|
|
|
3d
كىرىش سۆز ئورنىدا 2 Y9 E4 u, {/ o1 ?
Merhaba arkadaşlar! ( ~+ f3 S' o/ s; ?
0 t& i7 ~9 P) E5 M2 I9 P
ئەسسالامۇئەلەيكۇم،ئارزۇ-ئارمانلىرىنى بوينىغا تۇمار قىلىپ ئاسقان،يۈكسەك نىشانلىرىغا يېتىش
2 @. L$ W7 m+ [' F$ K8 T' s3 e- {" k' v4 s# I
ئۈچۈن تىنماي كۈرەش قىلىۋاتقان ئىلىم ساھىپلىرى!
2 f" O2 |4 l; k Y2 R& B7 [8 b+ ^
! G* C3 w0 A% ]! h4 f6 p3 e3 tتۈرك تىلى ئاقساراينىڭ ئالدىدىكى قاشا ئەمەس،خالىغان ئادەم دەسسىسە بولمايدىغان،ئۇ شۇنداق
! R' v! ^( o( c+ Z6 b4 a6 e+ p$ A
بىر تىلكى،ئۆگەنگەنسىرى ئۆگەنگۈڭىز كېلىدىغان،ئاڭلىغانسىرى ئاڭلىغىڭىز كىلىدىغان،خۇددى
8 | m) I, ?1 ~ y6 i8 @( V
# O+ Z ?; Z% O/ `5 o$ J7 \: _/ B+ Dئانا تىلىمىز ئۇيغۇر تىلىغا ئوخشاشلا يېقىملىق بىر تىل.
% I# P7 D2 Z5 R2 w
8 r+ ~& d9 k, Z8 g0 Pخوش،ئۇنداقتا سىز نېمە ئۈچۈن بۇ تىلنى ئۆگىنىسز؟تۈركىيەگە چىقىش ئۈچۈنمۇ؟سىز مىدىرلىماي8 ]/ U$ F* F. S* `2 l6 m) ?
8 j: ^4 u* m. m- S
ئولتۇرۇپ كۆرىۋاتقان »ئادانالىق» «قاچقۇن ئاشىق« ئۇچى بۇچى دېگەن تىلىۋىزىيە تىياتىرلىرنىڭ
" f2 `, t F/ L0 f% s8 s$ [
5 o# k. L! X/ {9 l2 zتەرجىمە قىلىنىشىنى كۈتۈپ بولالماي،ئاچچىقىڭىزدا تىزىڭىزنى شاپىلاقلاپ »:خەپ توختاپتۇر" D4 |) |0 B2 h0 _7 v; b2 ^9 W9 _+ R0 a
( _9 g% p, {( Fئاسانكەنغۇ بۇ تىل،بىرئۆگىنىۋىلىپ تۈرك تىلدىكىسىنى كۆرەيچۇ«دەپلا ئۆگىنىش نىيىتىگە) U+ O' e5 r, ?& n! P" a
* H) O4 S3 e, ~3 s5 A3 T0 e' f6 J
كەلدىڭىزمۇ؟ۋە ياكى »ئىنگىلىزتىلىنى ئۆگىنىپ ئۆگىنىپ بىر باشقا چىقالمىدىم،ماۋۇ تىلنى ئۆگىنىپ
& [/ B1 m- k! Z& F; R" L( A1 G
7 i4 r8 T( A; A- J: q. N' ?بىرەر چەت تىللىق بوپ قالايچۇ« دەپ ئۆگەنمەكچىمۇ؟1 o! ]2 w/ k, Z0 l$ I2 j. ]& m0 s. c
2 m# X% a; n7 Y; |6 [' H# E; pئەڭ ئاۋال مەقسىتىڭىز توغرا ۋە ئېنىق بولىشى كىرەك،بولمىسا ھەر قانچە تىرىشسىڭىزمۇ ئۆردەككە9 q4 P T* \$ p& e( O1 X% g
" k. S$ @4 I4 u, _6 k$ [
شۇ يۇقمىغاندەك ھېچنىمىنى يۇقتۇرالماي چىقىسىز.1 ]# {, H3 L7 c( A* Z# |
) q0 G. ~0 z0 j% ]; ^+ B* H& Aمەن ئۆزۈمنىڭ تۈركچىنى قانداق ئۆگەنگىنىمنى سۆزلەپ بېرەي.
4 I1 i% S) D; a8 H* b! T2 m4 t, M$ E. u! a
تولۇق ئوتتۇرىنىڭ -3يىللىقىدا ئوقۇۋاتقان ۋاقىتلىرىمدا »ھەققىڭ ھالال بولسۇن«ناملىق تۈرك- ~) e# W2 G( ?* l. _
5 e4 m4 D5 p+ K; E0 kتىلىدىكى تىلىۋىزىيە تىياتىرىنى كۆرۈپ،ئانچە مۇنچە خوش گەلدىن،مەرھابا دېگەن گەپلەرنى) k' Y) |" {6 C& F5 A
7 n7 A1 w) @( b) m& D
ئۆگىنىۋالدىم،شۇنداق كۈنلەرنىڭ بېرىدە بىر بالا چ چ بوشلۇقۇمدىكى مەن ئەڭ ياخشى كۆرىدىغان) N& l5 x1 q1 K) Q$ a
: e w3 N* B# gتۈرك ناخشىسى »بارىش مانچو«نىڭ رەسىملىرى ئاستىغا بىر مۇنچە تۈركچە گەپ يېزىپ قويۇپتۇ.
