فىزىكىلىق سىستىما ھەققىدە
تۆۋەندىكى مىسالنى ئويلىنىپ كۆرەيلى : كۆزەتكۈچىگە نىسپەتەن تۇزسىزىقىلىق تەكشى ھەرىكەت قىلۋاتقان ماشىنا بار دەيلىھەمدە بىر شارچە يىپ ئارقىلىق ماشنا تورۇسىغا ئىسىپ قويۇلسۇن
سىىرتىكى كۆزەتكۈچى ئېنىقلا شارچىنىڭ ماسسنى ماشنىڭ ماسسغا قوشۇپ ھساپلايدۇ .
ئەگەر بىز يىپنى كىسۋەتكەن ۋاقىتتا شارچە ماشنىنىڭ ئاستىى قىسمىغا تېگىپ بولغۇچە سىرتتكى كۆزەتكۈچى يەنلا قوشۇپ ھىساپلانغان ماسسا بويىچە بولامدۇ؟ ياكى پەقەت ماشىنىڭ ماسسلا ھىساپقا ئىلنامدۇ؟
مىنىڭ قارشىچە شارچە ئەزەلدىن تۇزسىزىقىلىىق تەكشى ھەرىكەت قىلۋاتقان سىستىمىغا تەۋە بولغانكەن بارلىق فىزكىلىق ھالەتلىرى شۇ سىتىمغا تەۋە بولدۇ شۇڭا باشتىن ئاخىر قوشۇپ ھساپلانغان ماسسا ئۆزگەرمەيدۇ.
يورۇقلۇق تىزلىكىنى ئۆزئچىگە ئالمىغان ئەھۋالدا ،
ئوخشاش بولمىغان كۆزەتكۈچىكەر كۆزەتكەن بىر فىزىكىلىق رىئاللىق ئوخشاش بولمىغان كۈزەتكۈچىلەرگە نىسپەتەن ئوخشاش بولسا ئۇ ھالدا بۇ كۆزەتكۈچىلەرنى بىر سىستىما دەپ ئاتايمىز.
فىزىكىلىق رىئاللىق : جىسىم ماسسى،تارتىش كۈچى
مەيدانى ،تىزلىك ،ھەرخىل فىزىكىلىق ھادىسىلەرنى ئۆز ئچىگە ئالدۇ.
نيوتننىڭ1-قانۇنى مۇنداق ئۆزگەرتىپ باقايلى : جىسىم كۆزەتكۈچىگە نىسپەتەن باشقا سستىمىغا تەۋە بولغانغا قەدەرشۇ كۆزەتكۈچىگە نىسپەتەن ئەسلى تەۋە سستىمىدىكى بارلىق فىزىكىلىق ھالىتىنى ساقلايدۇ.
مەن ئويلايمەن: ئەگەر مىسالدىكى ماشىنا ئىچى ۋاكۇئۇم(مۇتلەق ۋاكۇئۇم ئەمەس، پەقەت ھاۋا قاتارلىق گازلار يوق ھالەت كۆزدە تۇتۇلدى) ھالەتتە بولسا، يىپ كېسىۋىتىلگەندىن كېيىن شارچە ماسسىسى ماشىنا ماسسىسىغا قېتىلماسلىقى كېرەك. چۈنكى بۇ ھالەتتە شارچە ئېغىرلىق كۈچىنىڭ تەسىرىدە سىرىتتىكى كۆزەتكۈچىگە نىسبەتەن گورزۇنتال ئېتىلغان جىسىم ھەركىتى قىلىدۇ. ماشىنا بولسا ئەسلىدىكى تۈز سىزىقلىق تەكشى ھەرىكەت ھالىتىنى ساقلايدۇ. يىپنى كىسۋەتكەندىن شارچە ماشنىغا نىسپەتەن ھەركەت قىلىدۇ ، بۇ ۋاقىتتا شارچە بىلەن ماشنا بىر سېستىمىدا بولماس ؟ 