arek يوللانغان ۋاقتى 2011-2-8 22:23:31

تارىختا بۈگۈن (9-فېۋرال )

2009-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، مەركىزىي تېلېۋىزىيە ئىستانسىسىنىڭ يېڭى بىناسىنىڭ قوشۇمچە بىناسىغا ئوت كەتكەن. ئالتە سائەت داۋاملاشقان ئوتتا بىر ئادەم قازا قىلغان، يەتتە ئادەم يارىلانغان. 3-ئاينىڭ 25-كۈنى 12 گۇماندار قولغا ئېلىنغان، ئوت كېتىش سەۋەبى خەتەرلىك بۇيۇملار پارتلاشنى كەلتۈرۈپ چىقارغانىكەن.

1996-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، ئېرلاندىيە جۇمھۇرىيىتى ئۇرۇش توختاتقانلىقىنى جاكارلىدى، ئەنگلىيەدە پارتلاش بولدى. شۇ كۈنى، ئېرلاندىيە 17 ئايغا سوزۇلغان ئۇرۇشنىڭ توختىغانلىقىنى جاكارلىدى، شۇ كۈنى يەنە لوندون شەھىرىدە ئاپتوموبىل پارتلاپ، 100 دىن ئارتۇق ئادەم يارىلاندى، ئىككى ئادەم ئۆلدى. ئىقتىسادىي زىيان 100 مىليون فوندستېرلىڭغا يەتتى. شىمالىي ئېرلاندىيەنىڭ تىنچلىق مۇساپىسى يامانلىشىشقا باشلىدى، 10-فېۋرال ئېرلاندىيە جۇمھۇرىيىتى يۇقىرىدىكى پارتلاشقا مەسئۇل بولىدىغانلىقىنى ئېيتتى.

1998-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، تۇنجى نۆۋەتلىك «لۇشۈن ئەدەبىيات مۇكاپاتى» نى باھالاش مۇراسىمى ئۆتكۈزۈلگەن. «لۇشۈن ئەدەبىيات مۇكاپاتى»-جۇڭگونىڭ ھازىرقى زامان ئەدەبىيات ئەسەرلىرىنى ئىلھاملاندۇرۇش ئۈچۈن يولغا قويۇلغان. ئېلىمىزنىڭ سوتسىيالىستىك ئەدەبىياتىنى تەرەققىي قىلدۇرۇش ئۈچۈن تەسىس قىلىنغان. بۇنىڭ ئىچىدە ئىككى يىلدا بىر قېتىم باھالىنىدىغان مەملىكەتلىك مۇنەۋۋەر ھېكايىلەر مۇكاپاتى، مەملىكەتلىك مۇنەۋۋەر پوۋىست مۇكاپاتى، مەملىكەتلىك مۇنەۋۋەر دوكلات مۇكاپاتى قاتارلىقلار بار.

1998-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، ئېلىمىزنىڭ گېنى يۆتكەلگەن قوي تەتقىقاتىدا زور بۆسۈش ھاسىل قىلىندى. شاڭخەي فېڭشىن ھايۋاناتلار تەجىربە مەيدانىدا، باشقا ئۆچكىلەرگە ئوخشىمايدىغان بىر ئۆچكە بار. بۇ ئۆچكە ئاجرىتىپ چىقارغان سۈتتە قاناشقا مايىللىق كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلار كېرەكلىك بولغان قاننى ئۇيۇشتۇرغۇچى ＩＸئاقسىلى بار. بۇ خىل ئاقسىل ئالاھىدە ئايرىپ چىقىش ئارقىلىق قاناشقا مايىللىق كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلارنى داۋالايدىغان دورا ياسىغىلى بولىدۇ. بۇ ئېلىمىزنىڭ گېن يۆتكەش تەتقىقاتىدا مۇھىم ئىلگىرلەش ھاسىل قىلغانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ.