' S7 X; z( W3 O/ f- H
$ F* o* _% z7 e4 L- x1 W( s4 `ئۇنى قوشۇپ پاراڭلاشتىم،تۈركچىنى ئۆزۈم ئۆگەندىم دېدى،ھەيران قالدىم،ئۆگىتىدىغان مۇئەللىم ۋە! ?9 l+ S! t" O( V+ W5 m9 t( z
3 y* b* }0 K3 Uياكى ئۆگىنىدىغان كىتاپ بولمىسىمۇ ئۆزى ئۆگىنەلەپتۇ،مەن نېمىشقا ئۆگىنەلمىگۈدەكمەن،تۈرك
# }! j$ x" [8 b- T0 Z * {& v' D; V; c
ئىسلام مەدەنىيىتىنى ئۇيغۇرلىرىمىزغا تونۇتۇش،ھەم جوڭگودىن ئىبارەت بۇ چوڭ ھەم كۆپ مىللەتلىك+ S* G) R6 V1 w0 x$ m* [: `
! p2 w* b% j5 ?9 `" j$ U% p3 \2 X: M1 Vدۆلەتتىكى ئۇيغۇر دېگەن مىللەتنىڭ ئۇتۇقلىرىنى تۈركلەرگە تونۇشتۇرغىدەك سەۋىيەگە يېتىمەن+ m3 f9 u c, r/ A& b
: M; _0 \" M$ y4 M0 S: l0 w0 vدېگەن مەقسەت بىلەن ئۆگىنىشنى باشلىۋەتتىم،ئاددى ئاددى سالام سۆزلىرىنى يادىلاپ تۈركچە
3 y2 V' R+ Q8 `' S
: H1 `% z+ {5 Z5 ? i/ y l% v; Pبىلىدىغانلىكى ئادەمنى چ چ غا قوشۇپ بىر ئىككى ئېغىز تۈركچە سالام قىلدىم،قارشى تەرەپ جاۋاپ
0 `3 n. S+ @: F) B& i5 R0 h) S' Y) D/ ?" _7 }) N+ m1 `
قايتۇرسا خېجىل بولماستىن بۇ نېمە گەپ،قانداق يەردە ئىشلىتىمىز دەپ سورىدىم،شۇنداق قىلىپ' r t! x0 [$ p. |0 Q) K
& M( c+ f4 J8 q, qئادەتتىكىچە ئىسمىڭ نېمە،ياخشىمۇسەن،تونۇشقىنىمغا خۇشالمەن،خوش دېگەن گەپلەرنىڭ
% B: ~9 E3 [0 P }; T* h6 A3 z4 C8 R2 K4 t4 G
ھەممىنى يادىلاپ،يېزىشنىمۇ ئۆگىنىپ
0 b$ R" U/ f( R8 H
; Y6 {6 X: E. v! oبىر نەچچە تۈركنى قاچىلاپ ئۆگەنگەنلىرىمنى ئەمىلىيەتتە ئىشلەتتىم. ئەمما ئۇ ئىككى توك-توك
5 d7 C: S/ F8 z5 ]" k: @
4 q* m; T7 i6 r( \3 X* \گەپ بىلەن،گەپ گەپكە قولاشماي ،نېمە دېسە بەن ئۇيگۇر،تۈركچە بىلمىيورۇم دەپلا قاراپ تۇردۇم.3 J0 V3 H0 h3 j3 k: z
" S9 L P6 K3 J% [" v
تۈركچە فىلىملەرنى كۆپ كۆرۈپ،ئۇنىڭدىكى گەپ –سۆزلەرنى چۈشىنىشكە تىرىشتىم.شۇنداق قىلى
# m! N( \( C( L2 q% Z
0 \- G, r9 t, @قىلىپ بارا-بارا سۆزلۈكۈم كۆپەيدى،بەش ئايدىن كېيىن،نىشانىمنىڭ تۇنجى قەدىمىنى بېسىپ
4 e4 X+ ?" w( A
3 P9 H/ b0 e4 A9 x, R# W»ئاللاھىم مۇڭداش مەن بىلەن« ناملىق نەسىرنى تەرجىمە قىلىپ مۇنبەردە ئىلان قىلدىم،پىكىر
) Q/ f& B* k! ]" [- C( H+ F
8 E( Y5 R( {/ e1 ?/ Mشۇنداق ياخشى بولدى،تۈركىيەدە ئىلىم تەھسىل قىلىۋاتقان ئاكاش ئاچاشلار بەزى' _; Z/ n1 W) L! k/ {" j4 g
& @9 N4 e" |9 z4 H( U2 d
يىتەرسىزلىكلەرنى كۆرسىتىپ بەردى.شۇندىن كىيىن ئارقا-ئارقىدىن»پولات ئەلەمدارنى تونۇمسىز«+ R+ | h& g$ i% ~, F& @ G' K7 V
% J- X: J, h" {: w0 p' ^ u»ھايات«،»ئىنسان كۆردۈمكى...«،»مۇھەببەت دۇئاسى«،»ئاكا مەن كوچا بالىسى«،» ئاناڭ بۇ
3 m0 A' @; U( v
3 `3 `4 \' b$ \" n6 Iرەسىمنى چۈشەندۈرۈپ قويمايدۇ«،»مەن رومال ئارتقان بىر قىزمەن« ،»دادا ئويغان« قاتارلىق نەسىر ۋە
) m$ M1 G# n, i& ~4 k. _) F- h& H4 N ~. x0 I2 t0 @* t
»ئەزىز نەسىن شئىرلىرى» «جان يۈجەل شىئىرلىرى« ۋە بەدىرخان گۆكچىنىڭ بىر نەچچە
8 _ o9 q Z3 ^ i9 M
2 Z" h* T+ _1 J4 S$ s( z( T" Nنەسىرلىرىنىڭ تىل ئالاھىدىلىكى ۋە ئۇنىڭدىكى ئىدىيە ۋە بەدىرخان ھاياتى ھەققىدىكى( \7 F/ a% H5 F! N6 n9 }" Q3 y
3 L; V4 T" a) ]6 ~6 I
تەرجىمىھالنى ئۇيغۇرچىلاشتۇرۇپ چىقتىم.بۇ ئەسەرلەرنىڭ كۆرۈپ نۇرغۇن ئادەم مېنى» تۈركىيەدە
1 v, h. {8 }! F+ I+ f# U# k
7 K$ ~2 B( a, h" v8 Y7 x1 Kئوقۇيدىكەن،شۇڭا ئۇستىكەن« دېيىشىپ قاپتۇ.ئەمىلىيەتتە ھەرگىز ئۇنداق ئەمەس مەن ھەم ئۇنچە- ]. K: {1 C1 H3 g1 [
% H& D% X4 O4 n. H
ئۇستا ئەمەس ھېلىھەم تۈركلەر بىلەن بېرەر ئىش ئۈستىدە پاراڭلىشىپ قالسام بەزى گەپلەرنى
) W: s6 N) {: H* H+ _- y0 z7 M
$ L& u2 h9 A$ q1 z& N/ }/ \8 Aئىپادىلەپ بېرەلمەي،ئىما ئىشارەت،ئەخە-ئۇخۇلار بىلەن ئاران ئۇقتۇرىدىغان ۋاقىتلىرىممۇ جىق.
