14- قەۋەتتىكى atiyanنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
12- قەۋەتتىكى Ulanbayنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
ئۈچ يىل بولدى، مەنمۇ ئالىي مەكتەپكە ئىمتىھان بېرىدىغان تولۇق ئۈچىنچى يىللىقتىكى خەن تىللىق ئوقۇغۇچىلارغا ئىشتىن سىرت دەرس بېرىپ يېتەكلەۋاتىمەن.
ئەگەر ئۇلارنىڭ ساۋادى چىقىپ بولغان بولسا، سىز بىۋاستىلا ئۇيغۇر تىلىنىڭ فونېتىكا، لېكسىكا، گرامماتىكا قاتارلىق ئۈچ تەركىبى قىسمىنى ئۆتۈشنى باشلاڭ. ئەگەردە ئۇيغۇر تىلىنىڭ بۇ ئۈچ قىسمىغا نىسبەتەن تونۇشىڭىز يېتەرلىك بولمىسا، (ئۆزىڭىزمۇ دەپسىز، مەن تىل-ئەدەبىيات كەسپىدە ئوقۇمىغان دەپ) شۇڭا، پەقەتلا ئۇلارنى قىسقا ھېكايىلەرنى، مەسەللەرنى، يۇمۇرلارنى تېز ئوقۇپ،تېز چۈشىنىش قاتارلىق جەھەتلەردىن يېتەكلىسىڭىز بولىدۇ.
گرامماتىكا قىسمىنى مەخسۇس ئەدەبىيات ئوقۇغان ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىلىرى يېتەكلىگەن ياخشى.
مىنىڭچە ئۇيغۇرغا فونتىكا ، لىكسىكا ، گىرامماتىكا دىگەندەكلەرنى ئۈگىتىشنىڭ ھاجىتى يوق ، .
كاللىڭىزنىڭ بىر قىسمى ئارتۇقكەن. ئاتىيان ئۇكام بىر يەرلىرىڭىز ماڭا سەل ئوخشاپ قالىدىكەن جۇمۇ( قىز دوستۇم دىگەن بايانىڭىزغا قاراپ ئۇكام دەۋەردىم،2-سى ئەمەستۇ-ھە؟چاقچاق قىلىپ قويدۇم)
مەنغۇ ئوغلۇمنى ئۇيغۇرچىغا بەرگەن،كىچىكىدە يولدا ئىت يېتىلەپ كېتىۋاتقان يولداشلارنى كۆرسە،دادا ئاۋۇ كۈچۈك ،يېتىلىۋالغان داداشنىڭمۇ؟دەپ سورىغانتى شۇنداق ئاچچىغىم كېلىپ،ھەئە ئاشۇ ئادەمنىڭ بالىسى،دەپتىمەن،بالام خېلى كۈنلەرگىچە كوچىدا ئىت يېتىلىۋالغان يولداشلارنى كۆرسىلا:دادا ئاۋۇ ئادەمنىڭ بالىسى چىرايلىقكەن..ئاۋۇ ئادەمنىڭ بالىسى سەتكەن دەپ يۈردى.تازا چاتاق يېرى بالام يولداشلارنى تازا ياراتمايدىغان چىقىپ قالدى(ئۆزىنىڭغۇ ئوقۇشى چاغلىق بولمىسا)
![\"\"](\"images/face/qq/009.gif\"/)
23- قەۋەتتىكى atiyanنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
19- قەۋەتتىكى kantirنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
14- قەۋەتتىكى atiyanنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
12- قەۋەتتىكى Ulanbayنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
ئۈچ يىل بولدى، مەنمۇ ئالىي مەكتەپكە ئىمتىھان بېرىدىغان تولۇق ئۈچىنچى يىللىقتىكى خەن تىللىق ئوقۇغۇچىلارغا ئىشتىن سىرت دەرس بېرىپ يېتەكلەۋاتىمەن.
