ئوتتۇرا ئاسىيا تارىخىغا دائىر كىتابلار تىزىملىكى
ئوتتۇرا ئاسىيا تارىخىغا دائىر كىتابلار تىزىملىكى
ئۇيغۇرچە كىتابلار:
قەدىمكى مەركىزىي ئاسىيا- ئابدۇشۈكۈر مۇھەممەتئىمىن
ئوتتۇرا ئاسىيا تارىخى تېزىسلىرى- گاۋىن ھامبلى (ئامىرىكا)
ئوتتۇرا ئاسىيا ئومۇمىي تارىخى- ۋاڭ جىلەي
تارىخى رەشىدى- مىرزا مۇھەممەت ھەيدەر كوراگان
«تۈركىي تىللار دىۋانى»دىن 11-ئەسىردىكى تۈركى خەلقلەرنىڭ ئىجتىمائى مەدەنىيىتىگە نەزەر- رىشات گەنج (تۈركىيە)
بابۇرنامە- زەھىرىددىن مۇھەممەد بابۇر
تارىخى ھەمىدى-موللا مۇسا سايرامى
شەجەرەئى تۈرك-ئەبۇلغازى باھادىرخان
ھۇددۇدۇل ئالەم- نامسىز
تاجىكلار تارىخى- غاپۇروف (تاجىكىستان)
قاراخانىيلار تارىخىدىن بايان-ۋېي لىياڭتاۋ
قەدىمكى ئۇيغۇرلار ۋە قاراخانىيلار-ھاجى نۇر ھاجى
ئوتتۇرا ئاسىيادىكى تۈركىي خەلقلەر تارىخى توغرىسىدا ئون ئىككى لېكسىيە- ۋ.ۋ.بارتولد(سوۋېت ئىتتىپاقى)
中亚史相关著作
中亚文明史(汉译本),联合国教科文组织,联合国教科文组织,20021-2006
中亚通史,王治来、丁笃本, 新疆人民出版社,2004
中亚国际关系史,王治来、丁笃本, 湖南出版社,1997
中亚五国史纲,马大正、冯锡时主编,新疆人民出版社,2000
中亚简史(外一种)(汉译本),巴尔托里德著、耿世民译,中华书局,2005
中亚史纲要(汉译本),汉布里主编、吴玉贵译,商务印书馆,1994
中亚古国史(汉译本),麦高文著、章巽译,中华书局,2004
蒙古入侵时期的突厥斯坦,巴尔托里德著,张锡彤,张广达译,上海古籍出版社,2007
草原帝国(汉译本),格鲁塞著、魏英邦译,青海人民出版社,1991
中亚塔吉克史(汉译本),加富罗夫著、肖之兴译,中国社科出版社,1985
中亚突厥史十二讲(汉译本),巴尔托里德著、罗致平译,中国社科出版社,1984
突厥史,薛宗正,中国社科出版社,1992年
唐代中国与大食穆斯林,(法)张日铭著,姚继德等译,宁夏人民出版社,2002
中亚塔吉克斯坦的北方居民,布什科夫著,高永久等译,兰州大学出版社,1995
喀喇汗王朝史稿,魏良弢,新疆人民出版社,1986
西域历史研究(八至十世纪),华涛,上海古籍出版社,2000
察合台汗国史研究,刘迎胜,上海古籍出版社,2006
金帐汗国兴衰史,格列科夫著,余大钧译,商务印书馆,1985
十四——十九世纪中国在中央亚细亚的外交,哈菲佐娃著,杨恕等译,兰大出版社,2002
丝绸之路——中国-波斯文化交流史,阿里·玛扎海里著,耿昇译,新疆人民出出版2006
准噶尔汗国史,兹拉特金著,马曼丽译,商务印书馆。1980
唐代丝绸之路与中亚历史地理研究,许序雅,西北大学出版社,2000
مەنبە: ئوتتۇرا ئاسىيا تەتقىقاتى
ئوتتۇرا ئاسىيا ئومۇمىي تارىخى- ۋاڭ جىلەي.....................
