سىز بىلمەيدىغان جىياڭ جىيېشى
سىز بىلمەيدىغان جىياڭ جىيېشىتەرجىمىگە ئىزاھات : ئالامەت (دەرىجىدىن تاشقىرى ،سۇپىر ، چاۋشىڭ) يۇلتۇز http://www.chaoxing.com تورىدىن ئالى مەكتەپلەرنىڭ فىزىكا ۋە ماتىماتىكا تور دەرسلىكلىرىنى ئاڭلاش جەرىيانىدا ياڭ تىيەنشى ئەپەندى سۆزلىگەن جىياڭ جىيېشىنىڭ بىز بىلمەيدىغان تەرەپلىرى جۇملىدىن دولەت ئىچى ، خەلقئارا سىياسەت ۋە ۋەتەننىڭ بىرلىكى ، شىنجاڭ ، مۇڭغۇلىيە مەسلىسى جەھەتتىكى توھپىلىرى تارىخى نوقتىدىن چۇشەندۇرۇلگەن لىكسىيىسىنى ئۇچراتتىم ۋە كوپچىلىك بىلەن بىرگە ئوگنىش ۋە كوپچىلىكتىن تەرجىمانلىقتا تەلىم ئېلىش مەقسىتىدە ، خەنزۇ تىلى (ئالى مەكتەپتىمۇ تەييارلىقتا ئۇقۇمىغان ۋە خەنزوتىلىغا سىنىپ بۇيىچە ئاجىز ئىدىم)سەۋىيەمنىڭ تۇۋەنلىگى ، قەلەم قۇۋۋىتىمنىڭ ئاجىزلىقى ۋە تارىخ بىلمىمنىڭ كەملىكىگە قارىماي تەرجىمە قىلىشنى مۇۋاپىق كۇرۇپ ، بۇ ئىشقا تۇتۇش قىلدىم ، تەرجىمدە ئاۋازنى ئاساس قىلغان بولغاچقا ، بىرقىسىم نوقتىلار چۇۋالچاق چىقىشى مۇمكىن ، چۇشىنىشلىك بولمىغان نوقتىلار ، خاتا قىلىنغان نوقتىلار بولسا ، ئەسلى لىكسىيىگە مۇراجئەت قىلىشىڭلارنى سورايمەن .
تەرجىمىدىكى تىرناق ئىچىگە ئېلىنغان سۆزلەر ۋە ھەرىپلەر ئەسلى سۆزلىگۇچىنىڭ سۆزى بولماستىن ، جۇملە ۋە چۇشىنىش ئھتىياجى تۇپەيلىدىن تەرجىمە جەرىيانىدا قۇشۇلدى ، كوپچىلىكنىڭ توغرا چۇشۇنىدىغانلىقىغا ئىشنىمەن.
تەرجىمىدە كەتكۇزۇپ قويغان تەرەپلەر بولسا ، كوپچىلىكنىڭ ئەسلى لىكسىيىنى ئاساس قىلىشىنى تەۋسىيە قىلىمەن . شۇنداقلا ، ئىنكاس يازغاندا سىياسى ۋە قانۇن جەھەتتە پارتىيە ، دۆلەت بىلەن بىردەكلىكنى ساقلىشىڭلارنى ئۇمىت قىلىمەن .
لىكسىيە جەمئى 6 قىسىم بۇلۇپ ، قىسىملار ۋە بۇلەكلەر بۇيىچە تورداشلارنىڭ قىزغىنلىقىغا ئاساسەن ئىنكاس شەكىلىدە يوللىنىدۇ. ئاخىرىدا تەھرىرلىنىدۇ ، شۇڭا ، تۇلۇق پۇتۇپ ۋە تەھرىرلىنىپ بۇلۇشتىن بۇرۇن باشقا تور بەتلەرگە يوتكەشكە بولمايدۇ. قىزىققۇچىلارنىڭ بىرگە تەرجىمە قىلىشقا قۇشۇلۇشىنى ئۇمىت قىلىمەن ، خاتا ياكى يىتەرسىز بۇلۇپ قالغان تەرەپلەر بولسا تەلىم بىرىشىڭلارنى سورايمەن.
لىكسىيە مەنزىلى : http://video.chaoxing.com/serie_400003446.shtml
لىكسىيە سۆزلىگۇچى :ياڭ تىيەنشى
مەنبە : ئۇستاز(سۆزلىگۇچى) نى تۇنۇشتۇرۇش
http://video.chaoxing.com/teacher_461.shtml
ياڭ تىيەنشى ، 1960-يىلى بېيجىڭ ئونۋېرسېتىتى جۇڭگۇ ئەدەبىياتى فاكولتېتىنى پۇتتۇرگەن، ھازىر جۇڭگۇ ئىجتىمائى پەنلەر ئاكادىمىيىسى پەخىرى نام بۇلۇمنىڭ ھەيئىتى ،ئاكادىمىيە ئاسپىرانتورىيسىنىڭ فىرافىسورى ، مەركەز مەدەنىيەت تارىخى تەتقىقاتخانىسى ئەزاسى ، جۇڭگۇ ھازىرقى زامان مەدەنىيەت ئىلىمى جەميىتىنىڭ دائىمى ئىشلار مۇئاۋېن جەميەت باشلىغى .ئۇزاق مەزگىل جۇڭگۇ مەدەنىيەت تارىخى ۋە جۇڭگۇ يېقىنقى زامان تارىخى تەتققاتى بىلەن شۇغۇللانغان ، بۇلۇپمۇ جۇڭخۇا مىنگو تارىخى ، گومىنداڭ پارتىيىسى تارىخى ۋە جىياڭ جىيېشى تەتقىقاتىدا يىتىشكەن. يازمىلىرىدىن <<ھەقىقى جىياڭ جىيېشىنى ئىزدەش - جىياڭ جىيېشى كۇندىلىك خاتىرىسىنى ئۇقۇش>> ، << جىياڭ جەمەتى مەخپى ئارخىۋى ۋە جىياڭ جىيېشىنىڭ ھەقىقى ماھىيىتى>>قاتارلىق 20تۇردىن ئارتۇق بار. يازمىلىرىدىن <<ھەقىقى جىياڭ جىيېشىنى ئىزدەش>> دىگەن كىتاۋى پۇتۇن مەملىكەتتىكى 31 ئاخبارات ۋاستىسى تەرىپىدىن 2008 –يىلدىكى 10 ياخشى كىتاپلىققا ئورتاق كۆرسۇتۈلگەن، ھەم شىياڭگاڭ كىتاپ مۇكاپاتىغا ئىرىشكەن.
