ئۇيغۇرلاردىكى ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتالنىڭ تەرەققىياتى توغرىسىدا [كۆچۈرۈلمە]
ئۇچۇر دەۋرىنىڭ ئۇچقاندەك تەرەققىي قىلىشىغا ئەگىشىپ، كومپيۇتېر ئائىلىلەرگىچە ناھايىتى تېز ئومۇملشتى، كومپيۇتېرلرغائورنىتىلغان مەشغۇلت سىستېمىسىدىن ھەر خىل يۇمشاق دېتاللرغىچە ھەممىسى دېگۈدەك ئىنگلىزچە، خەنزۇچە قاتارلىق تىللردا
بولۇپ، كومپيۇتېر ئۆگىنىش ئارزۇسى بار ئەمما ئۇيغۇر تىلىدىن باشقا تىلنى بىلمەيدىغان كىشىلەرگە كومپيۇتېر ئىشلىتىشتە تىل
جەھەتتىكى توسالغۇ سەۋەبىدىن قىيىنچىلىق تۇغۇلدى. تىل قىيىنچىلىقىنى ھەل قىلىش ئۈچۈن نۇرغۇن كىشىلەر ھازىر مودا
بولۇۋاتقان مەشغۇلت سىستېمىسى ۋە ھەر خىل يۇمشاق دېتاللرنى يەرلىكلەشتۈرۈپ، ئۇيغۇرچە ئارايۈز بىلەن كەڭ ئىشلەتكۈچىلەرگە
سۇنۇپ، ئۇلرنىڭ تىل بىلمەسلىك تۈپەيلىدىن كومپيۇتېر ئىشلىتەلمەسلىكتەك قىيىنچىلىق مەلۇم دەرىجىدە ھەل قىلىندى. بۇنىڭ
بىلەن ئارايۈزى ئۇيغۇرچە بولغان يۇمشاق دېتاللر ئىشلەتكۈچىلەرگە زور قۇليلىقلرنى ئېلىپ كەلدى.
ئەڭ دەسلەپتە ئادەتتىكى ئىشلەتكۈچىلەرگە تونۇشلۇق بولغان مەشغۇلت سىستېمىلىرىدىن ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىنىپ
يەرلىكلەشتۈرۈش ئىلىپ بېرىلغان سىستېما مىكروسوفت شىركىتىنىڭ WindowsXP مەشغۇلت سىستېمىسى بولۇپ ، ئارايۈزى
بىلىك-ئىنتىل تەرجىمە گۇرۇپپىسى تەرىپىدىن ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىنىپ تارقىتىلغان. بۇ سىستېمىدا ئۆز نۆۋىتىدە يېزىق ۋە
ئارايۈز كۆرۈنۈشى ئوڭدىن سولغا توغرىلىنىپ ئۇيغۇر ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ تىل ئىشلىتىش ئادىتىگە ليىقلشتۇرۇلدى.
يۇقىرىقىغا ئوخشاش سودا خاراكتېرىدىكى يۇمشاق دېتالنى ئۇيغۇر تىلىدا يەرلىكلەشتۈرۈش ئىلىپ بېرىش ، شۇ يۇمشاق دېتال
ئىشلەپچىقارغۇچىنىڭ قوللىشىغا ئېرىشمىگەن ئەھۋال ئاستىدا ئىلىپ بېرىش بىرقەدەر مۈشكۈل بولۇپ، بۇ خىل ئامىل ۋە يۇمشاق
دېتال شىركەتلىرىنىڭ بىزدىكى بازارغا كۆز تىكمەسلىكى كۆپلىگەن نادىرى يۇمشاق دېتاللرنى ئۆز ئانا تىلىمىزدا ئىشلىتەلمەسلىكتەك
ئەھۋالنى شەكىللەندۈردى، سودا خاراكتېردىكى يۇمشاق دېتاللرنىڭ بۇ جەھەتتىكى ئىسكەنجىسىدىن قۇتۇلۇپ يۇمشاق دېتاللرنى
ئۆز ئانا تىلىمىزدا ئىشلىتىش ئۈچۈن كەڭ ھەۋەسكارلر ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتالغا دىققەت قىلىشقا باشلىدى.
ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتال ھەققىدە قىسقىچە چۈشەنچە.
ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتال(OSS) بولسا مەنبە كودىنى ئىشلىتىشكە بولىدىغان، ئىگىدارچىلىق قىلغۇچى مەلۇم دەرىجىدىكى
ھوقۇقلرنى ساقلپ قىلىش بىرگە ئوچۇق مەنبە كېلىشىمى ئاستىدا، ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ ئۆگىنىش ، ئۆزگەرتىش ، يۈكسەلدۈرۈش
شۇنداقل يۇمشاق دېتال سۈپىتىدە قايتا ئېلن قىلىشىغا يول قويۇلغان يۇمشاق دېتاللرنى كۆزدە تۇتىدۇ. بىزگە تونۇشلۇق بولغان
ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتاللردىن Linux ,LibreOffice,OpenOffice, Firefox, Wordpress قاتارلىقلرنى تىلغا ئىلىپ ئۆتۈشكە
بولىدۇ.
ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتالنى ئىشلىتىشنىڭ ئەھمىيىتى.......................
بۇلردىكى ئەڭ چوڭ پەرق يەنىل ھەقلىق ۋە ھەقسىز، ئۆزگەرتىش جەھەتتىكى بېرىلگەن ئەركىنلىك دەرىجىسىدە دەپ ئېيتىشقا بولىدۇ.
سودا خاراكتېردىكى يۇمشاق دېتاللر ئىشلىتىش جەھەتتە ئىشلەتكۈچىلەرگە ئىنتايىن قۇليلىقلرنى ئىلىپ كەلسىمۇ ، سېتىلىش
باھاسىنىڭ يۇقىرىلىقى بىلەن ئادەتتىكى ئىستېمالچىلرغا ئىقتىسادى بىسىم ئىلىپ كۈلىدۇ. بۇ نەشر ھوقۇقىغا يۈكسەك ئەھمىيەت
بېرىدىغان تەرەققىي قىلغان ئەللەردە تېخىمۇ ئۆز ئەكسىنى تاپقان، ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتال گەرچە ئىشلىتىش جەھەتتە بەزى
قۇليسىزلىقلرنى ئىلىپ كەلسىمۇ ، پۈتۈنلەي ھەقسىز ۋە ئۆزىگە ماسلشتۇرۇپ ئۆزگەرتكىلى بولىدىغان ئالھىدىلىكى بىلەن كۆپىنچە
ئىستېمالچىلر بۇ ئىشلىتىش جەھەتتىكى قۇليسىزلىقلرغا يول قويىدۇ.
بىزدە ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتال بىلەن سودا خاراكتېردىكى يۇمشاق دېتالدىكى ئەڭ چوڭ پەرقنىڭ بىرى بولغان ھەقسىز ۋە
ھەقلىق بولۇش ئۆز ئەكسىنى تاپمىغان ، بۇنىڭ ئاساسى سەۋەبلىرىدىن بىرى بولسا سودا خاراكتېردىكى يۇمشاق دېتالنىڭ ئىجازەتسىز
كۆپەيتىلىپ ئەرزان باھادا تۆكمە قىلىپ سېتىلىشى ، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا بۇ بىزنىڭ ئانا تىلىمىزدىكى يۇمشاق دېتاللر
تەرەققىياتىغىمۇ ئېغىر دەرىجىدە تەسىر كۆرسىتىۋاتقان ئامىللردىن بىرى ھېسابلىنىدۇ. بىز بۇ جەرياندا يول قويغىنىمىز بولسا بولسا ئۆز
تىلىمىزدىكى يۇمشاق دېتالنى ئىشلەتمەسلىكتىن ئىبارەت يەنى ئانا تىلىمىزدىكى يۇمشاق دېتاللرنىڭ تەرەققىياتىنى ئاستىلىتىپ
قويىدىغان تەرىپى.
تۆۋەندە ھازىرغا قەدەر ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىنغان ھەم ئىشلىتىلىپ كېلىنىۋاتقان بىر قىسىم ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتال
ئۈستىدە توختىلىپ ئۆتىمىز.
ئىشخانا يۈرۈشلۈك دېتاللىرىدىن دۇنيادىكى نۇرغۇن تىللردا ئاشكارا تارقىتىلىدىغان OpenOffice نىڭ X.3 نەشرىدىن باشلپ
ئۇيغۇر تىلىنى تولۇق قوللشقا ئېرىشكەن بولۇپ ھەمدە ئارايۈزى پۈتۈنلەي ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىنىپ، ئۇيغۇرچە ھەقسىز ئىشخانا
يۈرۈشلۈك دېتالىنىڭ يوق بولۇش تارىخىغا خاتىمە بېرىلدى. ئۇيغۇر ئىشلەتكۈچىلەر ئۆز ئانا تىلىدىكى ئارايۈزدە ئۆزىنىڭ ئىشخانا
ئىشلىرىنى كومپيۇتېردا بىمالل بىر تەرەپ قىلليدىغان بولدى.
