كىنوكىسەكچى ئىشەكmp3

تارىخ

خەۋەر

   كىسەكچى ئىشەك
1 N( D) I6 M! Q# l0 c
                                                         مۇھەممەدتۇرسۇن ئوغلانى
  P& @9 |! [8 }% j, q4 }
5 m6 l% g) l- [: ~* F6 \5 @% E                                                                 (ھېكايە )

% Q& ~, B- q2 E8 i" v
  يېقىندا بىر ئىشەك يوقاپ كىتىپتۇ دەپ گەپ چىقىپ كەتتى .
  « بۇنىڭ ھەيران قالغۇچىلىك نىمىسى بار ؟»دېدىم ئىچىمدە .
    بىزنىڭ يىزىدا ھەممە ئائىلىدە دىگۈدەك بىردىن ئىشەك بار ، ئىشەكمۇ يۈتۈپ تۇرىدۇ ، مىسال ئالساق ، بەزى كىشىلەر ئادەم ھەيران قالغۇدەك ھاڭۋاقتى ، بىر ئۆيدە بار يوق پەقەت بىر ئىشەك بار ،  بەزىلەر  ئۇنى ئۆزىنىڭ خانىشى دەپ بىلەمدۇ بىلمىدىم ، پەقەت ئارغامچا بىلەن باغلىمايدۇ . ئەتىگىنى قويىۋەتكەن ، شۇنىڭدىن كىيىن ئۇ «خانىش» ئىشەكلەر ئاۋال ئۆينىڭ ئارقىللىرىدىكى كىشىلەرنىڭ قويۇپ قويغان ئوتلىرىنى يۇۋاشلىق بىلەن يەيدۇ ، بۇنى كۆرگەن كىشىلەر خاتىرجەملىك بىلەن كۈلۈمسىرەپ ئۆيگە كىرىپ چىققۇسى كىلىپ ئۆيگە كىرىپ كىتىدۇ .  ئىشەكنىڭ يۇۋاشلىرىنى كۆرگەنمۇسىز ؟ بەلكىم كۆرگەنسىز ،لىكىن نەپسى ئۈچۈن قايسى ئىشەك جىم تۇرىدۇ دەيسىز ؟  شۇنىڭ بىلەن ئۇ قاقباش ئىشەكلەر ئىگىسىنىڭ كەتكىنىنى كۆرۈپ قەيەردە ئېتىزلىق ، قەيەردە مول زىرائەت بولدىمۇ شۇ يەرگە پۇراپ دىگۈدەك تېپىپ بېرىپ بىخارامان ھالدا يەپ قورسىقى خۇددى بەش بالىسى باردەك سەمرىپ ئۆزىنى كۆتۈرەلمەي قېلىپ مېڭىش تەس كىلىپ جايىدا ئاچكۆزلۈك بىلەن  ئوتلايدۇ . ئاخىرىنى پەرەز قىلىپ بولدىڭىزغۇ دەيمەن ؟   ئوغرىنى قاراقچى بۇلاپتۇ دىگەندەك  بۇ ئىشەكلەرنى كۆرگەن بىدىكلەر ۋە نىيتى قارا كىشىلەر ئىشەكنى يۆتلىگەن پېتى ئاپىرىپ ساتىدۇ ،ياكى يوشۇرۇپ قويۇپ يىراق بازاردىن بىرىگە ئاپىرىپ ئېلىشغا ساتىدۇ .شۇنىڭ بىلەن كىشىلەر ئىشەك يۈتۈپتۇ دەپ « ئاللا توۋا » ئوقۇشىدۇ .  لىكىن بۇ بىر قىسمەن ئەھۋال __ ئەلۋەتتە .
* \$ S0 j4 f4 m2 F4 x* M( C   لىكىن بۇ ئىشەك ئالاھىدىرەك ئىشەك ئىدى ، ئۇنىڭ «ئادەمدىن ئۆزگەرگەن ئىشەك »لىكىنى بىلگەندىن كىيىن ئازراق ھەيران  قالدىم . بەلكىم سىزمۇ ھەيران قالغانسىز ؟
" [! u) z$ u% ^__ ۋو...ي كۈچۈكمۇ سەن ؟ قاچان قارىسا ھىجىيىپ يۈرىدىكەنسەن ،كۆزۈمگە سەت كۆرۈمەي چىقە ماڭ ، __ئەخمەت قولىنى ئىشارەت قىلىپ ياردەمچىسىنى سىلكىپ چىقىرۋەتتى .
  ئەخمەت مۇشۇ يۇرتتا ئەڭ باي   ،لىكىن ئەڭ كەمبەغەل  .
  ئۇ باي ،چۈنكى ئۇنىڭ قولىدا نەچچە  خۇمدان بار ، لىكىن سىز خۇمداننى سەل چاغلىماڭ ، بىر خۇمداننىڭ كىرىمى  ھازىر  بىر مەھەللىنى باقالايدۇ ، چۈنكى سىياسەتنىڭ «ھەممە ئاھالە  يېڭى ئۆي سېلىش كىرەك» دىگەن  ياردىمى بىلەن دىھقان ئىشچىلارنى ئارام ئالغۇزماي دىگۈدەك ئىشلىشىىتىش خۇمداننى  ئادەتتىن تاشقىرى كىرىمگە ئىگە  قىلىغان . بەلكىم دىھقانلار قۇلدەك ئىشلەپ بېرىدىغان  ئەخمەق ئەمەس دەپ قارايدىغانسىز ؟ توغرا ،دىھقانلار ئەخمەق ئەمەس ،لىكىن ھازىر  پۇلنى كۆپ  بەرسە ھورۇن مۈشۈكمۇ بىرمۇنچە چاشقان تۇتىدىغان دەۋىر ئەمەسمۇ .