1- قىسىم:
مەنزىل: http://video.chaoxing.com/play_400003446_30122.shtml
بۇ ئادەمنىڭ ھاياتىدىن خۇلاسە چىقىرىلمىغان. يەنىۋاپات بولغان (جەسەت ساندۇغى يېپىلغان ) بولسىمۇ، بىراق ئۇنىڭ (ھاياتى)غا قارىتائورتاق بىرلىككە كەلگەن خۇلاسە چىقىرىلمىدى ، (ئۇنىڭ ھاياتىغا بىرىلگەن )باھادا شۇنداق دىيىشىكە بۇلىدۇكى ئىككى قۇتۇپ قارشىلىشىش، ئاسماندىكى بىلەن يەردىكىنىڭ قارشىلىشىشى بۇلۇپ قالدى ، پەرق ناھايىتى زور!.كوپچىلىك (بۇنىڭغا)ئىسپات تەلەپ قىلسا ناۋادا كوپچىلىك سۇمرۇغ تورىغا چىقسا ،مىنىڭ ئىككى پارچە ماقالەم (توغرىسىدا) تورداشلار ھازىر مۇنازىرە قىلىۋاتىدۇ. بىرپارچىسى مەن يازغان <<جىياڭ جڭگۇ سوۋېت ئىتتىپاقىدىن قانداق قايتىپ كەلگەن >>،يەنە بىر پارچىسى بولسا <<جىياڭ جىيېشى ئامىرىكىنىڭ جۇڭگۇ چوڭ قۇرۇقلۇقىنىئاتۇم بومبىسى بىلەن ھۇجۇم قىلىشىغا 3 قېتىم قارشى تۇرغان >>بۇلۇپ ھەر بىرپارچە ماقالىغا 100گە يېقىن تورداشلار ئىنكاس يىزىش ئارقىلىق پىكىرىنى ئىپادىلىگەن، بىرخىل پىكىر : جىياڭ ھەزرەت – مىللى قەھرىمان ، قەھرىمان ، جىياڭ ھەزىرەتكەئېھتىرام بىلدۇرىمىز . يەنە بىر خىل قاراشبولسا جىياڭ جىيېشى – مىللى مۇناپىق (دىگەندىن ئىبارەت). شۇنىڭدىن قارىغاندا ، جىياڭ جىيېشغا نىسبەتەن باھادىكى (قارىمۇ-قارشىبولغان)پەرق – ناھايىتى ئۇزۇن تارىخى دەۋىرگىچە داۋاملاشقىدەك.ئۇنداق بولسا بۇگۇن مەن بىر نەچچە تەرەپتىنسۆزلەيمەن.1-مەسلەجىياڭ جىيېشى ۋە دۇنيا ڧاشىزىمغا قارشى ئۇرۇشىبۇ نوقتىدا زور كوپچىلىك جىياڭ جىشىنىڭ 1937-يىلىدىن 1945 – يىلىغىچە بولغان 8 يىللىق (ياپۇن باسقۇنچىلىرىغا ) قارشى تۇرۇش ئۇرۇشىغا رەھبەرلىك قىلغان (دىگەن پىكىرگە) قۇشۇلىدۇ.بۇنى مەن سوزلىمەيمەن.بۇنىڭ ئىچىدىن تاللاپ جىياڭ جىيېشى ۋە ئىككىنچى (دۇنيا)چوڭئۇرۇشى يەنى بىز دائىم دەيدىغان ڧاشىزىمغاقارشى ئۇرۇش مۇناسىۋىتى توغرىسدا سوزلەيمەن. ئالدى بىلەن مىنىڭ سۆزلەيدىغىنىم :
جىياڭ جىيېشى ۋە گىرمانىيە
جىياڭ جىيېشى بىلەن گىرمانىيىنىڭ مۇناسىۋىتىئەسلىدە ناھايىتى ياخشى ئىدى ، جىياڭ جىيېشى ئەسلىدە ھېتلىرغىمۇ ناھايىتى قايىلئىدى . ئۇمۇمى مۇناسىۋەت ياپۇنغا قارشى ئۇرۇشتىن بۇرۇنۋە ئۇرۇشنىڭ دەسلەپكى مەزگىلىدە نىسبەتەن قۇيۇق ئىدى ،(ئۇرۇشنىڭ)كىيىنكى دەۋىرىدەمۇناسىۋەت تەدىرىجى يىراقلاشتى ، جۇڭگۇ گومىنداڭ ھۇكۇمىتى ئەنگىليە ، ئامىرىكاقاتارلىق دولەتلەر بىلەن ئىتتىپاقداشلىق مۇناسىۋەت ئورناتتى ، گىرمانىيە بولساتەدىرىجى تۇردە ياپۇنىيەگە يېقىنلاشتى ، تەدىرىجى ھالدا ياپۇنىيە بىلەن ئىتتىپاقتۇزدى .1940 –يىلى جۇڭگۇ دىپلۇماتىيە ساھەسى ، جۇڭگۇسىياسى ساھەسىدە جۇڭگۇ 2- دۇنيا ئۇرۇشىدا قايسى دولەت بىلەن بىر تەرەپتە تۇرۇش ،(يەنى)ئامىرىكا ، ئەنگلىيە بىلەن بىر تەرەپتە تۇرۇش كېرەكمۇ ياكى گىرمانىيە بىلەن بىرتەرەپتە تۇرۇش كېرەكمۇ؟ (دىگەن مەسلىدە) بىر مەيدان چوڭ مۇنازىرە بولۇپ ئوتتى .ئەسلىدە بۇ مەسلە ئەمەس ئىدى ، جۇڭگۇ ئاللىبۇرۇن ئەنگىليە، ئامىرىكا بىلەن بىر تەرەپتە تۇرۇپ بولغان ئىدى. ئۇنداق بولسا بۇ مەسىلە 1940 –يىلىقايتىدىن نىمە ئۇچۇن ئوتتۇرىغا قۇيۇلىدۇ؟ئاساسلىغى 1940 – يىلى جۇڭگۇ ئەنگىليە مۇناسىۋىتىدەئىككى چوڭ ئىش يۇز بەردى. بىرىنچى ئىش ئەنگىليە جۇڭگۇ ئىچكى قۇرۇقلۇقىدىنشىياڭگاڭغا بارىدىغان يولنى تاقىدى ، ئۇرۇش مەزگىلىدە شىياڭگاڭ –جۇڭگۇنىڭ چەتبىلەن ئالاقىلىشىدىغان ، بۇلۇپمۇ قۇرال ياراق ۋە سىتىراتىگىيىلىك ماددى ئەشياسېتىۋالىدىغان يول ئىدى ، ئەنگىليە ياپۇنىيىدىن قۇرقاتتى ، شۇڭا ئەنگىليە جۇڭگۇئىچكى قۇرۇقلۇقىدىن شىياڭگاڭغا بارىدىغان يولنى تاقىغان ئىدى .ئىككىنچى ئىش بولسا ئەنگىليە يۇننەن بىرماتاشيۇلى يەنى يۇننەندىن بىرمىغا بارىدىغان تاشيولنى ياپۇنىيىنىڭ تەلىۋىگە بىنائەنتاقىۋەتتى .بۇ ئىككى يولنىڭ تاقىلىشى جۇڭگۇ بىلەن چەتئەلنىئايرىۋەتتى ، جۇڭگۇ ئۇرۇش قىلىشتا تاشقى دۇنيادىن قۇرال ياراق ئىمپۇرت قىلىشى ،سىتىراتىگىيىلىك ماددى ئەشيا ئىمپورت قىلىشى ، قۇرال ئىمپۇرت قىلىشى كېرەك ئىدى.يول تاقىۋىتىلسە ئۇرۇشنى قانداق قىلغۇلۇق؟ شۇڭا ، ئەنگىليەنىڭ بۇ ھەركىتى جۇڭگۇنىڭدىپلۇماتلىرى ، جۇڭگۇنىڭ سىياسى داھىلىرى ۋە جۇڭگۇنىڭ پۇقرالىرىنى ئاچچىقلاندۇردى.1940 – يىلى ئۇنىڭدىن باشقا يەنە قانداق ئىشلاريۇز بەردى؟ھىتلىر پولشاغا ھۇجۇم، ڧىرانسىيىگە ھۇجۇم ، بىلگىيىگەھۇجۇم قىلىش قاتارلىق ياۋرۇپا دولەتلىرىگە ھۇجۇم قىلىشنى قوزغىدى، شۇنداق دىيىشكەبۇلىدۇكى گىرمانىيەلىكلەر ، گىرمانىيە ئارمىيىسى غەلبىنى ئارقا -ئارقىدىن ئۇڭۇشلۇققولغا كەلتۇردى ، ماۋزىدوڭنىڭ بىر مىسراسىدا دىيىلگەندەك (گىرمانىيەنىڭ) تۇمەنقۇشۇن (ى) يۇپۇرتۇپ كىلىپ (دۇشمەننى) كىگىز تۇرگەندەك تۇرىۋەتتى. گىرمانىيە ئارمىيىسىياۋرۇپا ئۇرۇش مەيدانىدا (تەڭ كەلگىدەك) رەقىپنى تاپالمىدى ، بۇ ۋاقتتا گىرمانىيەئىنگىلاند دېڭىز بوغىزىدىن ئۇتۇپ لوندۇنغا ھۇجۇم قىلىش تەييارلىقىنى قىلغان ئىدى.بۇ ئەھۋال بىلەن سېلىشتۇرغاندا ، ئەنگىليە بىزنىڭ (شىياڭگاڭغا تۇتاش) يۇلىمىزنىتاقىۋەتتى ، ئەمما ، گىرمانىيەلىكلەر ياۋرۇپا ئۇرۇش مەيدانىدا تەڭداشسىز بۇلۇپقالدى، شۇڭا ، جۇڭگۇ دىپلۇماتىيە ساھەسى ، سىياسى ساھەسىدىكىلەردە بىر مەسلە –جۇڭگۇ ياپۇنغا قارشى ئۇرۇشتا كىم بىلەن بىللە تۇرۇش ( مەسلىسى ) شەكىللەندى. ئىككى ئادەم دىپلۇماتىيە سىياسىتىنى ئوزگەرتىش ،گىرمانىيە بىلەن بىر سەپتە تۇرۇش ، گىرمانىيە بىلەن ئىتتىپاق تۇزۇشنى ئوتتۇرىغاقويدى.قايسى ئىككى مۇھىم زات گىرمانىيە بىلەن ئىتتىپاقتۇزۇشنى ئوتتۇرىغا قويدى؟1-قىسمىنىڭداۋامى بار ، مۇمكىن بولسا تەھرىلەپ قويساڭلار ، مىننەتدار بۇلاتتىم.