2010-يىلىدىكى Oracle شىركىتىنىڭ Sun Microsystem شىركىتىنى سىتۋىلىشى بىلەن مەيدانغا كەلگەن OpenOffice بىلەن
مەنبەداش بولغان يەنە بىر ئىشخانا يۈرۈشلۈك دېتالى LibreOffice نىڭ 3.3 نەشرىنىڭ ئارايۈزىمۇ تولۇق تەرجىمە قىلىنغان.
يۇقىرىقى ئىككى خىل ئىشخانا يۈرۈشلۈك دېتالى ھازىر دۇنيادا ئىشلىتىلىۋاتقان مەشغۇلت سىستېمىلىرىدىن ،Windows، Linux
MacOS مەشغۇلت سىستېمىلىرىنىڭ 32 خانىلىق ۋە 64 خانىلىق نەشرلىرىدە بىمالل ئىجرا قىلىنىدىغان بولۇپ، ئۇيغۇر كومپيۇتېر
ئىشلەتكۈچىلەرگە ئىشخانا يۈرۈشلۈك دېتالىنى ئۆز تىل-يېزىقىدا تاللپ ئىشلىتىش پۇرسىتى بىلەن تەمىنلىدى.
يۇقىرىقى سىستېما ۋە ئىشخانا يۈرۈشلۈك دېتاللىرىدىن باشقا ئادەتتە كۆپ ئىشلىتىلىدىغان يۇمشاق دېتاللردىن نۇرغۇنلىرى ئۇيغۇر
كومپيۇتېر ئىجادكارلىرى تەرىپىدىن ئۇيغۇر تىلىغا تەرجىمە قىلىنغان بولۇپ ، بۇ دېتاللرنىڭ ئىگە تەرەپ قوللشقا ئېرىشىپ
ئىشلىتىلىۋاتقانلىرىمۇ خېلى كۆپ.بۇلردىن، توركۆرگۈلەردىن Firefox، Google Chrome، ھەقسىز لۇغەت دېتالى Lingoes،
يۇمشاق دېتال چۈشۈرۈش دېتالى BitComet، Emule، ئارخىپ دېتالى 7zip، تەرجىمە ياردەمچىسى Poedit قاتارلىقلرنى تىلغا ئىلىپ
ئۆتۈشكە بولىدۇ.
...................
يېقىندا تەرجىمە قىلىنغانلردىن ھازىر يانفوندا كەڭ ئىشلىتىلىۋاتقان،ئىشلەتكۈچلەر تەرىپىدىن ئالقىشلىنىۋاتقان گۇگىل
(Google) شىركىتىنىڭ يانفون مەشغۇلت سىستېمىسى ئاندىرويىد (Android) ئۇيغۇر كومپيۇتېر ئىجادىيەتچىلىرى تەرىپىدىن
ئۇيغۇرچە تەرجىمە قىلىنىپ دەسلەپكى قەدەمدە ئۇيغۇرچىنى قوللشقا ئېرىشكەن بولۇپ، دەسلەپكى قەدەمدە مەھسۇلتلىشىپ ئۇيغۇر
ئىشلەتكۈچىلەر ئەقلىي ئىقتىدارلىق تېلېفون ۋە پەد ئىشلىتەلەيدىغان بولدى.
يان تېلېفون سىستېمىلىرىدىن http://www.cyanogenmod.com دىكى رۇم ھۆججىتىنى تەرجىمە قىلىش ئاساسىدا يەرلىك
ئۇچۇرلرنى قوشۇپ يېڭىدىن رۇم ھۆججىتى ياسالغان بولۇپ ئۇلر ئاساسلىقى HTC-HD2،LG P920،Google،Nexus
، One،Samsung-Vibrant،MOTO defy me525 (mb525)،MOTO defy me525+ (mb525+) mb526، 华为 U8800
sony تېلېفوننىڭ سىستېمىسى 2.2 دىن يۇقىرى بولغان يانفونلىرى، تاختا كومپيۇتېرلردىن SamsungP1000 قاتارلىقلردىن
ئىبارەت بولۇپ ، ئۇندىن باشقا ئۇيغۇر تىلىنى ئىگە تەرەپتىن قولليدىغان ھۆججەت باشقۇرۇش دېتالى Open intents file manager
ۋە قول چىراغ پروگراممىسى ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىنغان بولۇپ ھازىر گۇگىلنىڭ يۇمشاق دېتال بازىرىدىن چۈشۈرۈپ ئىشلەتكىلى
بولىدۇ.
...................
يۇقىرىقىلردىن باشقا دۇنياغا داڭلىق بولغان ئوچۇق كودلۇق مەشغۇلت سىستېمىسى Linux سىستېمىسىنىڭ بىر تۈرى بولغان
Ubuntu Linux مۇ ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىنىۋاتقان بولۇپ، بۇ مەشغۇلت سىستېمىسىمۇ ئوچۇق كودلۇق بولۇش سۈپىتى بىلەن
ھەر قانداق ئىشلەتكۈچى خالىغانچە كومپيۇتېرىغا ئورنىتىپ ئىشلىتەلەيدۇ، بۇ سىستېما دۇنيادىكى نۇرغۇن تىللردا ھەرخىل ئارايۈز
كۆرۈنۈشىدە كەڭ تارقالغان سىستېمىلرنىڭ بىرى. كۆپلىگەن Linux مەشغۇلت سىستېمىلىرى ئىچىدە ئەڭ ئالقىشقا
ئېرىشىۋاتقانلىقىدىن بىرى ئۇبۇنتۇ (Ubuntu) بولۇپ، ئۇنىڭ Gnome ئاساسىدىكى ئارايۈزى 90% تەرجىمە قىلىنغان
بولۇپ(ئابدۇشۈكۈر ئابدۇرېشىت ئەپەندى تەرىپىدىن 2005-يېلى ئۇيغۇرچىلشتۇرۇلغان) ، بۇنىڭ بىلەن ئۇيغۇر
ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ ئۆز تىل-يېزىقىدا ئەڭ مودا مەشغۇلت سىستېمىلىرىنى ئىشلىتىش ئىمكانىيىتى تۇغۇلدى. بۇ مەشغۇلت
سىستېمىسىمۇ ئۇيغۇر ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ تىل ئىشلىتىش ئادىتىگە ليىقلشتۇرۇلغان بولۇپ، ئىنتېرنېت ئىشلىتەلەيدىغان ھەر
قانداق ئىشلەتكۈچى تورىدىن ھەقسىز چۈشۈرۈپ، كومپيۇتېرىغا ئورنىتىپ ياكى نۇر دىسكىغا ئويۇپل كومپيۇتېرغا ئورناتماي تۇرۇپمۇ
بىمالل ئىشلىتەلەيدۇ. ھازىرقى ئەڭ يېڭى نەشرى 12.04 بولۇپ2012-يىلى 4- ئاينىڭ 26-كۈنى ئېلن قىلىنغان، بۇ نەشرىنىڭ
تەرجىمىسى 96% تاماملنغان بولۇپ، ياردەم ئۇچۇرىدىن باشقا ھەممە ئۇچۇرلر ئاساسى جەھەتتىن تەرجىمە قىلىنغان. تۆۋەندە
ئۇبۇنتۇ لىنۇكىس(Ubuntu Linux) سىستېمىسىنىڭ تەرجىمىسى توغرىسىدا تەپسىلىي توختىلىپ ئۆتىمىز.
Ubuntu Linux نىڭ ئۇيغۇرچىسى توغرىسىدا .
يۇقىرىدا تىلغا ئىلىپ ئۆتكەندەك ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىنغان ۋە قىلىنىۋاتقان يۇمشاق دېتاللر ئىچىدە تەرجىمە كۆلىمى جەھەتتە
ۋە تەرجىمىگە سەرپ قىلىنغان ۋاقىت جەھەتتە ئەڭ زور سالماقنى ئىگىلەيدىغان ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتالنى ئۇبۇنتۇ
لىنۇكس( Ubuntu Linux ) سىستېمىسى دەپ ئېيتىشقا بولىدۇ.