4 c# s1 c7 P7 S ) q+ I. ~% @* C$ w' t
ئۇيغۇر تىلى بىلەن تۈرك تىلىنىڭ گىرامماتىكىلىق قائىدىسىنى چۈشىنىۋالسىڭىزلا بۇ تىلنى ئاسان
) M! w) w1 I& T- e5 E# m
5 s( n( M- ]8 l) H3 wئۆگىنىپ كىتەلەيسىز،بۇ دېگىنىم تۈرك تىلىنى تۈركلەردەكلا بىلىدىغان بوپ كىتىسىز دېگىنىم. ]9 D- W1 O; c U3 a3 y; I
+ [/ q1 U0 l5 t/ Q% p& c# Wئەمەس،خەنزۇتىلىدا يېڭى يېڭى سۆزلەر كۈندە پەيدا بولىۋاتقانغا ئوخشاش ،تۈرك تىلىدا ھەم
5 O2 T$ C' p3 V7 u
' J6 T* l9 S, Sنۇرغۇن نۇرغۇن سۆز بار،ھەم يېقىنقى بىر نەچچە يىلدىن بۇيان تۈركچىنىڭ ساپلىقى ھەم زور دەرىجىدە
+ i' e9 O( s5 i `. ]7 V" O) p6 v- |' Y; i6 B6 x
بۇزۇلۇپ ئىنگىلىزچىدىن ۋە نىمىسچىدىن قوبۇل قىلىۋالغان سۆزلىرى بارغانسىرى ئاۋۇپ سىزنىڭ
/ I, l9 }, b' T$ U! s8 ?/ [1 s5 J* d- _! f* w; R7 q+ o8 }' s8 W
كاللىڭىزنى بىر ئاز قايمۇقتۇرۇپ قويىدۇ،لىكىن سىز كۆڭۈل قويۇپ ئۆگەنسىڭىزلا ئادەتتىكىچە
& O0 u0 O! J* h; a! U m7 b \" `) K( G
پاراڭلىشالايدىغان ،كىتاب-ماتىرياللارنى ئانچە –مۇنچە كۆرۈپ چۈشىنەلەيدىغان ھالغا0 e# q1 s. C" C8 r( {
2 [- W( x, F4 H* D# kكىلەلەيسىز.قالغېنى پەقەت سۆزلۈك مىقدارىڭىزغا باغلىق،قانچە كۆپ سۆز بىلسىڭىز شۇنچە ئۇستا
+ @/ C2 C* A, a" e+ Q
9 d- ]1 d: W. h* q* V: N0 g! o, f% ?6 hبولىسىز،شۇنچە كەڭ تېمىدا پىكىر ئالماشتۇرالايسىز.6 U) y7 M! }2 C3 n' ?9 n0 D
" ^2 P! }$ q: i* Q# j& R" A- W»خاتا دەپ قالسامچۇ،باشقىلار مازاق قىلسىچۇ«دەپ ئەندىشە قىلماڭ،خاتانى دېيىشتىن قورقۇپ4 n1 I5 N2 _( e7 u4 u! u4 }& H" R p
% b% w) M6 r5 [- q9 U& I6 w R* \: Fدېمىسىڭىز،سىزگە توغرىسىنى كىم دەپ بېرىدۇ،خاتادىن كېيىن توغرىسىنى ئۆگىنىسىز،بۇ دېگەن0 Y1 M0 Y0 c+ o8 T
/ u0 o. j! s( ]3 r
ئانا تىلىڭىز ئەمەس،خاتا سۆزلەپ قالسىڭىزمۇ ھېچقىسى يوق،ھەممە ئادەم توغرا چۈشىنىدۇ.ئەڭ# p# c( Y- ]8 q& r
/ l; d1 i, O( x7 c+ r& J/ r& d" X" dمۇھىمى ئۆگەنگەنلىرىڭىزنى تەكرارلاپ تۇرۇڭ،بۈگۈن ئۆگەنگەننى ئەتىسى ئۇنتۇپ قىلىپ يۈرسىڭىز+ k5 M6 {% l+ a6 o- D& P
4 l4 _3 \. {& B) s% Uمەڭگۈ ئۆگىنەلمەيسىز.قېنى ئەمسە مەن بىلەن تەڭ ئەڭ كۆپ ئىشلىتىدىغان تۈركچە
2 F1 Q: Z! S9 m- g; O# B5 V4 S1 E5 y. r3 r7 Y. l
سۆز-جۈملىلەرنى ئۆگىنىڭ ھەم بۇنى دەرھال تۈركچە بىلىدىغان بىرىگە ئىشلىتىڭ./ H: O5 E- H$ V: C& K& V. j! o3 H
6 z6 b" Y3 Y! f4 a( Oئانا تىلى خەنزۇ تىلى بولغانلار ئىچىدە ھەم تۈرك تىلىدا ۋايىغا يەتكەنلەر بار،ئەجىبا سىز8 I/ i8 a7 j) [) _" G: F! Z1 t
4 }* Y- I* A. g: ^0 i3 fئۆگىنەلمەسسىزمۇ؟
4 T( m! C9 u/ t% j g7 Y0 C% [9 b3 v6 j& Y' I/ u
ھازىرغا قەدەر نۇرغۇن دوستلار مەندىن سورىدى : "قانداق ئۆگەنسەم بولار؟،نەدىن باشلىسام بولار؟ ". p0 V) P+ g0 k- ?7 ?