مۇشۇ كىتاپتىن باشقىسى مەندە باركەن.
ئۇنىڭدىن باشقا :
چىڭگىزنامە،
بوزقىر ئېمپىراتۇرى چىڭگىزخان،
شاھنامە،
يىپەك يولىدىكى 99 سىر
تارىخى رەشىدە زەيلى
....
قاتارلىق ئۇيغۇر تىلدىكى نۇرغۇن كىتاپلار بار. خەنزۇ تىلدىكىسى بەك كۆپ! ئۇيغۇرچە كىتابلارنىڭ ئىككى-ئۈچىدىن باشقىسىنى ئوقۇپ بولغان ئىكەنمەن. رەھمەت! بەك ئاز دەپ قۇيۇپسىز،مەن تۇلۇقلاپ قوياي.
قەشقەرىيە.
ياقۇپبەگنىڭ تەرجىمالى
قاراخانىلارنىڭ دۆلەت تەشكىلاتى.
سەئىدىيە خاندانلىقىنىڭ قىسقىچە تارىخى
شىنجاڭ ئىسلام تارىخى.
تارىخىي كاشىغەر.
ئۇيغۇر پەلسەپە تارىخى.
يەكەن خانلىقىنىڭ قىسقىچە تارىخى.
ئۇيغۇرلار شەرقتە ۋە غەربتە.
ئۇيغۇر تارىخى.
مۇڭغۇللارنىڭ مەخپىي تارىخى.
تارىخ بېتىنى ۋاراقلىغاندا.
غەربىي يۇرت تارىخىمىزدىكى خاقانلار.
ئورخۇن ئۇيغۇر خاندانلىقىنىڭ قىسقىچە تارىخى.
ئىدىقۇت ئۇيغۇر مەدەنىيىتى.
تەڭرى قامچىسى ئاتىللا.
شىنجاڭدا ئۆتكەن ئىسلام خانلىقلىرىنىڭ قىسقىچە تارىخى.
غەربىي يۇرت تاشكېمىر سەنئىتى.
غەربىي يۇرتنىڭ تارىخى ۋە مەدەنىيىتى توغۇرسىدا ئىزدىنىش.
يەكەن خانلىقىغا دائىر ماتىرياللار(شاھ مەھمۇد جوراس)
يىپەك يولى ۋە ئۇيغۇرلار.
قەدىمقى تۈرك -رۇنىك يېزىقىدىكى ئابىدىلەر.
دەي دېسەم بەك كۆپكەن،بۇ كىتابلارنىڭ ھەممىسى دېگۈدەك مەندە باركەن، يەنە بىر كىتاب بار ئىدى .«تارخىي جەمىئول» ئېرانلىق رەشىدىنىڭ ئورتا ئەسىردىكى كىتابى تەرجىمە قىلىپ نەشىرياتتا ياتىقىلىمۇ 10 يىلدەك بوپتىمىش شۇ كىتاپ بىر نەشىر قىلىنسا بولاتتى. نەشىريات سودىگەرلىرى مەبلەغ سالسا بولاتتى
3- قەۋەتتىكى Yurtbexiنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
بەك ئاز دەپ قۇيۇپسىز،مەن تۇلۇقلاپ قوياي.
قەشقەرىيە.
ياقۇپبەگنىڭ تەرجىمالى
قاراخانىلارنىڭ دۆلەت تەشكىلاتى.
سەئىدىيە خاندانلىقىنىڭ قىسقىچە تارىخى
شىنجاڭ ئىسلام تارىخى.
تارىخىي كاشىغەر.
ئۇيغۇر پەلسەپە تارىخى.
يەكەن خانلىقىنىڭ قىسقىچە تارىخى.
ئۇيغۇرلار شەرقتە ۋە غەربتە.
ئۇيغۇر تارىخى.
مۇڭغۇللارنىڭ مەخپىي تارىخى.
تارىخ بېتىنى ۋاراقلىغاندا.
غەربىي يۇرت تارىخىمىزدىكى خاقانلار.
