ناخشا ئەقىل-پاراسەت توغرىسىدا(ھىكمەتلەر)يانفون

ئادىل1

ئۇيغۇر ئەقىل-پاراسەت توغرىسىدا
6 D! d& M, g* y" U  t( G7 n
8 W6 `  ?) g' }: }0 P5 V' a9 P  c; dئاقساقالنىڭ ئەقلى قىسقارسا،گېپى كۆپىيەر.
& J& z0 F0 e: \ئاچچىق ئەقىلنى كىسەر.
2 r: w4 Z  ]5 [7 J5 D
ئاچچىق ئالدىن يۈرەر،
7 {% ]% y8 U( V1 M. Z, n; w2 C$ W" c1 Z5 cئەقىل كەينىدىن (يۈرەر).

7 [) A( v+ s8 {+ ^0 Z& s# y% dئاھ ئۇرۇپ غەم قىلغۇچە،
ئەقىل ئىشلىتىپ پەم قىل.

- B8 f; d/ B* |5 Y$ P) yئالتۇن يەردە قالماس.

  g  I, V! M' k, o' C( I7 V0 qئالدىراڭغۇلۇق-قاراملىق،
سۆرەلمىلىك-نادانلىق.
7 \9 b) G3 o( B2 T& L. R
ئادەم بولمىساڭ ئەقلىڭ بىلەن،
, S: d; _2 J( C+ }ئەخمەق بۇلىسەن ساقىلىڭ بىلەن.
ئاتنى ھەيدە يەم بىلەن،
9 I7 F* J6 q% Y& f/ ^. @& Fئىشنى قىل پەم بىلەن .
, R- G9 x+ H  O# c  K: r. |0 P% d, a
ئادەمنىڭ كۈزى كۆرمەس،ئەقلى كۆرەر.
  j) H3 k) h  v
ئادەمنىڭ ئەقلى بولمىسا،كۆز دىگەن كامار نىمە.
& T9 R' r, n( \% _# H% }
ئايدېڭدا ئازغان ئىلىنى تاپالماس.
: i" f/ `' m* F7 H5 e0 P
ئارسلاندەك كۈچۈڭ بولسۇن،
تايغاندەك ھۇشۇڭ بولسۇن.
! m) M* A/ A) }+ r5 V+ p* _
ئاقىلنىڭ ئىشى تۈگىمەس،
5 s2 J5 C0 N$ }& `# Z: S  q2 Mگالۋاڭنىڭ غېمى (تۈگىمەس).
; X3 h- V- O% q( A. s
3 c7 j0 z- @+ I* j/ p' l4 }ئەخمەق چاناچقا ئات تىگىشەر.
- e- F& y* u( K
ئەقىل بىلەن ئەدەپ بىر تۇققان.
( @6 x2 L- U: M% u5 N9 w- a
ئەقىللىق ئاش يىغار،
% q. C& Q8 ]  m: }ئەقىلسىز تاش(يىغار).
. B. ^4 q+ i6 F6 l9 A' R  U- G# T0 i
ئەقىل-تىزگىنلىك ئات،
تىزگىنىنى ھەر چاغ بىلىپ تارت.

5 g* A& k+ R9 k4 n+ f( Fئەقىل چاچ بىلەن بىللە ئۆسمەس.

ئەقىلسىز باشقا تاج ياراشماس.
$ S9 @' c( l* z; T
ئەقلى يوق باشتىن سۈيى يوق قاپاق ياخشى.

- x- A6 n" T# Q+ q$ `/ pئەقىل-دۆلەت،
چىراي-سۆلەت.
/ @# A1 W& R1 k( C4 A# V* f
ئەقىلسىزگە مەنسەپ بىرىپ سىناپ كۆر.

% f! i( q6 j, w0 Bئەقىلسىز دوسستتىن ئەقىللىق دۈشمەن ئارتۇق.
, o4 b0 g0 O. A& w9 M1 {% M. Y
ئەقىل ئاينىماس،
ئالتۇن چىرىماس.

ئەقىل-ئادەمنىڭ تۈۋرۈكى،
$ |$ B9 d( v2 k. ]سەۋر-ئەقىلنىڭ شىرىكى.