; b- k4 b# L$ g2 J6 j0 ^ @* xدەپ،مېنىڭچە سىزمۇ كىتاپ يوق،ئۆگىتىدىغان ئادەم يوق دىمەي ئاۋال بىر بىسمىللاھ دەپ قارىسىغا
0 ^3 h# H( n9 R5 {$ O( J# V
- @4 }, ]4 C" O4 T6 z/ eيادىلاپ بولسىمۇ ئۆگىنىپ بېقىڭ ،چوقۇم ئۈنىمىنى كۆرىسىز.چۈنكى:; v! I6 _" [" w; u) i2 ^! v
& G5 o. u- C; t% ^9 S% Tçaliştıktan ve inandıktan sonra başaramayacak hiç bir şey yok!
$ o) _2 b- \3 K( Z 0 d, v7 U1 X( g! K* `4 O o
تىرىشىشتىن ۋە ئىشىنىشتىن كىيىن غەلبە قىلغىلى بولمايدىغان ھىچقانداق ئىش يوق!" m$ ~$ c3 V0 v( w
! S$ a$ y1 s9 C
ئۇنداقتا بىسمىللاھ دەپ ئۆگىنىشمىزنى باشلايلى.
. @$ E& H V k5 L7 k# S/ a& }9 X! ~2 H3 M2 x7 ~* B7 o0 N- O9 F
قېنى باشلىدۇق ئەمسە.
$ x7 V4 S& m+ x3 F
+ H7 N& t" \6 Z9 }تۈركچىدە 29 ھەرپ بار.
8 k# N9 W$ n3 o# P
. h" J- k% e9 y' d, ?3 YئىنگىلىزتىلىدىكىW Q X ھەرپلىرى تۈركچىدە يوق./ Z1 s8 [' q; e. h" g. u( B0 r
تۈرك تىلىدىكى ھە ربىر ھەرپنى ئايرىم ئوقۇغاندا ئۇلارغا ئە تاۋىشىنى قوشۇپ ئوقۇيمىز،مەسىلەن :
; ^( ?8 }3 o$ }! V$ cئا،بە،جە،چە....
: p, W4 p+ Z% G! @ ğھەرپى ئۇيغۇر تىلىدىكى غ نىڭ ئەينەن تەلەپپۇزى ئەمەس،غ بىلەن ھ ئارلىقىدا تەلەپپۇز) ~& C8 M0 E, D* N6 ~. c5 B, {* S& ]
" F$ h z! v1 k" a `" T8 v( fقىلىمىز،ئادەتتە سۆزلەرنىڭ ئوتتۇرسىغا كەلسە ھەرپنىڭ ھەققىنى بەردۇق دەپ ئوقۇمايلا يەنە بىر
, |7 K; m( }( Z4 Z' D) R
) p" Z" U1 G; F: p9 H8 M* x4 A# {5 mھەرپكە سوقۇپ ئۆتۈپ كىتىمىز مەسىلەن( : öğrenci ئوقۇغۇچى)بۇنى ئوقۇغاندا ئۆرەنجى دەپ, g' i, F( W) P; r: T
; f/ t: U$ \9 f! [( J
ئوقۇيمىز،يۇمشاق گ تاۋۇشى بولغان ğ ئوقۇلماي ئۆتۈپ كەتتى.
; R. k4 _, _: A0 k# U$ }6 Z; j' }4 i. y6 f$ h
ھەرىپلەرنى ئىلىپبە تەرتىپى بويىچە يادىلىۋىلىشىڭىزنىڭ ھاجىتى يوق،پەقەت تونۇپ) K; |. W. c! [0 [0 p( D- z& ]$ G
; u1 z4 H0 V7 B
ئوقۇيالىسىڭىز،يازالىسىڭىزلا بولدى،باشقىلار بىلەن تۈركچە پاراڭلىشاي دىسىڭىز ،تۈركچە يېزىقنى
% I; w3 d% ]1 b+ V
6 a. r% u4 [. k5 c- N( Sكىرگۈزەلمىسىڭىز مۇشۇنداق يېزىۋىرىسىز،مەسىلەن: türkçe دىگەن خەتنى turkce دەپ4 t# E8 T, Q# I, C
: x& S* ?& p* n7 A" @يېزىۋىرىڭ،چۈنكى ھەر قانداق تۈركچە بىلگەن ئادەم يەنىلا گىپىڭىزنى بىلەلەيدۇ.
8 J A+ |& e0 a2 o% l- w9 v4 G: N' q. J4 x" X- G
ۈرك تىلى ۋە ئۇيغۇر تىلى ھەققىدە قىسقىچە سىلىشتۇرما% R% A% d' }& S4 `( P& U9 G
; Y+ w% k/ C# l+ r% [, f8 w) Mتۈرك تىلى ۋە ئۇيغۇر تىلى گەرچە بىر-بىرىگە يېقىن بولسىمۇ ئۇلار ئوتتۇرسىدا يەنىلا بەزى پەرق بار.