ئورخۇن ئۇيغۇر خاندانلىقىنىڭ قىسقىچە تارىخى.
ئىدىقۇت ئۇيغۇر مەدەنىيىتى.
تەڭرى قامچىسى ئاتىللا.
شىنجاڭدا ئۆتكەن ئىسلام خانلىقلىرىنىڭ قىسقىچە تارىخى.
غەربىي يۇرت تاشكېمىر سەنئىتى.
غەربىي يۇرتنىڭ تارىخى ۋە مەدەنىيىتى توغۇرسىدا ئىزدىنىش.
يەكەن خانلىقىغا دائىر ماتىرياللار(شاھ مەھمۇد جوراس)
يىپەك يولى ۋە ئۇيغۇرلار.
قەدىمقى تۈرك -رۇنىك يېزىقىدىكى ئابىدىلەر.
دەي دېسەم بەك كۆپكەن،بۇ كىتابلارنىڭ ھەممىسى دېگۈدەك مەندە باركەن،
دەي دىسەم كۆپ ئىكەن دېمەي ھەممىنى دەۋەتمەمسىز، بىلمىگەننى بىلىپ قالايلى....بۇمۇ بىر ياخشى ئۇچۇر ئىگەللەش پۇرسىتى بوپ قالىدۇ...
5- قەۋەتتىكى turkzadنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
دەي دىسەم كۆپ ئىكەن دېمەي ھەممىنى دەۋەتمەمسىز، بىلمىگەننى بىلىپ قالايلى....بۇمۇ بىر ياخشى ئۇچۇر ئىگەللەش پۇرسىتى بوپ قالىدۇ...
بۇ كىتابلار بەك كۆپ،مەن كۆپىنى ساقلىۋالغان،ئېزىز ئاتاۋۇللا سارتىكىن تۈزۈپ نەشىر قىلدۇرغان<<ئەدەبىي ئەسەرلەر كاتۇلىگى>>دېگەن كىتابتا،سىز شىنجاڭنىڭ ھەر قايسى نەشرىيات،ژۇرنال،گېزىتلەردە چىققان ئوتتۇرا ئاسىياغا ئائىت ھەر قانداق كىتابلارنى تاپالايسىز!پايدىلىنىش قىمىتى بار كىتابلارنى كىتاببۇرۇشلارغا دەپ بەرسىڭىز،2-3كۈنگە قالمايلا ئالدىڭىزغا ئەكىپ بېرىدۇ،لېكىن،يانچۇق ئازراق قۇرۇقدايدىغان گەپ.
ھەممىنى دېيىشنى لايىق كۆرمىدىم،سەۋەبمۇ بۇلۇشى مۇمكىن،توغرا چۈشىنىڭ!
7- قەۋەتتىكى abdrhimjanنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
مۇشۇنداق نوچى كىتابلارنى نەدىن تاپقىلى بولىدىغاندۇ
بۇ تورلارنى ئىزدەپ بېقىڭ:
‹‹ ئالماس ›› ئەپەندىنىڭ ‹‹ ھونلار ›› ناملىق بىر كىتابى بولىدىغان . بەلگە تارىخى ئەمىنىيە قاپتىمۇ ئا تىزىملىكتىنن .. نوچى كىتابلاركەن، كېيىن خىزمەتكە چىققاندا بىر-بىرلەپ ئوقۇپ قويىمەن ئاللاھ خالىسا. موغۇلۇستان قۇياشى دېگەن كىتاپنى ھىچقايسىڭلار دېمەپسىلەر. بۇمۇ ياخشى كىتاپكەندۇق.
13- قەۋەتتىكى Bidar-Qutlanنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
موغۇلۇستان قۇياشى دېگەن كىتاپنى ھىچقايسىڭلار دېمەپسىلەر. بۇمۇ ياخشى كىتاپكەندۇق.
بۇ كىتاپ توغرۇلۇق ئىنىقراق مەلۇمات ئاڭلىغۇم بار، مۇمكىن بولارمۇ Bidar-Qutlan ئەپەندى؟ بەك قىزىقىۋاتىمەن...
