ئىزدىنىش مۇنبىرى › كىم بىلىدۇ؟ › مەھمىۇد قەشقىرى...گالىلىي؟

zapar يوللانغان ۋاقتى 2013-9-5 08:14:25

مەھمىۇد قەشقىرى...گالىلىي؟

تېما بەك ھەيۋەت قۇيۇلۇپ قالدى، كەچۈرگەيسىلەر.

مۇنداق گەپتى،2012-يىلى 10-ئايداقەشقەرگە ساياھەتكە بارغان ئاغىنىلەر مەھمۇد قەشقىرنىڭ مازىرىنى زىيارەت قىلغاندا چۈشەندۈرگۈچى قىزچاقنىڭ مەھمۇد قەشقىرىنى تۇنۇشتۇرغان سۆزىنى سىنغا ئېلىۋالغانكەن، سىندا بۇ چۈشەندۈرگۈچى مەھمۇد قەشقىرى يەرشارىنىڭ تۇنجى خەرتىسنى سىزغۇچى بۇلۇپ، ئۇ سىزغان خەرىتە گاللىي سىزغان يەر شارىنىڭ خەرىتىسدىن(بۇنىمۇ يەرشارىنىڭ تۇنجى خەرىتىسى دېيلىپتۇ،يەنى مەھمۇد قەشقىرنىڭ خەرىتىسى بايقالماستىن بۇرۇن)500يىل بۇرۇن سىزلغان دەپ تۇنۇشتۇرۇپتۇ.

سورماقچى،- مېنىڭ ئېسىمدە قېلىشچە گالىلىي <<قۇياش مەركەز تەلىماتى>>نى ئىسپاتلاش ئۈچۈن تېلسكوپ ياسىغان. يەر شارنىڭ تۇنجى خەرتىسنى سىزغۇچى دېيىش توغرىدەك ئەمەس، شۇنى بىلىۋالسام، يەر شارىنى تۇنجى خەرىتىگە ئالغۇچى كىمدۇ؟ قايسى ۋاقىتتا ئالغان بولغىيىتى؟

birhon يوللانغان ۋاقتى 2013-9-5 09:51:08

يەرشارىنىڭ خەرىتىسىنى سىزغانلار

1. ئىماگو مۇندى (بابىلون خانلىقى)

سىزغان ۋاقتى: مىلادىدىن بۇرۇنقى 600- يىلى

سىزغان خەرىتىسى:

2. ئاناكسىماندېر (يۇنان)

سىزغان ۋاقتى: تەخمىنەن 610 – 546 -يىللىرى





3. ھېكاتۇس مىلىتوس (يۇنان)

سىزغان يىلى: مىلادىدىن بۇرۇنقى 476-يىلى

4. ئېراتوس (يۇنان ۋە ئىسكەندەرىيە)

سىزغان ۋاقتى: م ب 194-يىلى

.........

6. مەھمۇد كاشغەرى

سىزغان ۋاقتى: تەخمىنەن 1072

.....

خوش، مەھمۇد كاشغەرىنى ھېچكىم ھېچقانداق كىتابتا دۇنيا خەرىتىسىنى تۇنجى بولۇپ سىزغان دەپ تەرىپلىمەيدۇ، ئۇنداق تەرىپلىگەن بولسا ئىلمىي ئەمەس. مەھمۇد كاشغەرىگە بېرىلىدىغان ئورتاق، دۇنيا ئېتىراپ قىلىدىغان باھا تۆۋەندىكىدەك:

تىلشۇناس، تۈركولوگ، دۇنيا سېلىشتۇرما تىلشۇناسلىقىنىڭ ئاساسچىسى، ئاسىيانىڭ مۇكەممەل خەرىتىسىنى تۇنجى بولۇپ سىزغۇچى.

.............

مەھمۇد كاشغەرىي سىزغان خەرىتىمۇ مۇكەممەل ئەمەس، ئەمما ئەڭ بۇرۇن سىزىلغان ئەڭ مۇكەممەل ئاسىيا خەرىتىسى. ئىلىم دۇنياسىنى ھەيران قالدۇرىدىغان يېرى 11-ئەسىردە سىزىلغان بۇ خەرىتىگە ياپونىيە كىرگۈزۈلگەن. شۇنىڭدىن كېيىنكى نەچچە ئەسىرلەرگىچە غەرب ۋە دۇنيانىڭ باشقا جايلىرىدىكىلەر تېخى «ياپونىيە» دەيدىغان بىر ئەلنى ئۇقمايتتى.

