۇنلاش ماھارىتى ناھايىتى ئۈستۈن بولۇپ، كۈندە شۇئار، سىياسەت، ۋەزىيەت، ئۇقۇم، قىزىق نۇقتا دېگەنلەرگە شەيدا بولۇپ يۈرۈشىدۇ. ئۇلارنى ئەدەبىيات ساھاسىدىنمۇ، كۆڭۈل ئېچىش ساھاسىدىنمۇ تاپالايسىز. ئۇلارنىڭ ئەسەرلىرىدە پەقەت يات تىلىدىن تېرىۋالغان بىر قانچە تېرمىنلار بولۇپ، ئەمەتنىڭ بۆكىنى سەمەتكە كەيدۇرۇشتىن باشقا ھېچقانداق بىر ئىددىيەنى تاپالمايسىز. بىراق ئۇلارنىڭ ئۆزىنى ئىپادىلەش ۋە بازارغا سېلىش قابىلىيىتى تولىمۇ ئۈستۈن. ئېغىزىنى ئاچسىلا «پوكۇنى ساھەدىكى بىرىنچى نۇمۇرلۇق شەخس»، «پۇستانى تەتقىقاتىدىكى كاتتا نوپۇز ئىگىسى» دېگەندەك سۈپەتلەر ئۇيالماي چىقىۋېرىدۇ. كىم بۇرۇن سۆزلىسە شۇ نوچى، ئۆزىنى خالىغانچە ئۇچارسىمۇ، خۇدىنى ئۇقماي بىلجىرلىسىمۇ قىلچە يۈزى قىزارمايدۇ، يۈرىكى سالمايدۇ. ئەدەبىيات ساھەسىنىڭ سىرتىدىكىلەر بۇنىڭدىن ھەمىشە ئەجەپسىنىشدۇ. ئۇلارغا نىسبەتەن بۇلار خۇددى كارخانىلاردىكى تونۇشتۇرۇپ ساتقۇچىلاردىن قىلچە پەرقىي يوقتەكلا بىلىنىدۇ، شۇڭا ئامال بار ئۇلار بىلەن ئۇچرۇشۇپ قىلىشتىن ئېھتىيات قىلىشىدۇ. نۇرغۇن يىللار ئىلگىرى بىر داڭلىق شائىر ئەدىبلەر خۇددى«تەڭرىدەك تەپەككۈر قىلىپ، ئاۋامدەك ياشىشى كېرەك»دېگەنىكەن. ھازىر، «تەڭرىدەك تەپەككۈر» قىلغىلى بولامدۇ–يوق؟ بۇنى قويۇپ تۇرۇپ، «ئاۋامدەك ياشاش»نى تىلغا ئالساقمۇ، كۆپلىگەن ئاتالمىش ئەدىبلەر ئۈچۈن بۇ ناھايىتى تەس ئىشتۇر.چۈنكى ئاۋام بولغان تەقدىردىمۇ، ئۇلارنىڭ كۆپى بىزنىڭ يازارمەنلىرىمىزدەك بۇ قەدەر چاكىنا ۋە پەردازچى ئەمەس. بۇ كىشىلەر ئاۋامدىن بەكرەك ھوقۇق، ئابروي، مەنپەئەتكە ھېرىسمەن بولۇپ، ئەدەبىيات بولسا ئۇلارنىڭ مەزكۈر غەرەزلىرىنى ئەمەلگە ئاشۇرىدىغان بىر قوراللا–خالاس. ئۇلار ھەرگىزمۇ سەنئەت ياكى روھىيەت ئۈچۈن ئۆزىنى ئاتىغان بولماستىن، بەلكى ھەر ۋاقت تۈرلۈك مىدىيا ۋە ھەر دەرىجىلىك رەھبەرلىكنىڭ دىققىتىنى تارتىش ئۈچۈن تەييار تۇرىدىغان ئالامانلاردۇر. شۇڭلاشقا بىز ئۆتكەن ئەسىرنىڭ 80-90–يىللىرىدا مەيدانغا كەلگەن ئاۋانگارت يېزىقچىلىققا ئوخشاش تۈرلۈك ئەدەبىي ئۇرۇنۇشلارنىڭ بۈگۈنگە كەلگەندە ئۈن–تىنسىز جېمىقىشىدىن قىلچە ئەجەپلەنمىسەكمۇ بولىدۇ. ھازىر پروزىچىلقتا ھېكايە يېزىش ۋە ھېكايە توقۇشنىڭ ئۆزى زۆرۈرىيەت ھەتتا بىردىنبىر