14- قەۋەتتىكى turkzadنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
بۇ كىتاپ توغرۇلۇق ئىنىقراق مەلۇمات ئاڭلىغۇم بار، مۇمكىن بولارمۇ Bidar-Qutlan ئەپەندى؟ بەك قىزىقىۋاتىمەن...
بۇ كىتاپ تۇرسۇن ياسىن ئەپەندىم تەرىپىدىن يېزىلىپ، قەشقەر ئۇيغۇر نەشىرىياتى تەرىپىدىن 2009- يىلى نەشىر قىلىنغان(ھىكايە شەكلىدە 22 باپ قىلىپ يېزىلغان، 176 بەتلىك كىتاپ بولۇپ، كىتاپتا رۇمان ياكى پوۋۇست دەپ ئەسكەرتىلمىگەن)، كىتاپتا تۇغلۇق تۆمۈرخاننىڭ تۇغۇلۇشى، ئاتا ئانىسىنىڭ كۆرگەن پاجىئەلىرى، تۇغلۇق تۆمۈرخاننىڭ تەختتە ئولتۇرىشى، ماۋرەئۇننەھرگىچە كىڭەيگەنلىكى، مۇسۇلمان بولىشى، ئىسلام دىنىنى تارقىتىپ، دۆۋلەتتە كېڭەيتىش جەريانلىرى تەسۋىرلەنگەن. مەن بۇ كىتاپلارنى تولوق ئوقوپ چىقىپتىمەن! شۈكرى خۇدا...
مەن كۆپچىلىككە بۇ كىتاپلار ئارسىدىكى غاپۇرۇفنىڭ «تاجىكلار تارىخى» دىگەن كىتابىنى چوقوم
ئوقىشىنى تەۋسىيە قىلىمەن. بۇ كىتاپ مەركىزى ئاسيانىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ تارىخىنى ئىنتايىن تەپسىلى
ئارخىلوگىيلىك بايانلار بىلەن شەرھىيلەپ بەرگەن. بۇ كىتاپنى ئوقوساڭلار بۇ يەرنىڭ ھەقىقى خوجايىىنىڭ
كىم ئىكەنلىكىنى بىلەلەيسىلەر. ھەم شۇ پۇرسەتتە گەرچە تۈركىي مىللەتلىرى بىلەن پارىسلارنىڭ
نەچچە مىڭ يىللىق ئاداۋىتى ھىلىھەم ئاخىرلاشمىغان بولسىمۇ مەن ئىنكاسىمنى ئوقوغانلارغا
پارىس تىللىق تاجىكلارنى يامان كۆرمەسلىكىنى ئۇلارغا دوستانە مۇئامىلە قىلىشىنى .ئۈمىت قىلىمەن
چۈنكى يىقىنقى 3000 يىللىق ئۇيغۇر تارىخىددىكى شانلىق نەتىجىلەرنىڭ شەكىللىنىشىگە
تاجىكلار زور تۆھپە قوشقان. مىلادىيدىن بۇرۇنقى 200 -يىلدىن قارخانلار مەزگىلگىچە
تاجىكلار بىلەن ئۇيغۇرلار قۇيۇق مۇناسىۋەتتە بولغان( ئەلۋەتتە مەن ئۇيغۇر گۇمانلىنىپ يۈرمەڭلار)
ئۇلۇغ بوۋىمىز مەھمۇت قەشقىرى تۈركىي تىللار دىۋانىدا «تۈرىكسىز تات بولماس، تاتسىز تۈرىك»
دەپ ئىنىق ئىتقان بۇ يەردىكى تات تاجىكلارنى كۆرسىتىدۇ. يىقىندا بەزى توردىكى تاجىكلارنى
ئەيىپلەيدىغان تىما ۋە ئىنكاسلارنى كۆرۈپ قىتىپ قۇيدۇم...بىز كەلگۈسىدە قاراقۇرۇم،ھىندىقۇش،
پارمىر تاغلىرىغا خوجايىن بولىمىز دەيدىكەنمىز تاجىكلار بىلەن ئەپ ئۆتىشىمىز كىرەك
16- قەۋەتتىكى arginakunنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
مەن بۇ كىتاپلارنى تولوق ئوقوپ چىقىپتىمەن! شۈكرى خۇدا...