مەھمۇد كاشغەرى ياپونىيەگە ئۆزى باردىمۇ ياكى كارۋانلاردىن ئاڭلاپ سىزدىمۇ بۇ ھەقتە مەلۇمات يوق. مەھمۇد كاشغەرى يازغان «تۈرك گىرامماتىكىسى» ناملىق كىتابمۇ تا ھازىرغىچە تېپىلمىدى (ئۇ تۈركىي تىللار دىۋانىنىڭ ئاخىرىدا «تۈرك گىرامماتىكىسى» ناملىق بىر كىتاب يازغانلىقىنى ئېيتقان). ئۆيۈڭلاردىكى كونا كىتاب سالغان ساندۇقلارغا قاراپ بېقىڭلار، ئەگەر چىقىپ قالسا 3000000 دوللار (ئوتتۇز مىليون ئامېرىكا دوللىرى) غا ئالىدىغان ئادەم بار.

birhon يوللانغان ۋاقتى 2013-9-5 09:53:24

ئاۋۇ چۈشەندۈرگۈچىنىڭ دەۋاتقانلىرى بەلكىم «شېكەر كۆلنىڭ قوغۇنى، بىر مېتىرىنى بىر كويدىن ساتتىم، ھېلى بارمۇ دېسەڭ يوق دەيمەن!...» دېگەندەك ئېلان بولۇشى مۇمكىن.

zapar يوللانغان ۋاقتى 2013-9-5 09:59:56

رەھمەت بۇرادەرلەر. ئەگەر مەن ئاسيا خەرتىسنى سىزغان دېگەننى، دۇنيا خەرتىسى سىزغان دەپ ئاڭلىۋالغان بولسام قاتتىق ئۆزرلىكمەن.

jewlan يوللانغان ۋاقتى 2013-9-5 10:00:11

1- قەۋەتتىكى birhonنىڭ يازمىسىدىن نەقىل

يەرشارىنىڭ خەرىتىسىنى سىزغانلار

1. ئىماگو مۇندى (بابىلون خانلىقى)

سىزغان ۋاقتى: مىلادىدىن بۇرۇنقى 600- يىلى

سىزغان خەرىتىسى:

2. ئاناكسىماندېر (يۇنان)

سىزغان ۋاقتى: تەخمىنەن 610 – 546 -يىللىرى





3. ھېكاتۇس مىلىتوس (يۇنان)

سىزغان يىلى: مىلادىدىن بۇرۇنقى 476-يىلى

4. ئېراتوس (يۇنان ۋە ئىسكەندەرىيە)

سىزغان ۋاقتى: م ب 194-يىلى

.........

6. مەھمۇد كاشغەرى

سىزغان ۋاقتى: تەخمىنەن 1072

.....

خوش، مەھمۇد كاشغەرىنى ھېچكىم ھېچقانداق كىتابتا دۇنيا خەرىتىسىنى تۇنجى بولۇپ سىزغان دەپ تەرىپلىمەيدۇ، ئۇنداق تەرىپلىگەن بولسا ئىلمىي ئەمەس. مەھمۇد كاشغەرىگە بېرىلىدىغان ئورتاق، دۇنيا ئېتىراپ قىلىدىغان باھا تۆۋەندىكىدەك:

تىلشۇناس، تۈركولوگ، دۇنيا سېلىشتۇرما تىلشۇناسلىقىنىڭ ئاساسچىسى، ئاسىيانىڭ مۇكەممەل خەرىتىسىنى تۇنجى بولۇپ سىزغۇچى.

.............

مەھمۇد كاشغەرىي سىزغان خەرىتىمۇ مۇكەممەل ئەمەس، ئەمما ئەڭ بۇرۇن سىزىلغان ئەڭ مۇكەممەل ئاسىيا خەرىتىسى. ئىلىم دۇنياسىنى ھەيران قالدۇرىدىغان يېرى 11-ئەسىردە سىزىلغان بۇ خەرىتىگە ياپونىيە كىرگۈزۈلگەن. شۇنىڭدىن كېيىنكى نەچچە ئەسىرلەرگىچە غەرب ۋە دۇنيانىڭ باشقا جايلىرىدىكىلەر تېخى «ياپونىيە» دەيدىغان بىر ئەلنى ئۇقمايتتى.

ئېسىل ئىنكاس....

خەتكۇچ

zapar يوللانغان ۋاقتى 2013-9-5 10:36:14

گالىلي خەرىتە بىلەنمۇ ھەپلەشكەنمۇ؟

jangqi19 يوللانغان ۋاقتى 2013-9-5 10:48:13

1- قەۋەتتىكى birhonنىڭ يازمىسىدىن نەقىل

يەرشارىنىڭ خەرىتىسىنى سىزغانلار

1. ئىماگو مۇندى (بابىلون خانلىقى)

سىزغان ۋاقتى: مىلادىدىن بۇرۇنقى 600- يىلى

سىزغان خەرىتىسى:

2. ئاناكسىماندېر (يۇنان)

سىزغان ۋاقتى: تەخمىنەن 610 – 546 -يىللىرى





3. ھېكاتۇس مىلىتوس (يۇنان)

سىزغان يىلى: مىلادىدىن بۇرۇنقى 476-يىلى

4. ئېراتوس (يۇنان ۋە ئىسكەندەرىيە)

سىزغان ۋاقتى: م ب 194-يىلى

.........