ئۇبۇنتۇ لىنۇكس( Ubuntu Linux ) بولسا Canonical شىركىتىنىڭ باشچىلىقىدا ئىچىش ئىلىپ بېرىلىۋاتقان ئۈستەل يۈزى
قوللىنىشچانلىقنى ئاساس قىلغان GNU/Linux مەشغۇلت سىستېمىسى، ئۇنىڭ ئىسمى جەنۇبى ئافرىقا زۇلۇ تىلى ياكى خاۋسا
تىلىدىكى‹ubuntu› سۆزىدىن كەلگەن، مەنىسى بولسا ‹ئادىمىيلىك›، ‹باشقىلرنىڭ مەۋجۇتلۇقى دەل مېنىڭ مەۋجۇتلۇقۇم›.
Ubuntuبولسا Debian نىڭ تارقاتقان نۇسخىسى ۋە GNOME نىڭ ئۈستەل يۈزى مۇھىتى ئاساسىغا قۇرۇلغان بولۇپ، Debian
بىلەن ئوخشىمايدىغان يېرى بولسا ئۇ ھەر 6 ئايدا بىر قېتىم يېڭى نۇسخىسىنى تارقىتىدۇ. ئادەتتىكى ئۈستەل يۈزى قوللىنىشچان
نۇسخىسى 18 ئايلىق قوللشقا ئېرىشەلەيدۇ. LST نۇسخىسىنىڭ ئۈستەل يۈزى نۇسخىسى 3 يىللىق مۇلزىمېتىر نۇسخىسى 5 يىللىق
تېخنىكا قوللىشىغا ئېرىشەلەيدىغان بولۇپ ، بۇ قېتىم ئېلن قىلىنغان LTS 12.04 نەشرنىڭ ئۈستەل يۈزى ۋە مۇلزىمېتىر
نۇسخىسىنىڭ ھەر ئىككىلىسى 5 يىللىق تېخنىكا قوللىشىغا ئېرىشىدۇ. Ubuntu نىڭ نىشانى بولسا ئەركىن ئىشلىتىلىدىغان
يۇمشاق دېتاللرنى ئاساس قىلىپ ئادەتتىكى ئابونتلر ئۈچۈن ئەڭ يېڭى، ھەم ئەڭ تۇراقلىق بولغان مەشغۇلت سىستېمىسىنى تۈزۈپ
چىقىش بولۇپ ھازىرغا قەدەر ئېلن قىلىنغان لىنۇكىس سىستېمىلىرى ئىچىدە شەخسلەر تەرىپىدىن ئەڭ ئالقىشلنغان شۇنداقل
دۇنيادىكى نۇرغۇن تىللرغا تەرجىمە قىلىنغان مەشغۇلت سىستېمىسى ھېسابلىنىدۇ.
ئۇبۇنتۇ سىستېمىلىرى شەخسلەر تەرىپىدىنل ئالقىشلنغان مەشغۇلت سىستېمىسى بولۇپل قالماي، يەنە ئۆز نۆۋىتىدە
كارخانىلرنىڭ مۇلزىمېتىرلىرىدا قوللىنىپ كېلىنىۋاتقان ، شۇنداقل دىققىتىنى تارتىۋاتقان بىر سىستېما. بۇنى يېقىندا FaceBook
شىركىتى تەرىپىدىن 100 مىليون دوللرغا سېتىۋېلىنغان Instagram شىركىتىنىڭ مۇلزىمېتىر سۈپىتىدە ئۇبۇنتۇ لىنۇكىس
سىستېمىسىنىڭ 11.04 نەشرىنى قوللنغانلىقىنى مىسال قىلىپ ئىلىشقا بولىدۇ.
1. بۈگۈنگە قەدەر ئۇيغۇر تىلىغا تەرجىمە قىلىنىش ئەھۋالى .
ئۇبۇنتۇ سىستېمىسىنىڭ ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىنىشقا باشلنغان ۋاقىتنى 2008- يىلى 5-ئايدىن سۈرۈشتۈرۈشكە بولىدۇ.
بۇنىڭ تەپسىلتىنى ئۇيغۇر كومپيۇتېر ئىلمىي جەمئىيىتىنىڭ(UKIJ ) تور بېتىدە ئىلىپ بېرىلغان مۇنازىرە ئارقىلىق كۆرۋىلىشكە
(http://www.ukij.org/munber/viewt ... p;extra=&page=2) .بولىدۇ
ئۇنداقتا تۆت يىلغا يېقىن تەرجىمىسى داۋاملشقان بۇ سىستېمىنىڭ ئۇيغۇر تىلغا تەرجىمە قىلىنىش ئەھۋالى قانداق ، تۆۋەندە بۇ
توغرىسىدا توختىلىپ ئۆتىمىز.
ئۇبۇنتۇ سىستېمىسىنىڭ نۆۋەتتە(ئۇشبۇ ماتېرىيالنى تەييارلىنىۋاتقان ۋاقىتتا) ئېلن قىلىنغان ئەڭ يېڭى نەشرى Ubuntu 12.04
LTS بولۇپ Ubuntu تەرجىمە ستاتىستىكا بېتىدە كۆرسىتىلگەندەك دۇنيادىكى تىللر ئىچىدە 96 پىرسەنت تەرجىمە بىلەن 17-
ئورۇندا تۇرىدۇ. تۈركىي تىللر ئىچىدە ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدۇ دېسەكمۇ بولىدۇ.
بۇ سىستېمىنىڭ تەرجىمە ۋە تەرجىمە جەريانىدا ئىشلەنگەن خىزمەتلەر ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتالنى تەرجىمە قىلىش ۋە ئىچىشقا
ۋەكىللىك قىلليدۇ.
---------
مەيلى قانداق مەشغۇلت سىستېمىسى بىلەن ئۇچراشقان ئادەم بولسۇن بىر مەشغۇلت سىستېمىسىنى بىر تىلغا تولۇق تەرجىمە
قىلىشنىڭ ئۆزى قانچىلىك قان-تەر ئەجىر ، ۋاقىت تەلەپ قىلىدىغانلىقنى تەسەۋۋۇر قىلىش ئانچە قىيىنغا توختىمايدۇ. بۇ
سىستېمىنىڭ تەرجىمىسىنى مەلۇم بىر شەخس ئۆزى يالغۇز روياپقا چىقىرىش ئەمەلىيەتتىن بەكل يىراق. بۇنداق بىر چوڭ تىپتىكى
مەشغۇلت سىستېمىنىڭ بىر تىلدا روياپقا چىقىرىشتا شۇ تەرجىمە گۇرۇپپىدىكى كىشىلەرنىڭ سانى ، ئاكتىپچانلىقى ، ئىزچىللىقى
بىلەن ئىنتايىن زىچ مۇناسىۋەتلىك بولىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە، ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتالنىڭ ئالھىدىلىكىدە توختالغاندەك،
ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتالنىڭ يېڭىلىنىشى تىز بولىدىغان بولۇپ ، مۇناسىۋەتلىك كىشىلەرنىڭ بۇ ئۆزگىرىشلەرگە
ماسلىشاليدىغان بولۇشىنى تەلەپ قىلىدۇ.
تۆۋەندە بىز ئۇبۇنتۇنى ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىش جەريانىدا ، ئۇبۇنتۇ سىستېمىسى ۋە ھەرقايسى يۇمشاق دېتاللرنىڭ تىل
بولىقىنى تەرجىمە قىلىش ئۈچۈن ئىشلىتىلگەن LaunchPad دىكى ئۇبۇنتۇ ئۇيغۇر تەرجىمە گۇرۇپپىسىغا
(Ubuntu Uyghur Translation Group) ئەزا بولغان كىشى سانى ۋە تەرجىمە ئەھۋالى قاتارلىق ئۇچۇرلر ئارقىلىق ئۇبۇنتۇ ئۇيغۇر
تەرجىمە گۇرۇپپىسىنىڭ نۆۋەتتىكى ئەھۋالى بىلەن قىسقىچە تونۇشۇپ ئۆتىمىز.
LaunchPad دېگەن ئاتالغۇغا بولغان ئىزاھات: LaunchPad بولسا ئۇبۇنتۇ سىستېمىسىنى ئىچىشنى مەقسەت قىلغان ، يۇقىرى
ئېقىم(Upstreem ) بىلەن بولغان باغلىنىشى يۇقىرى بولغان، يۇمشاق دېتالدىكى يېتەرسىزلىكىنى مەلۇم قىلغىلى بولىدىغان ، ئۆزئارا
سوئال جاۋاب ئىلىپ بېرىشقا ، شۇنداقل يۇمشاق دېتالنىڭ تىل بولىقىنى توردا بىۋاسىتە ياكى تەرجىمە قىلىنغان تىل بولىقىنى
بىۋاسىتە يۈكلەشكە بولىدىغان ئىقتىدار سەپلەنگەن تۈر (Project) باشقۇرۇش سۇپىسىدىن ئىبارەت.
