ئىسلام تارىخى خەلىپىلىكى قانچە قىسىمنى باشتىن كەچۈرگەن

ئۈمىت

سۇئال : خەلىپە دىگەن نىمە ؟

0 q7 v, \9 o" R8 h) l: v1 \جاۋاب : -لوغەتتە ئۇرۇن باسار دىگەن مەندە بولوپ ، ئىسلام ئىستىمالىدا پەيغەمبەر ئەلەيھڭسسالامدىن كىيىن ، مۇسۇلمانلارنىڭ ئىشلىرىغا مەسئول بولغان كىشىلەرنى كۇرسىتىدۇ . ئەبوبەكرى سىددىق ، ئۆمەر ، ئۇسمان ئەلى ۋە كىيىن كەلگەن ئىسلام خەلىپىلىرى بۇنىڭ مىسالىدۇر .
: h# g1 {" V) P# l
سۇئال: خەلىپىلىك دىگەن نىمە ؟
& F, ^( @5 B8 Nجاۋاب : ئىسلام خەلىپىلىكى قۇرئان كەرىم ۋە سۈننەتنى ئاساس قىلغان ئىسلام شەرىئىتىنى قانۇن قىلغان ئىسلام ھاكىمىيىتنى كۆرسىتىدۇ . ئىسلام خەلىپىلىكى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ۋاپادىن كىيىن 632- يىلى مەدىنە مۇنەۋۋەرە شەھرىدىن باشلىنىپ ، 1924 -يىلى تۈركىيىنىڭ ئىستانبۇل شەھرىدە ئاخىرلاشقان .   
$ ^! Z$ S/ S+ d7 e7 [4 c' `
سۇئال: ئىسلام خەلپىلىكى قانداق دەۋېرنى باشتىنى كەچۈرگەن ؟
" @; h* `9 X2 j% ?' g1 {' B
جاۋاب : ئىسلام خەلىپىلىكى تۈۋەندىكى دەۋرلەرنى باشتىن كەچۈرگەن :
2 S' [- H8 u/ q5 m, q3 h  [1-خۇلەفائۇرراشىدون دەۋرى.
4 E: ^* Z) U2 u2-ئەمەۋىيلەر دەۋرى.
' A& @' Y1 B2 ~& E. m7 _" n3- ئابباسىيلار دەۋرى.
4- ئوسمانيلار دەۋرى. خۇلەفائۇرراشىدۇن
" v- `4 K) ~3 nخۇلەفائۇرراشىدون دەۋرى ساھابىلارنىڭ دەۋرى بولوپ ، ئىسلام تارىخىدا بۇ دەۋر ئەڭ كامالغا يەتكەنلىكتىن ،" ئىسلامىنىڭ ئالتۇن دەۋر" دەپ ئاتىلىدۇ. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ۋاپات بولغاندىن كىيىن، ھەزرىتى ئەبۇ بەكرى، ئۆمەر ئوسمان ۋە ئەلى قاتار لىق 4 كىشى ئارقا -ئارقىدىن مۇسۇلمانلارنىڭ خەلپىسى بولغان .