ئەگەر ئۇلارنىڭ ساۋادى چىقىپ بولغان بولسا، سىز بىۋاستىلا ئۇيغۇر تىلىنىڭ فونېتىكا، لېكسىكا، گرامماتىكا قاتارلىق ئۈچ تەركىبى قىسمىنى ئۆتۈشنى باشلاڭ. ئەگەردە ئۇيغۇر تىلىنىڭ بۇ ئۈچ قىسمىغا نىسبەتەن تونۇشىڭىز يېتەرلىك بولمىسا، (ئۆزىڭىزمۇ دەپسىز، مەن تىل-ئەدەبىيات كەسپىدە ئوقۇمىغان دەپ) شۇڭا، پەقەتلا ئۇلارنى قىسقا ھېكايىلەرنى، مەسەللەرنى، يۇمۇرلارنى تېز ئوقۇپ،تېز چۈشىنىش قاتارلىق جەھەتلەردىن يېتەكلىسىڭىز بولىدۇ.
گرامماتىكا قىسمىنى مەخسۇس ئەدەبىيات ئوقۇغان ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىلىرى يېتەكلىگەن ياخشى.
مىنىڭچە ئۇيغۇرغا فونتىكا ، لىكسىكا ، گىرامماتىكا دىگەندەكلەرنى ئۈگىتىشنىڭ ھاجىتى يوق ، .
كاللىڭىزنىڭ بىر قىسمى ئارتۇقكەن.
مەن سىزنى بىر قىسمى كەمدەكلا ھىس قىلدىم . بۇ گىپىڭىزنى ئۈستىكىدىكى Ulanbayغا دىسىڭىز ماس كىلەكەن ئەسلى !.....
كاللىسى چاتاق ئۇيغۇر «
مىنىڭچە ئۇيغۇرغا فونتىكا ، لىكسىكا ، گىرامماتىكا دىگەندەكلەرنى ئۈگىتىشنىڭ ھاجىتى يوق» دەيدۇ. بىكار بولسىلا توختىماي ئۇيغۇرچە كىتاب ئوقۇسۇن،ئوقۇش،يېزىش سەلراۋانلاشسا تولۇقسىزنىڭ ئۈچ قىسىم گرامماتىكا كىتابىنى سۆزلەڭ. تېپىش بەك تەس ئەمەس. ئېغىز ئۇپراتماڭ kantir . ئانا تىل دېگەندە نېمىنى كۆزدە تۇتىدىغانلىقىنى بىلمىگەن ئادەمگە ئارتۇق گەپ قىلىشنىڭ ھاجىتى يوق.
ئانا تىلىمىزنى قوغدايمىز يەي، ئانداق يەي، ئانا تىلنى بىلمىگەن نومۇس يەي دەپ شوئار توۋلىغان ۋاقتىمىزدا، ئانا تىلنىڭ نېمىلىكىنى بىلمەي جۆيلىۋاتقانلارنىڭ بارلىقىنى ھېس قىلدىم.
ئانا تىل دېگەن نېمە؟ ئانا تىلنى قانداق قوغدايمىز؟ ئاغزىمىزدىن ئۇيغۇر تىلى چىقسىلا، ئانچە-مۇنچە سۆزلەشنى بىلسەكلائانا تىلنى قوغدىغانلىق بولمايدۇ.
فونېتىكىدا ئانا تىلىمىزدىكى تاۋۇشلارنى ئۈگىنىمىز. لېكسىكىدا، ئانا تىلىمىزدىكى بارلىق سۆزلەرنى،
كېلىپ چىقىشىنىۋە تەرەققىياتىنى ئۆگىنىمىز. گرامماتىكىدا، ئانا تىلىمىزدىكى سۆزلەرنىڭ ياسىلىشى ۋە جۈملىلەرنى ئۆگىنىمىز.
ئانا تىل ئەنە شۇ تاۋۇش ، سۆزلۈكلەر ۋە جۈملىلەردىن تەركىب تاپىدۇ.