------------------------------------------------------------------------------------------

مەنبە:جۇڭگۇ ئۇيغۇرچە رادىئو تورى

Erktekin يوللانغان ۋاقتى 2011-2-8 23:27:25

بۇ  مەركىزى  تېلىۋىزىيە  ئىستانىسىنى  بەكمۇ  ئۆگىچە  لاھىلىگەن  بولمىسا   ھۆكۈمەت چېقىۋېتەي دىسە  نەچچن  مىليارد  پۇل  كىرىپ  كەتتى ...چاقماي  دىسە  يەنە  تېخى

ziltar يوللانغان ۋاقتى 2011-2-8 23:30:38

ئابدۇخالىق ئۇيغۇر ، ئەلشىر نەۋائىيلار تۇغۇلغان

GoodLuck يوللانغان ۋاقتى 2011-2-9 07:04:13

ziltar:
ئابدۇخالىق ئۇيغۇر ، ئەلشىر نەۋائىيلار تۇغۇلغان


ئۆزۈڭنى يازماپسەن ھە !

izchilar يوللانغان ۋاقتى 2011-2-9 18:23:41

ئاستىدىكى موزايمۇ قانداق؟ئۆچكە دەيدىيا،شالغۇتمۇ يە؟

hekemi يوللانغان ۋاقتى 2011-2-9 21:32:33

تالانلىق شائىر ئابدۇخالىق ئۇيغۇر ئابدۇراخمان ئوغلى 1901 - يىلى 2 - ئاينىڭ 9 - كۈنى تۇرپان شەھرىدە سودىگەر ئائىلىسىدە تۇغۇلغان. ئۇنىڭ ئائىلىسى ئۆز دەۋرىگە نېسبەتەن مەرىپەتلىك ئائىلە ئىدى. ئابدۇخالىق ئۇيغۇر 5 يېشىدىلا ساۋادىنى چىقارغان بولۇپ، 12 ياشلارغا كەلگەندە دىنىي مەكتەپتە ئوقۇپ، ئەرەپ، پارىس تىللىرىنى ئۆگەنگەن ۋە كىلاسسىك شائىرلارنىڭ ئەسەرلىرىنىى ئوقۇشقا باشلىغان.
1916 - يىلى چوڭ دادىسى مىجىت ھاجى سودا بىلەن روسىيىگە بارغاندا، ئۇمۇ بىللە بېرىپ، روسىيىنىڭ شەمەي(ھازىرقى سمپىلاتنىسكى) شەھىرىدە رۇس تىل - يېزىقىنى ئۈگىنىدۇ. تۇرپانغا قايتىپ كەلگەندىن كېيىن يەنە تۇرپان يېڭى شەھەردىكى شۆتاڭغا كىرىپ خەنزۇ تىل يېزىقىنى ئۆگۈنىدۇ ۋە ئەلا نەتىجە بىلەن مەكتەپنى تاماملايدۇ. بۇ جەرياندا ئۇ خەنزۇ كىلاسسىك ئەدەبىياتى بىلەن تونۇشۇپلا قالماي، ھازىرقى زامان ئەدەبىياتى توغرىسىدىمۇ مۇئەييەن ساۋاتقا ئىگە بولىدۇ. ئەينى دەۋىردە ئۇ دوست بۇرادەرلىرىگە خەنزۇ كىلاسسىك ئەدەبىياتىنىڭ < سۇ بويىدا>، <قىزىل راۋاقتىكى چۈش> رومانلىرىنىڭ مەزمۇنىنى سۆزلەپ بەرگەن ۋە سۇن جوڭشەن ئەسەرلىرىنى ئوقۇپ، دېمۇگىراتىيىگە نىسبەتەن تونۇشىنى ئۆستۈرگەن. ئەنە شۇ مەزگىللەردىلا ئابدۇخالىق ئۇيغۇرنىڭ ئىدىيىسىدە فىئوۋدال كونىلىققا، خۇراپاتلىققا ۋە نادانلىققا قارشى تۇرۇپ، ئىلىم - پەننى ئوموملاشتۇرۇش ئارقىلىق جەمىيەتنى ئۆزگەرتىش غايىسى تۇغۇلغان.
