- تۆھپە
- 471
- تىللا
- 120
- قىزغىنلىق
- 1028
- توردا
- 50 سائەت
- ئاخىرقى قېتىم
- 2013-5-10
- تىزىملاتقان
- 2011-12-15
- ئالبوم
- 7
- بلوگ
- 3
- خاتىرە
- 6
- دوست
- 13
- يازما
- 118
- تېما
- 60
- ھوقۇقى
- 70
- جۇغلانما
- 2764
- نادىر
- 0
- ھەمبەھر
- 0
- UID
- 203
 
- تۆھپە
- 471
- تىللا
- 120
- قىزغىنلىق
- 1028
- تېما
- 60
- يازما
- 118
|
& [5 }/ B& n1 k$ Cئۇيغۇرلارنىڭ تەركىبىنى بىلەمسىز ؟
9 }' E b8 Y' U/ ?$ W
. U, a) O- S' @3 ^* kئۇيغۇرلارنىڭ تەركىبى «ئون ئۇيغۇر» ۋە «توققۇز ئۇيغۇر» دىن تەشكىل تاپقان. بۇ ھەقتە مۇنداق بىر رىۋايەت بار: 8 K2 l7 _! r0 h( M0 j- \6 T
...ئۇيغۇر يۇرتىداغايەت زور ئىككى تاغ بولۇپ، بىرسىنىڭ ئېتى بۇغراتۇبۇزلۇق، يەنە بىرسىنىڭ ئېتى ئاسكۇملۇق تەڭرىئىدى. ئىككى تاغنىڭ بىر تەرىپىدە يەنە بىر تاغ بولۇپ، قۇت تاغ دېيىلەتتى. بۇ تاغنىڭ بىر يېرىدە ئون دەريا بولۇپ، يەنە بىر يېرىدە توققۇز دەريا ئاقاتتى. قەدىمىيئۇيغۇرلارنىڭ ماكانى بۇ ئىككى دەريا ۋادىسى بىلەن تاغلارنىڭ ئارىسىدىكى يايلاقلار ئىدى. ئون دەريا بويىغا ماكانلىشىپ ياشىغان خەلقلەر ‹ئونئۇيغۇر› توققۇز دەريا بويىغا ماكانلىشىپ ياشىغان خەلقلەر ‹توققۇز ئۇيغۇر› دەپئاتالغان. يۇقىرىدىكىئون دەريا بويىدا ياشىغانلار يەنە ‹ئون ئۇرقۇن› دەپمۇ ئاتىلىدۇ. باشتىكى ئۈچ دەريا بويىدا توققۇز قەبىلە، تارماق تۆت دەريا بويىدا بەشقەبىلە ئورۇنلاشقان... بۇ جايلارنىڭ ئەتراپىدىكى جەمئىي 120 قەبىلە بولۇپ، بۇ قەبىلىلەرنىڭ نامى تىلغا ئېلىنمىغان». («جامىئۇت تەۋارىخ» 2- باب، رادلوۋ يازغان «قۇتادغۇبىلىك» نىڭ كىرىش سۆزى (خەنزۇچە تەرجىمىسى) دىن.
! {6 d" T E2 w. m1 ~دېمەك، بۇ يەردە كۆرسىتىلگەن «ئون ئۇيغۇر»، «توققۇز ئۇيغۇر» خەلقلىرى ئۇيغۇرلارنىڭ ئەڭ قەدىمىي ئەجدادلىرىنىڭ بولۇپ ھېسابلىنىدۇ.