Launchpad.net دە ئۇبۇنتۇ سىستېمىسىنى تەرجىمە قىلىش ئۈچۈن ئۇبۇنتۇ ئۇيغۇر تەرجىمە گۇرۇپپىسى
ئۇيغۇرئېدىت(UyghurEdit) ئىجادىيەتچىسى غەيرەت توختى كەنجى ئەپەندى تەرىپىدىن 2008 -يىلى 5 -ئاينىڭ 24-كۈنى
قۇرۇلغان بولۇپ، قۇرۇلۇپ تاكى ھازىرغا قەدەر بۇ گۇرۇپپىغا قاتناشقان ئەزالر سانى 84 ئادەم بولۇپ بۇلرنىڭ ئىچىدە ھازىر ئاكتىپ
ھالەتتىكى ئەزالر 61 ئادەم ، بۇ جايدىكى ئاكتىپ(Active) دېگەن سۆز،61 ئادەمنىڭ ھەممىسى ئاكتىپ ھالدا تەرجىمە ئىشلىرى
بىلەن مەشغۇل بولۇۋاتىدۇ دېگەنلىك ئەمەس، سىستېمىدا بېكىتىلگەن ئەزالىق ئىناۋەتلىك ۋاقىتنىڭ توشمىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ.
Launchpad.net دىكى ئۇبۇنتۇ تەرجىمىسىدە كۆرسىتىلگەن 230 تىلغا يېقىن تىلىنىڭ ئىچىدە فىرانسۇزچە تەرجىمە
گۇرۇپپىسىدىكى تۆھپە قوشقان ئەزا(contributor ) سانى ئەڭ كۆپ يەنى 1510 كىشى ئۇنىڭدىن كېيىنكىسى ئىسپانىيە تىلى بولۇپ
1413 كىشى … ئۇيغۇرچە تەرجىمە گۇرۇپپىسى بولسا تۆھپە قوشقان كىشى سانى 70 ئادەم بىلەن 230 تىل ئىچىدە 60-ئورۇندا
تۇرىدۇ.
يۇقىرىقى سانلىق مەلۇماتتىن تۆھپىكارلر سانى جەھەتتە ئانچە ئۈستۈنلۈككە ئىگە ئەمەسلىكىنى كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇ.نۆۋەتتە ئېلن
قىلىنغان LTS 12.04 نەشرنىڭ ئۇيغۇرچە تەرجىمىسىنىڭ تەرجىمە قىلىنغان باشقا تىللر بىلەن بولغان سېلىشتۇرمىسىدا ئالدىنقى
20 تىلىنىڭ ئىچىدىن ئورۇن ئىلىشىدىن 2008 يىلدىن تارتىپ تاكى ھازىرغىچە بۇ گۇرۇپپىدىكى تەرجىمە ئۈچۈن ئىزچىل
تىرىشىۋاتقان قېرىنداشلرنىڭ بۇنىڭ ئۈچۈن قانچىلىك ئەمگەك سىڭدۈرگەنلىكىنى ، شۇنداقل بۇنىڭدىن كىيىن قىلىشقا تېگىشلىك
ئىشلرنىڭمۇ زور دەرىجىدە بارلىقىنىمۇ تەسەۋۋۇر قىلىشقا بولىدۇ.
Ubuntu.3 سىستىېمىسى توغرىسىدىكى تەشۋىقات.
Ubuntu.3 سىستىېمىسى توغرىسىدىكى تەشۋىقات.
ئۇيغۇرچە ئۇبۇنتۇ سىستېمىسى توغرىسىدىكى تەشۋىقات ئىشلىرىنى دەسلەپكى مەزگىللەردە ئۇيغۇر كومپيۇتېر ئىلمىي
جەمئىيىتىنىڭ تور بىتى ۋە بىلىك تور بېكىتىدىن سۈرۈشتۈرۈشكە بولىدۇ. بۇ تور بېكەتلىرىدە ئۇبۇنتۇنى تېما قىلغان ھالدىكى
مۇنازىرە ۋە ئۇبۇنتۇ سىستېمىسىنى چۈشەندۈرۈش مەزمۇن قىلىنغان سەھىپىدە ياكى تارقاق يوللنغان تېمىلرنى ئاساس قىلغان
بولۇپ بۇ تور بېكەتلەرنىڭ زىيارەتچىسى كۆپ بولۇش قاتارلىق ئالھىدىلىكلىرى ئۇبۇنتۇدىكى تەرجىمە ئىشلىرىنى مۇنازىرە قىلىش ،
تېخنىكىلىق مەسىلىلەرنى بىر تەرەپ قىلىشتا ئۆز رولىنى تاپتى، شۇنداقل ئەھمىيىتىمۇ زور بولدى .
بۇنىڭدىن باشقا يەنە بەزى تور بەتلەردە چۈشەندۈرۈش خاراكتېردىكى مەزمۇنلرنى تېپىشقىمۇ بولىدۇ. بىر قەدەر تەپسىلىي
مەزمۇننى ئۆز ئىچىگە ئالغان تور بەتلەردىن غەيرەت توختى كەنجى ئەپەندى تەرىپىدىن قۇرۇلغان كەنجىسوفت بىتى ۋە بەختىيار
غولم ئەپەندى تەرىپىدىن قۇرۇلغان ugubuntu (ئۇيغۇر ئۇبۇنتۇ uyghur ubuntu نىڭ قىسقارتىلمىسى) بېتىنى تىلغا ئىلىپ
ئۆتۈشكە توغرا كىلىدۇ. كەنجى سوفت تور بېكىتىدە(http://kenjisoft.homelinux.com ) ئۇبۇنتۇنىڭ تەرجىمىسى توغرىسىدا
مەخسۇس سەھىپە ئېچىلغان بولۇپ ئاساسلىقى تەرجىمىگە مۇناسىۋەتلىك بولغان مەزمۇنلر قويۇلغان. ugubuntu
www.ugubuntu.com) )دە بولسا ئۇبۇنتۇنى چۈشەندۈرۈشتىن تارتىپ ، ئۇبۇنتۇ سىستېمىسى توغرىسىدىكى دەرسلىك، تېخنىكىلىق
مەسىلىلەر ئۈستىدىكى سوئال-جاۋاب قاتارلىق ئۇبۇنتۇ توغرىسىدا بىر قەدەر مول بولغان مەزمۇن قويۇلغان بولۇپ، ئۇيغۇر تىلىدىكى
ئۇبۇنتۇ توغرىسىدا ئەڭ كۆپ مەزمۇن قويۇلغان ، ئۇبۇنتۇنى ئۇيغۇر خەلقىگە تېخىمۇ ئىلگىرىلەپ تونۇشتۇرۇشتا كۆپ كۈچ چىقارغان
تور بېكەتلەرنىڭ بىرى دەپ قاراشقا بولىدۇ. بۇلردىن باشقا مەخسۇس ئۇبۇنتۇ لىنۇكىس سىستېمىسىنى تېما قىلغان ئاساستا نۆۋەتتە
ئەخمەتجان ئەپەندى تەرىپىدىن(تەخەللۇسى ئۇچقۇن) ياسىلىۋاتقان تور بېكەتتىن uyghurix بار.(www.uyghurix.org)
-----------------
Ubuntu. 4 سىستېمىسىنىڭ تەرجىمە جەريانىداقوللىنىلغان ئۇسۇللار.
ئۇبۇنتۇ لىنۇكىس سىتىمىسىنىڭ تەرجىمىسى ئوخشاش بولمىغان كىشىلەر تەرپىدىن ئوخشاش بولمغان ئورۇندا ئىلىپ بىرىلۋاتقان
بولۇپ ، بۇ جەرياندا ئاتالغۇلردىكى بىرلىكنى ساقلش ۋە تەرجىمە ئۈنمىنى ئاشۇرۇشتا ھازىرغا قەدەر بىر قىسم ئۇسۇللر قوللىنىپ
كىلنىۋاتىدۇ. بۇ توغرىسىدا قىسقىچە توختۇلۇپ ئۆتۈلمىز.
1.ئاتالغۇدا بىرلىكنى ساقلش.
ھازىرغا قەدەر تەرجىمە قىلىش جەريانىدا يولۇققان بەزى مەسىلىلەرنى ھەل قىلىشتا قوللىنىلغان ئۇسۇللر تەرجىمىنىڭ ئۈنۈمىنى
ئاشۇرۇپ ، ئۇنىڭ تاماملىنىشى سۈرئىتىگە ۋە سۈپىتىدە مەلۇم دەرىجىدە ئىلگىرىلىتىش تەسىرىنى ئىلىپ كەلدى دەپ قاراشقا بولىدۇ.