1. كۆزەتكۈچىگە نىسبەتەن دېگىنىڭىزدە سىز كۆزەتكۈچىنى ماشىنانىڭ ئىھىدە ماشىنىغا نىسبەتەن تىنىچ تۇرىۋاتىدۇ دەپ پەرەز قىلدىڭىزمۇ ياكى ، بۇ يەردە دىيىلگەن كۆزەتكۈچى سىرىتتىكى كۆزەتكۈچىنى كۆرسىتەمدۇ ؟؟ سىرىتتىكى كۆزەتكۈچىنى كۆزدە تۇتقان بولسىڭىز ، ئۇنداقتا ئۇ شۇ ماشىنىغا نىسبەتەن تىنچ تۇرىۋاتقانمۇ ياكى قانداق ... ؟؟
2. سىز شارچە ئېسىقلىق ۋاقىتتا سىرىتتىكى كۆزەتكۈچى ئېنىقلا شارچىنىڭ ماسسىسىنى ماشىنىنىڭ ماسسىسىغا قوشۇپ ھېسابلايدۇ دەپسىز ، نېمىنى ھىسابلايدۇ زادى ؟؟ قانداق فىزىكىلىق مىقدارنى ھىسابلايدۇ ؟؟ قايسى پەيىتتىكىنى ھىسابلايدۇ ؟؟ چۈنكى مېنىڭچە ئۇنىڭ قايسى فىزىكىلىق مىقدارنىڭ قايسى ھالىتىنى قايسى پەيىتتىكى ھالىتىنى ھىسابلىشى مۇھىم دەپ ئويلايمەن. سىز پەيىتنى ئىتىبارغا ئالمىدىڭىزمۇ ياكى پەيىت مۇھىم ئەمەسمۇ ؟؟ مېنىڭچە سېستىمىنىڭ فىزىكىلىق ھالىتىنى ئويلاشقاندا، قايسى ۋاقىتتىكى ھالىتى ئىكەنلىكى ئىنتايىن مۇھىم دەپ ئويلايمەن. يۇقىردا تىلغا ئالغانلىرىمنى سەل ئېنىقراق ئىزاھلاپ قويسىڭىز، بۇ توغرىلىق مۇلاھىزە يۈرگۈزشىمىزگە پايدىلىق ھەم ۋاقىت ئىسراپچىلىقىدىنمۇ ئازراق بوسىمۇ ساقلىنالايمىز.
رەھمەت سىزگە، ئوبدان تېما بولغۇسى ... يەنە بىر گەپنى دىگەۈم كەپ قالدى.
نىيوتۇننىڭ بىرىنجى قانۇنىنى تولۇق ئوتتۇرىغا قويۇپ بوپ ئاندىن، ئۆزىڭىز ئازراق ئۆزگەرتىپ باققان ياكى باشقىچىرەك شەكىلدە ئۆزگەرتىپ ئويلاپ باقساق قانداق بولار دېگەن شەكىىلدىكىسىنى ئوتتۇرغا قويسىڭىز تولۇقراق بولامىكىن دەپيمەن ... يەنە بىر گەپنى دىگەۈم كەپ قالدى.