; S* O& t& l3 o' @- Y   ئۇ كەمبەغەل ، ئۇنىڭ كۆڭلى ھەركۈنى بەكمۇ يېرىم ، كەمبەغەل ئائىلىلەردە بولۇشقا تىگىشلىك  ئاددىي خۇشاللىقمۇ ئۇنىڭدىن تېپىلمايدۇ ،چۈنكى ئۇنىڭ پىلانى ئەسلىدە ئۈچىنجى « ئىشەك» نى «يەۋىتىش» ئىدى ،لىكىن يىيەلمىدى .
   ئۇنىڭ ھاياتلىق ھېكايىسى بەزى كىشىلەرگە ئوخشاپمۇ قالىدۇ  ، ئۇنىڭ دادىسى كىچىكىدە نامەلۇم  كىسەل بىلەن  ئۆلۈپ كەتتى ، ئانىسىنىڭ زىممىسىگە ئۈچ بالىنى بېقىش يۈكلەندى ، يىللار ئۆتتى .ئانىسىمۇ ھاردى ،ئانىسىغا ئوتتۇز مو يەرنى تېرىش ئاسانمۇ دەيسىز ؟ ئۇ ئاخىرى بىر يېڭى كىشىنى «دادا» دىيىشكە مەجبۇر بولدى .
, S0 q. F0 |* _2 T6 u   بىر ئاپىسى بىلەن چوڭ بولغان ، خېلى ئەقلى يىتىلگەن ئون بەش ياشلىق كوچىدىن يامان ياخشى ئادەتتىن خەۋرى بار  بالا ئۈچۈن ناتونۇش كىشىنى ئۆزىنىڭ كۆڭلىدىكى تۆر ھېسابلىنىدىغان دادا ئورنىغا قويۇش ئەقىلگە سىغمايۋاتاتتى . ئۇنىڭ كۆزىگە ئۇ كىشىنىڭ يۇۋاشلىقى ھىلگەرلىكتەك ، ئۇنىڭ پۇل بېرىشى ئۆزىنى تۆۋەن كۆرگەندەك ، ئۇنىڭ ئاچچىقلىشى  ئۇنى كەمسىتكەندەك بىلىنەتتى ، شۇنىڭ بىلەن قولىغا نىمە چىقسا ئېتىلىپ ئۇ كىشى بىلەن ئۇرۇشاتتى ، بىر چوڭ ئەر كىشىگە مۇشۇنچىلىك كىچىك بالىنىڭ بۇنداق ھاقارەت قىلىشى تەسىر قىلماي قالامدۇ ؟ ئۇ چىداپ بولالماي بۇ بالىنى ئۇراتتى ، بالا كىچىك قوللىرى بىلەن ئۇرۇپ- تىللايتتى . بۇ ئۇرۇش شۇنداق باشلىنىپ بىر ھەپتىگىچە بالا بىلەن ئۆگەي دادا ئارىسىدا دىئالوگ يۈز بەرمەيتتى .  
+ ]5 ^4 q9 S2 Q; x$ X$ g2 Q7 h      ئۇ شۇنداق غورۇرى كۈچلۈك بالا تۇرسا ، ئۇ ئۆزىنى ئۇرغان كىشىنى ئۆيىدە ياتامتى ؟ ئۇنىڭ ياتىدىغان يېرى ئارقىدىكى بىر كىچىك سامانلىق ئىدى ، سامانلىقنىڭ يېنىدا بىر ئىشەك باغلاقلىق بولۇپ ، ئۇ ئىشەك ئۇنىڭ كىچىچە دەردىنى توكۈپ بېرىدىغان «دوست»ى ئىدى ، ئۇ ئىشەككە ئاۋۋال ئازابلىرىنى دەپ بېرەتتى ، ئىشەكنىڭ زۇۋان سۈرمەي تۇرغىنىنى كۆرۈپ ئۆزىنىڭ بۇ دوستىنىڭ ئۆزى ئۈچۈن ئازاپ چىكۋاتقانلىقىنى چۈشەنگەندەك ھىس قىلاتتى -دە ، ئىشەككە قاراپ كۆڭلى خۇشال بولۇپ قالاتتى . ئايدىڭدا ئىشەككە قاراپ ئولتۇرۇپ ھېكايە توقۇپ بېرەتتى .  تېخى ئاغىنىلىرىدىن ئاڭلىغان يۇمۇرلىرىنى ئىشەككە سۆزلەپ ئۆزى قاتتىق كۈلۈپ كىتەتتى ، ئىشەكنىڭ ئۇنىڭ پىلتىڭلاپ كۈلۈشىدىن چۆچۈپ كەتكەن بېشىنى لىڭىشىتقان ھەركەتلىرىنى خۇددى ئىشەكنىڭ ئۇنىڭ يۇمۇرىغا كۈلۈپ كىتىپ بارغان ھەركىتىدەك ھىس قىلىپ ئۆزى تېخىمۇ كۈلۈپ كىتەتتى ۋە يېڭى يۇمۇرلارنى سۆزلەپ كىتەتتى  .   ئۇ ئىشەكنى  بىردىنبىر سىردىشى دەپ بىلەتتى ،ئۇ باشقىلارغا ئەزەلدىن ئىشەككە دەردىنى تۆككەندەك  دەرد تۆكۈپ باقمىغان -دە  .  