6. مەھمۇد كاشغەرى

سىزغان ۋاقتى: تەخمىنەن 1072

.....

خوش، مەھمۇد كاشغەرىنى ھېچكىم ھېچقانداق كىتابتا دۇنيا خەرىتىسىنى تۇنجى بولۇپ سىزغان دەپ تەرىپلىمەيدۇ، ئۇنداق تەرىپلىگەن بولسا ئىلمىي ئەمەس. مەھمۇد كاشغەرىگە بېرىلىدىغان ئورتاق، دۇنيا ئېتىراپ قىلىدىغان باھا تۆۋەندىكىدەك:

تىلشۇناس، تۈركولوگ، دۇنيا سېلىشتۇرما تىلشۇناسلىقىنىڭ ئاساسچىسى، ئاسىيانىڭ مۇكەممەل خەرىتىسىنى تۇنجى بولۇپ سىزغۇچى.

.............

مەھمۇد كاشغەرىي سىزغان خەرىتىمۇ مۇكەممەل ئەمەس، ئەمما ئەڭ بۇرۇن سىزىلغان ئەڭ مۇكەممەل ئاسىيا خەرىتىسى. ئىلىم دۇنياسىنى ھەيران قالدۇرىدىغان يېرى 11-ئەسىردە سىزىلغان بۇ خەرىتىگە ياپونىيە كىرگۈزۈلگەن. شۇنىڭدىن كېيىنكى نەچچە ئەسىرلەرگىچە غەرب ۋە دۇنيانىڭ باشقا جايلىرىدىكىلەر تېخى «ياپونىيە» دەيدىغان بىر ئەلنى ئۇقمايتتى.

مەھمۇد كاشغەرى ياپونىيەگە ئۆزى باردىمۇ ياكى كارۋانلاردىن ئاڭلاپ سىزدىمۇ بۇ ھەقتە مەلۇمات يوق. مەھمۇد كاشغەرى يازغان «تۈرك گىرامماتىكىسى» ناملىق كىتابمۇ تا ھازىرغىچە تېپىلمىدى (ئۇ تۈركىي تىللار دىۋانىنىڭ ئاخىرىدا «تۈرك گىرامماتىكىسى» ناملىق بىر كىتاب يازغانلىقىنى ئېيتقان). ئۆيۈڭلاردىكى كونا كىتاب سالغان ساندۇقلارغا قاراپ بېقىڭلار، ئەگەر چىقىپ قالسا 3000000 دوللار (ئوتتۇز مىليون ئامېرىكا دوللىرى) غا ئالىدىغان ئادەم بار.

تەرىقەتچى جاھان كەزدى سوپى-شەيىخلەرنىڭ  ئىچىدىن ئىزدەپ بىقىڭ

Kanji يوللانغان ۋاقتى 2013-9-5 10:53:10

ئىنكاسىنى ئەلا باھالايدىغان قىلساق بولغۇدەك جۇمۇ!

elxat421 يوللانغان ۋاقتى 2013-9-5 11:22:46

بەزى ئىنكاسلار تىمىدىن خىل كىلىدۇ

atella يوللانغان ۋاقتى 2013-9-5 18:02:24

2- قەۋەتتىكى birhonنىڭ يازمىسىدىن نەقىل

ئاۋۇ چۈشەندۈرگۈچىنىڭ دەۋاتقانلىرى بەلكىم «شېكەر كۆلنىڭ قوغۇنى، بىر مېتىرىنى بىر كويدىن ساتتىم، ھېلى بارمۇ دېسەڭ يوق دەيمەن!...» دېگەندەك ئېلان بولۇشى مۇمكىن.

ھا ھا ھا .....بۇدا ئۆتۈپ قالسىڭىز ماشنىڭىزنىڭ كەپىنگىسگە شىكەر سۈيدىن كۆڭلۈم بار جىما....

qeside يوللانغان ۋاقتى 2013-9-5 23:41:41

يا خەت يا كۈچ!

ساقلاش ھالىتىگە كىردى، سەل ساقلاڭ...

ATLAN111 يوللانغان ۋاقتى 2013-9-6 07:20:42

بىر ھون ئەپەندى ئۈستىدىكى ئىنكاسىنى تېخىمۇ تولۇقلاپ تېما قىلىپ يوللىسا بوپتىكەن. شۇنداق بولغاندا تېخىمۇ كۆپ ئادەم كۆرەتتى.

: مەھمىۇد قەشقىرى...گالىلىي؟