ئاپپاق خوجىنىڭ تەرجىمھالى

سرداش

ئاپپاق خوجىنىڭ تەرجىمھالى ( مۇختەرباي )
$ n2 @5 }6 |, s: k% C2 |ئاپپاق خوجىنىڭ تەرجىمھالى
, Y, K! A2 {& Q% D$ `9 A/ H0 l

& r  v0 d, X7 L; t4 Y# s$ K0 A. m

ئاپپاق خۇجا :
ئەسلى ئىسمى ھىدايىتۇللا خۇجا بولۇپ ، مىلادىيە 1626-يىلى قۇمۇلدا تۇغۇلغان . دادىسى مۇھەممەد يۈسۇپ خۇجا مىلادىيە 1620 -يىلى نەمەنگاندىن قۇمۇلغا كەلگەن . ئانىسى زۇلەيخا بىكىم ئۆز ۋاقتىدا قەشقەردىن قۇمۇلغا چىقىپ ئولتۇراقلىشىپ قالغان بەشكىرەملىك مىرسەئىد جىلىل دىگەن كىشىنىڭ قىزى بولىدۇ .
* s& @6 i: f. U0 ^5 uئاپپاق غۇجا مىلادىيە 1638-يىلى ئون ئىككى ياش ۋاقتىدا ، دادىسى بىلەن قەشقەرگە كەلگەن ۋە شۇنىڭدىن ئىتىبارەن دادىسىدىن رەسمى سوپى ئىشانلىقنى ئۈگىنىشكە باشلىغان .
; {5 e- r0 m5 G5 A4 d- u+ f- F4 iمىلادىيە 1667-يىلى دادىسى مۇھەممەد يۈسۇپنى يەكەندە ( ئىسھاقىيە ) چىلار مەزھىپىدىكى ئۆزىنىڭ نەۋرە ئەۋلادى بولغان جۇجا ئەبەيدۇللا تەرىپىدىن زەھەرلەپ ئۇلتۈرۈلگەندىن كىيىن ، ئاپپاق غوجا دەرھال دادىسىنىڭ ئورنىنى ئىگەللەپ ، ئۆزىنى ( پىر ) دەپ ئىلان قىلغان ۋە دادىسى يۈرگۈزۈپ كەلگەن ئشقىيە سۈلىكىگە ھەم بۇ سۈلۈك مۇرىتلىرىنىڭ ئومۇمىي ھەركەتلىرىگە باشلامچىلىق قىلىش ھوقۇقىنى قولغا ئالغان . ئۇ كەڭ كۆلەمدە مۇرىت قوبۇل قىلىش ، تەسىرى دائىيرىسىنى كىڭەيتىشكە جىددىي كىرىشىپ ، تۇرپاندا ئەسھابۇل كەب ، قەشقەردە خان خوجىنىڭ ئوردىسى ، يەكەندە ئالتۇن مازاردا ئۈچ سۈلۈك تەسىس قىلىدۇ ، بۇسۈلۈكلەر مۇرىت قوبۇل قىلىش ۋە ھەرخىل دىننىي سىياسىي پائالىيەت بارىدىغان مەركىزى ئورۇنغا ئايلىنىدۇ . ئاپپاق غۇجىنىڭ ئاخىرقى ئۆمۈرگىچە تۆت يۈزمىڭ ئادەم مۇرىت بولىدۇ .
ئاپپاق غۇجا ئەنە شۇنداق ئۈزلىكسىز مۇرىت كۆپەيتىش ، كۈچ توپلاش ۋە تەسىرى دائىرىسىنى كىڭەيتىش ئارقىلىق ، ئەڭ ئاخىرى تىغ ئۇچىنى دىننىي پائالىيەتتىن ھالقىتىپ ، ھاكىميەتكە قاراتتى ۋە مىلادىيە 1678-يىلى جۇڭغار ئىشخالىيەتچىلەرنى باشلاپ كىلىپ ، سەئىدىيە خاندانلىقىنىڭ ئون ئىككىنجى سۇلتانى ئىسمايىل خاننى ئاغدۇرۇپ ، تارىختا 164 يىل ھۆكۈم سۈرگەن شۆھرەتلىك سەئىدىيە سەلتەنىتىنى بەربات قىلدى . ئۇنىڭ ئورنىغا جۇڭغارىيە ھامىيلىقىدىكى ئاپپاق خۇجا خانلىقىنى تىكلەپ ، بۇ خانلىققا ئون بەش يىل ھۆكۈمران بولدى .
ئاپپاق غوجا ھاكىميەت يۈرگۈزگەن بۇ دەۋىردە ، ئىلگىر كىيىن بولۇپ ، ئون بىر قىتىم چوڭ قىرغىنچىلىق بولدى ، بىر يۈز سەكسەن مىڭ ئادەم قىرغىنچىلىقتا ئۆلدى .ئاپپاق غوجىغا ۋە ئۇنىڭ ھامىيىسى بولغان جۇڭغار ئىشخالىيەتچىلىرىنىڭ قاتمۇقات زۇلۇملىرىغا قارشى ئىككى يۈز قىتىمدىن كۆپرەك خەلق ئىسىيانى كۆتۈرۈلدى .