) h  }* S) x- I4 ?" u  ئۇ ئۈچ يىلنى مۇشۇنداق ئۆتكۈزدى ، لىكىن ئۇنىڭ مىجەزىدىكى چۇسلۇق ۋە جاھىللىق ئازىراقمۇ ئۆزگەرمىدى ، ئۇ چوڭ بولغانسىرى  مەكتەپتىن كىلىپ مەھەللىدە ئاغىنىلىرى بىلەن ئويناپ بولۇپ ئاستا ئۆيگە قايتىپ كىلەتتى-دە  ، ئىشەكنى  يىتىلەپ چىقىپ  يۇمران ،ياخشى ئوتلارنى يىگۈزەتتى ، ئىشەك بىلەن پاراڭلىشاتتى . ئۇنىڭ بۇ قىلىقلىرى تىزلا باشقىلار تەرىپىدىن بايقىلىپ قېلىپ كۈلكىگە قالدى ، شۇنىڭ بىلەن  «ئىشەك » دىگەن لەقەم ئۇنىڭغا  ئاستا -ئاستا سىڭىپ قالدى .
' a' `* T5 [8 s  بىر كۈنى ئۈگەي دادىسى ئۇنى  چاقىرىپ بىر مەسىلىنى مەسلىھەتلەشمەكچى بولۇپ  ئۇنىڭغا دېدى :
__ بالام ، ساڭا بىر ئىشنى دەي دىگەن ئىدىم ،ـــ دېدى دادىسى .
; R1 F! Y0 |8 F; Hـــــ قېنى دىسىلە ! ــــ دېدى ئۇ دادىسىغا تىزدىن قاراپ .
ـــــ ئىشەكنى ساتاي دىگەن ......
: q8 K- Y, d! I0 ]ئۇنىڭ بۇ گەپنى ئاڭلىشى بىلەن كاللىسىدىن تۈتۈن چىققاندەك ھىس قىلدى ، دادىسىغا ھەيرانلىق بىلەن قاراپ چوڭ ئېچىلغان كۆزى چوڭ كۆك كۆزلىرى  دەرھال كىچىكلەپ ، قاشلىدى ئوتتۇرىدا قورۇق پەيدا بولۇپ ، قاشلرى تۆۋەنگە ھەركەت قىلىپ، لەۋلىرى  ۋە سېرىق چىرايى تىتىرىدى -دە ، مۇشتلىرى تۈگۈلۈپ ،پۈتۈن بەدىنى  بىردىنلا تىتىرەپ كەتتى ، ئۇنىڭ مۇشۇ ئەلپازىىدىن ئۈگەي دادىسىنى ئۇراي دەپ تۇرغىنى ئېنىق ئىدى ،دادىسى ئۇنىڭ بۇ ھالىتىنى كۆرۈپ ئازىراق چۆچۈپ قالدى .
—— بالام ،داداڭغا بۇنداق چەكچەيمە ،يامان بولىدۇ !!  __ دېدى ئاپىسى ۋارقىراپ تۇرۇپ .
& n* l; N  G* Q$ H3 @5 w__ دادا؟ ؟ مۇشۇمۇ دادىمۇ ؟ يا پۇلى يوق ، قەلەندەرمۇ بۇنىڭدىن ياخشى ، ئەمدى نامراتلىقىدىن مۇشۇ ئىشىكىم قالدىمۇ ساتمىغان ؟
2 }/ Z5 F( v/ E! l* Q5 }__ قارا بالام . تېرىقچىلىققا ئىشىلتىپ بولۇپ ساڭا يەنە بىرنى ئېلىپ بېرىمىز .__ دېدى ئانىسى ئۆتۈنگەن قىياپەتتە .
__ ياق ، بۇ قەلەندەرگە بېرىدىغان ئىشىكىم يوق مىنىڭ ، غورۇرى يوق بىر نىمىكەن بۇ .....
  بايىدىن بېرى شۇنچە ھاقارەتلەرگە چىداپ تۇرغان مۇ ئۈگەي دادا ئەمدى غەزىپى تۇتتى . ئۇنىڭ تەستىكىگە بىرنى سالدى -دە ، ئارقىدىن ئۇنىڭ قول ياندۇرغىنىنى كۆرۈپ تېخىمۇ ئاچچىقى كىلىپ ئۇنى يىقىتىپ قورساق ، مەيدە ، پۇت قول قويماي دەسسىۋەتتى . ئانا بىر تەرەپتە يىغلاۋاتاتتى ، باشقا ئۇكىللىرىمۇ يىغلاۋاتاتتى . ئۇ تېخىچە جېنى قالمىسىمۇ كۈچىنى يىغىپ بوش ئاۋازدا  ۋارقىراۋاتاتتى ،«ھۇ مۇشتىمىدىن بۆلەك ھېچنىمىسى يوق قەلەندەر... ».
- y9 m3 r, i# I& J0 b9 F( e  شۇنداق قىلىپ ئىشەك سېتىۋىتىلدى ، تېرىقچىلىقمۇ قىلىندى ، لىكىن ئۇنىڭ قەلبىگە بىر قاتتىق غەزەپ ئورناپ كەتتى .ئۇ دەسلەپ ئۈگەي دادىسىنى ئۆلتۈرىۋېتىشنى ئويلاپ يۈردى ،لىكىن كىيىنكى كۈنلىرىنى ، ئانىسىنىڭ يىغا زارلىرىنى ،سىڭللىرىنىڭ كىيىنكى بەختىنى ئويلىدى ، تۇيۇقسىز بىر كۈنى ئۇ مەھەللىنىڭ چېتىدىكى مەخسۇم بايغا ئىشلەشنى قارار قىلدى .