تەھرىرلەپ ئەكىلىپ چاپلىسام ، خەتلەرمۇ بىر بىرىگە چاپلىشىپ قاپتۇ. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا muhakima تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2014-2-26 04:29
سىز بىلمەيدىغان جىياڭ جىيېشى
تەرجىمىگە ئىزاھات : ئالامەت (دەرىجىدىن تاشقىرى ،سۇپىر ، چاۋشىڭ) يۇلتۇز http://www.chaoxing.com تورىدىن ئالى مەكتەپلەرنىڭ فىزىكا ۋە ماتىماتىكا تور دەرسلىكلىرىنى ئاڭلاش جەرىيانىدا ياڭ تىيەنشى ئەپەندى سۆزلىگەن جىياڭ جىيېشىنىڭ بىز بىلمەيدىغان تەرەپلىرى جۇملىدىن دولەت ئىچى ، خەلقئارا سىياسەت ۋە ۋەتەننىڭ بىرلىكى ، شىنجاڭ ، مۇڭغۇلىيە مەسلىسى جەھەتتىكى توھپىلىرى تارىخى نوقتىدىن چۇشەندۇرۇلگەن لىكسىيىسىنى ئۇچراتتىم ۋە كوپچىلىك بىلەن بىرگە ئوگنىش ۋە كوپچىلىكتىن تەرجىمانلىقتا تەلىم ئېلىش مەقسىتىدە ، خەنزۇ تىلى (ئالى مەكتەپتىمۇ تەييارلىقتا ئۇقۇمىغان ۋە خەنزوتىلىغا سىنىپ بۇيىچە ئاجىز ئىدىم)سەۋىيەمنىڭ تۇۋەنلىگى ، قەلەم قۇۋۋىتىمنىڭ ئاجىزلىقى ۋە تارىخ بىلمىمنىڭ كەملىكىگە قارىماي تەرجىمە قىلىشنى مۇۋاپىق كۇرۇپ ، بۇ ئىشقا تۇتۇش قىلدىم ، تەرجىمدە ئاۋازنى ئاساس قىلغان بولغاچقا ، بىرقىسىم نوقتىلار چۇۋالچاق چىقىشى مۇمكىن ، چۇشىنىشلىك بولمىغان نوقتىلار ، خاتا قىلىنغان نوقتىلار بولسا ، ئەسلى لىكسىيىگە مۇراجئەت قىلىشىڭلارنى سورايمەن .
تەرجىمىدىكى تىرناق ئىچىگە ئېلىنغان سۆزلەر ۋە ھەرىپلەر ئەسلى سۆزلىگۇچىنىڭ سۆزى بولماستىن ، جۇملە ۋە چۇشىنىش ئھتىياجى تۇپەيلىدىن تەرجىمە جەرىيانىدا قۇشۇلدى ، كوپچىلىكنىڭ توغرا چۇشۇنىدىغانلىقىغا ئىشنىمەن.
تەرجىمىدە كەتكۇزۇپ قويغان تەرەپلەر بولسا ، كوپچىلىكنىڭ ئەسلى لىكسىيىنى ئاساس قىلىشىنى تەۋسىيە قىلىمەن . شۇنداقلا ، ئىنكاس يازغاندا سىياسى ۋە قانۇن جەھەتتە پارتىيە ، دۆلەت بىلەن بىردەكلىكنى ساقلىشىڭلارنى ئۇمىت قىلىمەن .
لىكسىيە جەمئى 6 قىسىم بۇلۇپ ، قىسىملار ۋە بۇلەكلەر بۇيىچە تورداشلارنىڭ قىزغىنلىقىغا ئاساسەن ئىنكاس شەكىلىدە يوللىنىدۇ. ئاخىرىدا تەھرىرلىنىدۇ ، شۇڭا ، تۇلۇق پۇتۇپ ۋە تەھرىرلىنىپ بۇلۇشتىن بۇرۇن باشقا تور بەتلەرگە يوتكەشكە بولمايدۇ. قىزىققۇچىلارنىڭ بىرگە تەرجىمە قىلىشقا قۇشۇلۇشىنى ئۇمىت قىلىمەن ، خاتا ياكى يىتەرسىز بۇلۇپ قالغان تەرەپلەر بولسا تەلىم بىرىشىڭلارنى سورايمەن.
لىكسىيە مەنزىلى : http://video.chaoxing.com/serie_400003446.shtml
لىكسىيە سۆزلىگۇچى :ياڭ تىيەنشى
مەنبە : ئۇستاز(سۆزلىگۇچى) نى تۇنۇشتۇرۇش
http://video.chaoxing.com/teacher_461.shtml
ياڭ تىيەنشى ، 1960-يىلى بېيجىڭ ئونۋېرسېتىتى جۇڭگۇ ئەدەبىياتى فاكولتېتىنى پۇتتۇرگەن، ھازىر جۇڭگۇ ئىجتىمائى پەنلەر ئاكادىمىيىسى پەخىرى نام بۇلۇمنىڭ ھەيئىتى ،ئاكادىمىيە ئاسپىرانتورىيسىنىڭ فىرافىسورى ، مەركەز مەدەنىيەت تارىخى تەتقىقاتخانىسى ئەزاسى ، جۇڭگۇ ھازىرقى زامان مەدەنىيەت ئىلىمى جەميىتىنىڭ دائىمى ئىشلار مۇئاۋېن جەميەت باشلىغى .ئۇزاق مەزگىل جۇڭگۇ مەدەنىيەت تارىخى ۋە جۇڭگۇ يېقىنقى زامان تارىخى تەتققاتى بىلەن شۇغۇللانغان ، بۇلۇپمۇ جۇڭخۇا مىنگو تارىخى ، گومىنداڭ پارتىيىسى تارىخى ۋە جىياڭ جىيېشى تەتقىقاتىدا يىتىشكەن. يازمىلىرىدىن <<ھەقىقى جىياڭ جىيېشىنى ئىزدەش - جىياڭ جىيېشى كۇندىلىك خاتىرىسىنى ئۇقۇش>> ، << جىياڭ جەمەتى مەخپى ئارخىۋى ۋە جىياڭ جىيېشىنىڭ ھەقىقى ماھىيىتى>>قاتارلىق 20تۇردىن ئارتۇق بار. يازمىلىرىدىن <<ھەقىقى جىياڭ جىيېشىنى ئىزدەش>> دىگەن كىتاۋى پۇتۇن مەملىكەتتىكى 31 ئاخبارات ۋاستىسى تەرىپىدىن 2008 –يىلدىكى 10 ياخشى كىتاپلىققا ئورتاق كۆرسۇتۈلگەن، ھەم شىياڭگاڭ كىتاپ مۇكاپاتىغا ئىرىشكەن.
1- قىسىم:
مەنزىل: http://video.chaoxing.com/play_400003446_30122.shtml
مەن جىياڭ جىيېشىنىڭ كۇندىلىك خاتىرىسى ياكى باشقا ئارىىپ ماتىرىياللار ئارقىلىق بايقىغان بىز ئوتمۇشتە بىلمەيدىغان جىياڭ جىيېشىنىڭ تۇرمۇش ،ئىدىيە ، ئىشلىرى جەھەتتىكى بىر قاتار نوقتىلار توغرىسدا ئازراق سوزلەيمەن.
جىياڭ جىيېشى دىگەن بۇ ئادەم 1975 –يىلى ۋاپات بولغان.
بۇ ئادەمنىڭ ھاياتىدىن خۇلاسە چىقىرىلمىغان. يەنى ۋاپات بولغان (جەسەت ساندۇغى يېپىلغان ) بولسىمۇ، بىراق ئۇنىڭ (ھاياتى)غا قارىتا ئورتاق بىرلىككە كەلگەن خۇلاسە چىقىرىلمىدى ، (ئۇنىڭ ھاياتىغا بىرىلگەن )باھادا شۇنداق دىيىشىكە بۇلىدۇكى ئىككى قۇتۇپ قارشىلىشىش ، ئاسماندىكى بىلەن يەردىكىنىڭ قارشىلىشىشى بۇلۇپ قالدى ، پەرق ناھايىتى زور!. كوپچىلىك (بۇنىڭغا)ئىسپات تەلەپ قىلسا ناۋادا كوپچىلىك سۇمرۇغ تورىغا چىقسا ، مىنىڭ ئىككى پارچە ماقالەم (توغرىسىدا) تورداشلار ھازىر مۇنازىرە قىلىۋاتىدۇ. بىر پارچىسى مەن يازغان <<جىياڭ جڭگۇ سوۋېت ئىتتىپاقىدىن قانداق قايتىپ كەلگەن >>، يەنە بىر پارچىسى بولسا <<جىياڭ جىيېشى ئامىرىكىنىڭ جۇڭگۇ چوڭ قۇرۇقلۇقىنى ئاتۇم بومبىسى بىلەن ھۇجۇم قىلىشىغا 3 قېتىم قارشى تۇرغان >>بۇلۇپ ھەر بىر پارچە ماقالىغا 100گە يېقىن تورداشلار ئىنكاس يىزىش ئارقىلىق پىكىرىنى ئىپادىلىگەن ، بىرخىل پىكىر : جىياڭ ھەزرەت – مىللى قەھرىمان ، قەھرىمان ، جىياڭ ھەزىرەتكە ئېھتىرام بىلدۇرىمىز . يەنە بىر خىل قاراش بولسا جىياڭ جىيېشى – مىللى مۇناپىق (دىگەندىن ئىبارەت). شۇنىڭدىن قارىغاندا ، جىياڭ جىيېشىغا نىسبەتەن باھادىكى (قارىمۇ-قارشى بولغان)پەرق – ناھايىتى ئۇزۇن تارىخى دەۋىرگىچە داۋاملاشقىدەك.