5 Z6 s2 D; q$ Tكۆك تۈرك خانلىقى (مىلادى 552- 745- يىللار) دىن كېيىن قۇرۇلغان قەدىمقى ئۇيغۇر خانلىقى (مىلادى 745- 840- يىللار)، ئىدىقۇت (قۇجۇ) ئۇيغۇر خانلىقى (مىلادى860-1250- يىللار)، قاراخانىلار خانلىغى (مىلادى 870- 1213- يىللار) قاتارلىقلار يەنىلا ئۇيغۇرقەبىلىلىرى ئىتتىپاقىغا كىرگەن ئىچكى توققۇز ئۇرۇق ۋە تاشقى توققۇز قەبىلىنى ئاساس قىلىپ قۇرۇلغان بولۇپ، بۇنىڭ ئىچىدىكى ئىچكى توققۇز ئۇرۇق ۋە تاشقى توققۇز قەبىلىنىڭ ناملىرى تۆۋەندىكىچە: 7 ~2 {' b6 f/ @; v
1) ئىچكى توققۇز ئۇرۇق
, |) }5 F8 q6 Q6 tياغلاقار+ e6 U& Q0 }* L5 m7 L/ w# A' y$ d
قۇرتارغار
: f0 B+ H. \1 P1 O6 s9 y; ^دېرېمار3 |2 g7 f7 G* p: I# Y' A* X
بايىرسىق
' S S# W$ o" C( {5 ~9 x. y! }ئابدال
2 ]/ U) I+ D% J, h4 fقاسار
: D' d+ a$ S4 Vقۇلاس# x# r% w: I1 K% U- A, N, m$ r
ئوۋۇغار (ياغما؟)$ l# |) f ^. @' v6 L6 [9 b" |
سابار (سارورغۇر؟)
) J+ S' n7 j2 d' V. ^7 z2) تاشقى توققۇز قەبىلە
* M4 O/ _( a/ F3 zئۇيغۇر
, P7 [+ ?; d/ t: n% l: `4 Cبارغۇت
& n R5 I6 {2 D7 w# T2 K0 S' zقۇن 7 Y) U7 S$ f2 d8 X' @
بايىرقۇ * W. {, a. o6 _0 I, s
توڭرا " p. a) l C6 } K' O- I$ A* Y
ئىزگىل 2 N: g( l# R9 ^ ~9 i
چەۋىك باسمىل
! q, \" b3 ]8 G0 R$ i$ c3 pقارلۇق
$ {2 P; x. L( z# Vدېمەك، يۇقىرىدا ئىسمى ئاتالغان ئىچكى توققۇز ئۇرۇق ۋە تاشقى توققۇز قەبىلىنى ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ ئەڭ قەدىمقى ئاساسىي تەركىپلىرى دەپ قاراشقا بولىدۇ. بۇ قەبىلىلەرنىڭ كېيىنكى دەۋرلەردىمۇ ئورخۇن – سېلىنگا دەرياسى ۋادىلىرى ۋە تىيانشان، پامىر ئېتەكلىرىدە زور تەسىر دائىرىگە ئىگە سىياسى ۋە ئىجتىمائىي پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللانغانلىقى مۇناسىۋەتلىك تارىخىي ماتېرىياللاردا تەپسىلىي بايان قىلىنغان.
/ C! ?$ K* x4 Xبۇ يەردە يەنە شۇنى قەيت قىلىپ ئۆتۈش زۆرۈركى، تۈركى قەۋملەرنىڭ ئىچىدە شانلىق مەدىنىيەت تارىخىنى ياراتقان ئۇيغۇر خەلقى ئۆزىنىڭ ئۇزاق مۇددەتلىك تارىخى تەرەققىياتى داۋامىدا ئوتتۇرا ئاسىيا رايونىنىڭ ئىجتىمائىي ھاياتىدا ئالاھىدە چوڭ ئورۇن تۇتۇپ كەلدى. پروفېسسور ئا. ف. ياكۇبوۋسكىنىڭ «9- 11- ئەسىرلەردىكى ئۇيغۇر ھەم تۇرپان كىنەزلىكلىرى توغرىسىدا ئەرەب، پارس ھۆججەتلىرى» دېگەن تېمىدىكى ئەسىرىدە كۆرسىتىلىشىچە، «...ئۇلارنىڭ (ئۇيغۇرلارنىڭ) كۆپچىلىك قىسمى باشقا تۈركى خەلقلەردىن ئاۋالراق ئولتۇراقلاشقان ھالەتكە كۆچۈپ، دىھقانچىلىق ئىشى بىلەن مەشغۇل بولۇشقا باشلىغان، باشقىلاردىن ئاۋال شامانىزىمدىن ئالاقىسىنى ئۈزگەن، دەسلەپ ھانىخىزم مەزھىپىنى قۇبۇل قىلغان، كېيىن بۇددىزىمغا كۆچكەن. ئۇلار باشقا تۈركى خەلقلەردىن ئاۋال ئۆزىنىڭ يېزىغىنى پەيدا قىلغان ۋە خەنزۇلار بىلەن ماۋۇرا ئۇننەھر (ئامۇ ۋەسىر دەرياسى ئارىلىقىدىكى رايونلار) ئارىلىقىدا ياشىغۇچى خەلقلەر ئىچىدە ئەڭ مەدەنىيەتلىك خەلقلەردىن بولۇپ قالغان.