ئەقىللىق ئەلدىن ئايرىلماس.
7 Y: X; }2 n- q, ?$ Z2 f  ~4 J
ئەقلى بار كۆككە چىقار،
كۈچى بار تاغقا چىقار.

7 T5 ]8 o5 N; V0 f7 B2 z! Oئەقىل- تۇزىماس تون،خورىماس كان.
+ f+ Q3 E& F/ F# b. I
6 i4 `- F- t$ T+ R# I/ }ئەقىل تۇزىماس،
& C1 Y1 [) k  Vبىلىم خورىماس.

0 }1 W+ ]5 a, K+ ]كۆز قەيەردە بولسا،كۆڭۈل شۇيەردە.
1 D) o# n$ i/ u( r: s; R
ئەقىلنىڭ ئېتى ھارماس،تونى تۇزىماس.
6 w. ]* a$ j& u& v6 C$ m! E
ئەقىللىق يۇرتنىڭ ئاغىسى،
9 I7 h" K2 n! x6 yھۈنەرۋەن يۇرتنىڭ چاكىرى.

ئەقىلدىن ئارتۇق بايلىق يوق.
$ s5 S; w0 q4 Y
ئەقىلسىزنىڭ ئەقلى بىلىكىدە،
ئەقىللىقنىڭ ئەقلى يۈرىكىدە.

9 C% n7 m! V% Yئەقىللىقتىن ئەقىل سورىساڭ،
سايدىن ئاققان سەل بىلەن تەڭ.
- i  [6 g9 Y9 V6 x4 S' x
ئەقىلسىزدىن ئەقىل سورىساڭ،
) h% Z8 q6 }  Z; [ئالدى تۇيۇق يار بىلەن تەڭ.
& z9 l8 l9 d7 v+ p5 |& H- \6 q
  H2 [7 B- A9 R" t( N5 ^ئەقىللىق ماختانسا ئىش تىندۇرۇر،
ئەقىلسىز ماختانسا پۇت سۇندۇرۇر.

ئەقلى ئازنىڭ ئازابى كۆپ.

ئەقىل باشتا ئەمەس،ياشتا.
% M) v' Y9 n2 }. B
3 t) n; }9 _2 K0 {! K% Rئەقىلسىز بىلەن پولو يىگۈچە،
ئەقىللىق بىلەن تاش تۇشۇ.

ئەقىلنى پۇلغا سېتىۋالغىلى بولماس.

  T+ k# h6 z6 T( |/ v, f: Y$ n2 s# Dئەخمەقنىڭ ئەقلى چۈشتىن كىيىن.

/ E( p9 K6 i$ c+ ~/ o# Aئەقىل بارنىڭ ئېپى تۇلار،
( ]  z- [1 _+ ~$ M. Aئەقلى يوقنىڭ گېپى تۇلار.
8 O8 }, }; f9 m* Bئەقىللىق پۇل تاپسا تايغا مىنەر،
5 c& p( \4 b, ?4 R+ j- l) Mئەقىلسىز پۇل تاپسا لايغا مىنەر.

3 P7 j+ K* h7 A1 ^3 ^; ]باتۇرلۇق بىلەن بۆرە تۇت،
ئەقىل بىلەن تۈلكە تۇت.

, z3 b# t/ }3 ]; M& Uبۇلتۇر يىدى خۇۋەينى،
بۇيىل چىقتى زۇۋانى.

& D! n+ g- \: ^, l% B4 gئىلىمدىن ئاقىل چىقار،
ئىقىلدىن ناقىل(چىقار)
1 U+ w; |9 D6 J  a
# a+ v9 H5 J& e+ gتۇخۇنىڭ ئەقلى يوق،
5 ~" W& r& g: Z( ?ئەقلى بولسا يەمدۇ پوق.
: a$ R; ^. P3 ]$ X8 w+ ^, f
) ^: _* ?& T9 y% @1 h( gجەھىل-دۈشمەن،
/ N; ~) v% C0 p6 c( vئەقىل –دوست.
- `" }  z6 q: t: }" W
چىچەن كىشى سۆز  باشلار،
ئاقىل كىشى ئەل (باشلار).

چوڭنىڭ ئەقلى چوڭ بۇلۇر،
قىلغان ئىشى ئوڭ بۇلۇر.

; m+ a/ A% |& r5 gدەريا-قاش بىلەن دەريا،
ئادەم-باش بىلەن ئادەم.