  مەخسۇم باي تېرىشچانلىقى ،تامچىلىق ھۈنىرى ، شۇنداقلا پەمى بىلەن تىز بېيىپ كەتكەن باي بۇلۇپ ، نەچچە يەردە ئۆيلىرى بار ئىدى كىيىنچە باشقىلار ئۇنىڭ ئىسمىنىڭ كەينىگە «باي»نى قېتىپ دەيدىغان بولۇشقان ئىدى ، ئۇنىڭ قول ئاستىدىمۇ كۆپلىگەن كىشىلەر ئىشلەيتتى . ئۇ كەلگەن بىرىنجى كۈنىدىن باشلاپ بەكمۇ تېرىشتى ، كىچىللىرى ئۆيگە كەتمەي قىش توشۇيتى ، تامچىلار ئۇنىڭغا بۆلۈپ بەرگەن ۋەزىپىنى شۇنداق تىز ئورۇنلاپ بولاتتى ، تامچىلارنىڭ ماختىشى ، كاللىسىنىڭ ئىشلەيدىغانلىقى بىلەن ئۇ كىيىنچە مەخسۇم بايغا ياراپ قالدى . شۇنىڭ بىلەن مەخسۇم باينىڭ يۈگۈر يىتىم ئىشلرىنى قىلدى ، ئۇ ئىزچىل شۇنداق كۆڭۈل قويۇپ ئىش قىلاتتى ، ئىشنى  كىچىك چوڭ دىمەي مەخسۇم باينىڭ دىگىنى بويىچە قىلاتتى ، مەخسۇم باينىڭ  قانداق باي بولغانلىقىنى  بىلىش ئۈچۈن ئۇنى كۈزىتەتتى ، پۇلنى قانداق تاپقانلىقىنى بىلىشكە شۇنچە قىزىقسىمۇ ئۇنىڭ بىرەر نەرسىنى ئۈگىنەلمەيۋاتقانلىقى ئۇنى قىينايتتى ،لىكىن ئۇ سەۋىر قىلدى . كىيىن بىلدى ، مەخسۇم باي ئەسلىدە خۇمداندىن بەكمۇ كۆپ پۇل تاپىدىكەن ، ئۇنىڭ خۇمدانى شۇنداق ياخشى بولۇپ نۇرغۇن خېرىدارلىرى ئارلىقنى  يىراق دىمەي كىلىپ خىش سېتىۋالاتتى .
  ئۇ كاللىسىدا خۇمدان قۇرۇشقا تەييارلىق قىلدى . كەچلىرى ئۆزى ئىشلىگەن پۇلىغا سېتىۋالغان ئىشەك  بىلەن پاراڭلاشقاچ خۇمدان توغۇرلۇق خىياللارنى سۈرۈپ كىتەتتى .
  بىر كۈنى ئۇ مەخسۇم باينىڭ ھەرەمگە بارىدىغانلىقىنى ئاڭلىدى -دە تىزدىن ئۇنىڭ قېشىغا كىلىپ ئۇنىڭدىن خۇمداننى ئۆزىگە بېرىشنى ئۆتۈندى ، لىكىن خۇمدان دىگەن بېرىمەن دەپ بەرگىلى بولىدىغان نەرسە ئەمەس -دە ، شۇڭا ئۇ دەرھال مەخسۇم بايغا دېدى :
__ سىز مىنى ئوغلۇمنىڭ ئورنىدا كۆرىمەن دىدىڭىز ، ماڭا بۇ خۇمداننىڭ ئىچىدىكى بىرنى سىز ھەرەمدىن كەلگۈچە باشقۇرۇپ تۇراي ، خۇمداننى سىز كەلگۈچە ھازىرقىدىن ئىككى ھەسسە كىرىمگە ئىگە  قىلىشقا كاپالەتلىك قىلاي ، قىلالمىسام سىلىگە بەش يىل بىكارغا ئىشلەپ بېرەي ،مىنىڭ گېپىم گەپ ...
& `. o$ _3 q$ J__ مەن ساڭا ئىشەنمەيمەن ئەمەس ، سەن بەك ياش ، خۇمدان ئۇنداق ئاسان باشقۇرغىلى بولىدىغان نەرسە ئەمەس .
__ ماڭا ئىشەنسىلە ، سىىلىمۇ باشلىغان چاغلىرىدا بىر نەرسىنى بىلمەيتىلە ئەمەسمۇ .مەن ھەرگىزمۇ ئۈمىدلىرىنى يەردە قويمايمەن .
& _3 ?  L. n; E) P4 t  U__ بوپتۇ ،ساڭا بىر خۇمداننى بېرەي ياخشىراق باشقۇرغىن ئەمىسە .__ دېدى باي  ئۇنىڭ ئەقىللىق ئىكەنلىكىگە كۆڭلىدە ئىشىنىپ .__ يەنە بىرسى ، سەن مۇشۇ خۇمداننىڭ مۇشۇ مەزگىلدىكى كىرىم چىقىمىغا ئۆزۈڭ ئىگە .
' c! F' K! {* S0 g" ?) wبۇ گەپ ئۇنى بىر ئۈمىدكە ئىگە قىلدى ، ئۇنىڭ مۇشۇ مەزگىلدە بىر ئىشنى پىلانلاپ قويغان ئىدى ، ئۇنىڭ پىلانى ئۇنىڭ بىر ئەقىللىق ئىكەنلىكىنى ئىسپاتلايدىغان پىلانى ئىدى .