6 |) r' h) I8 |% v, a5 Fتارىخچى ئەبۇلغازىنىڭ يېزىشىچە، ئۇيغۇرلار تارىم ۋادىسىنىڭ بويىدا كۈچلۈك خانلىق قۇرۇپ، ئولتۇراقلىق ھالەتتىكى يۇقىرى مەدىنىيەتكە ئىگە بولۇشتىن ئىلگىرى ئۈچ قىسىم ئىگىلىك شەكلى بىلەن مەشغۇل بولغان. يەنى بۇلارنىڭ بىر قىسمى «بەشبالىق شەھىرىگە ئورۇنلىشىپ، دېھقانچىلىق بىلەن كۈن كۆچۈرسە، يەنە بىر قىسمى يازلىقى كۆچمەنلىك بىلەن كۆچۈپ يۈرۈپ مال باققان، قىشلىقى بەشبالىققا كېلىپ قىشلىغان، ئۈچىنچى بىر قىسمى بولسا ئىرتىش دەرياسىنىڭ قېلىن توقايلىقلىرىدا ئوۋ ئوۋلاپ، بېلىق تۇتۇش بىلەن كۈن كەچۈرگەن. 2 A# ]! m$ T5 z
ئۇيغۇرلارنىڭ قەدىمقى مەدەنىيىتى ۋە ئۇلارنىڭ ئىجتىمائىي ھاياتى توغرىسىدىكى مەلۇماتلار ئەرەبچە، پارسچە مەنبەلەردىمۇ ساقلىنىپ قالغان. ( c( `$ K% E5 M/ v& s, m
11- ئەسىردە ئۆتكەن تارىخچى گەردىزى ئۆزىنىڭ « زەينۇلئەخبار» دېگەن كىتابىدا ئۇيغۇرلارنىڭ تۇرمۇش ھاياتىنى تەسۋىرىلەپ كېلىپ: «... بۇ يەردە مېۋە – چىۋە ناھايىتى نۇرغۇن، ئارپا، بۇغدا، قوناقنىڭ كۆپلىكىدىن قەدەم ئېلىپ ماڭغىلى بولمايدۇ. باغۋەنچىلىك ئىشى شۇنداق تەرەققىي قىلغانكى، ھەتتا ئالما، ئۈرۈك، ئامۇت دىگەن نەرسىلەر يولدا چېچىلىپ ياتىدىكەن. يىپەكچىلىك كەسپى بۇ يەردە ئالاھىدە جانلانغان ئىكەن، بۇ يەرنىڭ سۇلىرى شۇنداق ئەلۋەك، سۇ تېگىدە خىلمۇ – خىل ئېسىل مەرۋايىت تاشلار، ئالتۇن- كۈمۈشلەر بار، ئۇيغۇرلار بۇ تاشلاردىن ھەر خىل نەرسىلەرنى ياساپ ساتىدۇ» دەپ يازغان ھەم ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆستەڭ چېپىش، تېرىقچىلىق قىلىشتىكى ماھارىتى ۋە سۇ تۈگمەنلىرى ياسىغانلىقىنى چوڭقۇر قىزىقىش ئىچىدە ھەۋەس بىلەن بايان قىلىپ ئۆتكەن.
- w) l. C9 p6 Wمەنبە: « ئۇيغۇر كلاسسىك ئەدەبىياتى تىزىسلىرى » ( _. ~6 ^- I& F0 e: Z5 V
|
 مەزكۈر ئەسەرنى يۇقىرقى كود ئارقىلىق ئۈندىدارغاقۇشىۋېلىڭ[ 教程] |
加关注
ئاپشاركا كارتا
يوللىغان ۋاقتى 2012-1-2 03:59:46
يەل كارتا
چۇقا كارتا
سۈكۈت كارتا
变色卡
دېۋان تالىشىش
显身卡