نىيوتۇننىڭ بىرىنجى قانۇنىنى تولۇق ئوتتۇرىغا قويۇپ بوپ ئاندىن، ئۆزىڭىز ئازراق ئۆزگەرتىپ باققان ياكى باشقىچىرەك شەكىلدە ئۆزگەرتىپ ئويلاپ باقساق قانداق بولار دېگەن شەكىىلدىكىسىنى ئوتتۇرغا قويسىڭىز تولۇقراق بولامىكىن دەپيمەن ... مىنىڭ چۈشەنمىگىنىم سىزنىڭ نىمىنى ھىساپلاش ئۈچۈن شارچىنىڭ ماسسىسى بىلەن ماشىنىنىڭ ماسسىسىنى تەڭ ھىساپلىدىڭىز؟ بولسا ئىنىقىراق يازسىڭىز. مىنىڭچە ماسسىنى ئويلىشىشنىڭ لازىمى يوق .بۇ ماسسا پەقەت شار بىلەن ماشىنىنى يۇقۇرغا ئىلىپ چىققاندا شارنىڭ ماسسىسى بىلەن ماشىنىنىڭ ماسسىسنى تەڭ ھىساپلايزمىز.بۇيەردىكى ھالقىلىق مەسىلە ئىگىزلىك (شارنىڭ ماشىنىنى قانچىلىك ئىگىزلىككە ئىلىپ چىقىشى) چۈنكى ئىگىزلىڭ ۋاقىتنى بەلگىلەيدۇ. ماشىنا يەرگە چۈشۈش جەريانىدا بىزگە ۋاقىت ،ئىغىرلىق كۈچ تىزلىنىشى، ماشىنىنىڭ دەسلەپكى سۈرىتى لازىم(بۇ ئارقىلىق ماشىنىڭ يەرگە چۈشكەندىكى تىزلىكى ياكى گورزىنتال ئىتىلغان ئارلىقىنى ھىساپلاپ چىققىنى بولىدۇ) ماشىنا گورزىنتال ھەركەت قىلىپ يەرگە چۈشكىچە ماسسىنىڭ لازىمى بولمايدۇ. رەسىملىك قىلىپ يوللىسىڭىز بۇپتىكەن... ئالدىرىماي ئىنكاس يازاي
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا mihin تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2014-9-4 10:26
sayaq1 يوللىغان ۋاقتى 2014-9-3 20:15 static/image/common/back.gif
مەن ئويلايمەن: ئەگەر مىسالدىكى ماشىنا ئىچى ۋاكۇئۇم(مۇت ...
:) دەل جىسىم شۇ سىسىتىمىغا تەۋە بولغانلىقى ئۈچۈن كۆزەتكۈچىگە نىسپەتەن گورىزنتال چۈشىدۇ. (ئەگەر تەۋە بولمىسا دېگەننى ئويلاڭ مىسالى: ئەمدى ھىلقى كۆزەتكۈچى ماشننىڭ ئىچىگە ئوىشاش ئگىزلىكتىن بىر شارچە تاشلىسۇن ،ماشىنىڭ ئاستىىنقى قىسمغا چۈشكەنگە قەدەر شارچىنىڭ ماسسنى ماشىنىڭ ماسسغا قىتلامدۇ؟كۆزەتكۈچى شارچىنىڭ قاندق ھەركىتىنى كۆزتىدۇ دېگەندەكچۇ)
ئۇنداقتا بىرجىسىم مەلۇم سىستىما ئىچدە گورىزنتال چۈشكەن بولسا ئۇھالدا شۇجىسم شۇ سىستىمىغا تەۋە .
شۇجىسىم شۇ سىستىمغا تەۋە دېگەننى مۇنداق كىڭەيتىۋالدىم ، شۇ جىسىمنىڭ بارلىق فىزكىلىق ھالەتلىرى شۇ سىستىمىغا تەۋە.
شۇڭا جىسىمنىڭ ماسسمۇ شۇ سىستىمىغا تەۋە ، دېمەك سىستىما ئۆزئىچىگە ئالغان ماددنىڭ مىققدارى ئاشقان ئىكەن سىستىمنىڭ ماسسى ئاشقان بولدۇ ، بۇيەردە مۇشۇنداق لوگىكىق مەسلە بار ، ياخشىراق ئويلىنىپ باقسىڭز بەلكىم ئۆزىڭزنىڭ زىدىيەتلىك ئۇقۇمنلارنى ئوتتۇرىغا قويغانلىقىڭزنى ھىېس قىلشىڭز مۇمكىن.
rockman يوللىغان ۋاقتى 2014-9-3 20:31 static/image/common/back.gif
1. كۆزەتكۈچىگە نىسبەتەن دېگىنىڭىزدە سىز كۆزەتكۈچىنى ما ...
