|
|
|
مائارىپ
كىرىش سۆز ئورنىدا
# ^! A( u$ C- L' U5 ?Merhaba arkadaşlar!
% } V; S3 q/ W
' R. Y2 X$ L( R, V( n1 Xئەسسالامۇئەلەيكۇم،ئارزۇ-ئارمانلىرىنى بوينىغا تۇمار قىلىپ ئاسقان،يۈكسەك نىشانلىرىغا يېتىش
' U. Q/ l! E& e8 n& [
1 S5 `! @& G+ W8 p# I3 hئۈچۈن تىنماي كۈرەش قىلىۋاتقان ئىلىم ساھىپلىرى!
1 B* z) B6 f7 A
: z! @6 I% e2 ?0 T' W6 t$ G0 k& `2 Nتۈرك تىلى ئاقساراينىڭ ئالدىدىكى قاشا ئەمەس،خالىغان ئادەم دەسسىسە بولمايدىغان،ئۇ شۇنداق/ \$ `/ \+ ], C2 i6 M, a2 y3 N T: a
! [3 i1 J4 f2 W' J$ c o4 Oبىر تىلكى،ئۆگەنگەنسىرى ئۆگەنگۈڭىز كېلىدىغان،ئاڭلىغانسىرى ئاڭلىغىڭىز كىلىدىغان،خۇددى7 J$ \* b/ b- a# T- Q: R, r% t% r
# }: ]; u1 Z3 a( i
ئانا تىلىمىز ئۇيغۇر تىلىغا ئوخشاشلا يېقىملىق بىر تىل.
. P6 h$ J& E% R% A- `# O. r5 _; y" X- }( [
خوش،ئۇنداقتا سىز نېمە ئۈچۈن بۇ تىلنى ئۆگىنىسز؟تۈركىيەگە چىقىش ئۈچۈنمۇ؟سىز مىدىرلىماي
" X( G, j a, e$ T- J" t; T6 Q4 \ S0 A
ئولتۇرۇپ كۆرىۋاتقان »ئادانالىق» «قاچقۇن ئاشىق« ئۇچى بۇچى دېگەن تىلىۋىزىيە تىياتىرلىرنىڭ) s# H* B ^- ^2 n0 `( O
0 o+ Y3 d5 e* [1 W9 g& L
تەرجىمە قىلىنىشىنى كۈتۈپ بولالماي،ئاچچىقىڭىزدا تىزىڭىزنى شاپىلاقلاپ »:خەپ توختاپتۇر" i: z5 _+ L# {. O- m
g- ]7 D% I- H' D4 t& D4 P" l
ئاسانكەنغۇ بۇ تىل،بىرئۆگىنىۋىلىپ تۈرك تىلدىكىسىنى كۆرەيچۇ«دەپلا ئۆگىنىش نىيىتىگە4 L5 g3 [. v- l* ?" l& D
8 o9 D, r4 `; b" }
كەلدىڭىزمۇ؟ۋە ياكى »ئىنگىلىزتىلىنى ئۆگىنىپ ئۆگىنىپ بىر باشقا چىقالمىدىم،ماۋۇ تىلنى ئۆگىنىپ
! h" U/ B( r/ F& [$ j8 ^! O8 S3 X0 ` D1 N+ b6 |6 j
بىرەر چەت تىللىق بوپ قالايچۇ« دەپ ئۆگەنمەكچىمۇ؟
. i; R! i- Z! A1 r! E* u/ j
! B$ x6 \1 j5 F/ f6 J ^ئەڭ ئاۋال مەقسىتىڭىز توغرا ۋە ئېنىق بولىشى كىرەك،بولمىسا ھەر قانچە تىرىشسىڭىزمۇ ئۆردەككە4 l6 O& S/ z: A0 y4 {) l9 a# }
. }; [) D- w2 r' W& u+ ^شۇ يۇقمىغاندەك ھېچنىمىنى يۇقتۇرالماي چىقىسىز.$ W4 P0 }7 _; c U4 A; L, u
/ v, p) ^ i4 v& m- v
مەن ئۆزۈمنىڭ تۈركچىنى قانداق ئۆگەنگىنىمنى سۆزلەپ بېرەي.
5 X9 y7 }- x/ s4 Y5 K. p' ~; o L4 X. `
تولۇق ئوتتۇرىنىڭ -3يىللىقىدا ئوقۇۋاتقان ۋاقىتلىرىمدا »ھەققىڭ ھالال بولسۇن«ناملىق تۈرك9 n+ {7 e! O7 |5 {6 g6 @ R% Q
7 S7 u* ~1 V6 d* F' I) X( a
تىلىدىكى تىلىۋىزىيە تىياتىرىنى كۆرۈپ،ئانچە مۇنچە خوش گەلدىن،مەرھابا دېگەن گەپلەرنى
1 s+ M* {, o+ [; q& L! t) x l* x" Y4 x: ^7 ~, F6 S1 ~7 q# ^
ئۆگىنىۋالدىم،شۇنداق كۈنلەرنىڭ بېرىدە بىر بالا چ چ بوشلۇقۇمدىكى مەن ئەڭ ياخشى كۆرىدىغان
" ^% t2 w7 g( q( G
6 Y( Y8 l6 b5 T" k5 c( a; }* Cتۈرك ناخشىسى »بارىش مانچو«نىڭ رەسىملىرى ئاستىغا بىر مۇنچە تۈركچە گەپ يېزىپ قويۇپتۇ.
& z# c$ G7 {2 q2 M# x9 A P
1 P+ H. D3 W" j8 e* v8 ^2 }! }ئۇنى قوشۇپ پاراڭلاشتىم،تۈركچىنى ئۆزۈم ئۆگەندىم دېدى،ھەيران قالدىم،ئۆگىتىدىغان مۇئەللىم ۋە
$ L. K! A4 F2 [1 N! |0 M
8 G2 {$ H0 A0 u: r, `ياكى ئۆگىنىدىغان كىتاپ بولمىسىمۇ ئۆزى ئۆگىنەلەپتۇ،مەن نېمىشقا ئۆگىنەلمىگۈدەكمەن،تۈرك
M z0 T8 l* s+ [ % @) U& l5 ?1 r. q$ s
ئىسلام مەدەنىيىتىنى ئۇيغۇرلىرىمىزغا تونۇتۇش،ھەم جوڭگودىن ئىبارەت بۇ چوڭ ھەم كۆپ مىللەتلىك
1 b, S% e2 b& f; D$ _1 f: V7 ?8 B8 I7 D- o/ p) o8 ?