مەن كۆپچىلىككە بۇ كىتاپلار ئارسىدىكى غاپۇرۇفنىڭ «تاجىكلار تارىخى» دىگەن كىتابىنى چوقوم
ئوقىشىنى تەۋسىيە قىلىمەن. بۇ كىتاپ مەركىزى ئاسيانىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ تارىخىنى ئىنتايىن تەپسىلى
ئارخىلوگىيلىك بايانلار بىلەن شەرھىيلەپ بەرگەن. بۇ كىتاپنى ئوقوساڭلار بۇ يەرنىڭ ھەقىقى خوجايىىنىڭ
كىم ئىكەنلىكىنى بىلەلەيسىلەر. ھەم شۇ پۇرسەتتە گەرچە تۈركىي مىللەتلىرى بىلەن پارىسلارنىڭ
نەچچە مىڭ يىللىق ئاداۋىتى ھىلىھەم ئاخىرلاشمىغان بولسىمۇ مەن ئىنكاسىمنى ئوقوغانلارغا
پارىس تىللىق تاجىكلارنى يامان كۆرمەسلىكىنى ئۇلارغا دوستانە مۇئامىلە قىلىشىنى .ئۈمىت قىلىمەن
چۈنكى يىقىنقى 3000 يىللىق ئۇيغۇر تارىخىددىكى شانلىق نەتىجىلەرنىڭ شەكىللىنىشىگە
تاجىكلار زور تۆھپە قوشقان. مىلادىيدىن بۇرۇنقى 200 -يىلدىن قارخانلار مەزگىلگىچە
تاجىكلار بىلەن ئۇيغۇرلار قۇيۇق مۇناسىۋەتتە بولغان( ئەلۋەتتە مەن ئۇيغۇر گۇمانلىنىپ يۈرمەڭلار)
ئۇلۇغ بوۋىمىز مەھمۇت قەشقىرى تۈركىي تىللار دىۋانىدا «تۈرىكسىز تات بولماس، تاتسىز تۈرىك»
دەپ ئىنىق ئىتقان بۇ يەردىكى تات تاجىكلارنى كۆرسىتىدۇ. يىقىندا بەزى توردىكى تاجىكلارنى
ئەيىپلەيدىغان تىما ۋە ئىنكاسلارنى كۆرۈپ قىتىپ قۇيدۇم...بىز كەلگۈسىدە قاراقۇرۇم،ھىندىقۇش،
پارمىر تاغلىرىغا خوجايىن بولىمىز دەيدىكەنمىز تاجىكلار بىلەن ئەپ ئۆتىشىمىز كىرەك
راست دەيسىز، ئىشقىلىپ تاجىكلاردىن بىزگە بىرەر يامانلىق كەلگىنى يوق، ئەتراپىمىزدىكى ھەممە مىللەتنى بىر قاتاردىن تىللاپ چىقساق بىزگە بىر تىيىنلىق پايدا كەلمەيدۇ، دوستلىرىمىز بىلەن ئارىمىز بۇزۇلىدۇ خالاس...بۇ ھەم ئارىغا بۆلگۈنچىلىك سېلىۋاتقانلارنىڭ ئاساسىي مەقسىتى بولسا كېرەك... مۇشۇ يازما سەۋەبلىك كىتابلىرىمنى بىر رەتلەپ چىقىۋاپتىمەن. نەشىر قىلىنغان كىتابلار ھەقىقەتەن ئاز ئەمەس ئىكەن. يەنە بىر مۇھىم كىتاپ: ياشلار-ئوسمۇرلەر نەشىرياتى تەرىپىدىن 1986-يىلى نەشر قىلىنغان
بىزنىڭ تارىخي يېزىقلىرىمىز (قۇربان ۋەلې)