ئەگەردە ئۇيغۇر ئۈچۈن ئانا تىلىمىزدىكى تاۋۇش، سۆزلۈك ۋە جۈملىلەرنى ئۆگىنىش ھاجەتسىز دەپ قارالسا،
قايسى پوق ئېغىزدا ئانا تىلنى قوغدايمىز دېيەلەيمىز؟!تاۋۇش، سۆزلۈك ۋە جۈملە ئۆگىنىش ھاجەتسىز دېگەنلىك،
ئاتا تىلنى ئۆگىنىش ھاجەتسىز دېگەنلىك.
27- قەۋەتتىكى Ulanbayنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
ئېغىز ئۇپراتماڭ kantir . ئانا تىل دېگەندە نېمىنى كۆزدە تۇتىدىغانلىقىنى بىلمىگەن ئادەمگە ئارتۇق گەپ قىلىشنىڭ ھاجىتى يوق.
ئانا تىلىمىزنى قوغدايمىز يەي، ئانداق يەي، ئانا تىلنى بىلمىگەن نومۇس يەي دەپ شوئار توۋلىغان ۋاقتىمىزدا، ئانا تىلنىڭ نېمىلىكىنى بىلمەي جۆيلىۋاتقانلارنىڭ بارلىقىنى ھېس قىلدىم.
ئانا تىل دېگەن نېمە؟ ئانا تىلنى قانداق قوغدايمىز؟ ئاغزىمىزدىن ئۇيغۇر تىلى چىقسىلا، ئانچە-مۇنچە سۆزلەشنى بىلسەكلائانا تىلنى قوغدىغانلىق بولمايدۇ.
فونېتىكىدا ئانا تىلىمىزدىكى تاۋۇشلارنى ئۈگىنىمىز. لېكسىكىدا، ئانا تىلىمىزدىكى بارلىق سۆزلەرنى،
كېلىپ چىقىشىنىۋە تەرەققىياتىنى ئۆگىنىمىز. گرامماتىكىدا، ئانا تىلىمىزدىكى سۆزلەرنىڭ ياسىلىشى ۋە جۈملىلەرنى ئۆگىنىمىز.
ئانا تىل ئەنە شۇ تاۋۇش ، سۆزلۈكلەر ۋە جۈملىلەردىن تەركىب تاپىدۇ.
ئەگەردە ئۇيغۇر ئۈچۈن ئانا تىلىمىزدىكى تاۋۇش، سۆزلۈك ۋە جۈملىلەرنى ئۆگىنىش ھاجەتسىز دەپ قارالسا،
قايسى پوق ئېغىزدا ئانا تىلنى قوغدايمىز دېيەلەيمىز؟!تاۋۇش، سۆزلۈك ۋە جۈملە ئۆگىنىش ھاجەتسىز دېگەنلىك،
ئاتا تىلنى ئۆگىنىش ھاجەتسىز دېگەنلىك.
سىزنىڭ مۇشۇ يازغان ئىنكاسلىرىڭىزنىڭ ھۆرمىتى ئۈچۈن ئىزدىنىش مۇنبىرىدە ھەممە قايىل بولغۇدەك بىر سائەتلىك ئۇيغۇر تىلى دەرسى سۆزلەشكە تەكلىپ قىلىمەن ، سۆزلىگەن دەرسىڭىز چۈشىنىشلىك ، باش تىمىنى يورۇتقان ھالدا ھەممىمىزنى قايىل قىلىشى كىرەك .
28- قەۋەتتىكى atiyanنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
27- قەۋەتتىكى Ulanbayنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
ئېغىز ئۇپراتماڭ kantir . ئانا تىل دېگەندە نېمىنى كۆزدە تۇتىدىغانلىقىنى بىلمىگەن ئادەمگە ئارتۇق گەپ قىلىشنىڭ ھاجىتى يوق.
ئانا تىلىمىزنى قوغدايمىز يەي، ئانداق يەي، ئانا تىلنى بىلمىگەن نومۇس يەي دەپ شوئار توۋلىغان ۋاقتىمىزدا، ئانا تىلنىڭ نېمىلىكىنى بىلمەي جۆيلىۋاتقانلارنىڭ بارلىقىنى ھېس قىلدىم.