سۇئال:ئەبۇ بەكرى سىددىق دىگەن كىم ؟
- B! x" E' j: _) ]/ o8 c* s0 ~# jجاۋاب: بىرىنچى خەلىپە ھەزرىتى ئەبۇ بەكرى سىددىق رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ 573- يىلى مەككىدە دۇنياغا كەلگەن . ئەسلى ئىسمى ئابدوللا ئىبنى ئەبو قۇھافە . ئۇ مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ ئەڭ يېقىن دوستى بولوپ ، مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام پەيغەمبەر بولغاندا ،ئەرلەردىن تۇنجى بولوپ مۇسۇلمان بولغان زاتتۇر . ئۇ جەننەتكە كىرىدىغانلىقى بىلەن بىشارەت بىرىلگەن 10 كىشىنىڭ بىرى ، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ قېينى ئاتىسى ئىسلام خەلىپىلىرىنىڭ تۇنجىسى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ راسچىللىقىنى ۋە ئۇنىڭ مۆجىزىلىرىنى ، خۇسۇسەن << ئىسرا -مىراج مۆجىزىسىنى >> بىرىنچى بولوپ تەستىقلىغانلىقى سەۋەبلىك پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام تەرىپىدىن << سىددىق >> { راسچىل گۇۋاھچى} دىگەن ئىسىل ئۇنۋانغا ئىرىشكەن زاتتۇر .
& s4 j2 I! Q% u& W2 N$ v( x! @ئەبۇ بەكرى سىددىق رەزىياللا ھۇ ئەنھۇ ساھابىلەرنىڭ بايلىرىدىن بولوپ پۈتۈن مال-مۈلكىنى ئىسلامدىنىنىڭ قۇدرەت تېپىشى ۋە مۇسۇلمانلارنىڭ ئىھتىياجىلىرى سەرىپ قىلىش بىلەن تۇنۇلغان . ئۇ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ۋاپاتىدىن كىيىن پۈتۈن ساھابىلەنىڭ بىردەك ئىتپاقى بىلەن خەلپىلىككە سايلانغان . ھەزرىتى ئەبۇ بەكرى ھىجرىيەنىڭ 11-يىلدىن 13- يىلىغىچە {632-634}يەنى ۋاپات بولغىنىغا قەدەر ئىككىيىل خەلىپە بولغان . ھازىر ئۇنىڭ قەبرىسى مەدىنە مۇنەۋۋەرە شەھرەدە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ قەبرىسىنىڭ يېنىدا ئۇرۇن ئالماقتا .

" j. h! y5 j0 e1 dئۆمەر فارۇق دىگەن كىم ؟   

. z3 e- }4 W& i( `3 H/ N! I
. l7 x2 _% p; k$ |' D   ئىككىنچى خەلىپە ھەزرىتى ئۆمەر ئىبنى خەتتاب رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مىلادىنىڭ 584-يىلى مەككىدە دۇياغا كەلگەن. مۇھەمەد ئەلەيھىسسالام پەيغەمبەر بولغاننىڭ 6-يىلى مۇسۇلمان بولغان . ئۇ جەننەتكە كىرىدىغانلىق بىلەن بىشارەت بىرىلگەن 10 كىشىنىڭ بىرى، ئادالەت پەرۋەلىكى ، ھەقىقەتنى ھەرجايدا دادىل ئتتۇرىغا قۇيۇدىغان ئىسىل ئەخلاقى ئىسىل دەۋىتىنىڭ مەككە دەۋىردىكى مۇسۇلمانلار ئىنتايىن ئاجىز ۋاقىتلاردا ئىسلام دەۋىتىنى قۇرقماستىن جاكارلىغانلىقى سەۋەبدىن << فارۇق>>{ھەق بىلەن باتىلنى ئايرىغۇچى} دىگەن ئىسىل ئۇنۋانغا نائىل بولغان . ئۆمەر ئىبنى خەتتاب رەزىياللاھۇ ئەنھۇ تارىختا تۇنجى بولوپ << ئەمرۇل مۆئمىنىن>>{مۇسۇلمانلارنىڭ ئەمىرى}دەپ ئاتالغان ، ساھابىلەرنىڭ ئۆلىمالىرىدىن بولغان زاتتۇر ئۇ ھەزرىتى ئەبۇ بەكرىنىڭ ۋاپاتىدىن كىيىن خەلىپىلىككە سايلانغان ۋە ھىجرىينىڭ 13يىلىدىن 23يىلى{634-644} نۇيابىر ئېيىدا ، قەدىمقى ئىراننىڭ ئاتەشپەرەسلىك دىنىغا ئىتقاد قىلىدىغان ئەبۇلۇلۇ ئىسىملىك بىرسى تەرىپىدىن
5 I- k* Y* S, Y4 F6 r5 n( Xقىلىنغانغا قەدەر جەمى 10يىل خەلىپە بولغان . قەبرىسى ھازىر مەدىنە مۇنەۋۋەرە شەھرىدە پەيغەمبە ئەلەيھىسسالامنى مۇبارەك قەبرىسىنىڭ يېنىدا ھەزرىتى ئەبۇ بەكرىنىڭ قەبرى بىلەن بىرجايدىن ئۇرۇن ئالماقتا .
- q8 A2 h0 h, x
ئوسمان ئىبنى ئاففان دىگەن كىم ؟  