  ئۇ كۆڭلىدە بىرنىمىلەرنى ئويلاپ كىتىپ باراتتى . تۇيۇقسىز ئۈگەي دادىسى كىلىۋاتقان يەردە يولدا دوقۇرشۇپ قالدى . ئۇ ئۈگەي دادىسىغا شۇنداق چەكچىيىپ قارىدىكى دادىسىنى قاراپ يەۋەتكىلى تاس قالدى ، ئۈگەي دادىسىنىڭ  يەنە ئاچچىقى راسا كەلدى .
; n7 z8 {3 A6 l, Zبۈگۈن ئۇ باي بولدى ، بىر خۇمدان ئۇنىڭ بولدى .
  شۇ كۈنى ئۇنىڭ ئانىسى يغلاپ تۇرۇپ ئۇ ئىككىسى يەنە ئۇرۇشاي دەپ تۇرغان يېرىدىن ئۇلارنى ئايرىۋەتتى .
% S% g- B% J; o$ ]ئۇ ئىككىنجى كۈنى شەھەرگە كىرىپ كەتتى ،ئەتىسى بىر رەسىمگە تارتىدىغان كىشىنى ئېلىپ كەلدى .ئۇنىڭ نىمە قىلىشىنى پەقەت  ئۆزى بىلەتتى . كىشىلەر پەقەت ئۇنىڭ نىمە قىلماقچى بولغىنىنى بىلەلمىدى .ئۇ رەسىمگە تارتىدىغان كىشى  ئەخمەتنىڭ مەھەللىسى شۇنداقلا ئەتراپتا نىمىنى كۆرسە شۇنى رەسىمگە تارتىۋاتاتتى .
* M0 p7 \4 x4 R2 F. E6 I& s  مەخسۇم باي يولغا چىقىپ بولۇپ ئىككى ھەپتە بولغاندا ئۇ بىرمۇنچە رەسىملەرنى قولىغا ئېلىپ شەھەردىن چىقتى . ئاندىن خۇمدانغا پات ئارىدا  ئادەم قوبۇل قىلىدىغانلىقىنى ، ئىش ھەققىنى ئۆستۈرىدىغانلىقىنى ،خۇمدانغا ئىشلىگەن كىشىنىڭ ئەمگىكىنى كۆتۈرىدىغانلىقىنى ئېيتىپ پۈتۈن كەنىتتىكى كىشىلەرنىڭ تەييارلىق قىلىپ قويۇشى كىرەكلىكىنى تارقاتتى .
   ئىككى كۈندىن كىيىن نۇرغۇنلىغان ماشىنىلار بۇ مەھەللىگە كىلىپ ئۇنى ئىزدىدى . ئۇ كۆز ئەينەكلىك باشلىقلارنى ئەگەشتۈرۈپ خۇمدانلارنى ، نامرات دىھقانلارنىڭ ئۆيىگە كىرىپ ئۇلار توغۇرلۇق ئەمەلىي ئىسپاتى بىلەن ئۇلارنىڭ تۇرمۇشى توغۇرلۇق دوكىلات قىلدى ، بۇ چاغدا كەنت باشلىقىمۇ نىمە ئىش بولغانلىقىنى بىلمەي ئارقىدا قاراپ قالغان ئىدى .
  بىر ھەپتىدىن كىيىن يۇقرىدىن بۇيرۇق كىلىپ ئۇنى كەنىت شۇجىلىقىغا سايلاشتى . كىشىلەر بۇ ئۆزگىرىشلەردىن تېخىمۇ ھەيران قېلىشقان ئىدى .
ئۇ ئالدى بىلەن پۈتۈن كەنتكە چوڭ يىغىن ئېچىپ خۇمدانغا ئادەم قوبۇل قىلدى . ئۇنىڭ خۇددى بىر ئىشنى پىلانلاۋاتقاندەك قىلىۋاتقان بۇ ئىشلىرى ھېچكىشى بىلمەيتى . كىيىنچە ھەممىسى ئايدىڭ بولدى .
0 U2 r; |+ i" t( X" i- K8 C! o, I0 R( E  ئۇ بىرنەچچە يىلدىن  بېرى مەخسۇم بايغا ئىشلەپ توپلىغان تەجىربىسى بويىچە خۇمداننى ناھايتى ياخشى ئورۇنلاشتۇردى.
- K0 o  x$ o3 C, T  V8 s" W* ~  كەنىتتە ئۇ ئەڭ ياش  شۇجى ئىدى . شۇڭلاشقىمىكىن كەنتتە كىشىلەرمۇ ئۇنى كۆزگە ئىلىپ كىتىدىغاندەك ئەمەس ئىدى . بۇنىڭغا قارىتا ئۇ كەنىتتە چوڭ يىغىن ئورۇنلاشتۇرۇپ ناھىينىڭ بىر كادىرىنى يىغىنغا تەكلىپ قىلىپ كەلدى ،يىغىندا ئۇ كادىر دوكىلات بېرىپ مۇنداق دېدى :
' M6 J2 N' _6 ], \__ سىلەر ئەخمەت شۇجىنى ھەرگىز كىچىك چاغلىماڭلار ، ئەقىل ياشتا ئەمەس باشتا . ئەسلىدە ناھىيمىز يىللاردىن باي ناھىيە بولۇپ باھالىناتتى ،لىكىن يەنە بۇ كەنتتەك نامرات كەنت بارلىقىنى بىلمەپتىمىز . ئەخمەت شۇجى بىزگە نامرات دىھقانلارنىڭ ئۆيلىرىنىڭ رەسىملىرىنى بەردى ، ھەم ناھىيلىك يىغىندا دىھقانلارغا ۋاكالەتەن سۆز قىلىپ رەھبەرلەرنى تەسىرلەندۈرۈپ بۇ يېزىدىكى پۈتۈن ئۆيلەرنى ھۆكۈمەتنىڭ ياردىمى بىلەن  پىششىق كىسەكلىك ئۆي ياساشقا بۇيرۇق چۈشۈرۈشىگە سەۋەبچى بولدى . ئۇنىڭ بۇ شۇجىلىق ئورنىمۇ ئۇنىڭغا لايىق ،بۇ ياش كادىرىمىزنىڭ كىيىنچە ناھىيگە يۆتكىلىپ بېرىشىدىن ئۈمىد بار .