دۆلەتتىكى ئۇيغۇر دېگەن مىللەتنىڭ ئۇتۇقلىرىنى تۈركلەرگە تونۇشتۇرغىدەك سەۋىيەگە يېتىمەن8 V% h; Q9 r8 ^6 S+ Q
0 I- p0 q' E% L+ I: d/ ~دېگەن مەقسەت بىلەن ئۆگىنىشنى باشلىۋەتتىم،ئاددى ئاددى سالام سۆزلىرىنى يادىلاپ تۈركچە( v$ W8 |6 T( u8 `" u1 I4 M4 c
) C+ q0 I# S ?. S
بىلىدىغانلىكى ئادەمنى چ چ غا قوشۇپ بىر ئىككى ئېغىز تۈركچە سالام قىلدىم،قارشى تەرەپ جاۋاپ
: _ s& M2 b& Z2 q$ ? w" Z$ |) f5 @% y+ g5 ^( j
قايتۇرسا خېجىل بولماستىن بۇ نېمە گەپ،قانداق يەردە ئىشلىتىمىز دەپ سورىدىم،شۇنداق قىلىپ
& v @6 ^2 n. |3 }+ a& k' X% ~* k
ئادەتتىكىچە ئىسمىڭ نېمە،ياخشىمۇسەن،تونۇشقىنىمغا خۇشالمەن،خوش دېگەن گەپلەرنىڭ' X: s6 ?2 i: h0 z: E7 p
. i! {( E, w1 Y. L
ھەممىنى يادىلاپ،يېزىشنىمۇ ئۆگىنىپ# c0 H3 a, {: Z
& E/ L8 {! A' y2 U: Q, rبىر نەچچە تۈركنى قاچىلاپ ئۆگەنگەنلىرىمنى ئەمىلىيەتتە ئىشلەتتىم. ئەمما ئۇ ئىككى توك-توك/ S* p4 V7 Z3 p3 b9 G R7 N0 [% _
3 i; m) w0 z# S3 B S& @گەپ بىلەن،گەپ گەپكە قولاشماي ،نېمە دېسە بەن ئۇيگۇر،تۈركچە بىلمىيورۇم دەپلا قاراپ تۇردۇم.' @2 G9 E7 P: ]* X7 O% J+ l& J
}0 {8 F" ~/ y1 P+ a* ?3 A7 `
تۈركچە فىلىملەرنى كۆپ كۆرۈپ،ئۇنىڭدىكى گەپ –سۆزلەرنى چۈشىنىشكە تىرىشتىم.شۇنداق قىلى/ h! f# L/ I7 k3 U& I0 r
- l8 N5 Q: x, a" g ~قىلىپ بارا-بارا سۆزلۈكۈم كۆپەيدى،بەش ئايدىن كېيىن،نىشانىمنىڭ تۇنجى قەدىمىنى بېسىپ
1 ^5 T, l% c# u8 n$ U$ E3 B2 F9 p; `3 U9 C/ N; @/ a
»ئاللاھىم مۇڭداش مەن بىلەن« ناملىق نەسىرنى تەرجىمە قىلىپ مۇنبەردە ئىلان قىلدىم،پىكىر6 y4 Z$ D3 j& D/ @& M2 l" r
5 {+ m/ |7 g: V7 @2 vشۇنداق ياخشى بولدى،تۈركىيەدە ئىلىم تەھسىل قىلىۋاتقان ئاكاش ئاچاشلار بەزى
8 _1 s% T3 a+ Y- t: k# |# P/ o: R a' A2 ]: o
يىتەرسىزلىكلەرنى كۆرسىتىپ بەردى.شۇندىن كىيىن ئارقا-ئارقىدىن»پولات ئەلەمدارنى تونۇمسىز«
* e8 |$ \/ ~* K$ Z, s, |3 P1 f! h6 A4 X3 n
»ھايات«،»ئىنسان كۆردۈمكى...«،»مۇھەببەت دۇئاسى«،»ئاكا مەن كوچا بالىسى«،» ئاناڭ بۇ
2 L4 F; S* k* a% k# H ]4 b0 e" o% a" ~; v
رەسىمنى چۈشەندۈرۈپ قويمايدۇ«،»مەن رومال ئارتقان بىر قىزمەن« ،»دادا ئويغان« قاتارلىق نەسىر ۋە
; O3 `) [! T# V. [! j3 `! F& M$ B. `; _" c
»ئەزىز نەسىن شئىرلىرى» «جان يۈجەل شىئىرلىرى« ۋە بەدىرخان گۆكچىنىڭ بىر نەچچە) P5 z, X& b7 D* m
D+ u, P0 d: A0 s" k
نەسىرلىرىنىڭ تىل ئالاھىدىلىكى ۋە ئۇنىڭدىكى ئىدىيە ۋە بەدىرخان ھاياتى ھەققىدىكى- l0 X' g0 M$ G5 r! V$ \& P- b
/ I/ l$ R( I9 s
تەرجىمىھالنى ئۇيغۇرچىلاشتۇرۇپ چىقتىم.بۇ ئەسەرلەرنىڭ كۆرۈپ نۇرغۇن ئادەم مېنى» تۈركىيەدە5 s b+ }, a( H; L
1 Y+ x E# m$ a1 I# s+ i( h- Iئوقۇيدىكەن،شۇڭا ئۇستىكەن« دېيىشىپ قاپتۇ.ئەمىلىيەتتە ھەرگىز ئۇنداق ئەمەس مەن ھەم ئۇنچە
: l3 ~9 j( N. \5 k$ M+ M
6 N' \- h* R/ m8 t2 q% I* n1 Nئۇستا ئەمەس ھېلىھەم تۈركلەر بىلەن بېرەر ئىش ئۈستىدە پاراڭلىشىپ قالسام بەزى گەپلەرنى
6 L" f& T. \2 b, }! f7 k. K. W- t0 ~
ئىپادىلەپ بېرەلمەي،ئىما ئىشارەت،ئەخە-ئۇخۇلار بىلەن ئاران ئۇقتۇرىدىغان ۋاقىتلىرىممۇ جىق.
& R8 L1 j) Q- N5 |# Y8 t
, U0 q9 D+ G3 pئۇيغۇر تىلى بىلەن تۈرك تىلىنىڭ گىرامماتىكىلىق قائىدىسىنى چۈشىنىۋالسىڭىزلا بۇ تىلنى ئاسان2 {# t, F4 Q/ d p |+ ]* M( u" t0 O
6 L( o, N! X6 }* e6 z# \
ئۆگىنىپ كىتەلەيسىز،بۇ دېگىنىم تۈرك تىلىنى تۈركلەردەكلا بىلىدىغان بوپ كىتىسىز دېگىنىم8 ]+ i( |, f0 L- I
; K1 L9 J6 `( P- s7 t: Jئەمەس،خەنزۇتىلىدا يېڭى يېڭى سۆزلەر كۈندە پەيدا بولىۋاتقانغا ئوخشاش ،تۈرك تىلىدا ھەم1 t2 U. d! K1 u( {
2 K9 W; N) J* P. z* Vنۇرغۇن نۇرغۇن سۆز بار،ھەم يېقىنقى بىر نەچچە يىلدىن بۇيان تۈركچىنىڭ ساپلىقى ھەم زور دەرىجىدە `0 ^% D; u5 }$ ]% U
9 _! L. E6 R7 { n+ f& X/ \بۇزۇلۇپ ئىنگىلىزچىدىن ۋە نىمىسچىدىن قوبۇل قىلىۋالغان سۆزلىرى بارغانسىرى ئاۋۇپ سىزنىڭ( \ E: l: O, `- Q% Q/ F
3 P8 h2 D8 z3 F* I, m8 K( sكاللىڭىزنى بىر ئاز قايمۇقتۇرۇپ قويىدۇ،لىكىن سىز كۆڭۈل قويۇپ ئۆگەنسىڭىزلا ئادەتتىكىچە
) \, B# U& j4 t* M3 q
1 [% {; u, k. cپاراڭلىشالايدىغان ،كىتاب-ماتىرياللارنى ئانچە –مۇنچە كۆرۈپ چۈشىنەلەيدىغان ھالغا
0 N" S v- y# H+ J7 L' O- `0 ~, u' v# |2 \
كىلەلەيسىز.قالغېنى پەقەت سۆزلۈك مىقدارىڭىزغا باغلىق،قانچە كۆپ سۆز بىلسىڭىز شۇنچە ئۇستا
4 T5 x9 R0 H" v) S% e U2 H7 d c' Z
بولىسىز،شۇنچە كەڭ تېمىدا پىكىر ئالماشتۇرالايسىز.# t: J$ b5 _( G2 s9 X. r0 Y
' d' D/ ^- {$ M r/ c/ F( P»خاتا دەپ قالسامچۇ،باشقىلار مازاق قىلسىچۇ«دەپ ئەندىشە قىلماڭ،خاتانى دېيىشتىن قورقۇپ/ @& d: C. o4 l% }3 @
& ] z% W* U( H! S% I, gدېمىسىڭىز،سىزگە توغرىسىنى كىم دەپ بېرىدۇ،خاتادىن كېيىن توغرىسىنى ئۆگىنىسىز،بۇ دېگەن
4 d% Z* ^2 v9 t
$ N# A4 {) s0 o3 M( Rئانا تىلىڭىز ئەمەس،خاتا سۆزلەپ قالسىڭىزمۇ ھېچقىسى يوق،ھەممە ئادەم توغرا چۈشىنىدۇ.ئەڭ: d t* G K- b( t( Z4 Y9 I- f4 T
) H$ A; C2 z* B2 ^% Y: Gمۇھىمى ئۆگەنگەنلىرىڭىزنى تەكرارلاپ تۇرۇڭ،بۈگۈن ئۆگەنگەننى ئەتىسى ئۇنتۇپ قىلىپ يۈرسىڭىز
# k1 g8 E6 m% R& `+ }
7 C2 K- f- i; m( X8 ~, c) Rمەڭگۈ ئۆگىنەلمەيسىز.قېنى ئەمسە مەن بىلەن تەڭ ئەڭ كۆپ ئىشلىتىدىغان تۈركچە7 O X" I! z9 @% D. p! l
. D+ @* V5 s. |4 Z3 |- B p, s8 p
سۆز-جۈملىلەرنى ئۆگىنىڭ ھەم بۇنى دەرھال تۈركچە بىلىدىغان بىرىگە ئىشلىتىڭ.