ئۇنىڭ بىرى ئۇبۇنتۇنى تەرجىمە قىلىش جەريانىدا ئۇچۇرغان يېڭى ئاتالغۇلرنى قانداق بىر تەرەپ قىلىش، ئاتالغۇلرنىڭ ئۇبۇنتۇ
دائىرىسىدە بىرلىكىنى قانداق ساقلشتا قوللىنىلغان ئۇسۇل بولۇپ يەنى كەنجى سوفت بېكىتىدىكى‹ ئۇيغۇر بىرلىككە كەلگەن
كومپيۇتېر ئاتالغۇلىرى› تور بەت سىستېمىسى بولۇپ . بۇنىڭدا ئاساسلىقى تەرجىمە جەريانىدا يولۇققان يېڭى ئاتالغۇلرنى
تىزىمليدىغان ئىقتىدار تەمىنلەنگەن ، باشقىلر يولۇققان يېڭى ئاتالغۇلرنى تىزىملنغان ئۇچۇرلرغا ئاساسەن ئىزدەپ ئاتالغۇ
تىزىملىتىلغان بولسا شۇ ئاتالغۇنى ئىشلىتىش بولمىسا يېڭىدىن تىزىملپ قويۇش دېگەندەك ئىقدىدارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
(http://kenjisoft.homelinux.com/atalghu/index.php ) گەرچە ئىقتىدار جەھەتتىن بەك مۇكەممەل بولمىسىمۇ ئاتالغۇلرنىڭ
بىرلىككە كېلىشىدە مەلۇم دەرىجىدە رول ئويناۋاتىدۇ.
--------------
2.تەرجىمە قۇرالى
تەرجىمە قورالى سۈپىتىدە ، غەيرەت توختى كەنجى ئەپەندى تونۇشتۇرغان ۋە ئۇيغۇرچىغا ماسلشتۇرغان OmegaT (
http://www.omegat.org ) دېتالى بار بولۇپ ، بۇنىڭ ئىشلىتىلىش ئۇسۇلى كەنجى سوفت بېكىتىدە تەپسىلىي تونۇشتۇرۇلغان.
تۆۋەندە بۇ دېتالنىڭ ئالھىدىلىكى توغرىسىدا قىسقىچە توختىلىپ ئۆتىمىز.
نۇرغۇن ھۆججەتنى بىرل پروجېكىت ئىچىدە بىر تەرەپ قىلليدۇ(تەرجىمە قىلىشقا ياردەمدە بولىدۇ)
TMX )Translation Memory eXchange) تەرجىمە خاتىرىسى فورماتىدىكى ھۆججەتلەرنى قولليدۇ ۋە ھاسىل قىلليدۇ.
Unicode نى قولليدۇ، يېزىش يۆنىلىشى ئوڭدىن سولغا بولغان يېزىقلرنىمۇ كۆرسىتەلەيدۇ.
ئىمل تەكشۈرۈش ئىقتىدارى بار(ئۇيغۇرچىنى ھازىرچە تەكشۈرەلمەيدۇ).
Google Translate بىلەن چېتىشاليدۇ.
تۆۋەندىكىدەك كۆرسىتلگەن ھەر خىل ھۆججەت فورماتلىرىنى قولليدۇ.
HTML ، XHTML
Microsoft Office 2007 XML
Ubuntu. 4 سىستېمىسىنىڭ تەرجىمە جەريانىدا قوللىنىلغان ئۇسۇللر.
ھۆججەتلىرى OpenOffice.org/StarOffice
XLIFF
MediaWiki (Wikipedia)
ئادەتتىكى تېكىست ھۆججىتى
PO ۋە POT(ھەر خىل پروگراممىلرنىڭ تىل ھۆججىتى)
.*property ھۆججىتى(java پروگراممىلىرىدىكى تىل ھۆججىتى)
ئەڭ چوڭ ئالھىدىلىكى بولسا مۈجمەل ئىزدەش ئىقتىدارى بولۇپ، تەرجىمە قىلىنىدىغان بۆلەككە ئەڭ يېقىن كېلىدىغان
تەرجىمىنى \"تەرجىمە خاتىرىسى\" دىن ئىزدەپ تېپىپ كۆرسىتىپ بېرىدۇ. كۆرسۈتۇپ بىرىلگەن تەرجىمە مەزمۇنىدىن پايدىلىنىپ
ئوخشىشىپ كىتىدىغان مەزمۇنلرنى تىزل تەرجىمە قىلىش مەقسىتىگە يىتەلەيمىز.
دېتال بىلەن بىرلىككتە ئانا تىلىم لوغىتىنى سۆز ئامبىرى قىلىپ ئىشلتىشكە بولدىغان بولۇپ ، تەرجمە جەرياندا سۆز ئامبىرىدا بار
بولغان ئاتالغۇلرغا يوللۇققاندا OmegaT دېتالى سىزگە بۇ ئاتالغۇلرنىڭ تەرجىمىسنى ئاپتوماتىك ھالدا كۆرسىتىپ بىرىدۇ.
Ubuntu. 4 سىستېمىسىنىڭ تەرجىمە جەريانىدا قوللىنىلغان ئۇسۇللر.
OmegaT دېتالىدىن كۆرنۈش.
--------------
Ubuntu. 4 سىستېمىسىنىڭ تەرجىمە جەريانىدا قوللىنىلغان ئۇسۇللار.
OmegaT دېتالنىڭ يۇقىرىقىدەك ئالھىدىلىكلىرى تەرجىمە خىزمىتىنىڭ ئىش ئۈنۈمىنى ئاشۇرۇشتا رولى چوڭ بولۇپ بۇنىڭدىن
كىيىن تەرجىمە ئىشىدىمۇ بۇ يۇمشاق دېتالنى ئىشلىتىشنى تەشەببۇس قىلىمىز ھەمدە كەڭ ئىجادىيەتچى دوستلرنىڭ بۇ يۇمشاق
دېتالنى تېخىمۇ بېيىتىشقا كۈچ چىقىرىشىنى ئۈمىد قىلىمىز.يەنى ئۇيغۇرچە ئىمل تەكشۈرۈش ئىقتىدارىنى قوشۇش دىگەندەك
ئىقتدارنى قوشۇپ ، ئىگە تەرەپنىڭ قوللىشىنى قولغا كەلتۈرۈش دىگەندەك.
3.ئىمل تەرجىمىدە ئەڭ كۆپ كۈچ كېتىدىغان دىققەت قىلمىسا بولمايدىغان ھالقىنىڭ بىرى بولۇپ ، كۆپىنچە كىشىلىرىمىز ئىملغا
ئىشەنچ قىللماي تەرجىمە ئىشىغا قاتنىشىشقا جۈرئەت قىللمايدىغان ئەھۋال بار. ھازىر ئىملنى تۈزتۈشكە ياردەم بېرىدىغان ھەقسىز
يۇمشاق دېتاللر بار بولۇپ ، ئىمل تۈزىتىشتە ئۇيغۇر ئېدىت، يۇلغۇن تەھرىرلىگۈچ قاتارلىقلر ئىشلىتىلىۋاتىدۇ.
--------------
Ubuntu Linux. 5 سىستېمىسىنى تەرجىمە قىلىنىشتا ھازىرغا قەدەر
ساقلىنىۋاتقان مەسىلىلەر.
تۆۋەندە ئۇبۇنتۇ لىنۇكىس سىستېمىسىنىڭ تەرجىمە قىلىشتا ئۇچۇرغان قىيىنچىلىق ۋە نۆۋەتتە ھەل قىلىنىشقا تېگىشلىك بولغان
مەسىلىلەر ئۈستىدە توختىلىپ ئۆتىمىز.
1. ئۇبۇنتۇ لىنۇكىس سىستېمىسىنى تەرجىمە قىلىش جەريانىدا ئۇچۇرغان مەسىلىنىڭ ئالدىغا يەنىل ئادەم كۈچى مەسىلىسىنى تىلغا
ئىلىپ ئۆتمەي بولمايدۇ، سۆزلىنىپ ئۆتۈلگەندەك، تەرجىمىنىڭ تاماملىنىشىدا ئالدىنقى 20 -ئورۇننىڭ ئىچىگە كىرگەن تىلدا ، ئادەم
كۈچ جەھەتتىن ئەۋزەللىككە ئىگە دېگىلى بولمايدىغان بولۇپ ، گەرچە ئۇبۇنتۇنىڭ نۆۋەتتىكى ئېلن قىلىنغان نەشرنىڭ
تەرجىمسىنىڭ كۆپ قىسمى تاماملندى دەپ ئېيتالىساقمۇ ئىش بۇنىڭ بىلەن تۈگىگەنلىك يوق، 100 پىرسەنت تەرجىمە قىلىنىپ
بولغان تەقدىردىمۇ ، ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتالنىڭ يېڭىلىنىش سۈرئىتى تىز بولۇپ كۈندىن كۈنگە تەرەققىي قىلىپ يېڭى
ئىقتىدار شۇنداقل ئۇبۇنتۇ مەشغۇلت سىستېمىسى قولليدىغان يېڭى يۇمشاق دېتاللر بارلىققا كېلىپ تۇرىدۇ، تەرجىمىمۇ بۇ ھالەتكە
ماسلشماي، بىر ئېقىندا تۇرۇپ قالسا كەلگۈسىدە تەرجىمىسىنى 0 پىرسەنتكە چۈشۈپ قالمايدۇ دېگىلى بولمايدۇ. ھازىرقى ھالەتتە
ئۇبۇنتۇنىڭ ئۇيغۇرچە نەشرنى كەلگۈسىگە ئۇلشتۇرۇش تەسكە توختايدۇ.