  Z' D  l4 y, S) b) F8 d; A   ئۈچۈنچى خەلىپە ھەزرىتى ئوسمان ئىبنى ئاففان رەزىياللاھۇ ئەنھۇ مىلادىيە 567يىلى مەككىدە دۇنياغا كەلگەن. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام جەننەتكە كىرىدىغانلىقىدىن خەۋەر بەرگەن 10 كىشىنىڭ بىرى ،ئىسلامدىنىنى دەسلەپ قۇبۇلقىلغانلارنىڭ بىرى ، ساھابىلەرنىڭ بايلىرىدىن بولوپ ، مال- مۈلكىنى ئىسلام يۇلىدا ئايىمىغان زاتتۇر . ئۇ دەسلاپ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ قىزى رۇقىيە رەزىياللاھۇ ئەنھا بىلەن ئۆيلەنگەن ، رۇقىيە رەزىياللاھۇ ئەنھا ۋاپات بولغاندىن كىيىن ، ھەزرىتى ئوسماننىڭ قاتتىق بىئارام بولغىنىنى كۆرگەن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇنىڭغا ئىككىنچى قىزى ئۈممۈكۈلسۈمنى ئۆيلەپ قويغان بۇلۇپ، شۇ سەۋەبلىك ھەزرىتى ئوسمان <<زىننۇرەين>>{ئىككى نۇرنىڭ ئىگىسى}دەپ ئاتالغان . ئۇ ھەزرىتى ئۆمەرنىڭ ۋاپاتىدىن كىيىن خەلىپە بۇلوپ سايلانغان . ئو ھىجرىيىنىڭ 23-35-يىلى{643-655م} ئىسيانچىلار تەرىپىدىن شىھىد قىلىنغانغا قەدەر جەمى 12 يىل خەلىپە بولغان . ھەزرىتى ئوسمان ئىبنى ئاففان رەزىياللاھۇ ئەنھۇنىڭ مەدىنە مۇنەۋۋەرە شەھرىدىكى <<بەقىي>> قەبرىستانلىقىدىن ئۇرۇن ئالماقتا.

2 k6 ^% o+ q8 Q( Zئەلى ئىبنى ئەبۇتالىپ كىم ؟
$ t4 v4 i" J5 F6 d' |/ j' oتۆتىنچى خەلىپە ئەلى ئىبنى ئەبۇتالىپ رەزىياللاھۇ ئەنھۇ 599-يىلى 17- مارت كۈنى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسامنىڭ تاغىسىنىڭ ئەبۇتالىپنىڭ ئائىلىسىدە مەككىدە دۇنياغا كەلگەن . ھەزرىتى ئەلى ئىبنى ئەبۇتالىپ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئائىلىسىدە چوڭ بولغان ۋە بالىلاردىن تۇنجى مۇسۇلمان بولغان كىشى بۇلۇپ ، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام قىزى ھەزرىتى فاتىمە رەزىياللاھۇ ئەنھاغا ئۆيلەنگەن . ئۇ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئىمام ھەسەن ۋە ئىمام ھۈسەيىنلەنىڭ ئاتىسى ئىدى .
, I5 g, g. y3 }' Gھەزرىتى ئەلى ئىبىنى ئەبۇتالىپ رەزىياللاھۇ ئەنھۇ دىننى مەسىلىلەردە ۋە ئەدەبىياتتا ساھابىلەنىڭ ئالىملىرىدىن سانىلاتتى ،<<ئەسھاب شۇرا>>{مەسلەھەت كىڭىشى}نىڭ ئاساسلىق ئەزالىرىنىڭ بىرى ئىدى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامدىن 586 ھەدىس رىۋايەت قىلغان . dy-m9fc6%
3 i! n* `  ]4 @1 m1 kھەزرىتى ئەلى ئىبىنى ئەبۇتالىپ رەزىياللاھۇ ئەنھۇ ھەزرىتى ئوسماننىڭ ۋاپاتىدىن كىيىن خەلىپىلىككە سايلىنىپ ، ھىجرىيىنىڭ 35-يىلىدىن 40-يىلىغا{655-661م} قەدەر جەمى 5يىل 3ئاي خەلىپە بولغان ،661-يىلى 28-فىۋرال{رامىزاننىڭ 21-كۈنى } ھازىرقى ئىراقنىڭ كۇفە شەھرىدە سشھىد قىلىنىپ .نەجەف دىگەن جايغا دەپنە قىلىنغان .
خۇلەفائۇرراشىدۇن دەۋرى يۇقۇرقى تۆت خەلىپە بىلەن ئاخىرلاشقان بۇلۇپ ، بۇلاردىن كىيىن كەلگەنلەر ئىسلامنىڭ خەلىپىنى ئۇمۇم خەلىقنىڭ ئاۋاز بېرىشى ئارقىلىق خەلىق تەرىپىدىن سايلاپ چىقىش ئۇسۇلىنى ئەمەلدىن قالدۇرۇپ ، خەلىپىلىكنى ئاتىدىن بالىغا مىراس قالدۇرۇشتىن ئىبارەت پادىشاھ لىق تۈزۈمىگە ئايلاندۇرۋالدى .