4 h) V8 ^ R" _# j; n4 h9 F7 @
4 |: j# `( p/ [# Yئانا تىلى خەنزۇ تىلى بولغانلار ئىچىدە ھەم تۈرك تىلىدا ۋايىغا يەتكەنلەر بار،ئەجىبا سىز- r3 M. r5 F+ t* F$ k
% G+ N, R! ^4 w+ N, P
ئۆگىنەلمەسسىزمۇ؟1 V$ b5 l$ z, f8 h. B( [% t
* b8 u7 [# l7 x" |
ھازىرغا قەدەر نۇرغۇن دوستلار مەندىن سورىدى : "قانداق ئۆگەنسەم بولار؟،نەدىن باشلىسام بولار؟ "% N; Z/ s" d- q* J0 @/ Q
5 w$ X* x' b* G" s cدەپ،مېنىڭچە سىزمۇ كىتاپ يوق،ئۆگىتىدىغان ئادەم يوق دىمەي ئاۋال بىر بىسمىللاھ دەپ قارىسىغا
8 n; ~) @& x" w; ?
' o# J: Z8 }+ wيادىلاپ بولسىمۇ ئۆگىنىپ بېقىڭ ،چوقۇم ئۈنىمىنى كۆرىسىز.چۈنكى:. h1 J" W& h0 U( M- j; q
8 b9 R( t4 e+ Cçaliştıktan ve inandıktan sonra başaramayacak hiç bir şey yok!0 S% r0 O4 _/ U( J# }
# Y+ a! v! x8 X2 M
تىرىشىشتىن ۋە ئىشىنىشتىن كىيىن غەلبە قىلغىلى بولمايدىغان ھىچقانداق ئىش يوق!; }1 H9 e: g% g* Q3 x+ g
+ |/ r+ P# o" v# g6 pئۇنداقتا بىسمىللاھ دەپ ئۆگىنىشمىزنى باشلايلى.% v. a1 s( M9 T* k R- E
: T5 h* k: |" u" E9 K; gقېنى باشلىدۇق ئەمسە.
* D) e7 v/ L% {! V! W" L) \' Y( e1 L+ B' k9 p! h9 S' L" {3 J- H1 s0 R
تۈركچىدە 29 ھەرپ بار.
1 x$ H; [% ]1 q% b1 N
6 ~1 \8 U+ t# w' i1 {1 Z
ئىنگىلىزتىلىدىكىW Q X ھەرپلىرى تۈركچىدە يوق.
+ u# X+ q+ Y/ @تۈرك تىلىدىكى ھە ربىر ھەرپنى ئايرىم ئوقۇغاندا ئۇلارغا ئە تاۋىشىنى قوشۇپ ئوقۇيمىز،مەسىلەن :
8 J& |/ ~/ X% R) ^6 s8 rئا،بە،جە،چە....
1 T6 _* Q$ j2 l Q( j3 y; B ğھەرپى ئۇيغۇر تىلىدىكى غ نىڭ ئەينەن تەلەپپۇزى ئەمەس،غ بىلەن ھ ئارلىقىدا تەلەپپۇز
- o# H, f0 b1 C) O4 i
& J t; ]0 _5 v4 Xقىلىمىز،ئادەتتە سۆزلەرنىڭ ئوتتۇرسىغا كەلسە ھەرپنىڭ ھەققىنى بەردۇق دەپ ئوقۇمايلا يەنە بىر) d4 c- K4 ^; P- Z; J
* |' a5 D9 b4 w/ z9 M
ھەرپكە سوقۇپ ئۆتۈپ كىتىمىز مەسىلەن( : öğrenci ئوقۇغۇچى)بۇنى ئوقۇغاندا ئۆرەنجى دەپ( e5 D, Q2 _1 d9 i
; i. K4 A$ T0 F
ئوقۇيمىز،يۇمشاق گ تاۋۇشى بولغان ğ ئوقۇلماي ئۆتۈپ كەتتى.
5 j8 m& Z( |# D. }& }8 T' O; _8 D4 L2 R! K4 X4 t: ]
ھەرىپلەرنى ئىلىپبە تەرتىپى بويىچە يادىلىۋىلىشىڭىزنىڭ ھاجىتى يوق،پەقەت تونۇپ
( a0 h' ~5 A( Q2 | z; B" C
, p" C) X |* l: L) I% {ئوقۇيالىسىڭىز،يازالىسىڭىزلا بولدى،باشقىلار بىلەن تۈركچە پاراڭلىشاي دىسىڭىز ،تۈركچە يېزىقنى. R( G; F1 l6 Y$ t2 ?9 E! q/ f/ h2 \
0 U% E. v v+ ]1 _
كىرگۈزەلمىسىڭىز مۇشۇنداق يېزىۋىرىسىز،مەسىلەن: türkçe دىگەن خەتنى turkce دەپ7 U" |* d3 e/ l2 V4 m
3 q6 J. `2 x9 }+ {يېزىۋىرىڭ،چۈنكى ھەر قانداق تۈركچە بىلگەن ئادەم يەنىلا گىپىڭىزنى بىلەلەيدۇ.# E, S5 @, A [: ^2 n6 r/ k& [' a
* _$ z9 e" J* [' cۈرك تىلى ۋە ئۇيغۇر تىلى ھەققىدە قىسقىچە سىلىشتۇرما/ G# B. p. n- l8 T0 ^% o4 q
" b- k3 P$ n+ k& L5 r1 ^تۈرك تىلى ۋە ئۇيغۇر تىلى گەرچە بىر-بىرىگە يېقىن بولسىمۇ ئۇلار ئوتتۇرسىدا يەنىلا بەزى پەرق بار.) h3 k- b! a3 `0 u+ K
0 S2 n' _: }5 F& I' a/ c/ yمەسىلەن eski :دىگەن سۆزنى بىز ئەسكى دەپ چۈشەنسەك،تۈرك تىلىدا كونا دىگەن مەنىنى* R% {3 f& n, @5 y. P
8 G+ s! I* x+ \7 F5 O
بىلدۈرىدۇ.; Q: [' H2 C6 a) j+ Z
5 W9 o" Q7 P4 k+ x% _sebzeدىگەن سۆز ئۇيغۇر تىلىدە سەۋزىدىن ئىبارەت مەلۇم بىر كۆكتاتنىڭلا ئىسمىنى
; k1 W. ~% C( ~; f, c. l
) K' L2 [5 c% m2 @% fبىلدۈرسە،تۈرك تىلىدا بارلىق كۆكتاتلارنىڭ نامىنى بىلدۈرىدۇ.. l3 H( y y4 }0 y' d% s/ l- i* ?