ئۇنداق بولسا بۇگۇن مەن بىر نەچچە تەرەپتىن سۆزلەيمەن.
1- مەسلە جىياڭ جىيېشى ۋە دۇنيا ڧاشىزىمغا قارشى ئۇرۇشى
بۇ نوقتىدا زور كوپچىلىك جىياڭ جىشىنىڭ 1937-يىلىدىن 1945 – يىلىغىچە بولغان 8 يىللىق (ياپۇن باسقۇنچىلىرىغا ) قارشى تۇرۇش ئۇرۇشىغا رەھبەرلىك قىلغان (دىگەن پىكىرگە) قۇشۇلىدۇ. بۇنى مەن سوزلىمەيمەن.
بۇنىڭ ئىچىدىن تاللاپ جىياڭ جىيېشى ۋە ئىككىنچى (دۇنيا)چوڭ ئۇرۇشى يەنى بىز دائىم دەيدىغان ڧاشىزىمغا قارشى ئۇرۇش مۇناسىۋىتى توغرىسدا سوزلەيمەن.
ئالدى بىلەن مىنىڭ سۆزلەيدىغىنىم :
جىياڭ جىيېشى ۋە گىرمانىيە
جىياڭ جىيېشى بىلەن گىرمانىيىنىڭ مۇناسىۋىتى ئەسلىدە ناھايىتى ياخشى ئىدى ، جىياڭ جىيېشى ئەسلىدە ھېتلىرغىمۇ ناھايىتى قايىل ئىدى .
ئۇمۇمى مۇناسىۋەت ياپۇنغا قارشى ئۇرۇشتىن بۇرۇن ۋە ئۇرۇشنىڭ دەسلەپكى مەزگىلىدە نىسبەتەن قۇيۇق ئىدى ،(ئۇرۇشنىڭ)كىيىنكى دەۋىرىدە مۇناسىۋەت تەدىرىجى يىراقلاشتى ، جۇڭگۇ گومىنداڭ ھۇكۇمىتى ئەنگىليە ، ئامىرىكا قاتارلىق دولەتلەر بىلەن ئىتتىپاقداشلىق مۇناسىۋەت ئورناتتى ، گىرمانىيە بولسا تەدىرىجى تۇردە ياپۇنىيەگە يېقىنلاشتى ، تەدىرىجى ھالدا ياپۇنىيە بىلەن ئىتتىپاق تۇزدى .
1940 –يىلى جۇڭگۇ دىپلۇماتىيە ساھەسى ، جۇڭگۇ سىياسى ساھەسىدە جۇڭگۇ 2- دۇنيا ئۇرۇشىدا قايسى دولەت بىلەن بىر تەرەپتە تۇرۇش ،(يەنى) ئامىرىكا ، ئەنگلىيە بىلەن بىر تەرەپتە تۇرۇش كېرەكمۇ ياكى گىرمانىيە بىلەن بىر تەرەپتە تۇرۇش كېرەكمۇ؟ (دىگەن مەسلىدە) بىر مەيدان چوڭ مۇنازىرە بولۇپ ئوتتى .
ئەسلىدە بۇ مەسلە ئەمەس ئىدى ، جۇڭگۇ ئاللىبۇرۇن ئەنگىليە ، ئامىرىكا بىلەن بىر تەرەپتە تۇرۇپ بولغان ئىدى. ئۇنداق بولسا بۇ مەسىلە 1940 –يىلى قايتىدىن نىمە ئۇچۇن ئوتتۇرىغا قۇيۇلىدۇ؟
ئاساسلىغى 1940 – يىلى جۇڭگۇ ئەنگىليە مۇناسىۋىتىدە ئىككى چوڭ ئىش يۇز بەردى. بىرىنچى ئىش ئەنگىليە جۇڭگۇ ئىچكى قۇرۇقلۇقىدىن شىياڭگاڭغا بارىدىغان يولنى تاقىدى ، ئۇرۇش مەزگىلىدە شىياڭگاڭ –جۇڭگۇنىڭ چەت بىلەن ئالاقىلىشىدىغان ، بۇلۇپمۇ قۇرال ياراق ۋە سىتىراتىگىيىلىك ماددى ئەشيا سېتىۋالىدىغان يول ئىدى ، ئەنگىليە ياپۇنىيىدىن قۇرقاتتى ، شۇڭا ئەنگىليە جۇڭگۇ ئىچكى قۇرۇقلۇقىدىن شىياڭگاڭغا بارىدىغان يولنى تاقىغان ئىدى .
ئىككىنچى ئىش بولسا ئەنگىليە يۇننەن بىرما تاشيۇلى يەنى يۇننەندىن بىرمىغا بارىدىغان تاشيولنى ياپۇنىيىنىڭ تەلىۋىگە بىنائەن تاقىۋەتتى .
بۇ ئىككى يولنىڭ تاقىلىشى جۇڭگۇ بىلەن چەتئەلنى ئايرىۋەتتى ، جۇڭگۇ ئۇرۇش قىلىشتا تاشقى دۇنيادىن قۇرال ياراق ئىمپۇرت قىلىشى ، سىتىراتىگىيىلىك ماددى ئەشيا ئىمپورت قىلىشى ، قۇرال ئىمپۇرت قىلىشى كېرەك ئىدى. يول تاقىۋىتىلسە ئۇرۇشنى قانداق قىلغۇلۇق؟ شۇڭا ، ئەنگىليەنىڭ بۇ ھەركىتى جۇڭگۇنىڭ دىپلۇماتلىرى ، جۇڭگۇنىڭ سىياسى داھىلىرى ۋە جۇڭگۇنىڭ پۇقرالىرىنى ئاچچىقلاندۇردى.
1940 – يىلى ئۇنىڭدىن باشقا يەنە قانداق ئىشلار يۇز بەردى؟
ھىتلىر پولشاغا ھۇجۇم، ڧىرانسىيىگە ھۇجۇم ، بىلگىيىگە ھۇجۇم قىلىش قاتارلىق ياۋرۇپا دولەتلىرىگە ھۇجۇم قىلىشنى قوزغىدى، شۇنداق دىيىشكە بۇلىدۇكى گىرمانىيەلىكلەر ، گىرمانىيە ئارمىيىسى غەلبىنى ئارقا -ئارقىدىن ئۇڭۇشلۇق قولغا كەلتۇردى ، ماۋزىدوڭنىڭ بىر مىسراسىدا دىيىلگەندەك (گىرمانىيەنىڭ) تۇمەن قۇشۇن (ى) يۇپۇرتۇپ كىلىپ (دۇشمەننى) كىگىز تۇرگەندەك تۇرىۋەتتى. گىرمانىيە ئارمىيىسى ياۋرۇپا ئۇرۇش مەيدانىدا (تەڭ كەلگىدەك) رەقىپنى تاپالمىدى ، بۇ ۋاقتتا گىرمانىيە ئىنگىلاند دېڭىز بوغىزىدىن ئۇتۇپ لوندۇنغا ھۇجۇم قىلىش تەييارلىقىنى قىلغان ئىدى. بۇ ئەھۋال بىلەن سېلىشتۇرغاندا ، ئەنگىليە بىزنىڭ (شىياڭگاڭغا تۇتاش) يۇلىمىزنى تاقىۋەتتى ، ئەمما ، گىرمانىيەلىكلەر ياۋرۇپا ئۇرۇش مەيدانىدا تەڭداشسىز بۇلۇپ قالدى، شۇڭا ، جۇڭگۇ دىپلۇماتىيە ساھەسى ، سىياسى ساھەسىدىكىلەردە بىر مەسلە – جۇڭگۇ ياپۇنغا قارشى ئۇرۇشتا كىم بىلەن بىللە تۇرۇش ( مەسلىسى ) شەكىللەندى.
ئىككى ئادەم دىپلۇماتىيە سىياسىتىنى ئوزگەرتىش ، گىرمانىيە بىلەن بىر سەپتە تۇرۇش ، گىرمانىيە بىلەن ئىتتىپاق تۇزۇشنى ئوتتۇرىغا قويدى.
قايسى ئىككى مۇھىم زات گىرمانىيە بىلەن ئىتتىپاق تۇزۇشنى ئوتتۇرىغا قويدى؟
1- قىسمىنىڭ داۋامى بار ، مۇمكىن بولسا تەھرىلەپ قويساڭلار ، مىننەتدار بۇلاتتىم.
خەتكۈچ{:116:} داۋامىغا تەشنامىز.... قىزىقىپ ئوقۇۋاتىمەن، داۋامىغا تەشنا... قېنى قېنى بۇ ئۆلما نېمە دەيدىكىن ئاڭلاپ باقلى...تېرشچانلقىڭىزغا ئاپىرىن... داۋامىنى يوللايلى ،مۇشۇ خەنزۇچە نەرسىلەرنى ئامال بولماي قالسا كۆرىمەن .