ئانا تىل دېگەن نېمە؟ ئانا تىلنى قانداق قوغدايمىز؟ ئاغزىمىزدىن ئۇيغۇر تىلى چىقسىلا، ئانچە-مۇنچە سۆزلەشنى بىلسەكلا ئانا تىلنى قوغدىغانلىق بولمايدۇ.
فونېتىكىدا ئانا تىلىمىزدىكى تاۋۇشلارنى ئۈگىنىمىز. لېكسىكىدا، ئانا تىلىمىزدىكى بارلىق سۆزلەرنى،
كېلىپ چىقىشىنى ۋە تەرەققىياتىنى ئۆگىنىمىز. گرامماتىكىدا، ئانا تىلىمىزدىكى سۆزلەرنىڭ ياسىلىشى ۋە جۈملىلەرنى ئۆگىنىمىز.
ئانا تىل ئەنە شۇ تاۋۇش ، سۆزلۈكلەر ۋە جۈملىلەردىن تەركىب تاپىدۇ.
ئەگەردە ئۇيغۇر ئۈچۈن ئانا تىلىمىزدىكى تاۋۇش، سۆزلۈك ۋە جۈملىلەرنى ئۆگىنىش ھاجەتسىز دەپ قارالسا،
قايسى پوق ئېغىزدا ئانا تىلنى قوغدايمىز دېيەلەيمىز؟! تاۋۇش، سۆزلۈك ۋە جۈملە ئۆگىنىش ھاجەتسىز دېگەنلىك،
ئاتا تىلنى ئۆگىنىش ھاجەتسىز دېگەنلىك.
سىزنىڭ مۇشۇ يازغان ئىنكاسلىرىڭىزنىڭ ھۆرمىتى ئۈچۈن ئىزدىنىش مۇنبىرىدە ھەممە قايىل بولغۇدەك بىر سائەتلىك ئۇيغۇر تىلى دەرسى سۆزلەشكە تەكلىپ قىلىمەن ، سۆزلىگەن دەرسىڭىز چۈشىنىشلىك ، باش تىمىنى يورۇتقان ھالدا ھەممىمىزنى قايىل قىلىشى كىرەك .
ئىنكاسلاردىن ئۇلانباي بىر ئوبدانلا دەرىس ئۆتىۋاتقاندەك قىلىدۇ،ئاتاياننىڭ پۇت قوللىرىنى ھاجىتى يوق دەپ كېسىەتسەك ئۇ يەنە ياشالامدىغاندۇ دەپ ئويلاپ قالدىم. قۇرۇق گەپنى ئاز قىلىپ شۇ بالىلار ئۈچۈن ماتىرىيال تەمىنلىسەڭلار بولمامدۇ دەيمەن... سۆزلەشكەندە ئۇيغۇرچە سۆزلىشىپ باقسۇن، تېلېفۇن نومۇرىنى بىر يىلغىچە ئۇيغۇرچىدىن باشقا تىلدا دىمىسۇن، بۇ ئەڭ ئاددىي ماتېرىيال. ئاۋال ئېلىپبە ئۆگەنسۇن، ئاندىن بىرەر كىتاپنى ھىجىلەپ ئوقۇسىلا بولىدۇ. ئۇلۇغ ئىشقا تۇتۇش قىپسىز .يىڭدىن نەشىر قىلغان ئۇچ قىسىملىقئۇيغۇر تىلىدىگەن كىتاب بار. كۆرۇپ بىقىڭ بىر تىلنى سىستىملىق ئۇگۇنۇش ئۇچۇن تىلنىڭ يىلتىزى بۇلغان ،فونتىكا ، لىكسىكا ، گىرامماتىكا لارنى بىلىش تونۇش ھاسىل قىلىش كىرەك. :)
بەت:
1
[2]