$ {2 x# m& M: N1 E) n& E1 Bbekarدىگەن سۆزنى بىز بىكار دەپ چۈشەنسەك،تۈركچىدە ئۇ بويتاق دىگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ.
6 c: Y& r, ] g8 F% H. {4 r
4 m' N5 q9 m3 ~8 `شۇڭا تۈرك تىلى ۋە ئۇيغۇر تىلى ئوتتۇرسىدىكى بەزى مۇناسىۋەتلەرنى چۈشىنىپ ئۆتەيلى.' I1 V* l0 ^0 p$ p* \$ E
; h7 k: f- S4 f5 h; P1-تۈرك تىلىدا ،ئۇيغۇر تىلىدىكىگە ئوخشاش ئا ئە تاۋۇشلىرىنىڭ ئاجىزلىشىش ھادىسىسى# @2 n# ~# M3 T; \+ r" A
4 `2 D; V' j( F; d* e; F0 f+ Q& nيوق،مەسىلەن):çantaسومكا) دىگەن بۇ سۆزنى،سومكىسى دىيىش ئۈچۈن. o. F$ H' C" E& t t; l$ t
3 j9 x) @0 B$ X) B6 H9 f
ھەرگىزمۇ،ئاجىزلاشتۇرۇپ çantisiدىمەيمىز،ئاجىزلاشتۇرمايلا çantasiدەيمىز.& Q; j" m; Q% L! E! m% f
& t1 p4 n1 y) O1 O0 Z
2-ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن ت تاۋۇشى تۈركچىدە د بولۇپ
% }- F: I' J" R, dكىلىدۇ،مەسىلەن :dilek,dil,dağ,dumanتىلەك،تىل،تاغ،تۇمان....(
1 n& J" H8 y( |6 _3 T* ~6 Y: P3-ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن ك تاۋۇشى تۈركچىدە گ بولۇپ O9 w; M9 t; z/ J3 G" U& n: P
كىلىدۇ.مەسىلەن:göz,gün,gönül,gömürكۆز،كۈن،كۆڭۈل،كۆمۈر....( a4 ~, G5 y0 q& t: z* R$ O4 n
4-ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن م تاۋۇشى،تۈرك تىلىدا ب بولۇپ; S: u' f9 e! p! r8 s; T/ \! Y
% g* `6 n5 K5 {
كىلىدۇ.مەسىلەن :ben,buz,bin(مەن،مۇز،مېڭ...(
2 p, W8 O( r1 p( S' \; g$ Q$ G
. G; s1 m0 M2 {+ x2 K( k) Y5-ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن پ تاۋۇشىمۇ،تۈركچىدە ب بولۇپ
2 \* |! l/ F/ z/ S! I9 G* y/ A5 A% J( Q3 z2 i$ Q1 W6 @
كىلىدۇ.مەسىلەن batak,butak,bacak,but :پاتقاق،پۇتاق،پاچاق،پۇت....
4 H2 m4 O5 K" }7 H- L( k6-يۇقىردىكىنىڭ ئەكسىچە ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا- H. T# Y& I+ X Q8 r& U
كەلگەن ب تاۋۇشى،تۈركچىدە پ بولۇپ كىلىدۇ.مەسىلەن
& r4 F3 r% U6 H6 c" Dpazar,parmak
# V: g2 r3 q& K9 ^9 h2 B( qبازار،بارماق .قول- پۇت بارماقلىرى. T0 k4 y/ ]9 {& k$ x
7-ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن چ تاۋۇشى،تۈركچىدە س بولۇپ
0 t) N0 J! e, _) \; H9 hكىلىدۇ.مەسىلەن; R1 z3 K4 ~# k
):saç,siçmakچاچ،چىچىماق) ھى ھى ھى كەچۈرۈڭلار باشقا سۆز كاللامغا كەلمىدى.6 e; P* N, ]' Y- ?( B {, h
8-.يەنە ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن چ تاۋۇشى،تۈركچىدە د بولۇپ! \6 @/ f8 ^5 b" u9 g) O
كىلىدۇ،مەسىلەن :düşünce,düşmek,dişچۈشەنچە،چۈشمەك،چىش.......
% H3 P, G- Y* B/ y+ g2 S 9-ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن ب تاۋۇشى،تۈركچىدە ۋ بولۇپ
3 O2 H$ N" `' ~1 Rكىلىدۇ،مەسىلەن :vermek,varmakبەرمەك،بارماق.....6 M: g( z* A) o
10-ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن ي تاۋۇشى،تۈركچىدە ئى،ياكى ئې بولۇپ" ], @3 y& c, X0 G
كىلىدۇ،مەسىلەن: ip,irin,ırak يىپ،يىرىڭ،يىراق... t" ~$ [+ p8 }+ X; k
مانا بۇئۇيغۇر تىلىدىكى بەزى سۆزلەرنىڭ تۈركچە ئىپادىلەنگەن چاغدىكى ئۆزگىرىشى، بۇ ھەرگىزمۇ2 \( |! M' A6 e* L* S, U3 x
ئۇيغۇر تىلىدىكى ھەممە سۆزنى مۇشۇنداقلا ئۆزگەرتىپ قويساق تۈركچە بولىدۇ،دىگەنلىك ئەمەس' F- p9 _; T1 m
جۇما،بۇ پەقەت باغلىنىشى بار بولغان سۆزلەرنىڭ ئىپادىلىنىشىگە قارىتىلغان.; {9 S: J3 P& V4 d
تۈرك تىلىدىكى پئىللارنىڭ زامان شەكىللىرى ئۇيغۇرتىلىنىڭكىدىن پەرقلىنىدۇ،تۆۋەندە بۇنى, @' n# S" ]$ h! |9 c
مىساللار ئارقىلىق كۆرۈپ ئۆتەيلى.
, z3 g, k. E/ w- E5 _& {+ Y0 p# }مەسىلەن :كەلمەك (Gelmek) دېگەن بۇ پىئىلنى تۈرلەپ باقايلى./ y" j9 C2 `- c
Şimdiki Zamanھازىرقى زامان (ھەركەتنىڭ شۇ ۋاقىتنىڭ ئۆزىدە يۈز بېرىۋاتقانلىقىنى
; X! O7 j9 h7 s بىلدۈردىدۇ)
0 O" I1 X$ K+ [+ a' x5 R; ^0 v7 }*مەن كېلىۋاتىمەن (Ben geliyorum) مەن كەلمەيۋاتىمەن((Ben gelmiyorum
/ y" H7 D/ }8 d9 o8 ~) H*سەن كېلىۋاتىسەن (Sen geliyorsun) سەن كەلمەيۋاتىسەن((Sen gelmiyorsun
m. M# [* [+ N9 c# O- u" w* ?*ئۇ كېلىۋاتىدۇ (O geliyor) ئۇ كەلمەيۋاتىدۇ((O gelmiyor
6 a7 i2 F3 r5 s& B- S0 I*بىز كېلىۋاتىمىز (Biz geliyoruz) بىز كەلمەيۋاتىمىز(. (Biz gelmiyoruz3 R2 V, \6 h @* s2 w8 m" s' H' z$ ?