ئاددىيسى ئامىركا ئشىلىگەن كىنوغا خەنزۇچە ئاۋاز بىرىپ قويسىمۇ تۈزۈك ھوزۇرلىنالمايدىكەنمەن
شۇڭا تەرجىمە قىلېۋىتڭىلار داۋامىنى يوللايلى ،مۇشۇ خەنزۇچە نەرسىلەرنى ئامال بولماي قالسا كۆرىمەن .
ئاددىيسى ئامىركا ئشىلىگەن كىنوغا خەنزۇچە ئاۋاز بىرىپ قويسىمۇ تۈزۈك ھوزۇرلىنالمايدىكەنمەن
شۇڭا تەرجىمە قىلېۋىتڭىلار ئىشقىلىپ بۇ بىر نىسبەتەن ئىنسانپەرۋەر رەھبەر. خەتكۈچ {:117:} بىرىنچى كىشى سۇن كې ،بىزنىڭ سۇن باش مىنىستىرنىڭ بالىسى ، بەگزادىسى .
ئۇ دىپلۇماتىيە سىياسىتىنى ئوزگەرتىش ، گىرمانىيە بىلەن بىر سەپتە تۇرۇش ، گىرمانىيە بىلەن ئىتتىپاق تۇزۇشنى تەلەپ قىلدى .
يەنە بىر كوپچىلىكنىڭ خىيالىغا كەلمەيدىغان ئادەم كىم بولغىيتتى؟ ، بەي چۇڭشى ، بەي چۇڭشى – ھەربى ئىشلار ئالىمى ، كىچىك جۇگې (لىياڭ) دىگەن نامى بار ، بەي چۇڭشىمۇ گىرمانىيە بىلەن ئىتتىپاق تۇزۇشنى ئوتتۇرىغا قويدى.
ئۇ ئىككىيلەن قارىشىنى ئوتتۇرىغا قويغاندىن كىيىن ، مەركىزى كومتىت ، دولەت مۇداپىئە ئەڭ ئالى كومتىتى(نىڭ) زور كوپ سانلىق ئادەم (لىرى) ئۇلارنى قوللىدى (ۋە)ئالاقە ئوبېكتىنى تىز ئوزگەرتىش ، گىرمانىيىلىكلەر بىلەن دوستلىشىشنى دىدى.
بۇ ۋاقىتتا كىم جۇڭگۇنىڭ دىپلۇماتىيە سىياسىتىنى ئۇزگەرتمەسلىك، ئەنگىليە ، ئامىرىكا بىلەن داۋاملىق ئىتتىپاق تۇزۇش چىڭ تۇردى؟
بۇ ئادەم-جىياڭ جىيېشى !. جىياڭ جىيېشى – گەرچە ئەنگىليە ھازىر بىزگە ياخشى ئەمەس ،يەنە ئەنگىلىيە – ڧىرانسىيە بىرلەشمە ئارمىيىسى ياۋرۇپا ئۇرۇش مەيدانىدا يىڭىلگەن ، گىرمانىيە تەرىپىدىن يىڭىلگەن بولسىمۇ بىراق بىز جۇڭگۇلۇقلار ۋىجدانغا ئەھمىيەت بىرىمىز ، شۇڭا ، بىز ئەنگليەنى(ئۇرۇشتا) يىڭىلگەن بولسمۇ كۇزگە ئىلمىساق بولمايدۇ ، ئۇنىڭدىن ۋاز كەچسەك بولمايدۇ ! -دىدى ، شۇڭا جىياڭ جىيېشى ئەنگىليە ، ئامىرىكىلارنىڭ ئىتتىپاقداش دولەتلىكىدىن ئوزگەرمەسلىكتە چىڭ تۇردى ، گىرمانىيە بىلەن دوستلاشماسلىقتا چىڭ تۇردى.
بۇ ئىش (نىڭ ئاقىۋىتى)نى بىز بۇگۇن ئېنىق كۇرۇۋاتىمىز.
كوپچىلىك ئويلاپ باقساق : ئەگەر جۇڭگۇ 2 – دۇنيا ئۇرۇشى مەزگىلىدە ئەنگىليە بىلەن دىپلۇماتىك مۇناسىۋەتنى ئۇزۇپ ، ئامىرىكا بىلەن دىپلۇماتىك مۇناسىۋەتنى ئۇزۇپ ، گىرمانىيە بىلەن دوست تارتىشقان بولساق ، ئۇ ھالدا قانچىلىق قۇرقۇنچلۇق ئەھۋال بۇلغىيتتى ؟! .
2 – دۇنيا ئۇرۇشى ئاخىرلاشقاندا جۇڭگۇ ئۇرۇشتا غەلىبە قىلغۇچى دولەت بولماي ، يىڭىلگۇچى دولەتكە ئايلىنىپ قالغان بۇلاتتى !. شۇڭا مىنىڭ ھىس قىلىشىمچە ، جىياڭ جىيېشىنىڭ سىياسىتى توغرا بولغان.
1941 –يىلى گىرمانىيە ئەڭ ئاخىرىدا ياپۇنىيە بىلەن بىر يولغا ماڭدى ، ياپۇنىيەلىكلەر بىلەن ئىتتىپاق تۇزۇپلا قالماستىن يەنە ۋاڭ قورچاق ھاكىمىيىتى يەنى ۋاڭ جىڭۋېي نەنجىڭدە قۇرغان گۇمىنداڭ ھۇكۇمىتىنى ئېتراپ قىلدى .
ئەسلىدە جىياڭ جىيېشى گىرمانىيە بىلەن دىپلۇماتىك مۇناسىۋەتنى ئۇزۇشنى خالىمايتتى ، جىياڭ جىيېشىنىڭ تەدبىرى بولسا ، ئىمكانىيەتنىڭ يار بىرىشىچە ، ئەڭ زور دەرىجدە ئىمكانىيەتنىڭ يار بىرىشىچە ياپۇنىيەنى يىتىم قالدۇرۇش ئىدى . بىر دوست كوپەيسە ، بىر ياخشى (ئىش) بولمامدۇ؟ . شۇڭا ناھايتى ئۇزۇن مەزگىل جىياڭ جىيېشى گەرچە ھېتلىر ، گىرمانىيە تەدىرىجى ھالدا جۇڭگۇغا دوستانە بولمىغان بولسمۇ ، ياپۇنىيە بىلەن تەدرىجى رەۋىشتە بىرلەشكەن بولسىمۇ، گىرمانىيە بىلەن دىپلۇماتىك مۇناسىۋەتنى ئۇزۇشنى خالىمايتتى ، 1941 – يىلىغا بارغاندا ، گىرمانىيە نەنجىڭدىكى ۋاڭ قورچاق ھۇكۇمىتىنى ئېتراپ قىلغان ۋاقىتتا جىياڭ جىيېشى چىداپ تۇرۇشقا ئامال يوقلىغىنى ھىس قىلىپ ، 1941 –يىلى قەتئى قارارغا كىلىپ گىرمانىيە بىلەن مۇناسىۋەتنى ئۇزدى، دىپلۇماتىك مۇناسىۋەتنى ئۇزدى.
جۇڭگۇ گىرمانىيە بىلەن دىپلۇماتىك مۇناسىۋەتنى ئۇزگەندىن كىيىن ، گىرمانىيىدىكى بىر قىسم كىشىلەر جۇڭگۇدىن ئايرىلىشقا كۆزى قىيمىدى ، نىمە ئۇچۇن؟
(بۇنىڭدا) ئىككى سەۋەپ بار ئىدى ، بىرى گىرمانىيە قورال ياسىشى كېرەك ئىدى ، ئىلغار ھەربى قوراللارنى تەرەققى قىلدۇرۇشقا ئېھتىياجلىق ئىدى ،گىرمانىيەدە بىر نەرسە كەم ئىدى ، نىمە كەمدۇ؟ ، ۋۇشا (ۋولفىرام توپىسى؟) (راكىتا ، توپلاشتۇرۇلغان توك يۇلى ، ماتۇر ، سىتىۋول ... قاتارلىقلارنى ياساشتا ئىشلىتىلىدىغان بىر خىل كەم ئۇچرايدىغان (سىرەك) مىتال رودىسى بۇلۇپ ، تىلماچ بۇيەردە بۇ خىل رودىنى ئانا تىلىمىزدا قانداق ئاتىلدىغانلىقى توغرىسىدا تەلىم بىرىشڭلارنى ھورمەت بىلەن مۇراجىئەت قىلىدۇ) غا ئېھتىياجلىق ئىدى ، ۋۇشا ئاز ئۇچرايدىغان رودا بۇلۇپ ، بىزنىڭ جۇڭگۇدا بار ، چەتئەلدە ئىنتايىن ئاز . گىرمانىيەجۇڭگۇ بىلەن ۋۇشا سودىسى قىلماقچى ئىدى.
ئەڭ مۇھىم يەنە بىر سەۋەپ : جۇڭگۇ – چوڭ دولەت ، نۇپۇس ، بايلىق چوڭ دولىتى ، يەنە بىر قىسىم گىرمانىيەلىكلەر تۇرلۇك ئاماللار بىلەن جۇڭگۇنى ئۇزىگە تارتىپ ، جۇڭگۇ –گىرمانىيە مۇناسىۋىتىنى تۇزىمەك بولدى.