- a1 U/ E9 F( e4 ~1 {' a
: h, y h6 d& a$ Yمەسىلەن eski :دىگەن سۆزنى بىز ئەسكى دەپ چۈشەنسەك،تۈرك تىلىدا كونا دىگەن مەنىنى
- |6 I( Y" q$ o3 ]& c( J) L0 v1 M, F3 m! I2 A1 O8 H
بىلدۈرىدۇ.6 A" L2 {+ Q! e) P% G$ O
$ S% `; I `4 R2 }9 Osebzeدىگەن سۆز ئۇيغۇر تىلىدە سەۋزىدىن ئىبارەت مەلۇم بىر كۆكتاتنىڭلا ئىسمىنى0 f7 a* s( O8 N3 ~, B1 B8 Z+ ^9 e
4 e" Q) M$ D9 a( Q _بىلدۈرسە،تۈرك تىلىدا بارلىق كۆكتاتلارنىڭ نامىنى بىلدۈرىدۇ.' i f( @3 M( h& n5 e3 V1 H
9 `" r5 G* e5 b
bekarدىگەن سۆزنى بىز بىكار دەپ چۈشەنسەك،تۈركچىدە ئۇ بويتاق دىگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ.
% k: ~9 ?" @4 G/ ?4 [ L: Q- m( x
- j8 F V$ c5 u+ \. z: |" I1 E' Zشۇڭا تۈرك تىلى ۋە ئۇيغۇر تىلى ئوتتۇرسىدىكى بەزى مۇناسىۋەتلەرنى چۈشىنىپ ئۆتەيلى.
1 n/ _7 {, v5 b. ~
4 S% ]) l# \6 _- ~: u5 f; Y1-تۈرك تىلىدا ،ئۇيغۇر تىلىدىكىگە ئوخشاش ئا ئە تاۋۇشلىرىنىڭ ئاجىزلىشىش ھادىسىسى
/ S! B: j" j. s0 U
, `6 n' Q, I+ H S% Vيوق،مەسىلەن):çantaسومكا) دىگەن بۇ سۆزنى،سومكىسى دىيىش ئۈچۈن
/ Y: P0 d% f$ t2 e! E- L* a Z. d: x0 d9 S4 H% G7 r
ھەرگىزمۇ،ئاجىزلاشتۇرۇپ çantisiدىمەيمىز،ئاجىزلاشتۇرمايلا çantasiدەيمىز.
$ Z3 y9 Y' y- Y0 v* A& x0 c
' h$ H% i7 u9 b" @' X! r% ~2-ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن ت تاۋۇشى تۈركچىدە د بولۇپ2 b u' i5 e ?; s5 w2 W
كىلىدۇ،مەسىلەن :dilek,dil,dağ,dumanتىلەك،تىل،تاغ،تۇمان....(
- H' b6 L" O4 o4 Y2 ?3-ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن ك تاۋۇشى تۈركچىدە گ بولۇپ
3 i. ?9 B+ J" E' l! m( Pكىلىدۇ.مەسىلەن:göz,gün,gönül,gömürكۆز،كۈن،كۆڭۈل،كۆمۈر....(
2 e0 o& X9 a# y3 t! U1 c0 J. N: E4-ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن م تاۋۇشى،تۈرك تىلىدا ب بولۇپ
; o& K$ W* e3 h7 x1 n
1 |5 g* ]; |: mكىلىدۇ.مەسىلەن :ben,buz,bin(مەن،مۇز،مېڭ...(. _9 X: g: R$ m b @
1 \+ T2 r3 @& W, F; M, G
5-ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن پ تاۋۇشىمۇ،تۈركچىدە ب بولۇپ. ]: k2 k2 }! U# T' f
% J1 G! Q) X/ F- j# C
كىلىدۇ.مەسىلەن batak,butak,bacak,but :پاتقاق،پۇتاق،پاچاق،پۇت....
. V5 V- K% M7 W; _1 g6-يۇقىردىكىنىڭ ئەكسىچە ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا3 ^/ R" f4 n. [4 ^' B
كەلگەن ب تاۋۇشى،تۈركچىدە پ بولۇپ كىلىدۇ.مەسىلەن
, q2 w: N! a I2 \+ M3 _% hpazar,parmak. s, {' E$ Q4 X3 r$ n4 Y$ o
بازار،بارماق .قول- پۇت بارماقلىرى
0 v9 ~4 u: `2 l. e& s% I7-ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن چ تاۋۇشى،تۈركچىدە س بولۇپ
0 L/ ?) ?" [5 l$ T2 Tكىلىدۇ.مەسىلەن8 u) f: f$ E; b& d$ z1 T
):saç,siçmakچاچ،چىچىماق) ھى ھى ھى كەچۈرۈڭلار باشقا سۆز كاللامغا كەلمىدى.0 F9 G& r( Y1 J' @; e# ?! A
8-.يەنە ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن چ تاۋۇشى،تۈركچىدە د بولۇپ
! w% h) |/ Q3 E$ P1 x# Iكىلىدۇ،مەسىلەن :düşünce,düşmek,dişچۈشەنچە،چۈشمەك،چىش.......& p+ E+ U, f. ?5 K
9-ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن ب تاۋۇشى،تۈركچىدە ۋ بولۇپ! |9 V i+ `7 N4 ~# o
كىلىدۇ،مەسىلەن :vermek,varmakبەرمەك،بارماق....., x% i4 N4 t% ?3 ^
10-ئۇيغۇر تىلىدىكى بوغۇم بېشىدا كەلگەن ي تاۋۇشى،تۈركچىدە ئى،ياكى ئې بولۇپ/ C7 Y2 |- @3 `; f. A1 Z
كىلىدۇ،مەسىلەن: ip,irin,ırak يىپ،يىرىڭ،يىراق...