*سىلەر كېلىۋاتىسىلەر Siz geliyorsunuz) )سىلەر كەلمەيۋاتىسىلەر(.(Siz gelmiyorsunuz. t$ e1 J7 K4 A' K: W( }
*ئۇلار كېلىۋاتىدۇ (Onlar geliyorlar) ئۇلار كەلمەيۋاتىدۇ((Onlar gelmiyorlar
" Q" m; q z7 ]3 _# U# G3 k(Yazmak) يازماق2 z$ T; X% X `7 _0 K
ben yazmıyorum مەن يازمايۋاتىمەن ben yazıyorum مەن يېزىۋاتىمەن: \2 o( d9 x% @5 O' t1 w+ c1 g
sen yazmıyorsu سەن يازمايۋاتىسەن sen yazıyorsun سەن يېزىۋاتىسەن
, `/ _' g( t3 I$ t" Zo yazmıyor ئۇ يازمايۋاتىدۇ o yazıyor ئۇ يېزىۋاتىدۇ
. a; _* q. A4 i! [% ]6 k8 e8 [biz yazmıyoruz بىز يازمايۋاتىمىز biz yazıyoruz يېزىۋاتىمىز بىز/ q% t, ]3 A4 _
siz yazmıyorsunuz سىلەر يازمايۋاتىسىلەر siz yazıyorsunuz يېزىۋاتىسىلەر سىلەر
4 x/ [( J3 N$ `onlar yazmıyor يازمايۋاتىدۇ ئۇلار onlar yazıyor ئۇلار يېزىۋاتىدۇ
2 D. r( [3 k7 `% Wبۇ ھەرىكەتنىڭ يۈز بېرىپ بولغانلىقىنى ) ئۆتكەن زامان Geçmiş Zaman
" r, `. O/ z* t3 L; }1 Bبىلدۈرىدۇ)* f2 I( D# m8 O: u$ f; S; c, z, M
. مەن كەلگەنتىم،كەلگەن ئىدىم > Ben gelmiştim. --------------------- p2 @) J' |' |9 T6 R0 X9 R/ I
سەن كەلگەن ئىدىڭ .كەلگەنتىڭ --------------------> Sen gelmiştin.0 M* V* L5 n7 Z0 d6 ?+ v
.ئۇ كەلگەن ئىدى،كەلگەنتى -------------------------> O gelmişti.
6 T" {9 a/ C, W- I& L.بىز كەلگەن ئىدۇق،كەلگەنتۇق ----------------------> Biz gelmiştik.+ Q' |" D2 R+ `3 p
.سىلەركەلگەن ئىدىڭلار -------------------> Siz gelmiştiniz.
; ~" ~. H% T& x5 F$ `.ئۇلار كەلگەن ئىدى --------------------> Onlar gelmişti.% {1 n1 z/ A3 b
.مەن كېلىۋاتاتتىم --------------------> Ben geliyordum., Y! ~9 f( E$ s8 i* b
.سەن كىلىۋاتاتتىڭ ---------------------> Sen geliyordun.
" Y& t( V1 t8 ~* x( t# n.ئۇ كىلىۋاتاتتى -------------------------> O geliyordu.
" a( Q# c* m5 k, Sبىز كىلىۋاتاتتۇق ----------------------> Biz geliyorduk.; H% v3 S# m) J. Y
.سىلەر كىلىۋاتاتتىڭلار --------------------> Siz geliyordunuz.
9 ^8 }0 |; b9 W0 b2 M.ئۇلار كىلىۋاتاتتى --------------------> Onlar geliyordular.' I9 J/ A6 v* I7 M3 c
Öğrenilen Geçmiş Zamanبۇمۇ ئۆتكەن زاماننىڭ يەنە بىر تۈرى بولۇپ بىلىنگەن; i7 `6 k; K) L( g
ئۆتكەن زامان دەپ ئاتىلىدۇ. مەسىلەن:
% X1 S/ C3 U S0 [1 d$ l/ W. مەن كەلگەن ---------------------> Ben gelmişim.# H! H" s8 C* A
.سەن كەلگەن --------------------> Sen gelmişsin.
. ?1 H5 t0 x8 ^; y. ئۇ كەلگەن -------------------------> O gelmiş.5 A. M) C( _. [! P6 s4 n
.بىز كەلگەن ----------------------> Biz gelmişiz.# I; @: h, d. m M. O: R. l1 `) |% Z
.سىلەر كەلگەن -------------------> Siz gelmişsiniz.
1 o5 }6 t3 r% j8 c& X2 _* n( ], r. ئۇلار كەلگەن -------------------> Onlar gelmişler." Q1 L- W2 o( l4 J
ئۆتكەن زامان ئېنىق Görülen Geçmiş Zaman' _! }9 {% l& n9 l4 T8 A
. مەن كەلدىم --------------------> Ben geldim.
2 m1 F$ V1 U% t) }0 N, S.سەن كەلدىڭ --------------------> Sen geldin.: Y9 B6 B8 U, Q& `5 }0 c+ {
. ئۇ كەلدى -----------------------> O geldi./ ~7 f- m! s2 e/ c
. بىز كەلدۇق ---------------------> Biz geldik.
& ?3 ]9 F8 w) ^$ G- A n/ v! c.سىلەر كەلدىڭلار -------------------> Siz geldiniz.1 h; I* ~5 Q' B+ [5 p; W7 ^2 X; L
.ئۇلار كەلدى --------------------> Onlar geldi.
( Q- O) i7 j4 N8 X5 dكەلگۈسى زامان Gelecek Zaman
' m q6 c* D/ |مەن كەلمەكچى ---------------------> Ben geleceğim.6 i. {+ M* `, s0 s, x; i) }
سەن كەلمەكچى ---------------------> Sen geleceksin
6 l1 s3 J; m% n- h9 Aئۇ كەلمەكچى -------------------------> O gelecek.
2 v9 f( V4 T1 L7 Zبىز كەلمەكچى ----------------------> Biz geleceğiz.4 } X2 |! B+ |* i
سىلەر كەلمەكچى -------------------> Siz geleceksiniz.
6 d; i( t, Z X% Q9 _: bئۇلار كەلمەكچى -------------------> Onlar gelecekler." ~8 a8 V: J/ l; H* `; A: y
كەڭ زامان Geniş Zaman% U V4 A4 x7 i- J) u n
مەن كېىلىمەن --------------------> Ben gelirim.3 d$ S e; h8 r" \' P( l: n
. سەن كىلىسەن --------------------> Sen gelirsin.
& A! F$ M4 e c" o6 A( ]4 Dئۇ كېلىدۇ -------------------------> O gelir.
, a- }7 [. ] l& i" C3 X7 k.بىز كېلىمىز ----------------------> Biz geliriz.
, ^' k4 \* a) O: cسىلەر كېلىسىلەر -------------------> Siz gelirsiniz.