كوپچىلىك بىلىسىلەر گىرمانىيەنىڭ ، ھېتلىرنىڭ 2-نۇمۇرلۇق ئەربابى گىرىن ئىدى ، گېرىننىڭ بىر ئىشەنچلىك ئادىمى بۇلۇپ ئىسمى يانىك ئىدى.
جۇڭگۇ گىرمانىيە دىپلۇماتىك مۇناسىۋېتى ئۇزۇلگەندىن كىيىن ،يانىك ئەينى ۋاقىتتا ياۋرۇپادا تۇرۇشلۇق ، ئەسلىدە گىرمانىيەدە تۇرۇشلۇق ھەربى ئەمەلدار گۇيوڭچىڭنى تېپىپ ، ئۇنىڭ بىلەن سوزلىشىدۇ.
(يانىك گۇي يوڭچىڭغا) گەرچە جۇڭگۇ – گىرمانىيە (دىپلۇماتىك) مۇناسىۋىتى ئۇزۇلگەن بولسىمۇ بىز يەنە شەرتنامە ئىمزالاشساق بۇلىدۇ، نىمە شەرتنامە ؟ جۇڭگۇ-گىرمانىيە ھەربى ئىشلار مەخپى شەرتنامىسى !. يەنى جۇڭگۇ گىرمانىيە دىپلۇماتىك مۇناسىۋىتى يوق ، ئەمما ھەربى مەخپى شەرتنامە يەنى ھەربى ئىتتىپاق شەرتنامىسى ئىمزالاشساق بۇلىدۇ، شەرتنامىنىڭ مەزمۇنى نىمە؟ شەرتنامىنىڭ مەزمۇنى: جۇڭگۇ –گىرمانىيە ھەربى ئىشلاردا ھەمكارلىشىپ ، ھىندىستانغا ھۇجۇم قىلساق بۇلىدۇ ، ئەينى ۋاقىتتا جۇڭگۇ يىراققا يۇرۇش قىلىش ئارمىيىسى بىرمىغا بېرىپ بولغان بۇلۇپ، بىرمىدا ياپۇنىيە بىلەن ئۇرۇشىۋاتاتتى ، شۇڭا ، يانىك دىگەن بۇ ئادەم جۇڭگۇ ئارمىيىسى بىلەن گىرمانىيە ئارمىيىسى ھەمكارلىشىپ ھىندىستانغا بىرمىدىن ، شەرق تەرەپتىن ھۇجۇم قىلىش ، گىرمانىيە ئارمىيىسى غەرىپتىن ھىندىستانغا ھۇجۇم قىلىش، ئاخىرىدا ئىككى دولەت ئارمىيىسى ھەمكارلىشىشنى ئۇمىت قىلىدىغانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويدى.
گىرمانىيەلىكلەر نىمە ئۇچۇن بۇ پىلاننى ئوتتۇرىغا قۇيىدۇ؟
گىرمانىيەنىڭ ئەسلى مۇنداق پىلانى بار ئىدى: ياپۇنيە ئارمىيىسى بىلەن ھىندى ئوكياندا يەنى يېقىن( ئوتتۇرا شەرق بۇلۇشى كېرەكقۇ دەيمەن ئەسلى بۇ يەردە- تىلماچتىن) شەرقتە ئۇچرىشىشنى ئۇمىت قىلاتتى ،يەنى ياپۇنىيە ئارمىيىسى بىرمىدىن ھىندىستانغا ھۇجۇم قىلىش ، گىرمانىيە ئارمىيىسى سۇۋېت ئىتتىپاقىنىڭ جەنۇبىدىن ، يېقىن شەرىق (ئەسلى بۇ يەردىمۇ ئوتتۇرا شەرق بۇلۇشى كېرەكقۇ دەيمەن - تىلماچتىن) تىن ھىندىستانغا ھۇجۇم قىلىش ، ئىككى ڧاشىسىتنىڭ ئۇمىدى : ھىندى ئوكياندا يەنى يېقىن شەرق (ئەسلى بۇ يەردىمۇ ئوتتۇرا شەرق بۇلۇشى كېرەكقۇ دەيمەن - تىلماچتىن) تە بىرلىشىش ، يەنى يېقىن شەرقتە ئۇچىرىشىش ئىدى ،گىرمانىيىلىك يانىكنىڭ ئوتتۇرىغا قويغان جۇڭگۇ گىرمانىيە ھەمكارلىىشىش ئۇمىدىنىڭ ئارقىسىدىكى مۇددىئا جۇڭگۇ بىلەن ھىندىستان (دا ) ھەمكارلىشىش ئارقىلىق ئىككى ڧاشىسىتىك دولەتنىڭ يېقىن شەرىقتە ئۇچىرىشىشىغاپايدىلىق شارائىت يارىتىش!.
جىياڭ جىيېشى گىرمانىيلىكلەرنىڭ بۇ خىيالىنى بىلىپ قالغاچقا ، ئەينى ۋاقىتتا ياۋرۇپادا تۇرۇشلۇق گۇي يوڭچىڭ دىگەن ھەربى ئەمەلدارغا بۇيرۇق چۇشۇرۇپ گىرمانيىلىكنىڭ پىلانىنى قەتئى رەت قىلىش يەنى قاتتىق رەت قىلىپ تۇسۇشنى ، قۇشۇلۇشقا بولمايدىغانلىقىنى دىدى.
شۇڭا،بۇ مەسلىدە جىياڭ جىيېشىنىڭ قەتئى قارشى تۇرۇشى گىرمانىيىلىكلەر بىلەن ياپۇنىيىلىكلەرنىڭ ھىندى ئوكياندا ئۇچىرىشىش پىلانىنى بۇزىۋەتتى!.
بۇ ئىشنى كىچىك كۆرمەسلىك كېرەك . فىرىزدىنىت رۇزىرفۇرد 1943 –يىلى قاھىرە يىغىنى مەزگىلىدە ئوغلىغا مۇنداق دىگەن: ئويلاپ باقساڭ بۇلىدۇ ، ئەگەر جۇڭگۇ ئارمىيىسى جۇڭگۇ ئۇرۇش مەيدانىدا ياپۇنىيە ئارمىيىسىنى تۇتۇپ تۇرمىغان بولسا ، ياپۇنىيە ئارمىيىسى قۇلىنى بوشىتىپ ، شەرقى جەنۇبى ئاسياغا ھۇجۇم قىلىپ ، ھىندىستانغا ھۇجۇم قىلىپ ، ئەڭ ئاخىرىدا ھىندى ئوكيان رايۇنىدا (گىرمانىيە قۇشۇنلىرى بىلەن) ئۇچىرىشالايتتى ، ئۇ ئىنتايىن قۇرقۇنچلۇق مەنزىرە !. سەۋەبى ئىككى فاشىسىت ، ئارمىيە ئۇچراشمامدۇ!.
جىياڭ جىيېشىنىڭ بۇ مەسلىدە گەرچە گىرمانىيە تەلەپ قىلغان بولسىمۇ (گىرمانىيىنىڭ) تەلىۋىنى رەت قىلىشى ، ھىندىستانغا ھۇجۇم قىلىشىنى رەت قىلىشى – ئىككىنچى دۇنيا چوڭ ئۇرۇشى ، دۇنيا فاشىزىمغا قارشى تۇرۇش ئۇرۇشىنىڭ غەلىبە قىلىشىدا مۇھىم تەسىرى بار!.
كوپچىلىك ئويلىنىپ باقساڭلار بۇلىدۇ ، جۇڭگۇ نەچچە مىليۇن ئەسكىرى ، نەچچە يۇز مىليۇن نۇپۇسى بار چوڭ دولەت ، ئەگەر جۇڭگۇ گىرمانىيە تەرەپكە ئېغىپ كىتىپ ، ھىندىستانغا ھۇجۇم قىلسا ، ناۋادا گىرمانىيە ، ياپۇنىيە ئىككى فاشىسىت ھىندى ئوكياندا ئۇچراشسا بۇنىڭ ئاقىۋىتىنى قىياس قىلماق تەس!.
يەنە ئوخشاشلا 1942 – يىلى جىياڭ جىيېشى ھازىرغىچە بىز تەسەۋۋۇر قىلالمايدىغان بىر ئىشنى قىلغان، 1942 – يىلى جىياڭ كۈنخېتى (كۈندىلىك خاتىرىسى) گە 3 جۇملە سوزنى يازغان: بىرىنچى جۇملە – گىرمانىيە ئارمىيىسىنىڭ ئارقىغا تىغ ئۇرۇش ھەركېتىنى قوزغاش خىزمىتىنى ئېلىپ بېرىش ! . ئىككىنچى جۇملە چىجۇننى شىۋىتسارىيەگە ئەۋەتىش . ئۈچىنچى جۇملە – گىرمانىيە ئارمىيىسىنىڭ ئارقىغا تىغ ئۇرۇش ھەركېتى پىلانىنى پىرىزدېنت رۇزىرفوردقا خەۋەر قىلىش. بۇ ئۇچ جۇملە بارمۇ –يوق ، كوپچىلىك جىياڭ جىيېشىنىڭ بىزنىڭ خۇفۇ ئارخىپخانىسىدا ساقلىنىۋاتقان كۈنخېتنىڭ 1943 – يىلى 1-ئايدىكى يازمىسىنى بېرىپ كۇرۇپ باقسا بۇلىدۇ.