تاللاش بولۇپ قالدى. پروزا كۆپلىگەن كىشىلەر ئۈچۈن كىنو ياكى تېلىۋىزىيە تىياتېرى ئىشلەشنىڭ تەييارلىق باسقۇچىدىنلا ئىبارەت بولۇپ ئۇلار پەقەت فىلىم ئىشلىگۈچىلەرنى «خام ماتېرىيال» بىلەن تەمنىلىگۈچىلەردۇر. فىلىم ئىشلىگۈچىلەر ياكى ئۇلارنىڭ بىدىكلىرىنىڭ نەزىرىگە ئېلىنىش خېلى بىر قىسىم يازارمەنلەرنىڭ يىتۈك ئارزۇسى ۋە قوغلۇشۇش نىشانىدۇر. ھازىر يازغۇچىلارنىڭ ئۆزلۈك ئېڭى خېرەلەشكەن ھەتتا دۇغلۇشۇپ كەتكەن بولغاچقا، ئەدەبىياتقا بولغان سەمىمىي مۇھەببەتمۇ گۇمانسىراشقا ئۇچرىماقتا. شۇڭا كۆلىمى خېلى چوڭ ۋە ئەستايىدىل بىر ئەدەبىي يېغىلىشتا بىروۋ «نېمىنى ياخشى ئەسەر دەيمىز؟ پۇل تاپالىغاننىڭ ئۆزى ياخشى ئەسەردۇر» دەپ داۋراڭ سېلىپ خۇددى چوڭ بىر ھەقىقەتنى جاكارلىيالىغان پالۋاندەك گېدەيگىنىدە، پۈتۈن مەيداندىن ئۇنىڭغا قارشى بىرمۇ سادا چىقمىغان. دېمەك، يازغۇچىلىرىمىزنىڭ بارا–بارا نەزەردىن چۈشۈپ قىلىۋاتقانلىقىدىن قىلچە ئەجەپلەنمىسەكمۇ بولىدۇ. 2008–يىلى6–ۋە 8–ئايلاردا، بىزگە قوشنا ئىككى دۆلەتتە، ئىككى يازغۇچى ئارقا–ئارقىدىن بۇ مۇھەببەت ۋە نەپرەت گېرەلىشىپ كەتكەن دۇنيادىن ئايرىلدى. ئۇلار قىرغىزىستانلىق ئۇلۇغ يازغۇچى ئايتماتوۋ بىلەن رۇسىيەلىك ئۇلۇغ يازغۇچى سولژىنىتسىنلاردۇر. ئىككى يازغۇچى ئوخشىمىغان دۆلەتلەردىن بولسىمۇ، ئەمما ھەر ئىككىلىسى دۇنياۋى ئابرۇيغا ئىگە. ئۇلار ھايات چاغلىرىدا بۈيۈك شان–شەرەپلەرگە نائىل بولغان، ۋاپاتىدىن كېيىنمۇ ئوخشاشلا ناھايىتى يۇقىرى ھۆرمەتكە سازاۋەر بولدى. ئايتماتوۋ قىرغىزىستاننىڭ «دۆلەت گۆھىرى» سانالغان بولۇپ، ئۇنىڭ ۋاپاتى پۈتكۈل قىرغىزىستاندا زور بىر ۋەقەگە ئايلىنىپ ھۆكۆمەت خادىملىرىنىڭ ھەممىسى ئۇنىڭغا قارىلىق تۇتقان. بارلىق كۆڭۈل ئېچىش سورۇنلىرى تاقالغان. سېلسىيە 40 گرادۇسلۇق تومۇز ئىسسىقتا پايتەخت بېشكەكتىكى 30 مىڭدىن ئارتۇق ئامما ئۆزلىكىدىن يېغىلىپ بۇ كاتتا ئەدىبنى ئۇزۇتۇپ قويغان. سولژېنىتسىننىڭ قازا قىلىشى بىلەن بۇش، ساركوزى قاتارلىق كۆپلىگەن دۆلەتلەرنىڭ رەھبەرلىرى رۇسىيەگە تەزىيە بىلدۈرگەن. رۇسىيە زوڭلىسى پۇتىن ئۇنىڭ ۋىدالىشىش مۇراسىمىغا قاتنىشىپ، گۈل تەقدىم قىلغان. پرىزدىنت مېدىۋېدىف دەمئېلىشىنى توختۇتۇپ، ماتەم مۇراسىمىغا قاتناشقان. رۇسىيە فىدىراتسىيىسى