بۇ مەسىلىنى ھەل قىلىش ئۈچۈن تەشۋىقاتنى كۈچەيتىشكە ئادەتتىكى ئىشلەتكۈچىلەرگە Windows سىستېمىلىرىدىن باشقا
سىستېمىلىرىنىڭمۇ ھاجىتىدىن ئىنتايىن ياخشى چىقىپ كىيەلەيدىغانلىقىنى، چەتئەل تىلى بىلسۇن ياكى بىلمىسۇن ھەرقانداق بىر
ئادەمنىڭ مۇشۇنداق تەرجىمە ۋە ئىچىش ئىشلىرىغا ئەركىن قاتنىشىپ ، ئۇيغۇرچە يۇمشاق دېتالنىڭ تەرەققىياتىغا بىر كىشىلىك
تۆھپە قوشاليدىغانلىقىنى بىلدۈرۈشكە توغرا كېلىدۇ.
تۆۋەندىكى مەزمۇن بولسا Launchpad دىكى ئۇبۇنتۇ ئۇيغۇرچە تەرجىمە گۇرۇپىسنىدىن ئىلىندى.
‹بۇ Ubuntu نى ئۇيغۇرچىلشتۇرۇشنى نىشان قىلغان گۇرۇپپىدۇر. سىزنىڭمۇ بۇ ئىشقا بىر كىشىلىك ھەسسە قوشۇشىڭىزنى ئارزۇ
قىلىمىز. بىز سىزگە ئېھتىياجلىق›
Ubuntu Linux. 5 سىستېمىسىنى تەرجىمە قىلىنىشتا ھازىرغا قەدەر
ساقلىنىۋاتقان مەسىلىلەر.
2.ھازىرغا قەدەر تەرجىمىدە ساقلنغان ئاتالغۇ شۇنداقل ئىمل جەھەتتىكى سادىر بولغان خاتالىقلرغا قارتا تۈزىتىش ئىلىپ بېرىشمۇ
بۇنىڭدىن كىيىن ھەل قىلىنمىسا بولمايدىغان مەسىلە. ئادەم كۈچى سەۋەبلىك تەرجىمىنىڭ پۈتۈن جەريانى ئارا يۈزنى كۆرۈپ
تۇرۇپ يەنى شۇ يۇمشاق دېتالنى بىر تەرەپتىن ئىشلىتىپ تۇرۇپ تەرجىمە قىلىش مۇمكىن بولمىغانلىقى ئۈچۈن ، يۇمشاق
دېتالدىكى ئاتالغۇ بىلەن ئىقتىدار ماس كەلمەسلىكتەك ئەھۋالمۇ مەۋجۇت.
بۇ مەسىلىنى ھەل قىلىش ئۇزۇن مۇددەتلىك خىزمەت بولۇپ ، كەڭ ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ مۇشۇنداق مەسىلىلەرنى بايقىغاندا
تەرجىمە گۇرۇپپىسىغا مەلۇم قىلىشىنى ۋە ياكى بىۋاسىتە تۈرتۈش ئىلىپ بېرىشى ئىنتايىن زۆرۈر. يىراق بولمىغان كەلگۈسىدە مەزكۇر
سىستېمىنى ئۇيغۇر تىلىدا ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ ئاتالغۇلردىكى مەسىلىلەرنى بايقىغاندا مەلۇم قىلىدىغان تور بەت سىستېمىسى بىلەن
تەمىن ئېتىشنى پىلنلۋاتىمىز.تەرجىمە خىزمىتىگە قاتنىشىدىغانلر كۆپەيسە ئىمل تۈرتۈش ئىشىنىمۇ مەخسۇس قول تۇتۇپ ئىشلەش
ئارقىلىق ھەل قىلىپ كەتكىلى بولىدۇ.
3.بىۋاسىتە ئىچىش ئىشلىرىغا قاتنىشىدىغانلرنىڭ ئاز بولۇشمۇ مەسىلىنىڭ بىر قىسمى. تېخنىكىلىق جەھەتتىن يۇمشاق دېتال
ئاچقۇچى تەرەپ بىلەن بىۋاسىتە ئالقە قىلىپ ئۇيغۇر تىلدا ئىشلەتكەن ۋاقىتتىكى يۈز بەرگەن مەسىلىلەرنى يەتكۈزىدىغان ، ھەمدە
بۇنى ھەل قىلىشقا بىۋاسىتە قاتنىشىش ئىقتىدارى بولغان ئىجادىيەتچىلەرنىڭ ئاكتىپ ھالدا بۇ ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتالنىڭ
ئىچىش ئىشلىرىغا قاتنىشى تولىمۇ زۆرۈر.
بولۇپمۇ كومپيۇتېر كەسپىدە ئوقۇۋاتقان ئوقۇغۇچىلرنىڭ ۋە تەتقىقاتچىلرنىڭ بۇ جەھەتتە ئاكتىپ رول ئوينىشى ئىنتايىن زۆرۈر،
كومپيۇتېر كەسىپتە ئوقۇۋاتقانلرنىڭ ئىمكان يار بەرسە بۇ جەھەتتىكى ساقلىنىۋاتقان مەسىلىلەرنى ئۆز تەتقىقات تېمىسى قىلىپ
تاللپ ئۇيغۇر كومپيۇتېر ساھەسىگە ئۆز ھەسسىنى قوشۇشىنى تولىمۇ ئۈمىد قىلىمىز.
4.ئوچۇق مەنبە كودلۇق يۇمشاق دېتاللرنى مەركەزلەشتۈرۈپ تەمىنلەيدىغان ئورۇننىڭ يوق بۆلىشىمۇ بۇنىڭدىن كېيىن
ئويلشمىساق بولمايدىغان مەسىلە بولۇپ ، ئۇيغۇر تىلىدىكى ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتالنىڭ ئىشلىتىلىشى ئەھۋالىنى ئىگىلەشكە
ھازىر ئىمكان يوق دېيەرلىك .
مەيلى سودا خاراكتېردىكى يۇمشاق دېتال بولسۇن ۋە ياكى ئوچۇق مەنبە كودلۇق يۇمشاق دېتال بولسۇن بۇلرنىڭ بارلىققا
كېلىشى ۋە تىلىمىزغا تەرجىمە قىلىنىشى خۇددى تەكلىماكان قۇملۇقىدا ئۇزۇنىسىغا سوزۇلۇپ ياتقان تاش يولغا ئوخشايدۇ.بۇ
قۇملۇقتىكى تاش يولنى ئاسراشقا ئەھمىيەت بېرىلمىسا ھامان بىر كۈنى قۇملۇق تەرىپىدىن كۆمىۋىتىلىدىغانلىقىغا ئوخشاش
روياپقا كەلگەن بۇ يۇمشاق دېتاللرنى ئاسراشقا ئىزچىل ھالدا ئەھمىيەت بېرىلمىسە ، ئالدىنقىلرنىڭ يولىنى كېيىنكىلەر
داۋاملشتۇرۇپ ماڭمىساق ، بۇلر ھامان بىر كۈنى تەرەققىياتنىڭ قۇم – بورىنىدا كۆمۈلۈپ يوقىلىپ كېتىدۇ. بۇ ئىچىلگەن يول
بىز ۋە سىزنىڭ ئاسرىشىغا ۋە كېيىنكى ئەۋلدلر ئۈچۈن قالدۇرۇپ قويۇشىمىزغا موھتاج.
ئاخىردا ئۇبۇنتۇ تەرجىمە گۇرۇپپىسىدىكى بارلىق ئەزالرغا رەخمەت ئىيتىمەن.
بۇنى ئىنتىل سەيناسىغا يوللىغۇچىنىڭ قوشۇمچىسى:
مەنبەدىكى pdf تىن كۆچۈرۈلگەن بولغاچقا بەزى ھەرىپلەر كەم قاپتۇ، تۈزۈتۈپ ئوقۇغايسىلەر ياكى pdf ھۆججەتنى چۈشۈرۈپ كۆرگەيسىلەر.
