ئالەملىك تارتىشش كۈچى قانۇنى ھەقىقىدە
نىيوتوننىڭ ئالەملىك تارتىششى كۈچى قانىۇنى ھەممىزگە ئايان بولشى مۇمكىن . (باياننى كىتابتىن كۆرۋالغايسىلەر)بىز تۆۋەندىكىدەك تەسەۋۇر قىلىپ باقايلى
ئەگەر قوياشنڭ يەر شارىدىكى كۈچىنىشنى ئۆزگەرتىمەي ئارلقنىڭ كۈۋادىراتى بىلەن قوياش ماسسنىڭ نسپىتىنى ئۆزگەرتمەسلىك شەرىت ئاستىدا قوياشنىڭ ماسسنى كىچىكلىتىپ يەرشارىغا ئاستا- ئاستا يىقىنلاشتۇرساق قانداق ھادىسە يۈز بىرىدۇ؟
نورغۇن دوسلىرمىز كۈچنىشى ئۆزگەرمىگەنلىكى ئۈچۈن يەرشارى قوياشنى ئايلىنىپ ھەرىكەت قىلۋىردۇ دەپ ئويلىشى مۇمكىن.
ئەمەلىيەتتە مەسلە ئۇنداق ئەمەس تاكى قوياشنىڭ ئنىرتسىيە ماسسى يەرشارى ئىنىرتسىيەماسسدىن كىچىك بولغانغا قەدەر يەر شارى قوياشنى ئايلىنىپ ھەرىكەت قىلۋىردۇ. قوياشنىڭ ئنىرتسىيە ماسسى يەرشارى ئنىرتسىيە ماسسدىن كىچىك بولغاندىلا بۇخىل ئايلىنىش تەڭپۇڭلىقى بۇزلۇپ كىتىدۇ.
بۇيەردە بىر مەسلە چىقىتى ئەجبا يەرشارى قوياشنىڭ ئنىرتىسيە ماسسدىن خەۋاردارمۇ قانداق دەل مەسلە مۇشۇ يەردە ئەمەلىيەتتە بىز نوقۇل ھالدا تارتشش كۈچى جىسملار بىلەن جىسىملار ئوتتۇرسىدا تارتشش كۈچى رولىنى ئۆتەيدۇ دەپلا ئويلايمىز .
ئۈستىدىن كۆرۋىلىشقا بولدىكى تارتشش كۈچى جىسملار ئارسىدا تارتشش كۈچى رولنى ئۆتۈپلا قالماستىن بەلكى جىسملار ئوتتۇرسىدا فىزكىلىق ئۈچۈرلارنى ئەلماشتۇرۇش رولنى ئۆتەيدۇ.
مەسلەن: تارتشش كۈچى مەيدانى شۇ جىسىمنىڭ تارتشش كۈچى ماسسى ، ئنىرتسىيە ماسسى،تىزلىكى ،شەكلى ۋە يۈزبەرگەن فىزىكىلق ھادىسلەرنى ھەققدىكى ئۇچۈرلارنى ئۆزىدە ئىلىپ يۇردۇ .
بۇنىڭدىن نىيوتوننىڭ ئەلەملىك تارتىشش كۈچى قانىنى تۆۋەندىكىدەك قاراشقىمۇ بولدۇ: تەبىئەت دۇنياسىدىكى ھەرقانداق ئىككى جىسىم ئوتتۇرسىدا فىزىكىلق ئۈچۈر ئالماشتۇرۇش بولدۇ، بۇخىل ئۇچۇرنىڭ مىقدارى ئككى جىسىم ئارلىقىنىڭ كۈۋادىراتىغا تەتۈر تاناسىپ ، ئىككى جىسمدىكى ئالماشتۇرۋاتقان ئۇچۇرنىڭ مىقتارىغا ئوڭ تاناسىپ بولدۇ.
ھازىرچە تارتششى كۈچى ماسسى ئۈچۈن ئورۇنلىق بولدۇ دەپ قاراپ تۇرۇڭلار
كىسىپ ئىيتسام قالغانلىرىغىمۇ تددبىقلاشقا بولدۇ، بۇسەل ئھتىياچچان پوزىتسىيەدە بولغانلىقىمدىن بولسا كىرەك.
بەت:
[1]