  بۇ قېتىمقى يىغىندىن كىيىن ئۇنىڭ يۈزى ئالاھىدە كۆتۈرۈلدى . ھەتتا ئۇنىڭغا بەزى دىھقانلار چىرايلىق قىزلىرىنى تويلۇقنى ئاز ئېلىپ بېرىش توغۇرلۇق مەسلىھەت سالدى . لىكىن ئۇنىڭ گېپى ئىزچىل «خاپا بولمىسىلا ،مەن ھازىر توي قىلىشقا قىزىقمايمەن ، ئاۋال ئىشلار جايىغا چۈشسۇن » ئىدى .
  بىر ياش بالا ئۈچۈن بۇنداق دىيىش كەم ئۇچىرايتتى . لىكىن ئۇ باشقا ئىش بىلەن كارى بولماي ئۆيىنى چوڭ قىلىپ سېلىپ ، ئىشەك فىرمىسى قۇردى ، ئۇ فىرمىنىڭ قېشىغا كىچىك بىر ئۆينى سېلىپ ، كىچىدە ئۆزىنىڭ راھەت ئۆيىدە ياتماي ، شۇ كىچىك ئۆيدا ياتاتتى ، ھەر كۈنى كىچىدە ئىشەك فىرمىسىغا كىرىپ كىچىدىن كىچىگە پاراڭلىشىپ كىتەتتى ، ئىشەكلەرگە دەيتتى ئۇ «مەن مەخسۇم بايدەك باي بولماي تۇرۇپ ئۆيلەنمەيمەن ، ئۈگەي دادامغا مىنىڭ قانداقلىقىمنى كۆرسىتىپ قويىمەن »
  گەپنى رەسمىي ئىشتىن ئاڭلىساق ، ئۇ شۇنداق يۈزى بار بولغاندىن كىيىن ، كىشىلەر ئۇنىڭغا ھۆرمەت نەزىرى بىلەن قاراشتىمۇ ياكى كەلگۈسىدە باشلىق بولسا ئۆزىگە ئەسقاتىدۇ دەپ ئويلىدىمۇ ، ئىشقىلىپ ئۇنى يىراقتىن كۆرۈپ سالام قلىدىغان ، ماختايدىغان بولۇپ كەتتى .
شۇ ئىشتىن كىيىن راسىت دىگەندەك باينىڭ قولىدىكى بىر نەچچە خۇمدان بىلەن بۇ ئەخمەتنىڭ قولىدىكى خۇمداننىڭ سودىسى شۇنداق ئېقىپ كەتتى . ئەخمەت ھەر قېتىپ ئىشلەمچىلەرگە قاتتىق قول ئىدى ، سېتىۋالغان بىر كىسەكنىڭ  ناچار چىقىپ قالغىنىنى كۆرسە باشقىلارغا ئىككىنى ئالماشتۇرۇپ بېرەتتى . شۇڭلاشقىمىكىن ئۇنىڭ خېرىدارلىرى ئۆچىرەت بولۇپ كېتەتتى . شۇنداق قىىلىپ مەخسۇم باي ئىككى يىلغىچە ساياھەت قىلىپ ئاندىن كەنتكە كەلدى .
5 j9 i2 l( |. I  u  ئۇنىڭ بۇ قىلغان ئىشلىرىنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆرۈپ تىلفۇندا ئاڭلىغان گەپلەرنىڭ راست ئىكەنلىكىنى بىلدى ، خۇمداننىڭ كىرىمى ئەسلىدىكىدىن تۆت ھەسسە ئاشقان ئىدى .
3 m. Q  m3 d* S2 H! ?6 e  ئەخمەت ئۇ يىغقان پۇللىرىنى بانكىغا سېلىپ كەلگەن بولۇپ ، ئۇ پۈتۈن پۇلنىڭ سانىنى ، كىرىمىنى ئۆز پېتى بويىچە دىمەستىن يېرىم قىلىپ دىدى ، لىكىن پۇل كۆپ بولغاچقا ئۇنىڭ كۆپ قىسمىنى مەخسۇم باي ئېلىپ قالدى ، ئاز قىسمى ئەخمەتكە قالدى ، لىكىن ئۇ «قەرىز ئالدىم » دەپ ئۆزى ئىككى خۇمدان قۇردى ، ئاندى كىشىلەرنى قوبۇل قىلدى ،شۇنىڭ بىلەن ئۇنىڭ ئىشلىرى ئەسلىدە تىكلىۋالغان ئاساسى بىلەن تىزلا يۈرۈشۈپ كەتتى .
  ئۇ كۆڭلىدە پۈتۈن يېزىدىكى خۇمدانلارنى ئىشەككە ئوخشىتاتتى .بىردىن بىردىن  ئېغلىغا يۇتىۋېشقا پىلان تۈزۈپ ، بىر نەچچە  خۇمدانلارنى  يۇتىۋالدى . شۇنىڭ بىلەن ئۇ تېخمۇ باي بولدى . ئۇنىڭ بەزى ئىشلىرى ئارقا ئىشىك بىلەن پۈتكەن ئىدى __ ئەلۋەتتە . شۇنىڭدىن كىيىن ئۇنىڭ قولى تەرپىدىن مەغلۇپ بولغان كىشىلەر ئاچچىقىدا ئۇنىڭغا «كىسەكچى ئىشەك »دەپ لەقەم قويىۋالدى ، بۇ لەقەم بىردەمدە پۈتۈن كەنىتتە تارقىلىپ ،ئۇنىڭ كەينىدە بەزى كىشىلەر ئىسمىنى دىمەستىن بىۋاستە «كىسەكچى ئىشەك » دەيدىغان بولدى .