بۇ تېمىنى بۇ يەردە تەۋسىيە قىلىشنى توغرا تاپتىم
[دىققەت] Ubuntu Linux نى ئۇيغۇرچىلاشتۇرۇش ھەققىدە (41479 قېتىم كۆرۈلدى) يوللىغان ۋاقىت: 2008-5-9 18:06
linux توغرىسىدىكى چۈشەنچەمنىڭ چوڭقۇرلۇقىغا ئەگىشىپ پروگرامما ساھەسىدە ھەقىقەتەنمۇ بىر يەرلەردە قالغاندەك ھېس قىلىدىغان بولۇپ قالدىم. ئەمما ئالما تېلېفونغا قارلۇق بىلەن مايور، مىكروسوفىتقا ئالىم ئەھەت، linux ئۇبۇنتۇ تەرجىمە گۇرۇپپىسىدىكى يولداشلار باش بولۇپ كۆپ مەسىلىلەرنى ھەل قىلىپ كېلىۋاتقانلىقى كىشىنى تولىمۇ خۇشال قىلىدۇ (ئەلۋەتتە يوقاردا مەن تېلغا ئالمىغان باشقا نۇرغۇن دوستلارمۇ بار). بۇ مەسىلىلەرنى ھەل قىلىش جەريانىدىكى خىزمەتلەرنىڭ سىجىللىقى، مۇشكۈللىكى، ھەقسىزلىكى، پروگىراممىرلارنىڭ پايدا ئالماسلىقى، كۆلەملىك مەبلەغ بىلەن تەمىنلەنمىگەن، ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ، قەدىرىگە يەتكۈچىلەرنىڭ كىشىنى خۇشال قىلغۇدەك كۆپ بولمىسىمۇ سىجىل داۋاملىشالىشى قاتارلىق مەسىلىلەرنى ئويلاشقاندا بۇ ھەقىقەت ئولۇغ خىزمەت بولىۋاتىدۇ. بەلكىم بۇنداق روھ ۋە بۇنداق تىرىشچانلىق يەنە بىر ئەلدە بار ياكى يوق. ئەمما بۇ خىزمەتنى ھەرگىز توختىتىپ قويساق بولمايدۇ. كەلگۈسىدە قىلىمىز دېسەكمۇ كېچىكىپ قالىدىغانلىقىمىز ئىنىق ھەم تەرجىمە قىلغۇدەك پۇرسەتمۇ بولماسلىقى مۇمكىن.
خەنزۇلار مىكروسوفىتنىڭكىگە ئوخشىتىۋېلىپ ياسىۋالغان خۇڭچى لىنېكس سېستىمىسىمۇ ئىككى ئورۇننىڭ ھەمكارلىشىشى ۋە ھۆكۈمەتنىڭ زور كۈچ بىلەن قوللىشى بىلەن روياپقا چىقتى.
مىنىڭچە ئۆزىمىز تەتقىق قىلىپ چىققان مەشخۇلات سېستىمىمىزنىڭ بولۇشى، مىكروسوفتنىڭ ئۇيغۇرچە تىل بولىقىنى قوشۇپ بىرىشىدىنمۇ كاتتا ياخشى ئىش. شۇڭلاشقا بۇ جەھەتتىكى تەتقىقاتنى كۈچەيتىش تولىمۇ زۆرۈرمىكىن دەيمەن. تىل بولىقى توغرىسىدىكى ئۇچۇرمۇ شۇنچىلىك كەڭتاشا تەشۋىق قىلىندى. جەمئىيەتتە خېلى كۆپ ئىنكاسقا ئېرىشەلىدى. uglinux مۇ شۇنداق تەشۋىقات قىلىپ پۇرسىتىگە ئېرىشسە بەلكىم كىشىلەرنى بارغانسىرى uglinux قا كۆندۈرگىلى ۋە ئومۇملاشتۇرغىلى بولىدۇ.
مىنىڭ بىلىشىمچە ھازىر خەلقئارادا windows نىڭ مەشخۇلات سېستىمىسىنى ئىشلىتىدىغانلار %15 ئەتراپىدا، linux نىڭ بولسا %85 ئەتراپىدا ئىكەن. (ئاڭلىشىمچە ئالمىنىڭ مەشخۇلات سېستىمىسىمۇ linux ئائىلىسىدىن تەرەققىي قىلغان ئىكەن.) مۇتەخەسىسسلەرمۇ مۆجىزە يۈز بەرمىسە windows نىڭ كۈنى ئۇزۇنغا بارمايدۇ دەپ قاراۋاتقۇدەك...
بۇ خىل ئەھۋالدا بىزنىڭ ئۆز مەشخۇلات سېستىمىمىزنى قوللىشنى چاقىرىق قىلىپ كۆپرەك دوستلارغا ئوموملاشتۇرۋالساق ياخشى بولىدۇ.
ئاللاھ خالىسا ئوقۇشۇمنى مۇۋاپپەقىيەتلىك تاماملىۋالسام مەنمۇ سىلەرنىڭ سېپىڭلارغا قوشۇلۇپ بۇ جەھەتتە تەتقىقاتقا چوقۇم ئاۋاز قوشىمەن. داۋامىنى قاچان يوللايسىز؟ داۋامى يوللىنىپ بولغاندا ئاندىن «ئەلا» نى باسىمەن. ئەلانى ھازىرلا بېسىۋېتەيلى!
4- قەۋەتتىكى arislanنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
مىنىڭ بىلىشىمچە ھازىر خەلقئارادا windows نىڭ مەشخۇلات سېستىمىسىنى ئىشلىتىدىغانلار %15 ئەتراپىدا، linux نىڭ بولسا %85 ئەتراپىدا ئىكەن. (ئاڭلىشىمچە ئالمىنىڭ مەشخۇلات سېستىمىسىمۇ linux ئائىلىسىدىن تەرەققىي قىلغان ئىكەن.) مۇتەخەسىسسلەرمۇ مۆجىزە يۈز بەرمىسە windows نىڭ كۈنى ئۇزۇنغا بارمايدۇ دەپ قاراۋاتقۇدەك...
سىزنىڭ بىلىشىڭىز ھاياجانلىق كوچا پاراڭلىرىلىردىن كەلگەن ئوخشايدۇ قارىغاندا . ئۆزىڭىزنى پىروگىراممىر دەپسىز ، پىروگىراممىرغا ئوخشاش گەپ قىلمامسىز . نوپۇزلۇق سىتاتىستىكا ئورگانلىرىنىڭ سىتاتىستىكىسىغا قاراپراق بىر نەرسە دەڭ . ئۆزىڭىز تەۋە بولغان ساھەدىكى ئەقلى سىتاتىستىكىلارنىمۇ بىلمىسىڭىز قانداقمۇ پىروگىراممىرلىق قىلىدىغانسىز ؟ مانا بۇ يىلىق سىنتەبىرنىڭ بۆلىكىدىكى سىتاتىستىكىسى .
![\"\"](\"http://img2081.poco.cn/mypoco/myphoto/20121226/12/5565648920121226122526018.gif\")
تېما ئەلا.
6- قەۋەتتىكى Pinhanنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
4- قەۋەتتىكى arislanنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
مىنىڭ بىلىشىمچە ھازىر خەلقئارادا windows نىڭ مەشخۇلات سېستىمىسىنى ئىشلىتىدىغانلار %15 ئەتراپىدا، linux نىڭ بولسا %85 ئەتراپىدا ئىكەن. (ئاڭلىشىمچە ئالمىنىڭ مەشخۇلات سېستىمىسىمۇ linux ئائىلىسىدىن تەرەققىي قىلغان ئىكەن.) مۇتەخەسىسسلەرمۇ مۆجىزە يۈز بەرمىسە windows نىڭ كۈنى ئۇزۇنغا بارمايدۇ دەپ قاراۋاتقۇدەك...
سىزنىڭ بىلىشىڭىز ھاياجانلىق كوچا پاراڭلىرىلىردىن كەلگەن ئوخشايدۇ قارىغاندا . ئۆزىڭىزنى پىروگىراممىر دەپسىز ، پىروگىراممىرغا ئوخشاش گەپ قىلمامسىز . نوپۇزلۇق سىتاتىستىكا ئورگانلىرىنىڭ سىتاتىستىكىسىغا قاراپراق بىر نەرسە دەڭ . ئۆزىڭىز تەۋە بولغان ساھەدىكى ئەقلى سىتاتىستىكىلارنىمۇ بىلمىسىڭىز قانداقمۇ پىروگىراممىرلىق قىلىدىغانسىز ؟ مانا بۇ يىلىق سىنتەبىرنىڭ بۆلىكىدىكى سىتاتىستىكىسى .
ئارىسلان پېرسەنت ئورنىنى ئالماشتۇرۇپ قويۇپتۇ. لىكىن ما سىز كەلتۈرگەن دىئاگراممىدىكى پېرسەنىتلەرنى قوشسا 153% بولىدىكەن.