ئاپپاق غوجا مانا شۇنداق ئىسىيانچىلاردىن ۋە ئۇ يۈرگۈزگەن تەرىقەت زوراۋانلىقىغا قارشى چىققان تالىپلاردىن ئىككى مىڭدىن ئارتۇق ئادەمنى تۇتۇپ ، مىلادىيە 1679-يىلى جۇڭغارلارنىڭ كۈچى بىلەن ئىلىغا پالاپ ، غالچا يىگىت ، ۋە غالچا چوكان نامىدا جۇڭغار ئاقسۆڭەكلىرىگە قۇل قىلىپ بەردى .
' |3 J- Q3 n8 r- S/ W2 m  kئۇ يەنە ، خانلىق يارلىقى چۈشۈرۈپ ، مەسچىت ، مەدىرىسلەرنى خانىقا بىلەن تۇۈتەكخانىلارغا ئۆزگەرىتتى ، قۇر ئان بىلەن ھەپتىيەكتىن باشقا بارلىق كىتاپ ، مەدەنىي مىراس ۋە تارىخى قول يازمىلارنى كۆيدۈرۋەتتى . بۇنىڭغا نارازى بولغان ، قارشى چىققان شەرىئەت پىشىۋالىرىنى ، دىنني ئۆلىمالارنى يوشۇرۇن ۋە ئاشكارا ئۆلتۈردى .
ئاپپاق غۇجا ۋە ئۇنىڭ دادىسى مۇھەممەد يۈسۈپ خوجىلار ھوقۇق تۇتقان ۋە ھاكىميەت بىشىدا تۇرغان ۋاقىتلىرىدا ، خەلىقنىڭ يىلىكىدە سۇ ئىچىپ ، ھىساپسىز مال دۇنيا يىغدى . مۇھەممەد يۈسۈپ خوجا يالغۇز قەشقەردىلا ، قىرىق ئىككى جايدا مىۋىلىك باغ ئىگىلەپ داڭ چىقارغان بولسا ، ئۇنىڭ ئوغلى ئاپپاق غۇجا توقسەن يەردە باغ ئىرەم ، قىرىق مىڭ مو تىرىم يەر ، يىگىرمە بەش كوزا ئالتۇن كۈمۈش يەتتە يۈز ئەللىك پارچە زىلچە گىلەم ، ئۈچ مىڭ ئات ،يۈز جۈپ ئالتۇن ئۈزۈك ، تۆت يۈز ياقا تون سەرپاي ، بەش مىڭ جەينىماز ، ئۈچ يۈز دۇكان ، يىگىرمە ھويلا ئارام ئىگەللەپ ، دادىسىدىن نەچچە ھەسسە ئاشۇرۋەتتى .
ئاپپاق غۇجا مىلادىيە 1693-يىلى رەجەپ ئىيىنىڭ بىشىدىكى بىر پەيشەمبە كۇنى زەھەرلەپ ئۆلتۈرۈلدى . بىر كىچە كۈندۈز يەكەندىن قەشقەرگە ئىلىنىپ كىلىپ ، ھازىرقى ھەزىرەتتكى ئۆزى بىنا قىلدۇرغان مازارى شاھانغا دادىسى ھەزىرىتى بۇزۇرۇكۋار ئايىغىغا دەپنە قىلىندى . ئۇزۇن ئۆتمەي ، چوڭ ئوغلى خوجا يەھيا دادىسىنىڭ قەبرىسىنى كاتتا گۈمبەز ئىچىگە ئالدۇرۇپ ، گۈمبەز ئۈستىگە پارىسچە ( ئاپپاق غۇجا خۇدانىڭ ئاشىقى ئىدى ، يەككە يىگانە مەشۇق ئىدى ) دىگەن خەتلەرنى يازدۇرۇپ ، بۇيەرنىڭ نامىنى ( ھەزرىتى ئاپاق مازىرى ) قىلىپ بىكىتتى

شامال

بۇرۇنقى قىسمەتلىرىمىز ئەنە شۇنداق پاجىئەلىك بولغان.تارىختىن بىرى  ئۇيغۇرنى ئۇيغۇر ئەنە شۇنداق نادامەتكە قويغان،ئالغا باسقۇزمىغان،موللا ئالىملىرىمىزنى مۇناپىقلار ،ساتقىنلار پاجىئەگە گىرىپتار قىلغان....مەيلى ئۆزىگە،مەيلى باشقىلارغا زۇلۇم قىلغانلار بولمىسۇن ئشقىلىپ زالالەتتە ياشىغان ھەربىر جان ئىگىسى ھامان ئۆزىنىڭ قىلمىشىدىن  جاۋاپكار بولىدۇ

قاشتېشى

بۇ تىمىغا مۇنۇ ئاۋازلىق ئەسەر ماس كىلىدىكەن.قېنى ئاڭلاپ بېقىڭلار
http://m.box.baidu.com/O7rN

0 \7 R& y' j4 ?  u( w; w