ھۆكۈمەت نامىدىن يازغۇچىنىڭ ئائىلىسىدىكىلەرگە تېلگرامما يوللاپ: « سۇلژېنىتسىننىڭ ئەسەرلىرى ۋە ھاياتى پۈتكۈل رۇسىيەنىڭ ئەخلاق قىبلىنامىسىدۇر» دېگەن. ئۇلار ھەقىقەتەنمۇ ھۆرمەتكە سازاۋەر يازغۇچىلاردۇر. ئۇلار پۈتۈن دۇنيادىكى يازغۇچىلارنى شەرەپ ۋە ئېھترامغا نائىل قىلدى. ئۇلارنىڭ پۈتكۈل جەمىيەت تەرىپىدىن بۇ قەدەر ئىززەتلىنىشىدە، ئەلۋەتتە مىللەت ۋە مەدەنىيەت ئامىىللىرى بار. بىراق بۇنىڭلىق بىلەن يەنە ئۇلارنىڭ ۋۇجۇدىدىكى يۈكسەك ئىنسانىي خسلەت، ئۆمۈرلۈك ئادالەتنى ياقىلاش ۋە ئەركىنلىككە ئىنتىلىش روھىغا ھەرگىزمۇ سەل قاراشقا بولمايدۇ. ئۇلارنىڭ ھاياتى ۋە ۋاپاتى بىزنىڭ ئۆرنەك قىلىشىمىزغا ئەرزىيدۇ. بىزنىڭ بەزى يازغۇچىلىرىمىز ھۆرمەتكە ئېرىشەلمەيۋاتىدۇ، بەزىلەر بۇنى كەسكىن قىلىپ جەمىيەتنىڭ ئۆتكۈنچى دەۋرىدىكى بىر مۇقەررەرلىك، توۋار ئىگىلكدىكى تەبئىي تاللىنىش دەپ قاراپ، ئۆزلىرىدىكى سەۋەپنى ئىزدەشمەيۋاتىدۇ. يېقىنقى يىللاردىن بىرى يۈز بەرگەن شۇنچە كۆپ ئاممىۋى ۋەقەلەردە، شۇنچە كۆپ ئىجتىمائىي مەسىلىلەردە زادى قانچىلىك يازغۇچى ئورنىدىن تۇرۇپ ئادالەتنى ياقلاپ باقتى؟ ئەجەبا، يازغۇچىنىڭ ئەدەبىياتتىن باشقا يەنە ئەخلاق ۋە ئىجتىمائىي مەسئۇلىيىتى يوقمىكەن؟ درېيفۇس دىلۇسى دىكى زولاغا سېلىشتۇرغاندا ھازىرقى يازغۇچىلار ھەقىقەتەن تېخىمۇ سالماق ۋە تېخىمۇ سالاپەتلىك كۆرۈنىدۇ. يەنە بىر نۇقتا ئىنتايىن مۇھىم، خۇددى بىلىنىسكى ئېيتقاندەك «يازغۇچى يازغۇچىغا ئوخشىشى كېرەك.» يازغۇچىدا ئۆزىگە خاس خارەكتېر بولۇشى كېرەك. بىر يازغۇچىنىڭ تەققى–تۇرقى كۆرۈمسىز ياكى تېنى مېيىپ بولغان تەقدىردىمۇ ئۇنىڭدا ھېچ بولمىغاندا بىر زىيالىغا خاس مىجەز، يازغۇچىلىق خارەكتېرى بولۇشى لازىم. ئەگەر بىر يازغۇچىنىڭ گەپ–سۆزىدىن ئىش ھەرىكىتىگىچە كوچىدا لەلەڭشىپ يۈرگەن ئالاقاناتلاردىن ھېچقانداق پەرقى بولمىسا، تەھقىقكى، بىزنىڭ ئەدەبىياتىمىز ئاللا بۇرۇن كېسەللىنىپ سەكراتقا چۈشكەن بولىدۇ. ئۇنداقتا، يازغۇچىلار قانداق قىلغاندا ھۆرمەتكە ئېرىشەلەيدۇ؟ مېنىڭچە بۇ ناھايىتى ئاددى مەسىلە بولۇپ، ئالدى بىلەن چوقۇم ئۆلچەم تۇرغۇزۇش كېرەك. بىرى ئەسەرنىڭ ئۆلچىمى، يەنە بىرى ئادىمىيلىكنىڭ ئۆلچىمى. ئەسەرنىڭ ئۆلچىمى نېمە؟ نەشىر قىلىشمۇ؟ جوڭگۇدا ھەر يىلى نەشىر قىلىنىدىغان كىتاپنىڭ تۈرى مىليۇندىن ئاشىدۇ. ئەگەر مۇشۇ ئاپتۇرلارنىڭ ھەممىسىنى يازغۇچى دېيىشكە توغرا كەلسە، «يازغۇچى» دېگەن بۇ ئۇقۇمنى ئىككىلەنمەي چۆرېۋىتىش كېرەك. يازغۇچى سالماق ئەسەرلەرنى يازالىشى ، شۇنداقلا يەنە كۆپچىلىكتىن پەرقىلىنىدىغان روھ ۋە پەزىلەتكە ئىگە بولۇشى لازىم. ئەمەلىيەتتە ھازىر ھەر قانداق بىر يازغۇچىنى تەنقىدلەش ئاقىلانىلىك ئەمەس. 80- ۋە 90–يىللاردىن كېيىن تۇغۇلۇپ يېزىۋاتقانلارغا ئەدەبىيات ساھەسىدىكى شۇنچە كۆپ پىشقەدەملەر چاپان يېپىشىۋاتىدۇ. ئۇلار خۇددى موزىيىنى ئاسرىغان سېيرلاردەك سىز بىلەن جان تىكىپ ئېلىشىشقا ھەر ۋاقت تەييار تۇرىشىدۇ، ئەلۋەتتە بارچە ئىمتىيازمۇ شۇلارنىڭ ئالقىنىدا تۇرسا سىز چىش يېرىپ نېمىمۇ دىيەلەيسىز؟ تور يازارمەنلىرىنىڭ ۋاكالەتچىلىرى ۋە قوغدىغۇچىلىرى ئىتنىڭ تۈكىدىن تولا. ئىجادىيەتتىكى كاتتا مولچىلىق نۇرغۇن كىشىلەرگە تۈگىمەس جاسارەت ئاتا قىلغان بولۇپ، يېزىقچىلىق ۋە پۇلنىڭ مۇناسىۋەتلىشىشى باشقىچە سادالارغا قۇلاق سالماسلىققا باھانە بولۇپ بەرگەن. «پۈتكۈل جەمىيەت بايلىقنى ھۆرمەتلەشنى تەشەببۇس قىلغان ئىكەن، ئۇنداقتا يازغۇچىلارنىڭ ماددى بايلىق يارىتشىمۇ ھۆرمەتلىنىشى كېرەك.» مانا مۇشۇنداق سەپسەتىلەرنى ئۇيالماستىن بازارغا سېلىش بەزىلەر ئۈچۈن ھېچقانچە مەسىلە بولماستىن، بەلكى بىر ئويۇننىڭ ئورنىدىكى ئىشتۇر. يازغۇچى ئىنسان روھىنىڭ خىزمەتكارى ۋە خاتىرىلىگۈچىسى بولۇش سۈپىتى بىلەن ھەر قانداق بىر دەۋردە ھۆرمەتلىنىشكە تېگىشلىك كىشىلەردۇر. يازغۇچىنىڭ ھۆرمەتلەنمەسلىگى چوقۇم بىر ئىشنىڭ يۈز بەرگەنلىگىدىن دېرەك بېرىدۇ. ئاۋامنىڭ «ئۆزىنى چاغلىمىغاننى ئادەم ئەتمە» دېگەن گېپىدە قوپالراق بولسىمۇ بىر ھېكمەت بار. توغرا، ھېلىمۇ بەزىلەر يازغۇچىلىقتىن ئىبارەت ئەسلىدىنلا ئېغىر سالمىقى بار بۇ مۇقەددەس نامنى سۈيئىستىمال قىلىپ، پەرۋاسىزلارچە ئۇنىڭغا ھاقارەت كەلتۈرىۋاتىدۇ. «ئەدەبىيات ھەققىدە ئەركىن پاراڭلار» ژورنىلىنىڭ2010–يىللىق1–سانىدىن ھازىقى يازغۇچىلار ماڭا 《ياشىغۇچىلار》غا ئوخشاش تەسىر بىۋاتىدىغۇ تاڭ. ئەڭ مۇھىمى يازغان نەرسىسىنىڭ قانداق قىممىتى بارلىقىنى،قانداق مۇددا مەخسەتتە يىزىلغانلىقىنى بايقىساق ،ياشىغۇچىلارنىڭ كۆپلىگىنى يازغۇچىلارنىڭ ئازلىقىنى بايقايمىز.