1.‹‹كۆزەتكۈچىگە نىسپەتەن تۇزسىزىقلىق تەكشى ھەرىكەت قىلىش ›› دېگەن گەپنىڭ ئۆزدىنلا سىز دېگەن نەرسىلەرگە .ئىرشكىلى بولاتتى ، سىز مۇشۇ گەپنىڭ مەنسىنى يىشپ بىرىڭ دەېگەندەك گەپ قىلىپسىز ، پەقەت تىزلىكى ،يۆنلىشى ئوخشاش بولمىسىلا بولدى ، كۆزەتكۈچى تىنىچ تۇرۋاتقان بولشىمۇ مۇمكىن ، تۈزسىزىقلىق تەكىشى ھەرىكەت قىلۋاتقان بولشىمۇ مۇمكىن.
2.فىزىكىدا مۇھىم ئۇقۇملار كۆپ ، سىز كۆرگەن بىر نەچچە مىسالغا .ئاساسەن پەيىتنى مۇھىم دەپ قاراپسىز ، بۇنىڭدىن بۇنى چوقۇم ھەممە مەسلىگە كىرگۈزۈش كىرەك دېگىلى بولمايدىغۇ، زۆر تىپىلسا كىرگۈسەك بولا ، بولمىسا زورلاپ كىرگۈزۈپ قويغىلى بولمايدۇدە.
پەيىت دىسىڭز بۇيەردە يىپ كىسۋىتىلگەندەن كىيىن شارچىنىڭ ماشىنا ئاستىغا چۈشكىچە بولغان ۋاقتىنى ئىلىپ قارسىڭزمۇ بولدۇ. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا esir تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2014-9-4 12:07
تەسىر كۈچلەرنى ئويلىشايلى:
1. شار ئېسىقلىق چاغدا، شارچىنىڭ ئېغىرلىق كۈچى ماشىنىنىڭ ئومۇمىي ماسسىسىغا قوشۇلۇپ ھېسابلىنىشى ئېنىق.
2. يىپ ئۈزۈلۈپ، شارچە تۆۋەنگە چۈشۈپ كېتىۋاتىدۇ دەپ پەرەز قىلايلى، ئەركىن چۈشكەن جىسىم ھەرىكىتىنىڭ قانۇنىيىتىدىن مەلۇمكى، جىسىم ئەركىن چۈشۈۋاتقاندا، ئۇنىڭ سىرتقى مۇھىت (ھاۋانىڭ قارشىلىق كۈچى ئېتىبارغا ئېلىنمىسا) قا نىسبەتەن ئېغىرلىق كۈچى 0 بولىدۇ. لېكىن ماسسىسى يەنىلا ساقلىنىپ تۇرىدۇ.
يۇقىرىقىدىن ئېرىشىدىغان يەكۈنۈم:
يىپ ئۈزۈلۈپ شار چۈشۈۋاتقان پەيتتىكى ماشىنىنىڭ ئومۇمىي ماسسىسى ئۆزگەرمەيدۇ، لېكىن، ئېغىرلىق كۈچى شارنىڭ ئېغىرلىق كۈچىگە باراۋەر مىقداردا كېمىيىدۇ.
...
نيۇتوننىڭ بىرىنچى قانۇنى ھەققىدىكى پىكىرگە كەسپ ئەھلىلىرى نەزەر ئاغدۇرسا، شۇڭا ئىنكاسىمنى تەھرىرلىدىم. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا mihin تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2014-9-4 13:55
:)‹يىپ ئۈزۈلۈپ شار چۈشۈۋاتقان پەيتتىكى ماشىنىنىڭ ئومۇمىي ماسسىسى ئۆزگەرمەيدۇ›
مەنمۇ دەل مۇشۇنداق دېمەكچى يەنە بىر گەپ ئىغىرلىقى ئۆزگەرمەيدۇ.