0 J/ j- Z+ f# f+ K) ]ئۇلار كېلىدۇ> -------------------- Onlar gelirler.
7 b; b% I! `9 R6 hكۆپلۈك قوشۇمچىسى لار لەر نى قانداق ئۇلايمىز؟3 o1 t/ \% f, S$ G; S/ m7 ~0 q
زىل چېلىندى،مۇئەللىم كەلدى،ئورنۇڭلارغا بېرىپ ئولتۇرۇڭلار ھە،ئۇزۇن بوپتۇ
, A9 W0 P" J! G4 |كۆرۈشمىگىلى،ئالدىراشچىلىقتىن بىكار بولالماي سىلەنى تاشلاپ قويدۇم سۆيۈملۈك ئوقۇغۇچىلىرىم:6 Q9 \1 t* ^- ~1 [& |, v
ئۇنداقتا بۈگۈن بىز تۈرك تىلىدىكى ئىسىملارنىڭ كۆپلۈك شەكلىنى ئۆگىنىپ ئۆتەيلى،گەرچە سەل
! n2 S! P; \5 U7 g$ mمۇرەككەپ بولسىمۇ ،ئەمما قورقماڭلار،پەقەتلا ئىككى تال شۇمتەك-- لار،ۋە---لەر ئارقىلىق ئازنى جىق# b- |" o& {3 L3 @4 A
قىلىشنى ئۆگىنىمىز./ z3 b; [, Q3 x. A% b; B6 V6 G+ }
ئەمسە ھەممىمىز زىلۋا -لەر خېنىم بىلەن بودەك -لار غوجامنى سەھنىگە چىقىشقى تەكلىپ
u$ Y$ x& w; N! c- u' Lقىلايلى..(چاۋاك)* c- r! P3 \: j
نېمىقشا بىرنى خېنىم يەنە بىرنى غوجام دەپ قويدۇم،بۇنىڭ سەۋەبىنى ئەمدى دەپ بىرەي.3 V: X* W! M! E! L9 Q
تۈرك تىلىدا8 سوزۇق تاۋۇش بار ،ئەمەسمۇ،ئەستايىدىلىىق بىلەن دىققەت قىلسىڭىز a – ı – o –
& ^" S' H9 d3 C* [0 Uuبۇ تۆت سوزۇق تاۋۇشنى تەلەپپۇز قىلغاندا ئېغىزىڭىز يوغان،ھەم يۇمىلاق ئېچىلىدۇ. 。/ e2 n5 n$ u* g t+ X# X
e – i – ö – ü لەرنى تەلەپپۇز قىلغىنىڭىزدا ئېغىزىڭىز
9 E3 ?! R8 v# {1 e* A .كىچىك ئېچىلىپ ،ئاۋازىڭىز ئىنچىكىرەك چىقىدۇ
5 I. C" a4 \- M' H4 R0 O. w4 }شۇنىڭ ئۈچۈن ئورۇق زىلۋا -لەر خېنىم تەلەپپۇزدا ئاغزى كىچىك ئېچىلىدىغان ،ئۆزىگە ئوخشاش
$ k+ k" V8 h4 L- a! Y }زىلۋالار بىلەن ماسلىشالايدۇ j6 L& z' i3 K
بودەك- قاۋۇل . لار غوجام بولسا ئاغزى يوغان ئېچىلىدىغانلار بىلەن ماسلىشىدۇ.مەسىلەن:
1 ^! D! J# u, _) u) ?) `4 Pكۆپلۈك-----بىرلىك كۆپلۈك----- بىرلىك ，) e W- ?7 E, H0 K: J; z
گۈل gül – güller سومكا çanta – çantalar: c3 Z/ o7 q* _6 q& i( E' d" N
گۈل çiçek – çiçekler چاي çay – çaylar2 _5 N4 b/ P( B- q
مۈشۈك kedi – kediler سۇئال soru – sorular
2 y7 k8 T9 R4 a% q) |; E8 B7 Yشەھەر şehir – şehirler يۇلتۇزyıldız – yıldızlar* N1 r) f7 V" N5 u
: كۆپلۈك قوشۇمچىسى قوشۇلۇشتىن بۇرۇنقى سۆز ئاخىرىدىكى سوزۇق تاۋۇشلارغا قاراڭ،9 a3 f# G8 i7 A' M" ?8 W2 w" A
بۇ مىساللارغا قاراپ ،--لەر،بىلەن --لارنىڭ مىجەزىنى،كىملەر بىلەن چىقىشالايدىغانلىقىنى
* {, z2 S, r, u6 D* B' pبىلىۋالدىڭلارغۇ دەيمەن.& Q- p% p! @. {$ u: l1 O
مما ئالدىراپ خوش بوپ كەتمەڭلار ساۋاقداشلار،تۈركچىدە يەنە بەزى بىر چەتئەلدىن كەلگەن
8 V4 ?- u- O% M4 Z1 {3 `ئەجنەبىي سۆزلەر بار،ئۇلار بولسا ئاۋۇ يۇقىرىقى قائىدىگە ماس كەلمەيدۇ،ئەمما خۇداغا شۈكرى بۇنداق
* x/ a; o) g1 N1 L: y7 Pسۆزلەر جىق ئەمەس،پەقەت بىر نەچچە تال (ھا ھا قالغىنىنى پۇتلىشىپ ئۇچراپ قالغاندا دەپ بىرەي)4 v. m+ U; z1 q2 G
مەسىلەن:
* r6 ?: ` m8 N. O! |) |# JSaat – saatlerسائەت( Y; z& ]3 @5 X Y
Nüfus – nüfuslerنوپۇس
; g' c+ B9 d. A) O0 P" n- D4 tHarf – harfler ھەرپ
' O7 V. s' U/ |5 e/ j+ O9 p$ ]ئەمسە بۇ سائەتلىك دەرس مۇشۇ يەرە ئاخىرلاشسۇن،ئەمدى مەن تاپشۇرۇق قالدۇراي،ئىشلىمىگەنلەر
' E* A. m l' w( M* D4 @' J3 Z- ]. t كونا قائىدە بويىچە سىنىپ تازىلايدۇ ياكى دوسكا سۈرتىدۇ.تۆۋەندىكى بىر نەچچە تال سۆزنىڭ كۆپلۈك9 O9 D3 t7 [+ x5 f2 \
شەكلىنى ئىشلەپ ئويناپ بېقىڭلار.& Z$ ?* J4 u7 T9 @7 g
Masaئۈستەل
' O/ p# n# D$ M1 @; N& Q* {/ Gköpekئىت1 s' V2 l* e% j+ B# T3 e- w
asansörلىفىت. C& a w" ~* k- R2 Q5 v
جاپا چەكتىڭلار،ئولتۇرۇپ ئاڭلاپ بولالماي،ئەمسە خوش.
" g8 W" |- }6 k0 y# |! ]6 [! o; HSıcak, çok sıcak, daha da sıcak olacak!!!ئىسسىق،بەك ئىسسىق،تېخىمۇ ئىسسىق
1 t5 Q4 G; x6 g. @% N- m, |بولىدۇ( z; I8 U1 `3 {% s8 L& n
ھې ھې بۇ ھاۋۇ شۇنچە سوغۇق بولسىمۇ ئىسسىق ،ئىسسىق دېيىش ئارقىلىق ياز پەسلىنى$ b# o1 N9 h0 Q. A- g1 T# x# t3 d
سېغىندۇرۇپ قويدۇممۇ؟ھە بولدى ھاۋارايىدىن مەلۇمات بېرىش مۇشۇ يەردە تامام،دەرسىمىزگە+ q+ e9 `; C9 ~& I1 D
كېلەيلى.بۇ بىر نەچچە ھەپتىدىن بۇيان ھورۇنلىقىمدىن دەرس ئۆتۈش خوش ياقماي،ئۇنى -بۇنى7 \) X2 v5 Z$ e9 v+ {2 U: X
يېزىپ يۈرگەنلىكىم ئۈچۈن
# \( N R1 N9 [- j2 @- ^سىلەردىن.özür dilerim،( \* S# W* Y" A1 z4 T$ V* J
Bügün ne öğreneceğizبۈگۈن نېمە ئۆگىنىمىز؟，) W( M- p# |( p# K# N
ئەمسە تۈرك تىلىدىكى-acakۋە -ecek。
4 y" K* G& M# [9 a$ g% Oبىلەن ئىپادىلىنىدىغان كەلگۈسى زامان شەكلى بىلەن تونۇشۇپ چىقايلى.