:< ئىككىنجى قىسىم> ئىسلام تارىخى خەلىپىلىكى قانچە دەۋرنى باشتىن ئۆتكۈزگەن
9 D/ P. a/ K/ C% z6 U2 s' P& r   
% X+ L" |& @3 D! W" y- tئەمەۋىيلەردەۋرى   

% C# S) e/ ~9 e+ N3 A4 xسۇئال: ئەمەۋىيلەر قايسى دەۋر ؟

' a' F2 s2 z/ x1 y% ^جاۋاب: ئەمەۋىيلەر دەۋر - پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ تاغىسىنىڭ ئوغلى ئەبۇسۇفيان ئائىلىسىگە مەنسۇب بولغان ئەمەۋىيلەر تەرىپىدىن قۇرۇلغان خەلىپىلىك بۇلۇپ ، ئەمەۋىيلەر خەلپىلىكىنىڭ تۇنجى خەلىپىسى مۇئاۋىيە ئىبنى ئەبۇسۇفيان{مىلادى 661-68-يىللىرى ئارىسىدا خەلىپىلىك قىلغان }، ئەڭ ئاخىرقى خەلىپىسى مەرۋان ئىبنى مۇھەممەد {744-750-يىللىرى ئارىسىدا خەلىپىلىك قىلغان }ئىدى. بۇ خەلىپىلىك ئاۋۋال دەمەشەقنى ،ئاندىن ئىسپانىيەنى پايتەخىتى قىلغان ۋە 661-يىلىدىن 750-يىلىغا قەدەر 89 يىلى ھاكىمىيەت سۈرگەن بىر خەلىپىلىكتۇر.
0 _" d; n+ |- j7 v3 w7 j
/ {; G$ n6 D& [. e& B) j) h% y/ wئەمەۋىيلەر دەۋرىدىكى ئىسلام دۆلىتى
; F8 x6 ~5 r0 W) R
, l  W  N& Z; O# q9 `. V! I3 d1 n# Vسۇئال: ئەمەۋىيلەر دەۋرىدە ئىسلام دۆلىتى قانداق تەرەققى قىلغان ؟