شەخسەن مەن مەنىلىك بىر كۇبلىت نەسىر يازغان
يازغۇچىنى ،بىرتالاي گەپ قوشۇپ يەنە شۇ مەنىنى
ئىپادىلىگەن يازغۇچىغا قارىغاندا تېخىمۇ ئىختىدارلىق دەپ قارايمەن. شەخسەن مەن نەسىردە پىشىپ يىتىلگەن كىشىلەرنى يازغۇچىلارنىڭ سەردارى دەپ قارايمەن. يۇقارقى كۆز قاراش پەقەت ماڭىلا تەۋە.
باشقىلارنىڭ تەنقىدى ،تەكلىپلىرى بىردەك قوبۇل قىلىنمايدۇ. ھۆرمەتلىنىشكە تىگىشلىك يازغۇچىلا ھەققىدە بىرەر ئېغىز ئېگىز-پەس گەپ بولۇنۇپ قالسا، مۇنبەرنى پۇرۇخ ھىدى قاپلاپ، قان چېچىشىشقا تەييار بولۇپ كېتىشلەر،، يازغۇچىلارنىڭ ھۆرمەتلىنىۋاتقانلىقىغا ئىسپات بولسا كېرەك. GoodLuck يوللىغان ۋاقتى 2014-11-15 12:26 static/image/common/back.gif
ھۆرمەتلىنىشكە تىگىشلىك يازغۇچىلا ھەققىدە بىرەر ئېغىز ...
دەل ۋە ئىخچام، پاكىتلىق جاۋاپ بولۇپتۇ. بۇ يازغۇچىلارنى ھۆرمەتلىگەنلىكنىڭ جانلىق ئىسپاتى. مەمتىمىن ھۇشۇر ئەپەندىنىڭمۇ توغرا. چۈنكى ئۇنىڭ نۇرغۇن ئەسەرلىرى، ئەدەبىياتتىن خەۋەرسىز سەكرىتارلارنىڭ تەستىقىدىن ئۆتمەي بۇرۇختۇم بولغان. :'( يازغۇچىلارمۇ موزدۇز تۆمۈرچىگە ئوخشاش ئادەم، ئۇنى يەنە قانداق ھۆرمەتلەپ بەرسەك بولاتتى GoodLuck يوللىغان ۋاقتى 2014-11-15 12:26 static/image/common/back.gif
ھۆرمەتلىنىشكە تىگىشلىك يازغۇچىلا ھەققىدە بىرەر ئېغىز ...