كۈنلەرنىڭ ئۆتۈشى بىلەن ئۇ مال دۇنياسىغا ئىشەندى ، بۇرۇنقى ئارزۇلىرىنى ئۇنۇتتى ، ئاچكۆزلۈككە يول ئالدى . ئۇنىڭ كاللىسىدا نۇرغۇن ئىشەكلەر ،يەنى پۇلغا يارايدىغان يەر ، ئالتۇن ، قاشتېشى قاتارلقلار كىچىپ بۇلارنىمۇ قىلدى ، شەھەردە بىرنەچچە يەرگە دۇكان ئاچتى ، ئۇ ئۆزىدىن باشقىلارغا پەقەتلا ئىشەنمەيتتى ، ھەممىسىنى ئالدامچىدەك ھىس قىلاتتى .
  ئۇ گەرچە مەخسۇم بايدىن نەچچە ھەسسە ئېشىپ كەتكەن بولسىمۇ ،ئۆزىنى نۇرغۇن ئىشەكلەرنى يۇتالمىغاچقا نامرات دەپ قارايتتى . ئىچى سىقىلاتتى .لىكىن ئىزچىل خۇمدانلىرىنى تاشلىمىغان ئىدى .
. _, ], W0 W2 a5 f$ R  بۈگۈنمۇ ئۇ ياردەمچىسىنى تىللاپ چىقىرۋەتكەندىن كىيىن پىلان سوقۇۋاتاتتى . ئۇنىڭ يەنە بىر ئىشەكنى يۇتىۋەتكۈسى كەلدى بولغاي .
بۇ كىسەكچى ئىشەك تۇيۇقسىز يوقاپ كەتتى ، خۇمداننى تاشلاپ ، ئۆيىدىكى خوتۇنىنى تاشلاپ ،پۇللىرىنى تاشلاپ يوقاپ كەتتە ، ئۇنىڭ نەگە كەتكەنلىكىنى ھېچكىم بىلمىگەن ئىدى ، مەن شۇ ئىشلارنى يېقىندا ئاڭلىغان ئىدىم ، ھەممە يەردە شۇ كىسەكچى ئىشەكنىڭ يۈتكەن يېرى ،كەتكەن مەنزىلى ئىدى . «ئۇ تېپىلارمۇ ؟ » دىگەن سۇئال ھەممەيلەننىڭ كاللىسىدا قويۇلاتتى .
    ئىشەك يۈتۈپ كەتتى ، ئەمدى بۇ خۇمداننى كىم ماڭغۇزىدۇ ؟ دىمەك بۇ بىر مۇرەككەپ مەسىلە ، ئۇنىڭ ئايالى ھېچنىمە بىلەيدۇ ، بالىسى كىچىك ، ئۇنداقتا قانداق قىلىش كىرەك ؟  __ ئىزدەش كىرەك ،كەنىتتىكىلەر ئۇنى ئىزدەيدۇ ،چۈنكى ئۇنىڭ ئۆتكەن يىلى كەنىتتىكىلەر تەرەپتە تۇرۇپ بىر يېزىنىڭ كادىرى بىلەن ئۇرۇشقان ئىشىنى كەنىتتىكىلەر ھەممەيلەن بىلىدۇ .
# s; _5 I3 P4 J7 l; L  ئەتتىگەن سەھەر ئىدى ، جامائەت بامداد نامزىدىن كىيىن بىر ئىشنى دىيشىۋالغاندەك چەمبەر شەكلىدە بولۇپ ئىمامنىڭ  گەپ قىلىشىنى كۈتۈپ تۇراتتى .
__ جامائەت ، ئەخمەتجان يوقاپ كەتتى ، ئۇنىڭ بۇلتۇر شۇنداقلا ئىلگىرى بىز ئۈچۈن قىلغان ئىشى ئاز ئەمەس ، بۇلارنى ھەممەيلەن بىلىمىز ، گەپنىڭ پوسكاللىسىنى دىسەك ، ئۇنى بىز ساقچىغىمۇ ئىزدەشكە ياردەمگە چاقىردۇق ، ئاللاھ يولىدا ھەممەيلەن بىر تېرىشىپ ئىزدەپ باقساق ، بۈگۈندىن باشلاپ ھەممەيلەن ئۇنىڭ دىرىكىنى قىلىپ تۇغقانلارنىڭ ئۆيلىرى تەرەپكە بېرىپ سۈرۈشتۈرۈپ باقساق بولارمىكىن دەپ ئويلاۋاتىمەن ، ياكى ۋىلايەت ئارىلاپ ئىزدەپ كۆرسەكمىكىن دەيمەن .
  كۆپچىلىك گودۇڭ _گودۇڭ قىلغان چىرمىشىپ كەتكەن ئاۋازلار بىلەن ھەرخىل پىكىرلىرىنى ئۆز -ئارا ياندىشىپ تۇرغان كىشىلەرگە دىيىشتى ،كۆپچىلىك ئورتاق ئىمامنىڭ گېپىنى قوللاشتى .