* w$ w5 x- J0 zئۇنداقتا قانداق پئىللارنى تۈرلىگەندە-。9 I P c& ~3 l5 f# i0 y
نى قانداق پىئىللارغا –ئاجاك،قانداق پىئىللارغا- ئەجەك(تۈركچە يازسام خەتلەرنىڭ ئورنى
! x( w2 Z% Y; S) C, ^9 Z: J* kئالمىشىپ قالدى شۇڭا مۇشۇنداق ئۇيغۇرچە يازدىم ،توغرا چۈشەنگەيسىلەر)ئىشلىتىمىز؟
2 E2 h* z4 _9 Aئەمسە تۈرك تىلىدىكى سوزۇق تاۋۇشلارنى ئويلاپ باقايلى.تەلەپپۇز قىلغاندا »ئە«گە ئوخشاپراق4 x6 H5 L# j7 ~% d8 P( k
كىتىدىغان ئېغىز يۇمۇلۇپراق تەلەپپۇز قىلىنىدىغان ھەرپلەردىن( |- H+ H% c# i q
İ ,Ü,Ö قاتارلىقلار بار،دېمەك
3 S2 z* L( U( _& G) X3 Fسۆز ئاخىرى
* d5 Z. e6 b6 M! e. }4 `; P. Ie- i-ü-öتاۋۇشلىرى بىلەن ئاياغلاشقان پىئىللارغا/ j! H/ g( v+ g3 B& y( t4 ?
-ecek。 نى قوشىمىز
& X/ I5 C6 L) |( d6 M# @" `0 h; Bı-u-a-o
: W3 I& y: S% |0 Dبىلەن ئاياغلاشقان بولسا ئۇنداقتا بۇنداق پىئىللارغا قوشىدىغىنىمىز
7 s5 H7 y* p0 A" W j-acak بولىدۇ.+ P Y' V {+ C: _4 j/ u
قېنى ئەمسە سۆزىمىزنىڭ دەلىلى سۈپىتىدە تۆۋەندىكى مىساللارنى كۆرۈپ باقايلى.
$ I1 x4 Z- `. Tقىلماق Yapmak : Yapacak : Verecek Vermek بەرمەك% X5 q$ ^: h5 ~1 m
كۆتۈرمەك Kaldırmak : Kaldıracak : İçecek İçmek ئىچمەك5 |; n9 a- `+ s3 V7 J
تاپماق Bulmak : Bulacak Düşünmek : Düşünecek ئويلىماق' m3 t+ M t' x+ Q
يۈگۈرمەك : Koşacak Koş : Övecek Övmekماختىماق; X1 `6 K& Z+ `* e! X) I
ئەگەر بۇيرۇق پىئل بولۇپ كەلگەن سۆزلەرنىڭ يىلتىزى سوزۇق تاۋۇش بىلەن ئاخىرلاشقان
5 m5 u: W3 \* ^2 Uبولسىچۇ؟ يۇقىرقى مىساللاردىكىسى ئۈزۈك تاۋۇش بىلەن ئاخىرلاشقان سۆزلەرنىڭ ئالدىدىكى سوزۇق
+ F) d( b _ [9 N! Uتاۋۇشقا قارىتىلغان،تۆۋەندە سۆزلىمەكچى بولغىنىمىز ،پەقەتلا سوزۇق تاۋۇش بىلەن ئاياغلاشقان- V' {, w4 e4 s: K! A/ |# ^
بۇيرۇق پىئىللارغا قوشۇمچىلار قېتىلىپ كىلىدىغان زامان شەكلىگە ئەكىلىش يوللىرى.
' a2 R/ u# r% _9 D0 K3 B$ wبۇنداق ئەھۋالدا سۆز ئاخىرىغا ئۈزۈك تاۋۇش بولغان بىر »ي« تاۋۇشىنى ئۇلاش ئارقىلىق ئاندىن6 S5 J e% o1 @. g* w" k, f5 ^
ئۈستىدىكى قائىدە بىلەن بىرلەشتۈرۈپ كىلىدىغان زامان قوشۇمچىسىنى قاتىمىز.يەنى:$ d$ ?5 S( C5 a1 r8 h! N8 ? C1 V+ U0 [
-yecek –yacak
% I- p4 ]/ ?' i& g)Uyumak : Uyuyacakئۇخلايدۇ)
+ O0 k- I& m5 L3 D* a)Tanımak : Tanıyacakتونۇيدۇ) N$ Q2 \, N- J# F
)Söylemek : Söyleyecekسۆزلەيدۇ). o' k* r6 m. G+ y0 \
)Yürümek : Yürüyecekماڭىدۇ)
+ X' n" W2 B) i% t/ y9 J5 bھەممە پىئىللارغا -ecek –acak قوشۇمچىسىنى
3 c7 z# B! f, P$ p' r9 j/ G. t5 Nقوشۇپلا قويساق كىلىدىغان زامان ھالىتىگە كىلىدىكەن دەپ خوش بولۇپ كەتتىڭىزمۇ؟
: i9 @* O; ]4 t$ U. nيەنە بۇ قائىدىگە بويسۇنمايدىغان ئالاھىدە سۆزلەرمۇ بار،مەسىلەن& h( T1 \' e+ c$ K5 N
(دېمەك)diyecek – Demek (دەيدۇ)& W) e2 q# V+ g
بۇنىڭ سەۋەبى پەقەت تەلەپپۇزغا قۇلاي بولسۇن ئۈچۈنلا مۇشۇنداق بولسا كېرەك.5 j3 N0 ?, A, a6 ]. l. z
yiyecek yemek –
$ e9 u* }( f/ F2 r) S$ MGitmek – Gidecek! q- o9 N% x4 y7 L1 f
يەنى بۇ ئۈچ ئالاھىدە سۆزنىڭ تۈرلىنىشىنى ئېسىڭىزدە تۇتىۋىلىڭ،دەيدۇ،يەيدۇ،كېتىدۇ،دېگەن بۇ كىلىدىغان زامان شەكلىگە ئەكىلىش ئۈچۈن تاۋۇشلاردا ئۆزگىرىش يۈز بەرگەن،بۇنىڭ قائىدىسىنى مەنمۇ چۈشەندۈرۈپ بىرەلمەيمەن،بۇمۇ تۈركچىنىڭ تىل قائىدىسىدىكى ئومۇملىشىپ كەتكەن ئىسپات تەلەپ قىلمايدىغان تىئورما كەبى بولسا كىرەك.! @! b. ]0 L8 I K3 v) n' d( F
كېلەر ھەپتە كۆرۈشەيلى! Haftaya görüşmek üzere1 _3 g' @% U+ B$ a
ئالماشلارنىڭ ئاخىردىكى خەۋەرلىك قوشۇمچىسى ھەققىدە قىسقىچە ساۋات
& v) m* f+ d' m) e) h* a(بۇ قائىدىنى مۇشۇنداق ئاتامدۇ يوق بىلمىدىم،ئۆزۈممۇ نېمە دېيىشنى بىلەلمەي ئاخىرى مۇشۇ پويىزدەك( X# _" W% e0 Z* A' ~; Z8 O
ئىسىمنى قويۇپ چىقتىم.گىرامماتىكىلىق قائىدىلەردىن خەۋىرى بار ئۇستازلار ئۆلچەملىك ئاتالغۇسىنى7 V3 i% ~4 I5 X- g
ئىزاھلاپ بەرگەي)
: N$ F& \6 }4 Xھەممىمىزگە مەلۇم تۈركچىدىكى ئەڭ كۆپ ئىشلىتىدىغان ھەم ئەڭ ئادەتتىكى ئالماشلار مەن سەن