1 T) k& i; R; d3 ~. A+ V+ qمانا بۇئۇيغۇر تىلىدىكى بەزى سۆزلەرنىڭ تۈركچە ئىپادىلەنگەن چاغدىكى ئۆزگىرىشى، بۇ ھەرگىزمۇ
5 d+ v0 ^4 s* J5 @$ uئۇيغۇر تىلىدىكى ھەممە سۆزنى مۇشۇنداقلا ئۆزگەرتىپ قويساق تۈركچە بولىدۇ،دىگەنلىك ئەمەس
* S6 I& l! z% ~; eجۇما،بۇ پەقەت باغلىنىشى بار بولغان سۆزلەرنىڭ ئىپادىلىنىشىگە قارىتىلغان.8 j+ X; E8 F6 Y5 u2 O
تۈرك تىلىدىكى پئىللارنىڭ زامان شەكىللىرى ئۇيغۇرتىلىنىڭكىدىن پەرقلىنىدۇ،تۆۋەندە بۇنى5 x& g" m4 s8 o. Q. ~
مىساللار ئارقىلىق كۆرۈپ ئۆتەيلى.
3 l" {5 g, f) B xمەسىلەن :كەلمەك (Gelmek) دېگەن بۇ پىئىلنى تۈرلەپ باقايلى.
! y* R4 V" w2 [/ }) E: `# d0 DŞimdiki Zamanھازىرقى زامان (ھەركەتنىڭ شۇ ۋاقىتنىڭ ئۆزىدە يۈز بېرىۋاتقانلىقىنى
" r3 ~; V0 h8 L+ t, j3 B; _ بىلدۈردىدۇ)+ X- p; J8 _& o" s! O
*مەن كېلىۋاتىمەن (Ben geliyorum) مەن كەلمەيۋاتىمەن((Ben gelmiyorum, ~/ ~& c* g" x1 _, F
*سەن كېلىۋاتىسەن (Sen geliyorsun) سەن كەلمەيۋاتىسەن((Sen gelmiyorsun
, k/ b9 Z% ^8 `: w! E3 W. h*ئۇ كېلىۋاتىدۇ (O geliyor) ئۇ كەلمەيۋاتىدۇ((O gelmiyor7 D1 O" N% a1 O- {0 `! {1 I
*بىز كېلىۋاتىمىز (Biz geliyoruz) بىز كەلمەيۋاتىمىز(. (Biz gelmiyoruz
1 D" L" l1 m9 u% j0 k! t0 T% J$ O*سىلەر كېلىۋاتىسىلەر Siz geliyorsunuz) )سىلەر كەلمەيۋاتىسىلەر(.(Siz gelmiyorsunuz
. Z& _% b( c* y$ X( E' S*ئۇلار كېلىۋاتىدۇ (Onlar geliyorlar) ئۇلار كەلمەيۋاتىدۇ((Onlar gelmiyorlar
: x! D+ |* [* \, X# _! h- x" O(Yazmak) يازماق
3 J0 R7 J) r* y, j8 N7 |+ e. W ben yazmıyorum مەن يازمايۋاتىمەن ben yazıyorum مەن يېزىۋاتىمەن
1 L! `2 b3 P4 F$ G3 k# x' Ssen yazmıyorsu سەن يازمايۋاتىسەن sen yazıyorsun سەن يېزىۋاتىسەن0 @/ W) I, O5 q6 S# U: Z8 i
o yazmıyor ئۇ يازمايۋاتىدۇ o yazıyor ئۇ يېزىۋاتىدۇ5 X% \" m5 F- ]( u! g. u, W
biz yazmıyoruz بىز يازمايۋاتىمىز biz yazıyoruz يېزىۋاتىمىز بىز' F s& ~, D, _- W
siz yazmıyorsunuz سىلەر يازمايۋاتىسىلەر siz yazıyorsunuz يېزىۋاتىسىلەر سىلەر
! f* m) @$ n" F+ g8 w1 qonlar yazmıyor يازمايۋاتىدۇ ئۇلار onlar yazıyor ئۇلار يېزىۋاتىدۇ8 H$ t, V3 T& l8 D+ L6 H
بۇ ھەرىكەتنىڭ يۈز بېرىپ بولغانلىقىنى ) ئۆتكەن زامان Geçmiş Zaman8 |' z" U( z; \
بىلدۈرىدۇ)
) d$ P! E( ]# b% d5 K: ^. مەن كەلگەنتىم،كەلگەن ئىدىم > Ben gelmiştim. --------------------
% `* X/ d8 u4 z4 g7 Y' jسەن كەلگەن ئىدىڭ .كەلگەنتىڭ --------------------> Sen gelmiştin.
+ N# ~0 {3 U/ T; ?2 t7 Z.ئۇ كەلگەن ئىدى،كەلگەنتى -------------------------> O gelmişti.
8 g/ @$ d. X: ~5 c2 K.بىز كەلگەن ئىدۇق،كەلگەنتۇق ----------------------> Biz gelmiştik.+ q& X1 A; \1 S. F; \+ l c2 u
.سىلەركەلگەن ئىدىڭلار -------------------> Siz gelmiştiniz.1 p& K k7 p( n5 N, I; \
.ئۇلار كەلگەن ئىدى --------------------> Onlar gelmişti.
6 o* B N" ^! E! a6 {9 P4 j: N.مەن كېلىۋاتاتتىم --------------------> Ben geliyordum.1 A, `9 V# E- K, @7 a
.سەن كىلىۋاتاتتىڭ ---------------------> Sen geliyordun.. J4 K& @( h* f4 _3 b* b
.ئۇ كىلىۋاتاتتى -------------------------> O geliyordu.! k$ o) {1 r. s$ `/ C" z) C8 B. b
بىز كىلىۋاتاتتۇق ----------------------> Biz geliyorduk.