__ كۆپچىلىك قوشۇلغان بولسا ھەممەيلەننىڭ ئازراق كۆڭلى بولسا بىر نەچچەيلەننىڭ سەپەر ھەققىگە يىغساق قانداق دەيسىلەر ؟ ئاتىغىنىڭلارنى بېرىڭلار ،ئاز بولسا يۈز يۈەندىن بولسۇن .
, z7 z- E* x) T7 e- R  Q«يۈز يۈەن» دىگەن گەپنى ئاڭلاپ يەنە شۇ «گودۇڭ-گودۇڭ» باشلاندى ،بەزىلەر گەپ قېتىشتى :
1 A- x/ W: f8 ]8 A$ p8 O4 H* V__ ئاللاھ ساقلايدۇ ، ئۇنىڭ خېلى تەلىيى بار كىشى ،پۈتۈن شىنجاڭ شۇنچىلىك چوڭ ،بىز ئۇنى نەدىن ئىزدەپ تاپارمىز ؟ ھەممە ۋىلايەتنى بىردىن قېزىپ چىقساقمۇ تېپىپ بولالماسلىقىمىز تۇرغان گەپ ،شۇڭا بىكار ئىش قىلماي ، ساقلاپ باقساق قانداق دەيسىلەر ؟
__ شۇنداق ،شۇنداق ................
كۆپلىگەن جامائەتنىڭ قارشى تۇرۇشى بىلەن يۈز يۈەن يىغىلمىدى ، يەنى ئۇنى ئىزدەشمۇ توختاپ قالدى .  
5 w; b2 D0 n) B5 _4 v% U   كىشىلەر ئارىسىدا غۇلىغۇلا كۆپەيدى ، خۇمداننى كىمگە بېرىش ، كىم باشقۇرۇش ئەمدى كىشىلەرنىڭ بېشىنى رەسمىي قاتۇرۇشقا باشلىدى . ئۇنىڭ بىلمىگەن يىراق يېقىن تۇغقانلىرى كۆپەيگىنى تۇردى .
__ بالام ئەخمەتجان ئاكاڭ تېخى تېپىلمىدى ، بىز ئۇلارنىڭ تۇغقىنى ،دىمەك بىزنىڭمۇ ھەققىمىز بار . سەنمۇ چىڭ تۇرغىن جۇمۇ ، __ دەۋاتاتتى بىر ئوتتۇرا ياش كىشى سۇپىدا ئولتۇرۇپ بالىسىغا قاراپ .
__ بىز قانداق تۇغقان دادا ؟ ئۆتكەندە مەن تۇغۇلمىغان ۋاقىتتا ئۇ بىزنىڭ ئىشىك ئالدىدا ياتسا ئۆزەڭ ئىشىكنى ئىتىۋېلىپ ئۇنى قەلەندەر دەپ كىرگۈزمەپتىكەنسەن ، ئەمدى تۇغقان دىيىشكە يۈزۈم چىدىمايدۇ مىنىڭ ،__ دېدى ئوغۇل .
__ ئۇ دىگەن ئۆتكەن ئىشلار .....
/ v9 I* q6 l5 S. H4 D+ S2 X* L7 k  مۇشۇنىڭدەك پاراڭلار كۆپ ئىدى .
   بىر ھەپتىدىن كىيىن ئىشەك تېپىلدى .يەنى ئەخمەت قايتىپ كەلدى .
  ئۇنىڭ كەينىدە كۆرۈك ياساش ئىدارىسىنىڭ ئادىمى بولۇپ ئىچكىرىدىن تەكلىپ قىلىپ كەلگەن ئىدى ، مۇشۇ يېزىنىڭ ئىچىدە بىر چوڭ دەريا بولۇپ ،بىر ياغاچ كۆۋرۈك بار ئىدى ، بۇ كۆرۈك يىل بويى كەلكۈندە ئۆرۈلۈپ بەزىدە ئادەملەر ئۆلۈپ كىتەتتى ،ھەتتا بەزىدە بۇ كۆرۈكتە نەچچە ئادەم ئىھتىياتسىزلىقتىن ماشىنىدىن چۈشۈپ كىتىپ جېنىدىن ئايرىلغان ئىدى ، دىمەك بۇ كۆرۈك نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ  باش ئاغرىقى ئىدى ، ئۇ دەل مۇشۇ كۆرۈكنى ياستىپ كىشىلەرنى ھەيران قالدۇرماقچى ،ھەمدە ئىچكىرىدىكى كۆرۈكلەرنى كۆرۈپ كەلمەكچى بولۇپ كەتكەن ئىدى . ئۇنىڭ يالغۇز يۈرىدىغان ئادىتى بولغاچقا بۇلارنى ھېچكىمگە دىمىگەن ئىدى .
& Y. Y1 D8 `6 u7 y  بۈگۈن ئۇ كەلدى ،خۇمدان توختىغان ، ئۇنىڭ ئىشەكلىرى سېتىلغان ، خوتۇنى ئۆيدىن قوغلىنىپ ، ئۆيلىرىگە بىر چوڭ قۇلۇپ سېلىنغان ئىدى ، دىمەك ئۇنىڭ تۇغقانلىرى ئۇنىڭغا قىلغان «ياخشىلىق»لىرى مۇشۇلار ئىدى .
  كۆرۈكمۇ پۈتتى ، خۇمدانمۇ ياخشى ماڭدى ، لىكىن نىمىشقىكىن نۇرغۇن كىشىلەر بۇ كۆرۈكتىن بېشىنى ئىگىپ ئۆتەتتى.

% ?! X  j$ z6 y" ]9 {                                                                                                        2013.10.20 (تىيەنجىن)چۈشۈرۈش

 

                                                   كىرگۈزگۈچ ئايال بالا پەن ئىللىق