7 }- `7 w) n* g# d1 ]* ~$ zئۇدىن ئىبارەت.بىز ئۇيغۇر تىلىدە ياكى خەنزۇتىلىدا بىۋاستىلا ئىپادىلەپ قۇتۇلىمىز،ئەمما تۈركچىدە
1 D/ C3 {+ r) K, _- x, Dھەر بېرىنىڭ ئارقىسىدىن خەۋەرلىك قوشۇمچىسى سۆرۈلۈپ كىلىدۇ،مەسىلەن:
- e @/ s* K4 C
1 h. A+ Q% s5 z" J' y) L G" K
دىمەك مەسىلە دەل بۈگۈن بىز ئۆگەنمەكچى بولغان ئارقىسىدىكى پۇتلىشىدىغان ئەمما توغرا+ }' \) K3 K3 O& F r
قوشالمىغىنىڭىزدا سىزنىڭ تۈركچە سەۋىيەرىڭىزنى تۆۋەن كۆرسىتىپ قويىدىغان مۇھىم7 d: V; [ O0 P7 [" A
گىرامماتىكىلىق قائىدەدۇر.يۇقىرقى جەدىۋەلدىن كۆرىۋىلىشقا بولىدۇكى كىچىككىنە بىرى تال يې Z% x9 @# [! f* U. M0 h4 M- }3 v
ھەرپى ئىككى سوزۇق تاۋۇشنى باغلاش رولىنى ئويناۋاتىدۇ.تۈركچىدە ھەرگىزمۇ مەن ئوقۇغۇچى سەن- j$ v$ f8 f1 e L9 c/ [, H# B* l$ E7 D
ئوقۇتقۇچى دېگەندەك گەپلەرنى ئاخىردىكى شۇ سۆز نىڭ ئۆزى بىلەنلا بەن ئۆرەنجى سەن ئۆرەتمەن* y. p; E. Y/ Y1 x
دەپ توختىتىپ قويمايمىز،گەرچە باشقىلار نېمە دېمەكچى ئىكەنلىكىڭىزنى بىلسىمۇ لىكىن ، بۇ
" Y1 T3 {" X! a" zتولۇق بولمىغان شۇنداقلا تازا توغرا بولمىغان جۈملە،بۇنىڭ ئاخىرىغا چوقۇم ماس تەۋەلىك قوشۇمچىسىنى
6 I) C# |$ Q7 o/ L/ c% Jقوشىمىز،يۇقىرقى جەدىۋەلدىكىگە ئوخشاش.
1 r+ p. p0 {- c- }چەتئەللىك دېگەن سۆزدىكى ئاساسى سوزۇق تاۋۇش ئا ۋە ئې دىن ئىبارەت بولغاچقا ئارقىسىغا
! E. e* P) m, ?7 l3 f- Y+ P# j% cئۇلانغان قوشۇمچە شۇنىڭغا ماس ھالدا ئې بولىدۇ،ھەرگىز چىكىتلىك ئى ئەمەس.0 h; f. m' [0 |7 R) T8 `9 e
ئەگەر بىر ئىسىمنىڭ ئاخىرىدىكى سوزۇق تاۋۇش ئا ياكى ئې بولسا،قوشۇلىدىغان قوشۇمچىلار:: ~1 l& J: c: S9 z
-ım –sın –ız –sınız –lar
$ H8 M6 y- e& ^, rئەگەر بىر ئىسىم ياكى سۈپەتنىڭ ئاخىردىكى سوزۇق تاۋۇش ئۇ ياكى ئو بولسا:
, }. O2 f8 E- t; x3 v& e2 v" @4 x" H-um –sun –uz –sunuz –lar+ \8 }6 R- {- Q) ]! r( P4 u6 ~3 ?/ g
ئەگەر ئىسىم ياكى سۈپەتنىڭ ئاخىرقى سوزۇق تاۋۇشى ئە ياكى ئى بولسا :& J9 W8 L+ {5 ~3 [& Z z
-im -sin -iz -siniz -ler
+ j4 S$ ^" x8 A$ R7 {) ]بولساö,üئەگەر ئىسىم ياكى سۈپەتنىڭ ئاخىرقى سوزۇق تاۋۇشى& }4 }& R/ `3 G. D
-üm -sün -üz -sünüz -ler' k+ C$ e. U7 x3 g0 t
گەرچە بۇ قائىدىلەر بىرئاز مۇرەككەپ بولسىمۇ ئەمما چوقۇم بىلىۋىلىشىڭىز كىرەك. مەن ھەم
9 }8 m1 e# q8 X* a! u& Tمۇشۇنداق گىرامماتىكىلىق قائىدىلەرنى سۆزلەشكە ھورۇنلۇق قىلىمەن شۇ سەۋەب دەرس سۈرىتىمىز- ?/ e7 u! t% p: Z
ئاستا كىتىۋاتىدۇ ،ھې ھې ھې8 d$ y. V. y; U( V
ئەڭ ياخشىسى بۇ قائىدىلەرنى مىساللار ئارقىلىق كۆرۈپ ئۆتەيلى:1 X: X; }, Z3 M/ {! n6 ]
Ben mutlu-y-umمەن بەك خۇشال
$ X2 ~: j7 n1 }# ?) wSen güzel-sinسەن بەك چىرايلىق% k: X9 V+ h( t, @: D$ Z- h/ G5 ?
Biz Çinli-y-iz بىز جوڭگۇلۇق
9 r" W( M, O. B q8 ]* v+ K% kSiz doktorsunuzسىلەر دوختۇر
- p0 ~$ {' W. L0 n, e! qOnlar arkadaşlarئۇلار دوست! l* q0 K7 u' J3 _
يۇقىرقى مىساللاردىن كۆرىۋىلىشقا بولىدۇكى ئۇيغۇر تىلىمىزدىكىگە ئوخشاش شۇ ئىسىم ياكى سۈپەت
) i: P" w: t& ]: Hبىلەنلا جۈملە ئاخىرلاشماستىن بەلكى ئۇنىڭغا ماس قوشۇمچىلارنى قوشۇشقا توغرا كىلىدۇ.
) P( @0 {" w! @# M) h# D" e9 fقېنى ئەمسە ئالماشلارنى ۋە ئاخىردىكى ئىسىم سۈپەتلەرنى ئۆزگەرتىپ ئۆزىڭىز بىر سىناپ بېقىڭ.! J2 A* D5 B0 S! x3 j9 K
ئاساسلىق گىراماتىكىلىق قائىدىلەر مۇشۇنچىلىك بولسۇن،ئەمدى جۈملە ئۆگىنەيلى.) |( W' N+ ]8 J. t) F0 ^8 B. F w
جۈملىلەرنى بۇ يەردىن چۈشۈرۈڭ
" m+ W8 @1 I7 ?( P. uUyghurche-turkche 500 Jumle.pdf
# | q3 Y5 P! a3 {
1 j Q" v8 J2 Eچۈشۈرۈش
كىرگۈزگۈچ
ئايال
بالا
پەن
ئىللىق |
| |
ياقتۇرىشىڭىز مۇمكىن؟ مۇناسىۋەتلىك تېمىلار |
بۇ تېمىلارغىمۇ ئىنكاس يېزىلغان مۇناسىۋەتلىك باشقا تېمىلار ئاپتورنىڭ بارلىق تېمىلىرى |
| |
|
ئاپشاركا كارتا
قىزغىنلىق
تۆھپە
تىللا
جەۋھەر
ۋاقتى: 2014-1-17 09:52:38
يەل كارتا
چۇقا كارتا
سۈكۈت كارتا
变色卡
دېۋان تالىشىش
显身卡
ۋاقتى: 2014-1-18 09:54:07