, ]+ r6 n2 S+ a.سىلەر كىلىۋاتاتتىڭلار --------------------> Siz geliyordunuz.5 [+ i, p6 {8 D m! z! a" _5 s. h' G
.ئۇلار كىلىۋاتاتتى --------------------> Onlar geliyordular.
, Q/ n. C# w- ^ Öğrenilen Geçmiş Zamanبۇمۇ ئۆتكەن زاماننىڭ يەنە بىر تۈرى بولۇپ بىلىنگەن
0 c7 }) l7 a: L+ o* ?3 ]5 T ئۆتكەن زامان دەپ ئاتىلىدۇ. مەسىلەن:
, z1 D% L9 L4 ]; D6 h [; X% ]. مەن كەلگەن ---------------------> Ben gelmişim.$ E/ L4 L" _% m2 g/ h2 Q0 \2 _! p. ?
.سەن كەلگەن --------------------> Sen gelmişsin.
O6 m* F$ X8 A0 F) |8 W" A. ئۇ كەلگەن -------------------------> O gelmiş., _* Y+ F! r; o6 a
.بىز كەلگەن ----------------------> Biz gelmişiz.
4 p! j& L9 A g: L" ]; i1 L% J$ o.سىلەر كەلگەن -------------------> Siz gelmişsiniz.: _3 k/ T/ [; w9 }
. ئۇلار كەلگەن -------------------> Onlar gelmişler.
' z' M3 i* _ t8 xئۆتكەن زامان ئېنىق Görülen Geçmiş Zaman% g- Y7 T2 x, P, q% T+ q A
. مەن كەلدىم --------------------> Ben geldim.
& F0 i) ?6 t% V.سەن كەلدىڭ --------------------> Sen geldin.' e: c5 _: C, u$ ]( V. _
. ئۇ كەلدى -----------------------> O geldi.* ?# ?: x7 C- S, I' ~( A ?! ?2 c
. بىز كەلدۇق ---------------------> Biz geldik.
# o1 ^3 f9 Q6 v) [" y7 R.سىلەر كەلدىڭلار -------------------> Siz geldiniz.
# {$ _1 {3 v' S$ J.ئۇلار كەلدى --------------------> Onlar geldi.+ {9 I& I; Q b" n7 t
كەلگۈسى زامان Gelecek Zaman
, q4 j* }4 m+ M, Yمەن كەلمەكچى ---------------------> Ben geleceğim.
, v3 r7 q" M4 Vسەن كەلمەكچى ---------------------> Sen geleceksin
: k( d. Y7 U. @6 o: q9 G* _! Sئۇ كەلمەكچى -------------------------> O gelecek." x7 c# Q6 X. F* k3 `( |3 W+ Q
بىز كەلمەكچى ----------------------> Biz geleceğiz.
/ X6 L7 t, b& n% ~; s سىلەر كەلمەكچى -------------------> Siz geleceksiniz.
( V7 m7 Z" S! I3 U1 O+ `. w, sئۇلار كەلمەكچى -------------------> Onlar gelecekler.; t: ]5 A% }: j7 |0 N8 }5 c
كەڭ زامان Geniş Zaman
R( G$ q/ t: @& ]5 W; Qمەن كېىلىمەن --------------------> Ben gelirim.
: B* ?$ Y7 H9 R5 y" P ~. سەن كىلىسەن --------------------> Sen gelirsin.
9 r) m$ Y) [+ X9 t: Q+ }) yئۇ كېلىدۇ -------------------------> O gelir.. U' y2 _6 @3 q3 v0 L
.بىز كېلىمىز ----------------------> Biz geliriz.8 N6 h3 {% c" A6 o4 {# V1 W) Y
سىلەر كېلىسىلەر -------------------> Siz gelirsiniz.
9 ]* p* A: L* Wئۇلار كېلىدۇ> -------------------- Onlar gelirler.6 d4 Y8 O e8 X& ^5 J
كۆپلۈك قوشۇمچىسى لار لەر نى قانداق ئۇلايمىز؟) I" r% q/ K% |. O5 R& Y
زىل چېلىندى،مۇئەللىم كەلدى،ئورنۇڭلارغا بېرىپ ئولتۇرۇڭلار ھە،ئۇزۇن بوپتۇ
+ c* K7 H. j# J0 u* {3 D( W1 o* ^ iكۆرۈشمىگىلى،ئالدىراشچىلىقتىن بىكار بولالماي سىلەنى تاشلاپ قويدۇم سۆيۈملۈك ئوقۇغۇچىلىرىم:' G2 ?1 Q1 N3 N0 t2 I
ئۇنداقتا بۈگۈن بىز تۈرك تىلىدىكى ئىسىملارنىڭ كۆپلۈك شەكلىنى ئۆگىنىپ ئۆتەيلى،گەرچە سەل
5 Z) b. ^. q8 b! x; h; {مۇرەككەپ بولسىمۇ ،ئەمما قورقماڭلار،پەقەتلا ئىككى تال شۇمتەك-- لار،ۋە---لەر ئارقىلىق ئازنى جىق* a: p, l5 \# E+ I P" R# l p
قىلىشنى ئۆگىنىمىز.1 M) k8 l9 Z1 j
ئەمسە ھەممىمىز زىلۋا -لەر خېنىم بىلەن بودەك -لار غوجامنى سەھنىگە چىقىشقى تەكلىپ) Z1 G8 D( y4 R6 Y: o1 `% `
قىلايلى..(چاۋاك) B% e( f0 E1 O5 S; M
نېمىقشا بىرنى خېنىم يەنە بىرنى غوجام دەپ قويدۇم،بۇنىڭ سەۋەبىنى ئەمدى دەپ بىرەي.* s' I* \" o! ~6 q
تۈرك تىلىدا8 سوزۇق تاۋۇش بار ،ئەمەسمۇ،ئەستايىدىلىىق بىلەن دىققەت قىلسىڭىز a – ı – o –2 u! O' a: r# j* s' M) w
uبۇ تۆت سوزۇق تاۋۇشنى تەلەپپۇز قىلغاندا ئېغىزىڭىز يوغان،ھەم يۇمىلاق ئېچىلىدۇ. 。& u5 n/ [& b7 A$ L) W
e – i – ö – ü لەرنى تەلەپپۇز قىلغىنىڭىزدا ئېغىزىڭىز
. F x+ ?8 M2 A9 v) U y, s; o .كىچىك ئېچىلىپ ،ئاۋازىڭىز ئىنچىكىرەك چىقىدۇ
) \0 P4 R; I& N" e; s: J. j- Tشۇنىڭ ئۈچۈن ئورۇق زىلۋا -لەر خېنىم تەلەپپۇزدا ئاغزى كىچىك ئېچىلىدىغان ،ئۆزىگە ئوخشاش) N; _* W6 n2 L- C; ?