بۇنىڭ مەنىسى جىياڭ جىيېشى بىر ئادەمنى شىۋىتسارىيەگە ئەۋەرتىش ، شىۋېتسارىيە گىرمانىيىنىڭ يېنىدا ئەمەسمۇ؟ نىمىگە ئەۋەرتىدۇ ؟ گىرمانىيە ئارمىيىسىنى ھەرىكەتلەندۇرۇشكە ئەۋەتىدۇ. نىمە ھەرىكەت؟ گىرمانىيە ئارمىيىسىنىڭ ئارقىغا تىغ ئۇرۇش ھەركېتى ، بۇ نىمە گەپ ؟ بۇ –گىرمانىيە ئارمىيىسىنى ھېتلىرغا قارشى تۇرغۇزۇش ، ھېتلىرنى ئاغدۇرۋېتىپ ، ھېتلىر بولمىغان يىڭى گىرمانىيە قۇرۇپ چىقىش !.
مەن بۇ ئىش توغرىسىدا تەيۋەننىڭ << تەزكىرە ئەدەبىياتى >> ژورنىلىنىڭ بۇ يىل -2010 يىلنىڭ 3- ئايلىق سانىدا بىر پارچە ماقالە ئىلان قىلدىم. تىمىسى – <<جۇڭگۇ –گىرمانىيە مۇناسىۋېتى تارىخىدىكى ھەيران قالارلىق سىر>>. جۇڭگۇ – گىرمانىيە مۇناسىۋىتى تارىخىدىكى ھەممىنى ھەيران قالدۇردىغان ، تاڭ قالدۇرىدىغان سىر .
ئەسلىدە جياڭ جىيېشى بىلەن ھېتلىر (نىڭ مۇناسىۋېتى) ناھايىتى ياخشى ئىدى ، جىياڭ جىيېشى ھېتلىرغا قايىل ئىدى!.
ھازىر بىر جۇڭگۇلۇقنى ئەۋەتىپ – بۇ ئادەم ھەربى ئىشلار كومتېتىنىڭ كاتىۋى بۇلۇپ – بۇ ئادەمنى شىۋىتسارىيەگە ئەۋەتىپ گىرمانىيە ئارمىيىسىنى ئارقىغا تىغ ئۇرۇشقا ھەرىكەتلەندۇرۇپ ، ھېتلىرغا قارشى تۇرۇشقا قوزغاش !. بۇ ئىش قارىماققا ئەقىلغە سىغمايدىغان ئىش ، مەن ئەڭ دەسلەپتە شاڭخەيدە – بۇ يەردە ساۋاقداش ۋاڭ يىمۇ بار ئىكەن – شاڭخەي فودەن ئونۋېرسېتىتى (چاقىرغان) سوڭ زېۋىن مۇھاكىمە يىغىنىغا بۇ ماقالىنى تاپشۇرغان. مۇھاكىمە يېغىنىغا قاتناشقان نۇرغۇن ئاڭلىغۇچىلار ئىشنىشكە جۇرئەت قىلالمىغان، ئىشەنمىگەن ، مۇمكىن ئەمەس (دەپ قارىغان)!.
1942- يىلى جۇڭگۇنىڭ ياپۇنغا قارشى تۇرۇش ئۇرۇشى ئىنتايىن ئېغىر قىيىنچىلىق مەزگىلى ئىدى ، جىياڭ جىيېشى جۇڭگۇنىڭ ئىشلىرىنى ياخشى قىلالمايۋاتقان ۋاقىتتا ، ئادەم ئەۋەتىپ ، گىرمانىيەدە ھېتلىرغا قارشىلىق قىلىشقا قوزغاشقا قانداقمۇ زېھنىنى قۇيالىسۇن دەپ كوپچىلىك ئىشەنمىگەن.
يۇقۇرىدا سوزلىگىنىمدەك ماقالەم <<تەزكىرە ئەدەبىياتى>>نىڭ 3-ئايلىق سانىدا ئىلان قىلىندى ، 4- ئايلىق سانىغا فىرافىسۇر ۋاڭ روڭرۇ – ئەسلى بىزنىڭ جىنيا(بۇگۇنكى ئاسيا تەتقىقاتخانىسىمۇ؟)نىڭ خەنزۇ فىرافىسۇرى بۇلۇپ ھازىر ، تەيۋەندىكى <<مەركىزى ئونۋېرسېتېت>> نىڭ فىرافسورى – بىر پارچە ماقالە يېزىپتۇ ، تىمىسى -<<جىياڭ جىيېشنىڭ گىرمانىيە ئارمىيىسىنى ھېتلىرنى ئاغدۇرۇشقا قوزغاشقا گۇمان>> بۇلۇپ ، مىنىڭ ماقالەمدىكى نوقتىنەزىرىمگە تەنقىت پىكىرىنى ئوتتۇرىغا قۇيۇپ ، مۇمكىن ئەمەس دەپ قارىغان ، مەن بۇ ئىككى كۇن(دىن بۇيان) بىر پارچە ماقالە يىزىۋاتىمەن ، ۋاڭ فىرافسۇرنىڭ ماقالىسىگە جاۋاپ بەرمەكچىمەن ، تىمىسى -<< جىياڭ جىيېشى گىرمانىيە ئارمىيىسىنى ئارقىغا تىغ ئۇرۇشقا قوزغاشنى پىلانلىشىدىن ئىبارەت بۇ بىر ئەمەلىيەت ئېتراپ قىلىنىشى كېرەك >>.
مەن بۇ ئىش ئارقىلىق ، يۇقارقى 3 ئىش ئارقىلىق جىياڭ جىيېشىنى فاشىزىمغا قارشى دونياۋى ئۇرۇشقا ئۇزىنىڭ توھپىسىنى قوشقانلىغىنى چۇشەندۇرىمەن .
مەن ۋاڭ فىرافىسورنىڭ ماقالىسىنى كورگەندىن كىيىن ، ۋاڭ فىرافسور مىنىڭ نوقتىنەزىرىمنى ئاغدۇرۇشقا ئامالسىز دەپ ھىساپلىدىم. بۇنىڭدا جىياڭ جىيېشنىڭ كۈنخېتى ئىسپات بۇلالايدۇ ، چىجۇن- شىۋىتسارىيەگە ئەۋەتىلگەن ھەربى ئىشلار كومتىتى كاتىۋى – نىڭ شىۋىتسارىيەدىن (دولەت ئىچىگە) ئورغان تېلگىراممىسى ئىسپات بۇلالايدۇ. بۇ تىلگىراممىلار بىزنىڭ خۇفۇ ئارخىپخانىمىزدىكى سوڭ زىۋېن ئارخىپلىرىدا بار ، تەكشۇرۇشكە بۇلىدۇ.
بۇ مەن سوزلىمەكچى بولغان جىياڭ جىيېشى ۋە فاشىزىمغا قارشى ئۇرۇش توغرىسىدىكى بىرىچى جەھەتتىن سوزلىگىنىم.
1- قىسىمى تۇگىدى.
atella يوللىغان ۋاقتى 2014-2-26 10:15 static/image/common/back.gif
قېنى قېنى بۇ ئۆلما نېمە دەيدىكىن ئاڭلاپ باقلى...تېرشچان ...
رەھمەت ، بۇگۇن مۇشۇ يەرگىچە تەرجىمە قىلاي ، 1- قىسمى تۇگىدى . ۋۇشانى ۋولفىرام رۇدىسى دەپ ئېلىڭ. ئامېرىكا پىرىزدېنتىنى رۇزېرفورد ئەمەس روزۋېلىت دەپ ئېلىڭ. ياڭ ھەزرەتنىڭ بۇ مەسلىدىكى بايانى كومپارتىيەنىڭ بايانى بىلەن خېلىلا پەرقلىق چىقسا كېرەك. قېنى داۋامىنى كۆرەيلى. niyazdixan يوللىغان ۋاقتى 2014-2-26 14:27 static/image/common/back.gif
ۋۇشانى ۋولفىرام رۇدىسى دەپ ئېلىڭ. ئامېرىكا پىرىزدېنتى ...
رەھمەت ، ئىسىم قۇرىسۇن ، كېچە روزۋېلىتنىڭ ئىسمىنى تاپالماي ئاشۇنداق ئېلىپ تۇرغان ، سەت بولدى . بۇ يازمىنى ئاخىرىدا muhakima تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2014-2-26 19:04
سىز بىلمەيدىغان جىياڭ جىيېشى (2-قىسىمى)
مەن توۋەندە ئىككىنچى مەزمۇن قىلىپ ،جىياڭ جىيېشى ئاسىيادىكى ئىزىلگەن ئاجىز ، كىچىك مىللەتلەرگە قانداق مۇئامىلە قىلغانلىقى جەھەتتە سوزلەيمەن.