1923 - يىلى ئابدۇخالىق ئۇيغۇر مەخسۇت مۇھىتى قاتارلىقلار بىلەن بىرگە 2 - قېتىم سوۋىت ئىتتىپاقىغا بېرىپ، يەنە 3 يىل ئىلىم تەھسىل قىلىدۇ. بۇ جەرياندا ئۇ پوشكىن، لېرمۇنتوۋ، تولوستوي ۋە گوركى ئەسەرلىرىنى ئوقۇپ رۇس ئەدەبىياتى بىلەن تونۇشىدۇ. شۇنداقلا ئۆكتەبىر ئىنقىلابىنىڭ غەلىبىسىنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆرۈپ، نەزەر دائىرىسىنى كېڭەيتىدۇ. 1926 - يىلى ۋەتەنگە قايتىپ كېلىپلا يېڭىچە ئىلىم - پەننى تەرغىپ قىلىپ، خەلقنى ئويغىتىش ئۈچۈن گېزىت ژۇرنال نەشر قىلىشقا ھەرىكەتلىنىپ، تۇرپاندا باسما زاۋۇتى قۇرۇشنى تەشەببۇس قىلىدۇ. لېكىن ئەكسىيەتچى، مىللىتارىس ياڭ زىشىڭ ھۆكۈمېتى بۇنىڭغا يول قويمايدۇ. شۇنىڭدىن كېيىن ئابدۇخالىق ئۇيغۇر تۇرپان ئاستانىدىكى مەخسۈت مۇھىتى، پىچاندىكى ئىسكەندەر خۇجا قاتارلىق كىشىلەر بىلەن 1927 - يىلى<ئاقارتىش ئۇيۇشمىسى>نامىدا بىر مەرىپەت جەمئىيىتى قۇرۇپ، ئىئانە توپلاپ تۇرپان يېڭىشەھەردىكى نىياز سەيپۇڭ دېگەن كىشىنىڭ قوروسىدا بىر يېڭى مەكتەپ، كېيىنكى يېلى يېڭىشەھەر ئاق سارايدا <ھۆرىيەت مەكتىپى>، كونا شەھەر جەنۇبىي قۇۋۇقتا يەنە بىر مەكتەپ ئاچىدۇ....
بۇ دەۋىردە ئابدۇخالىق ئۇيغۇرنىڭ ئىجادىيىتىدە زور ئىلگىرىلەشلەر بولىدۇ. ئۇنىڭ شېئىرلىرىدىكى چوڭقۇر سىياسىي مەزمۇن، ئۆتكۈر ئىسيانكارلىق سادالىرى ھەتتا ئەينى دەۋىردىكى مۇستەبىت ھاكىميەتنى ئەندىشىگە سالىدۇ. ھۆكۈمەت ئۇنى شېئىر يېزىشتىن، خەلقنى ئۇنىڭ شېئىرلىرىنى ئوقۇشتىن چەكلەيدۇ.
ئۆز غايىسى يولىدا تېز پۈكمەس روھقا ئىگە ئابدۇخالىق ئۇيغۇر 1932 - يىلى 11 - ئايدا<ئويغان>، <ئاچىل> دېگەن شېئىرلىرىنى ئاق رەختكە چوڭ خەتلىك قىلىپ يېزىپ، كوچىلارغا چاپلاپ، ئەكسىيەتچى ھۆكۈمەتنىڭ ھەيۋىسىگە تاقابىل تۇرىدۇ.
1932 - يىلى 12 - ئاينىڭ بېشىدا تۇرپان ۋە قۇمۇلدا دېھقانلار زۇلۇمغا قارىشى قوراللىق قوزغىلاڭ كۆتۈرىدۇ. قۇمۇل دېھقانلار قوزغىلىڭىنى باستۇرۇشقا بارغان شىڭ شىسەي 1933 - يىلىنىڭ بېشىدا ئۈرۈمچىگە قايتىشىدا تۇرپانغا كەلگەندە ئابدۇخالىق ئۇيغۇر ۋە ئۇنىڭ بىرقانچە سەبدىشىنى دېھقانلار قوزغىلىڭىنىڭ مەنىۋى تەرغىباتچىسى دەپ قاراپ تۇتقۇن قىلىپ تۇرمىگە تاشلايدۇ. جاللات شىڭشىسەي 1933 - يىلى 3 - ئاينىڭ 13 - كۈنى ئۇنى سەبداشلىرى بىلەن قوشۇپ تۇرپان شەھىرىنىڭ يېڭى شەھەر قازىخانا مەسچىتىنىڭ ئالدىدا قەتلى قىلىدۇ. ئابدۇخالىق ئۇيغۇر بوينىغا قىلىچ تەڭلەنگەندىمۇ دۈشمەنگە باش ئەگمەي، باتۇرلارچە كۆكرەك كېرىپ، خەنزۇچە، ئۇيغۇرچە يالقۇنلۇق نۇتۇق سۆزلەيدۇ. بوينىغا قىلىچ ئۇرۇلغاندا <ياشىسۇن ئەركىنلىك!>، <ياشىسۇن ئازادلىق!> دەپ ياڭراق شۇئار توۋلاپ قەھرىمانلارچە قۇربان بولىدۇ....

بەت: [1]
: تارىختا بۈگۈن(9-فېۋرال)