كەلگۈسىدە تىخىمۇ كۆپ كىشىلەر ئەقلىفوننىلا كومپيۇتېر ئورنىدا ئىشلىتىشى مۇمكىن، ھىچ بولمىغاندا تور كۆرۈشكە. ھازىرغا بازارغا قارىغاندا سامسۇڭ، گۇگىل، LG، HTC لارنىڭ ھەممىسى لىنۇكس سىستىمىسى بولغان ئاندرويېد ئىشلىتىدۇ، ھازىرچە پۈتۈنلەي ھۆكۈمىران ئورۇندا. ۋىندوۋس ئەقلىفونلىرى قانچىلىك ئورۇننى ئىگەللىيەلەيدۇ ھازىرچە قاراڭغۇ، بۇ ساھەدە رىقابەت ۋەھشەت.
قانداقلى دەيلى، ئوچۇق شىفىرلىك دېتاللارنىڭ بىزدە ئومۇلىشىشىمۇ قايسىلا تەرەپتىن ئىيتايلى بىزگە پايدىسى بولسا بولىدۇكى زىينى بولمايدۇ. بىرلا خىل سىستىمىغا تايىنىپ قىلىش خۇددى دىكتاتۇرا دۆلەتلەردەك خەتەرلىك ئىش. ئۇچۇر دەۋرىگە كىرىپ كىلۋاتىمىز، تەرەققىياتىمىز ئۈچۈن ھەم كەم بولسا بولمايدىغان بىر ساھە بۇ
كۆپرەك تىرىشايلى قېرىنداشلار..تېما %100ئەلا
6- قەۋەتتىكى Pinhanنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
4- قەۋەتتىكى arislanنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
مىنىڭ بىلىشىمچە ھازىر خەلقئارادا windows نىڭ مەشخۇلات سېستىمىسىنى ئىشلىتىدىغانلار %15 ئەتراپىدا، linux نىڭ بولسا %85 ئەتراپىدا ئىكەن. (ئاڭلىشىمچە ئالمىنىڭ مەشخۇلات سېستىمىسىمۇ linux ئائىلىسىدىن تەرەققىي قىلغان ئىكەن.) مۇتەخەسىسسلەرمۇ مۆجىزە يۈز بەرمىسە windows نىڭ كۈنى ئۇزۇنغا بارمايدۇ دەپ قاراۋاتقۇدەك...
سىزنىڭ بىلىشىڭىز ھاياجانلىق كوچا پاراڭلىرىلىردىن كەلگەن ئوخشايدۇ قارىغاندا . ئۆزىڭىزنى پىروگىراممىر دەپسىز ، پىروگىراممىرغا ئوخشاش گەپ قىلمامسىز . نوپۇزلۇق سىتاتىستىكا ئورگانلىرىنىڭ سىتاتىستىكىسىغا قاراپراق بىر نەرسە دەڭ . ئۆزىڭىز تەۋە بولغان ساھەدىكى ئەقلى سىتاتىستىكىلارنىمۇ بىلمىسىڭىز قانداقمۇ پىروگىراممىرلىق قىلىدىغانسىز ؟ مانا بۇ يىلىق سىنتەبىرنىڭ بۆلىكىدىكى سىتاتىستىكىسى .
پىنھان قەيەردە ئۆزۈمنى پروگىراممىر دەپتىمەن. ئوقۇشقا كىردىم دىدىم. شۇنچە ياخشى گەپلەر ئارىسىدىن قۇسۇر ئىزدەپ ئاران شۇنى تاپقان ئوخشىمامسىز. ئاتايەن سۈرۈشتە قىلىپ قاملاشمىغان رەسىمدىن بىرنى تېپىپ دەككەمنى بەرمەكچى بولغىنىڭىزدىن قارىغاندا مەندە بىرەر شەخسىي ئادەۋىتىڭىز بار ئوخشايدۇ. قېنى دەڭ خاتالىقىم بولسا ئۆزرەخالىق ئېيتاي.
9- قەۋەتتىكى qingilنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
كۆپرەك تىرىشايلى قېرىنداشلار..
قولنى- قولغا تۇتىشايلى.
بىلىمى بارلار كۈچ چىقارسا، ئىقتىسادى بارلار ئىقتىساد چىقارسا ئەرزىيدىغان ئىش مۇشۇ.
قولمۇ- قول ئەلا باھالاپ جەۋھەرلەيلى بۇ تېمىنى. Ubuntu،Androidسېستىملىرىنى بەك ياقتۇرىمەن
12- قەۋەتتىكى segekboyنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
بىلىمى بارلار كۈچ چىقارسا، ئىقتىسادى بارلار ئىقتىساد چىقارسا ئەرزىيدىغان ئىش مۇشۇ.
قولمۇ- قول ئەلا باھالاپ جەۋھەرلەيلى بۇ تېمىنى.
ئەلانى باسقانلار 11 بولدى. ئەلانى باسقانلار 15 بولدى.
![\"\"](\"http://www.akademiye.org/ug/wp-content/uploads/ua/ua4/image005.jpg\")
بۇ تېمىغا ئالاقىدار تەپسىلى دوكلاتنى كۆرمەكچى بولسىڭىز، دىققىتىڭىز 2012-يىلى 5-ئاينىڭ 5-كۈنى ئىستانبۇلدا ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسىنىڭ «4- نۆۋەتلىك ئۇيغۇر پەن تەتقىقاتچى، ئەدىب ۋە مۇتەخەسسىسلەر ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى» دا رۇستەم مەمەت ئەپەندى تەرىپىدىن بېرىلگەن «ئۇيغۇرلاردا ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتاللارنىڭ قوللىنىش ۋە تەرەققىيات ئەھۋالى» ناملىق دوكلاتتا بولسۇن.
مەنبەسى: http://www.akademiye.org/ug/?p=425
http://www.akademiye.org/ug/wp-content/uploads/ua/ua4/Uyghur_OSS.pdf
مەندەك قارا قوساقلارغا ماۋۇنى ئىشلىتىڭلار مۇشۇ نوچى دەپ بىر چۈشۈردىغان يېرىنى دەۋەتمەمسىلەر. بىر چۈشۈرۈپ پۇخادىن چىققۇچە بىر ئىشلىتىۋالاي.بەك جىق ئۇلىنىشلارنىڭ ئىچىدە گاڭگىراپ قالدىم ئەڭ يېڭى ئۇيغۇرچە خەنزۇچە ئىنگىلىسچە يېزىقىتا مەشغۇلات قىلىشقا قولايلىق بولغىنى قايسى شۇ؟
18- قەۋەتتىكى hoopeeloverنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
مەندەك قارا قوساقلارغا ماۋۇنى ئىشلىتىڭلار مۇشۇ نوچى دەپ بىر چۈشۈردىغان يېرىنى دەۋەتمەمسىلەر. بىر چۈشۈرۈپ پۇخادىن چىققۇچە بىر ئىشلىتىۋالاي.بەك جىق ئۇلىنىشلارنىڭ ئىچىدە گاڭگىراپ قالدىم ئەڭ يېڭى ئۇيغۇرچە خەنزۇچە ئىنگىلىسچە يېزىقىتا مەشغۇلات قىلىشقا قولايلىق بولغىنى قايسى شۇ؟
بەك تەسمۇ ئەمەس، قىزىقسىڭىز كۆرۈپ بېقىڭ
XP مۇھىتىدا مەۋھۇم كومپيۇتېرغا Win8 نى قاچىلاش
VirtualBox بىلەن Ubuntu مەۋھۇم كومپيۇتېر قۇرۇش
سىن: uyghur Ubuntu 12.04 نى قاچىلاش
Windows مۇھىتىدا Wubi ئارقىلىق Ubuntu نى قاچىلاش
Ubuntu 12.10 رەسمىي نۇسخىسى ئېلان قىلىندى
Win7 بىلەن ubuntu نى قوش سىستېما قىلىش (تەسىرات)
ubuntu (ئۇبۇنتۇ ) غا ئۇيغۇرچە فونت قاچىلاش
ئۇبۇنتۇدا ئانا تىلىم لوغەتنى ئىشلىتىش ئۇسۇلى
رەسىم: ئەرەبچە ubuntu (ئۇبۇنتۇ) كۆرۈنىشى
بۇلاردىمۇ كۆ| بىلىم بار
قۇتبەگ بىلوگى
www.qutbeg.com
ئۇيغۇر ئۇبۇنتۇ بىلوگى
www.ugubuntu.com
ئۇيغۇر ئىكس لىنۇكىس سىستېمىلار دەرسىلىكلەر بىلوگى
www.uyghurix.biz