‹شارچىنىڭ ئېغىرلىق كۈچى ماشىنىنىڭ ئومۇمىي ماسسىسىغا قوشۇلۇپ › فىزىكىدا مۇنداق گەپ يوق. مەن ماندا چۈشەندىم بۇ گەپنى.
پۈتۈن يەر شارىدىكى جىمى ئادەملە بىرلا ۋاقىتتا سەكرىسە، ھەم سەكرەپ بوشلۇقتا يېتەرلىك ۋاقىت تۇرسا، يەر شارىنىڭ ئۆز ئوقىدا ياكى قۇياشنى ئايلانغان ئوربىتىسىدا ئۆزگۈرۈش بولىدۇ.
مۇشۇنداق مەزمۇن كەپ چىقامدا؟ doctorWHO يوللىغان ۋاقتى 2014-9-3 21:19 static/image/common/back.gif
مىنىڭ چۈشەنمىگىنىم سىزنىڭ نىمىنى ھىساپلاش ئۈچۈن شارچى ...
تىرشچان ئىنىمىز يازمىدىكى ھەممە نەرسىلەرنى تولۇق ئوتتۇردىكى فىزىكا بىلىملىرىڭز بىلەن چۈشنىپ بولشىڭز ناتايىن ،
راستىنى دىسەم تىما مەزمۇنىدىن بەك چەتنەپ كىتىپسىز ، مەن سىزنىڭ دۇنيانىڭ سىرىرلىرنى ئىچىشقا بولغان قىزغىنلىقىڭىزغا قايىل بولدىم ، بىز ياشقا چوڭ بولغانسىر ى قىزىقىشتىن مەھرۇم قالدىكەنمىز ، باللىقتىكى ئاشۇ يۇرەكنى ساقلاپ قىلىش ھەمدىن مۇھىم شۇڭا مۇشۇ قىزىقىشىڭىشنى پەرۋىش قىلىڭ ، ياشىنىڭ چوڭيىشىغا ئەگشىپ يوقاپ كەتمەسلىكىنى ئۈمىد قىلىمەن، مەندىمۇ سىزگە ئوخشاش ھىسيات بار بولشى مۇمكىن ، دادىل پىكىرلىرىڭىز ئۈزۈلۈپ قالمىسۇن.
مەن قاچاندا مەزمۇنىغا ماس كۆزقاراشلارنى ئوتتۇرىغا قويغانلىقىڭىزنى ھىس قىلغاندا ئاندىن ئنىكاس قايتۇراي ھە. rock يوللىغان ۋاقتى 2014-9-4 14:05 static/image/common/back.gif
مەن ماندا چۈشەندىم بۇ گەپنى.
پۈتۈن يەر شارىدىكى جىمى ئا ...
ياق خالسىڭز تەپسىلىي ئۇقۇپ بىقىڭ. فىزىكىغا ئائىت تىما ئىكەن ، ئۆزۈم قىزىقىدىغان بىر سوئالنى سورۋالسام . بىر پارچە تۆمۈرنى قانداق قىلىپ ماگنىتقا ئايلاندۇرغىنى بولىدۇ ؟ aqturk يوللىغان ۋاقتى 2014-9-4 21:33 static/image/common/back.gif
فىزىكىغا ئائىت تىما ئىكەن ، ئۆزۈم قىزىقىدىغان بىر سوئا ...
سىز قىزىقان ئىكەنسىز بۇجەھەتتە سىزنىڭ ئويلىغانلىرڭىز با ئاۋال سىز ئويلىغانلىرىڭىزنى ئوتتۇرىغا قويۇڭ، شۇنىڭغا قاراپ بىر نىمە دەمىز
aqturk يوللىغان ۋاقتى 2014-9-4 21:33 static/image/common/back.gif
فىزىكىغا ئائىت تىما ئىكەن ، ئۆزۈم قىزىقىدىغان بىر سوئا ...