بىر چاغلاردا «باھادىرنامە» رومانى ئاز بولمىغان مۇنازىرىلەرگە سەۋەب بولغانتى. ئانچە-مۇنچە مۇنچە تەنقىدىي پىكىرلەرنى ئوتتۇرىغا قويغۇچىلار باشقىلارنىڭ تىل-ھاقارىتىگە قالغانتى. شۇ چاغلاردا ياسىنجان سادىقنىڭ نوپۇزىنى مۆلچەرلىيەلمەي دىلى ئازار يەپ قالغانلارنىڭ ئىچىدە مەنمۇ بارتىم. ھەتتا «باھادىرنامە»گە باھا بېرەلىگۈدەك ئوبزورچى ئاز دېگەندە ئىككى يۈز يىلغىچە بىزدىن چىقمايدۇ دېگەنلەرمۇ بولغان.(باشقا مۇنبەردە) ھۆرمەتكە چۈشلۇك بولسا ئەلۋەتتە ھۆرمەتلىنىدۇ. بۇ خۇددىي ھەر بىر ئىنسان ھۆرمەتلىنىشكە تىگىشلىك، لىكىن خۇلقىغا قاراپ ئاز-كۆپ بولغاندەك ئىش. ھەقىقەتنى سۆزلىگەن، قىممەتلىك ئەسەرلەرنى يازغان، ئەڭ مۇھىمى خەلققە ياققان نەرسىلەرنى يازغانلار ھۆرمەتلىنىدۇ. ئوردا شائىرلىرى، تەشۋىق قىلىنغان تىپلار {:92:} قەدىر-ئەھۋال بولىدۇ. ناچارلىرى تىللىنىدۇ:funk:
«قۇم باسقان شەھەر» ئۈچۇن مەن مەمتىمىن ھۈشۇرنى ھۆرمەتلەيمەن{:112:} بۇ يازمىنى ئاخىرىدا pis-pas تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2014-11-15 14:10
قانداق قىلساق ھۆرمەتلىگەن بولىدىكەنمىز ؟ ھازىر ھۆرمەتلىمەپتۇمىزما ؟
ھېلىمۇ تاكا (领头羊:lol )لىق رولنى مۇشۇ يازغۇچىلارغا تۇتقۇزۇپتۇق ، يەنە نىمە كىرەكتۇ بۇ ئوردا كاتىپلىرىغا ؟
http://weibo.com/p/1001603729641314626841 ئۇنداق قىلماي ماقالىنى ئوقىۋىتىپ ئاندىن ئىنكاس يازساڭلارچۇ، ئەسلىغۇ ئاۋازغا ئېلىپ يوللاي دىگەن، زۇكام بولۇپ، ئۈنۈم پۈتۈپ قاپتىكەن. ئاۋازغا ئىلىپ يوللىڭە ،يازغۇچىنىڭ ئاۋازى چوقۇم ياخشى ئەمەس ھازىر ھەپتە ئون كۈن جاپا تارتىپ رومان ئوقۇيمەن دىگەندىن ، ئىككى سائەتتە ياخشى ئىشلەنگەن كىنودىن بىرنى كۆرۈۋەتسىلا بولىدىغان زامان بولۇپ كەتكەندىكىن شۇڭا ھۆرمەتلىمەمدىكىن .{:92:}
ماڭا رومان ئوقۇپ باقمىغىلى 10 يىللاردىن ئېشىپ كەتتىمىكىن . 2002 - يىلى ‹‹ ئانا يۇرت ›› رومانىنى ئوقۇپ باققاننىڭ ياقى رومان ئوقۇپ باقماپتىمەن . ھىكايە دىگەنلەرنى ئوقۇپ باقمىغىلى 15 يىللاردىن ئېشىپ كەتتىمىكى . ئەل ئىچىدە، ھېكايە، شېئىر، ئوبزور، نەسىر.. ئىشقىلىپ بىرنەسە يازىدىغانلارنىڭ ھەممىنى يازغۇچى دەپ بىلىدۇ.
شۇلاردىن ئىككىسى توردا مۇنازىرگە چۈشتىمۇ مۇنازىرنىڭ ئاخرى قاتتىق جىدەل، بەدىۋى سەت گەپ بىلەن خۇلاسىلىنىۋاتىدۇ، ئاششۇ مۇنازىرىلەرنى كۆرگەن - ئاڭلىغان ئادەمنىڭ ھىس قىغىنى قاندا بولماقچىتى؟
يەنە بىر تەرەپتىن ۆىتاپخانىلاردا توپا بىسىپ ياتقان كىتاپلار ( ۋاي دىگچىلىكى بوممىغاچ). مەن دەھشەت ھۈرمەتلىۋېىمەن. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا otanqi تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2014-11-15 20:45
ت ھەرىپى چۈشۈپ قىلىپ مەقسىدىڭىز توغرا ئىپادىلىنىپتۇ
ۋۇييۇ otanqi يوللىغان ۋاقتى 2014-11-15 20:18 static/image/common/back.gif
ت ھەرىپى چۈشۈپ قىلىپ مەقسىڭىز توغرا ئىپادىلىنىپتۇ
ۋۇي ...