" Q# Q3 ]1 z/ a1 s. d  R! I5 T. mجاۋاب:ئەمەۋىيلەر دەۋرىدە ئىسلام دىنى دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىغا كەڭ تارقالغان بىر دەۋر بۇلۇپ، شۇ ۋاقىتتا ئىسلام دۆلىتىنىڭ چىگرىسى شەرىقتىن جۇڭگۇغىچە، غەرىبتىن ئىسپدنىيەگىچە كىڭەيگەن . پايتەخت دەمەشەق شەھرى ئىلىم -مەئرىپەتنىڭ مەركىزىگە ئايلانغان . ئەمەۋىيلەر دۆلىتىنىڭ خەلىپىلىرى سانائەت ، پەەن تېخنىكا ، تىبابەت،تەپسىر، ھەدىس ۋە فىقھى ئىلىملەرگە، شۇنداقلا ھەرتۈرلۈك ئىلىم پەن ۋە ئىسلام تەشۋىقاتىغا قاتتىق كۈڭۈل بۆلگەن بۇلۇپ ، مۇسۇلمانلار پەن ، مەدىنىيەتتە ۋە ئىلىم- مەىپەتتە دۇنيا خەلقىنىڭ ئەڭ ئالدىغا ئۈتۈپ كەتكەن ئىدى. تۇنجى ئىسلامى پول {تىللا} ئەمەۋىيلەر زامانىدا ئىجاد قىلغان . ئەمەۋىيلەر مۇندىن باشقا بىناكارلىققا زور ئەھمىيەت بەرگەن بۇلۇپ ، دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا چوڭ تارىخى مەدرىسە ۋە جامىلەرنى بىنا قىلغان . ئەمەۋىيلەر خەلپىلىكى ئىسلام تارىخىدا ئەڭ چوڭ غەلبىلەرنى قولغا كەلتۈرگەن ۋە ئىسلامدىنىنىڭ ئاسىيا ، ئافرىقا، ياۋرۇپا قىتـئەلىرىگە كەڭ تارقىلىشى مىسلىسىز خىزمەتلەرنى كۆرسەتكەن بىر خلىپىلىكتۇر .   
. n$ G1 u9 n0 R8 i- N7 H
! \* U2 G! D/ n' aئابباسىيلار دەۋرى
. _2 h! d8 D# F; N* }3 f" I0 @3 S' A8 s$ e
  p/ D6 t3 j$ c9 |, P
& m# ~( _* s' R6 X4 e9 D- J- dسۇئال: ئابباسىيلار دەۋرى قايسى دەۋر؟   

جاۋاب: ئابباسىيلار خەلپىلىكى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ تاغىسى ئابباس رەزىياللاھۇ ئەنھۇنىڭ {ئاللاھ ئۇنىڭدىن رازى بولسۇن } ئائىلىسىدىكىلەر تەرىپىدىن قۇرۇلغان ئىسلام خەلىپىلىكى بۇلۇپ ، 750-يىلدىن 1258-يىلغا قەدەر 508يىل ھاكىمىيەت سۈرگەن . بۇ خەلپىلىكنىڭ تۇنجى خەلىپىسى ئەبۇ ئابباس ئىبنى سەففان{750-774يىللا ئارىسىدا خەلپىلىك قىلغان }، ئەڭ ئاخىرقى خەلپىسى باغداتتا ئەبۇ ئەھمەد ئەبدۇللا{1243-1258-يىللار ئارىسىدا خەلىپىلىك قىلغان}،قاھىرەدە ئەلمۇتەۋەككىل بىلاھ{1507-1516-يىللار ئارىسىدا خەلىپىلىك قىلغان}ئىدى. ئابباسىيلار خەلپىلىكىنىڭ پايتەختى ئىكى بۇلۇپ ، ئاۋۋال باغدات، ئاندىن مىسىرنىڭ قاھىرە شەھرى بولغان . بۇ خەلپىلىكنىڭ قائىدىسى بۇيۇچە، خەلىپىە<< ئەمرۇلمۇئمىنىن>>دەپ ئاتىلاتتى .   