بۇ مەسلىنىڭ ئىككى تەرىپى بار ، بىرى جىياڭ جىيېشى فاشىزىمغا قانداق مۇئامىلە تۇتقان ، جاھانگىرلىككە قانداق مۇئامىلە تۇتقان ؟
يەنەبىر جەھەتتىن جىياڭ جىېشىنىڭ ئاسيادىكى ئىزىلگەن ئاجىز ئۇششاق مىللەتلەرگە قانداق مۇئامىلە قىلغانلىقىغا قاراش كېرەك ، مۇستەملىكە ، يېرىم مۇستەملىكە مۇئامىلىسىگە ئۇچراۋاتقان دولەتلەرگە قانداق مۇئامىلە قىلغانلىقىغا قاراش كېرەك .
بىرىنچى ، كورىيە : كورىيەنى كوپچىلىك بىلىسىلەر ، كورىيە 1910 –يىلى يەنى بىزنىڭ جۇڭگۇنىڭ شىنخەي ئىنقىلاۋىدىن بۇرۇنلا مۇنقەرز بۇلۇپ ياپۇنىيىنىڭ مۇستەملىكىسى بۇلۇپ قالغان، ياپۇنىيە كورىيەنى يۇتۇۋالغان ، ياپۇنىيە كورىيەنى بېسۋالغاندىن كىيىن زور تۇركۇمدىكى ۋەتەنسىز بۇلۇپ قېلىشنى خالىمايدىغان كورىيە ۋەتەنپەرۋەرلىرى جۇڭگۇغا كىلىپ ، جۇڭگۇنى بازا قىلىپ قىلىپ تۇرۇپ ، ياپۇن تاجاۋۇزچىلىرىغا قارشى تۇرۇپ ، كورىيە دولىتىنى ئەسلىگە كەلتۇرۇش ، دولىتىنى قايتا قۇرۇش دەپ ئاتىلىدىغان ھەرىكەتنى قانات يايدۇرغان . كورىيە ۋەتەنپەرۋەرلىرى جۇڭگۇدا كورىيە ۋاقىتلىق ھۇكۇمىتىنى قۇرغان ، كورىيە ۋاقىتلىق ھۇكۇمىتى دەسلەپتە شاڭخەيدە قۇرۇلغان ، كىيىن ، شاڭخەيدىن خاڭجوغا ، خاڭجودىن شىنەن ، شىنەندىن چوڭچىڭغا كۇچۇرۇلگەن ، پۇتۇن ئۇرۇش دەۋىرىدە جىياڭ جىيېشى ، جۇڭگۇ ھۇكۇمىتى ، گومىنداڭ پارتىيىسى ، كورىيە ۋاقىتلىق ھۇكۇمىتىنى قوللىغان ، پۇلى بولمىسا پۇل بەرگەن ، كورىيە ۋەتەنپەرلىرى جۇڭگۇ تۇپىرىغىدا ۋاقىتلىق ھۇكۇمىتىنى قۇرۇپلا قالماستىن يەنە ئىككى ھەربى قۇشۇنىنى قۇرۇپ چىققان ، ئۇنىڭ بىرسى چاۋشىيەن پىدائىيلار ئەتىرىتى ، يەنە بىرسى كورىيە (ۋەتەننى) قايتورىۋېلىش ئارمىيىسى دەپ ئاتالغان ، بۇ ئىككى ئارمىيە پىدائىيلار ئەتىرىتى بىلەن قايتۇرۋېلىش ئارمىيىسىنىڭ ئىككىلىسىلا جىياڭ جىيېشىنىڭ قوللىشىغا ئىرىشكەن .
بۇ – كىچىك ئىش ئەمەس ، بىر ئىگىلىك ھۇقۇقى بار دولەت يەنە بىر دولەتنىڭ ئوز دولىتىدە ئارمىيەقۇرۇشىغا يول قۇيىدىغان ئىش نەدە بار ؟! كوپچىلىك ئويلاپ باقساق بولىدۇ : ئامىرىكا باشقا دولەتنىڭ ئامىرىكا زىمىنىدا ئارمىيە قۇرۇشىغا يول قۇيامدۇ ؟ ، بىراق جىياڭ جىيېشى بۇنىڭغا يول قۇيۇپلا قالماستىن بەلكى يەنە كورىيە ۋەتەنپەرۋەر قوراللىقلىرىنى قوللىغان ، 1945 – يىلىغا بارغاندا ئۇرۇش غەلىبە قىلغاندىن كىيىن جىياڭ جىيېشى ھۇكۇمىتى بۇ تۇركۇم كورىيە ۋاقىتلىق ھۇكۇمىتىنىڭ رەھبەرلىرىنى ياپۇنىيە تەسلىم بولدى ، قايتىپ بېرىپ ، دولەت قۇرۇڭلار ، قولدىن كەتكەن زىمىنىڭلارنى قايتۇرىۋېلىڭلار دىگەن.
ئەينى ۋاقىتتىكى كورىيە ھۇكۇمىتىنىڭ داھىسى جىن جىيۇ (كىم چىيۇ ؟) ، پەمىلىسى ئالتۇن كۇمۇشتىكى جىن ، ئىسمى يەتتە ، سەككىز ، توققۇزدىكى جىيۇ قاتارلىق كورىيە ھۇكۇمەت رەھبەرلىرىنى ئايرۇپىلان ئەۋەتىپ ، خەنچىڭ (سىئۇل ؟) غا ئاپىرىپ قويغان ، ئايرۇپىلان بىلەن ئۇلارنى ئاپىرىپ قۇيۇپلا قالماستىن ، يەنە پول سوۋغا قىلغان ، قانچىلىك پۇل سوۋغا قىلغان؟، يۇزمىليۇن فابى (قانۇنى سوم) سوۋغا قىلغان ، يالغۇز فابى سووغا قىلسىلا بولمايدۇدە ، خەلقئارادا ئۇبۇرۇت قىلىنىدىغان پۇل – ئامىرىكا دوللىرى تۇرسا !. جىياڭ جىيېشى كورىيە داھىلىرىغا يۇز مىليۇن فابى بەرگەندىن باشقا يەنە 200 مىڭ ئامىرىكا دوللىرى سوۋغا بەرگەن .
ھازىرقى كۇنلەرگە نىسبەتەنمۇ 200 مىڭ ئامىرىكا دوللىرى زور سومما ،ئۇمۇمەن مەنمۇ 200 مىڭ دوللار چىقىرالمايمەن ، 1945 –يىلى 200 مىڭ دوللار دىگەن ناھايىتى چوڭ پۇلدە ! شۇڭا، جىياڭ جىيېشى ياپۇنىيىنىڭ مۇستەملىكىسىگە ، كورىيە ۋەتەنپەرۋەرلىرىنىڭ ھەركىتىگە ياردەم قىلغان.
ئىككىنچى جىياڭ جىيېشىنىڭ ھىندىستانغا قارىتا ( تۇتقان مۇئامىلىسى)
2- قىسمىنىڭ داۋامى بار.
مەمتىمىن بۇغرا …لار گومىنداڭ قۇرۇلتىيىغا بىرىپ شىڭشىسەي ئۈستىدىن شىكايەت قىلغاندا ئۇلارنىڭ كۆپىنجىسى شىڭشىسەينى جازالاشنى قوللىغان ، ئەمما جىياڭجىشى ئۇنىڭ ۋەتەننىڭ بىرلىكىنى قوللاشتا توھپىسى بار ، شىنجاڭنى ساقلاپ قالدى دەپ شىڭشىسەينى قوغداپ قالغان izqi1991 يوللىغان ۋاقتى 2014-2-26 19:28 static/image/common/back.gif
مەمتىمىن بۇغرا …لار گومىنداڭ قۇرۇلتىيىغا بىرىپ شىڭشى ...
داۋامىغا دىققەت قىلغايسىز . ئۇنى قانداقمۇ ئاجىز ، ئىزىلگەن مىللەتلەرگە غەمغۇرلۇق قىلغان دىگىلى بولىدۇ！ ئۇ ئۆزى بىر ئەزگۈچى ！
كۆرىيە ئىنقىلاپچىلىرىنى قوللىشىدىكى سەۋەپ ياپۇنىيە بىلەن جۇڭگۇ ئارىسىدا كورىيەنى توساق قىلىش ، بۇ ئىستىراگىيەلىك سىياسى پىلان ، ھەرگىز قوللاش ئەمەس
ئەينى ۋاقىتتا جۇڭگۇ بىلەن روسىيە ئوخشاش مەقسەتتە شىمالى كورىيە قوغداپ ، ئامرىكا ياپۇنىيەنىڭ خەۋىپىنى توسۇش ئۈچۈن قالقان قىلغان
بەت:
[1]
2