ۋۇييۇ، مەندە ئىملا خاتالىقى چىقسا ئەجەب تۇرىدىكىنا... مىنىڭچە مەن ت ھەرپىنى ئويلاپ مەقسىتىڭىزدىكى
ت ھەرپى چۈشۈپ قىلىپ بىرخىل بوپ قاپتۇ شۇڭا
شۇ ت ھەرپى توغرىسىدا تەتقىق تەشۋىقاتلار تەرەققى تاپقاي. ھەممە نىمىنىڭ كۇرسى چۈشۈۋاتقان بۈگۈنكى كۈندە، يازغۇچىلارنىڭمۇ بىئەتىۋا ئورۇنغا چۈشۈپ قېلىشىنى تاسادىپىيلىق دېگىلى بولماس. ھەممىدىن مۇھىمى ھازىر خەلقنى ئۇنداق- مۇنداق ئەسەرلەر بىلەن گوللاپ تۇرغىلى بولمايدۇ. خەلقنىڭ مەنىۋى مەدەنىيەت مەنبەسىنىڭ كۆپىيىشىگە ئەگىشىپ، ئانچىكى بىر ئادەملەرمۇ ئادەمنى يىغلىتىۋېتىدىغان ناتىق، كۈلدۈرۈپ يۇمىلىتىۋېتىدىغان ھەزىلكەش، ئاڭلىغچىلارنى ئاغزىنى كاماردەك ئاچقانچە يۇمۇشنى ئۇنتۇلدۇرىۋىتىدىغان زۇۋانداز بوپ كېتىۋاتسا، مۈكچىيىپ ئولتۇرۇپ كىتاب ئوقۇيدىغانغا ھىچكىمگە خوشياقماس بوپ قالدى ھازىر.
يەنە بىر تەرەپتىن قارىساق: شۇ يازغۇچىلىرىمىزمۇ خەلقنىڭ كۆڭلىدىكىنى تېپىپ يازالمايۋاتىدۇ. تاپقانلىرىمۇ بۇ يىل تېپىپ، كېلەر يىلى يازسا، نەشرىياتتا ئىككى يىل بېسىلىپ تۇرۇپ ئۈچىنچى يىلى نەشىردىن چىقىدۇ. شۇنىڭ بىلەن مىڭبىر جاپادا يېزىپ چىققان كىتاب خېرىدارسىز قېلىۋاتىدۇ- دە، يازغۇچىلار بىر بولسا ناتىق بولۇپ لېكىيە سۆزلەيدىغان بوپ كەتتى. يەنە بىر بولسا قەلەمنى ئىچى پۇشقاندا قولىغا ئالمىسا، باشقا ۋاقىتلاردا ئاساسەن جاھاندارچىلىق ھەلەكچىلىكى بىلەن ئالدىراش بولغاچقا، خەلقمۇ ئۇلاردىن بەك چوڭ ئۈمىد كۈتمەس بولدى. ھۆرمەتلەشكە تېگىشلىك بولسا ھۆرمەتلەش كېرەك. xahla91 يوللىغان ۋاقتى 2014-11-15 14:13 static/image/common/back.gif
ئۇنداق قىلماي ماقالىنى ئوقىۋىتىپ ئاندىن ئىنكاس يازساڭ ...
بەك ئۇزۇن ماقالە، يازمىلارنى ئوقۇش راسىت تەس كېلىدۇ ئادەمگە.{:92:}
ئاۋازغا ئېلىپ يوللايمەن دىسىڭىز، ھەرگىز ياق دىمەيمىز. چالىراق ناۋاي ياققان كۆيەك نان يىسە، ئۇنى پۈتۈپ قالغانغا بەك پايدا قىلارمىش.{:92:}