ئابباسىيلار دەۋرىدىكى ئىسلام دۆلىتى
& n+ p* c$ W+ }: L3 t$ W
سۇئال: ئابباسىيلار دەۋرىدىكى ئىسلام دۆلتى قانداق تەرەققى قىلغان ؟

جاۋاب: ئابباسىيلار دەۋرى ھەرخىل تىمىدىكى ئەسەرنى يېزىش ، باشقا تىللاردىن تىببىي،ئەدبىي ، تارىخى ئەسەرلەرنى ، شۇنداقلا پايدىلىق ئىلىملەرنى تەرجىمە قىلىش ئەڭ ئەۋجىگە يەتكەن بىر دەۋر بۇلۇپ، ئىسلام دۇنياسىدا بىردەك تۇنۇلغان مەشھۇر 4 فىقھى مەزھىپىنىڭ قۇرغىچىلىرى ، مەشھۇر مۇپەسسىرلەر ۋە ھەدىسشۇناسلار بۇ ئەسىردە ئۆتكەن . ئۆز ۋاقتىدا باغدات شەھىرى ئىسلام خەلىپىلىكىنىڭ مەركىزى بۇلۇپ قالماستىن ، بەلكى ئىلم - مەرىپەتنىڭ ۋە ئۆلىمالارنىڭ مەركىزى بولغان ئىدى.
4 C  m( b0 Q% x2 _ئابباسىيلار خەلپىلىكى دەۋرىدە مۇسۇلمانلار ئەسەرلىرىنى تۇنجى بۇلۇپ ئۆزلىرى ئىشلەپ چىقارغا قەغەزگە بېسىپ چىقىرىشنى ئۈگەنگەن ۋە ئۇنىتەققى قىلدۇرغان ئىدى. مۇندىن باشقا شۇ دەۋردىكى مۇسۇلمانلار دۇنيادا تۇنجى بۇلۇپ <<بەيتۇل ھىكمەت>>دەپ ئاتالىدىغان ئىلمى تەتقىقات ئاكادىمىيسىنى ، رەسەتخانىلارنى ، كۇتۇب خانىلارنى، تەرجىمە مەركىزىنى بارلىققا كەلتۈرگەن بۇلۇپ، ئابباسىيلار دەرۋى ئىلىم -پەن ۋە مەدىنيەت تازا گۈللەنگەن دەۋر ھىسابلىنىدۇ.   
+ r+ j; D: a+ m/ A: M7 Q
ئوسمانىيلار دەۋرى

سۇئال:ئوسمانىيلار دەۋرى قانداق دەۋر ئىدى؟   
  F1 v, ^6 Q) y8 k: u
جاۋاب: ئوسمانىيلار دەۋرى ئىسلام خەلىپىلىكىنىڭ ئەڭ ئەخىرقى دەۋر بۇلۇپ ، ئوتتۇرا ئاسىيادىن كەلگەن ئۇغۇز تۈركلىرى تەرىپىدىن قۇرۇلغان ۋە1299-يىلىدىن 1924يىلىغا قەدەر 625يىل ھاكىمىيەت سۈرگەن . ئوسمانىيلار خەلپىلىكىنىڭ تۇنجى خەلىپىسى ئوسمان ئەرتۇغرۇل{1280-1300يىللار ئارىسىدا خىلىپىلىك قىلغان }ئەڭ ئاخىرقى خەلىپىسى ئىككىنجى ئابدۇل مەجىدخان {1922-1924يىللار ئارىسىداخەلىپىلىك قىلغان }

8 M) u2 W1 l6 A# Sئوسمانىيلار خەلپىلىكىنىڭ ھۈكۈم سۈرگەن مۇددەت دەۋرى
* w* j9 Z5 l/ S" w/ y4 _
4 @  g  L9 E3 a& v" G' P2 k
سۇئال: ئوسمانىيلار خەلپىلىكى قانچە يىل ھۈكۈم سۈرگەن؟   
9 d7 j, t& V" }5 d0 o
: \$ l* W) k3 N7 M  Iجاۋاب: جەمى 625 يىل ھۈكۈم سۈرگەن .   
  