ئەشۇ بىر پارچە تۆمۈرىڭىزنىىڭ سىرتىغا ئزىلياتسىيەلەنگەن ئۆتكۈزگۈچ سىمدىن كۆپ مىقداردا ئوراپ ئاندىن سىمنىڭ ئككى ئۇچىنى تۇراقلىق توك مەنبەسىگە ئۇلاڭ تۆمۈرىڭىز ماگىنىتقا ئايلىنىدۇ .ئىككىنچى چارە :ئەگەر تۆمۈرىڭىز ساپ تۆمۈر بولماي تۆمۈر -نېكىل قېتىشمىسى بولسا ئۇ ھالدا ئۇنى تۇراقلىق ماگىنىتقا بىر يۆنۈلۈشتە تەكرار سۈرسىڭىز ياكى كۈچلۈك ئېلىكتىر ماگىنىت ئورامى ئىچىگە ئازىراق ۋاقىت سېلىپ ئالسىڭىزمۇ تۆمۈرىڭىز ماگىنىتقا ئايلىنىدۇ. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا sahabe تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2014-9-9 12:00
مىخىن بۇرادىرىم، فىزىكىدىكى سىپىكتېر ئانالىزى ھەققىدە كەلگەن نەزەرىيەنىڭ بىر فورمۇلاسى بولىدىغان ،يەنى جىسىمنىڭ تېمپىراتۇرىسى بىلەن شۇ جىسىم چىقارغان رادىئاتسىيەنىڭ دولقۇن ئۇزۇنلۇقى(ياكى چاستۇتىسى) ئارىسىدىكى ماسلىق مۇناسىۋىتىنى ئىپادىلەيدىغان فورمۇلا . شۇ ئېسىمدىن كۆتۈرۈلۈپ قاپتۇ شۇڭا مەن مۇنداق بىر ھىساپلاشنى ئېلىپ بارالمىدىم، ئۇ بولسىمۇ تىمپىراتۇرىسى 70000 سىلسىيە گىرادۇس قىززىتىلغان جىسىمنىڭ چىقىرىدىغان رادىئاتسىيىسىنىڭ دولقۇن ئۇزۇنلۇقى قانچىلىك بولىدۇ، بۇ رادىئاتسىيە نۇرىنىڭ سىپىكتېر ئانالىز جەدۋىلىدىكى ئورنى قەيەرگىرەك توغرا كېلەر؟
مېنىڭ بىلمەكچى بولغۇنۇم ،ئەگەر بۇ جىسىم چىقارغان نۇرنىڭ چاستۇتىسى رېنتىگىن نۇرى ياكى ئۇنىڭدىنمۇ يۇقرى چاستۇتىلىق نۇرلارنىڭ چاستۇتىسىغا توغرا كەلسە ،ئۇھالدا بۇنداق نۇرنى ئادەم كۆزى كۆرەلمەيدۇ ، بەلكى كۆرەلمەيلا قالماستىن بۇنداق يۇقرى ئېنىرگىيلىك نۇر جانلىقلار ئۈچۈن ‹ھالاكەتلىك نۇر› بولۇپ ھىساپلىنىدۇ، دىمەك 70000 سىلسىيە گىرادۇس قىززىتىلغان جىسىم ئادەم كۆزىگە قارا كۆرۈنىدۇ ۋە شۇنداقلا بۇ جىسىمدىن چىققان نۇر ھايات ئورگانىزىمنى ھالاك قىلىدۇ دىگەن گەپ. ئەگەر ئېغىر كۆرمىسىڭىز ئەشۇ فورمۇلانى ۋە ھىساپلاش نەتىجىسىنى يوللاپ قويسىڭىز ،بىلىمسۆيەر تورداشلىرىمىز بىلەن مۇشۇنىڭدىن كېلىپ چىقىدىغان تېخىمۇ مۇھىم بىر نەتىجىنى مۇھاكىمە قىلىشىۋالساق دەيمەن ، اللە ئاسان قىلسۇن.
بەت:
[1]
2