ساقالنى ئۆچكىدىن سورا،
) H0 S5 X% ~: a* M3 |) Xبوينى تۈگىدىن سورا.
, \' \2 |" _4 i8 }
سەۋەپ قىلساڭ زاۋال يوق،
سەۋەپ قىلمىساڭ ئامال(يوق).
# ^6 L8 h; T0 r. ^+ D) W
غەمسىزنىڭ پاراسىتى يوق،
پەمسىزنىڭ پاراغىتى (يوق).

0 J/ I0 i& {2 `2 z' bقارا تاشقا يامغۇر ئۆتمەس،
) c9 @5 p% _) v, i; T* oئەقىلسىزگە گەپ(ئۆتمەس).

7 e5 |& `! s2 y2 Wقاچىنىڭ تىگىدە قاچا بار،
ساقتىن زېرەك گاچا بار.

قۇشقاچنى قاردا تۇت،
" r; D# A: Z$ ?تۇكۇرنى ياردا(تۇت).
3 }3 }, B) [( L' R
. M& O% P, ]* G" G- A: vكارۋان تۈگىسى بىلەن يۈرەر،
ئالىم مىڭىسى بىلەن (يۈرەر).

, p9 D, _0 i1 `4 u$ xكۆز كۆرمەك ئۈچۈن،
; J0 U  \; ~* {# h! O8 a  `ئەقىل بىلمەك ئۈچۈن.
% ^/ y6 P8 p" W8 I5 s! Y
: n0 ^$ J. E7 o8 Wئۇستا ئوۋچى ئىز تونۇر،
+ K* ], H0 T/ T! pزېرەك يىگىت قىز تۇنۇر.

+ v/ c# o( D6 N+ lئويلىغانغا ئەقىل تۈگىمەس،
$ `- E. b1 B. w7 `0 B/ cئىشلىگەنگە كۈچ(تۈگىمەس).

5 {1 U5 O" g+ P& Dئۆزىنى سورىمىغان ئۆتۈككە ئۇلتاڭ،
2 u2 l% Y( M" `, j1 j3 B4 rئۆزىنى سورىغان شەھەرگە سۇلتان.
. ?+ D% p% j  I3 q. ^
ئۆتۈككە چەم كېرەك،
ھەممە ئىشقا پەم(كېرەك).
+ ~1 T/ k8 |+ a6 [, }3 v% p+ f% Z2 |
ئۆزى قەلەمچە،
3 Y8 ?+ r& W* c* S2 }8 A& @4 Oئەقلى ئالەمچە.

+ C4 s  u& Y* j, E5 X/ C- [ئىش پەم بىلەن،
چۇرۇق چەم بىلەن.

ئىش بىلگەن ئىشنى ئۆلتۈرەر،
ئىش بىلمىگەن ئۆزىنى(ئۆلتۈرەر).

+ T: ?$ M+ l( @2 |+ C2 Cئىشىككە دەم كېرەك،
ئىشقا پەم (كېرەك).

: {( i! E) i5 x2 wياشنىڭ غەيرىتىگە باق،
قېرىنىڭ پاراسىتىگە(باق).
/ z" ~: C! r4 q3 b! J5 j6 f' S
يولۋاستەك ئىتىغا قارىغۇچە،
3 _( c) [6 n7 w3 J. }مىسقالدەك دىتىغا قارا.
مەنبەسى:ئۇيغۇر خەلىق ماقال تەمسىللىرى ناملىق كىتاپتىن ئېلىندى.
ئىزدە

 

                                                   كىرگۈزگۈچ ئايال بالا پەن ئىللىق

Qol~Ogli

ئەقىللىق ئاش يىغار،
ئەقىلسىز تاش(يىغار).

+ {# w  k$ Q* s- s9 g) C
, ~/ E1 l/ b8 [, G3 ?
. j: M& Y: o0 W+ @. Aتاش يىققان "ئەقىلسىز" لەر دەۋرىمىزنىڭ كاتتىللىرىغا ئايلانماقتا ھازىر

كارۋان

خېلى بۇلامدۇ نىمە يەنە بۇنداق تېمىلار بولسا يوللاپ تۇرۇڭ دوستۇم مەن سىزنى قوللايمەن.