7 j* M1 r" \9 `سۇئال: ئوسمانىيلار خەلپىلىكىنىڭ خەلىپىسى نىمە دەپ ئاتىلاتتى ؟
8 U! e3 C) C! ]0 O, u, Y4 f" a! M0 Z. |
: N; c+ w1 k) P2 j, ^; @- c1 Rجاۋاب: ئوسمانىيلار خەلپىلىكىنىڭ خەلپىلىرى <<سۇلتان>> دەپ ئاتىلاتتى . ئۇلار ھاكىمىيەت يۈرگۈزگەن 625 يىل داۋامىدا 40 سۇلتان ھاكىمىيەت بېشىغا چىققان.

6 c- L2 g, m# zسۇئال :ئوسمانىيلار خەلىپىلىكىنىڭ تۇنجى ۋە ئەڭ ئاخىرقى پايتەختى نەدە بولغان ؟

" @5 L; t8 V0 k& ~: m/ x8 |; ?جاۋاب: ئوسمانىيلار خەلىپىلىكىنىڭ تۇنجى پايتەخــتى سۆگۈت{1299-يىلى 1326}، ئاندىن بۇرسا {1326-1365}، ئاندىن ئەدىرنە{1365-1453}ۋە ئەڭ ئاخىردا ئىستانبۇل{1453-1924} بولغان .
9 T4 ]$ u' q% l2 E& Q4 W5 [
; `9 e6 T  o" L- xئوسمانىيلار دەۋرىدىكى ئىسلام دۆلىتى

سۇئال:ئوسمانىيلار خەلپىلىكى قانچىلىك كىڭەيگەن ؟

جاۋاب: ئوسمانىيلار خەلپىلىكى پۈتۈن دۇنيا خەلقىگە ئىسلام دىنىنى تارقىتىشنى ئەڭ ئالدىنقى غايە قىلغان بۇلۇپ ،ھەرقەدەمدە غەلبىگە ئىرىشىپ ماڭغان . بۇلۇپمۇ ئوسمانىيلار خەلپىلىكىنىڭ 9-سۇلتانى مۇھەممەد فاتىھــ{1451-1481يىللار ئارىسىدا خەلىپىلىك قىلغان } نىڭ دەۋرىدە ئىستانبۇل ئازات بۇلۇپ ، مۇسۇلمانلارنىڭ قۇلىغا ئۆتكەندىن كىيىن ، ئوسمانىيلار خەلپىلىكى زەپەر قۇچقان يېڭى دەۋرگە كۈتۈرۈلگەن ئىدى . ئۇلار ئاسىيادىن قارا دېڭىزغىچە ، بالقام يېرىم ئارىلىدىن گۇروزىيە، رۇمانىيە، بولغارىيە ، كۇسۇۋا قاتارلىق جايلارغىچە كىڭىيىپ بارغاننىڭ سىرتىدا ، پۈتۈن ئەرەب ۋە ئافرىقا دۆلەتلىرىدىن ھالقىپ ئىتالىيەنىڭ جەنۇبى قىسمى ، ئوتتۇرا ئاسىيا ۋە شەرقى جەنۇبى ياۋرۇپاغىچە بولغان جايلاردا ھاكىمىيەت يۈرگۈز گەن بۇلۇپ، شۇ ۋاقىتتا نىسبەتەن ئەڭ چوڭ كۈچكە ئايلانغان.

ئوسمانىيلار خەلپىلىكىنىڭ ئاغدۇرۇلىشى
7 g3 ]( l- y1 e; ~( \
سۇئال: ئوسمانىيلار خەلپىلىكى قاچان ئاغدۇرۇلغان؟
6 Y- s9 N- z) c7 z) s, d
جاۋاب: ئوسمانىيلار خەلپىلىكى 1924-يىلى ھازىرقى تۈركىيە جۇمھۇرىيتىنىڭ قۇرغۇچىسى مۇستافا كامال ئاتاتۈرك تەرىپىدىن ئاغدۇرۇپ تاشلانغان .
6 D/ o4 ]9 v3 B; Q% h( c
                 مەنبە : ئىسلام تارىخى خەلىپىلىكى
مەنبە:http://bbs.alkin.cn/read.php?tid=6199

قارلۇق

دەھشەت قوللايمەن！