زىلۋالار بىلەن ماسلىشالايدۇ/ r, B, m% S! f
بودەك- قاۋۇل . لار غوجام بولسا ئاغزى يوغان ئېچىلىدىغانلار بىلەن ماسلىشىدۇ.مەسىلەن:
' c, |2 r( t/ F% hكۆپلۈك-----بىرلىك كۆپلۈك----- بىرلىك ，
4 z+ D+ T, @8 \. R, t1 m) {4 Mگۈل gül – güller سومكا çanta – çantalar
" c5 h# z; L# tگۈل çiçek – çiçekler چاي çay – çaylar4 ?, r3 |5 d4 [) U+ U, E; M
مۈشۈك kedi – kediler سۇئال soru – sorular/ x" O& ]( r7 x! W: u+ Q4 o
شەھەر şehir – şehirler يۇلتۇزyıldız – yıldızlar8 u0 ?0 K( z/ f8 N; Q
: كۆپلۈك قوشۇمچىسى قوشۇلۇشتىن بۇرۇنقى سۆز ئاخىرىدىكى سوزۇق تاۋۇشلارغا قاراڭ،
, C9 B( N3 x1 y3 E% C$ Y E; Hبۇ مىساللارغا قاراپ ،--لەر،بىلەن --لارنىڭ مىجەزىنى،كىملەر بىلەن چىقىشالايدىغانلىقىنى
7 b P# y# a. C3 D- @, M0 j! n* Bبىلىۋالدىڭلارغۇ دەيمەن.- t4 j$ \' N' s4 z2 K# [0 v
مما ئالدىراپ خوش بوپ كەتمەڭلار ساۋاقداشلار،تۈركچىدە يەنە بەزى بىر چەتئەلدىن كەلگەن
% e N$ |9 i! R k- C5 Wئەجنەبىي سۆزلەر بار،ئۇلار بولسا ئاۋۇ يۇقىرىقى قائىدىگە ماس كەلمەيدۇ،ئەمما خۇداغا شۈكرى بۇنداق
$ I$ L0 P+ {* ]0 G% A6 f/ v6 pسۆزلەر جىق ئەمەس،پەقەت بىر نەچچە تال (ھا ھا قالغىنىنى پۇتلىشىپ ئۇچراپ قالغاندا دەپ بىرەي)
, w# R E5 f" I4 Rمەسىلەن:
- H- d; u9 m h+ q! w: b# oSaat – saatlerسائەت
) T! l7 G' b+ b5 J3 H7 m) xNüfus – nüfuslerنوپۇس
3 g: T. W& n" C, `- ~Harf – harfler ھەرپ
% G2 n% B8 i" f+ q& o0 oئەمسە بۇ سائەتلىك دەرس مۇشۇ يەرە ئاخىرلاشسۇن،ئەمدى مەن تاپشۇرۇق قالدۇراي،ئىشلىمىگەنلەر# @, C- j x3 _3 _! `
كونا قائىدە بويىچە سىنىپ تازىلايدۇ ياكى دوسكا سۈرتىدۇ.تۆۋەندىكى بىر نەچچە تال سۆزنىڭ كۆپلۈك4 i! w: q4 w7 {! C9 o
شەكلىنى ئىشلەپ ئويناپ بېقىڭلار.
. D0 q2 s) r8 kMasaئۈستەل: i( s! Y1 v9 z* ~1 |
köpekئىت, f9 S! J: O% M2 q. A. ^" }
asansörلىفىت
5 g1 g. O: a& }1 P8 Z) X" Tجاپا چەكتىڭلار،ئولتۇرۇپ ئاڭلاپ بولالماي،ئەمسە خوش.
: s, j0 l0 j+ ]/ \7 v: ^: e& hSıcak, çok sıcak, daha da sıcak olacak!!!ئىسسىق،بەك ئىسسىق،تېخىمۇ ئىسسىق
. x0 v# J) O& q3 E3 ?7 lبولىدۇ
0 F$ P( K* T. h0 i0 B6 yھې ھې بۇ ھاۋۇ شۇنچە سوغۇق بولسىمۇ ئىسسىق ،ئىسسىق دېيىش ئارقىلىق ياز پەسلىنى, l( }5 o0 r8 p( J
سېغىندۇرۇپ قويدۇممۇ؟ھە بولدى ھاۋارايىدىن مەلۇمات بېرىش مۇشۇ يەردە تامام،دەرسىمىزگە+ F3 n. U; d. s& [. J
كېلەيلى.بۇ بىر نەچچە ھەپتىدىن بۇيان ھورۇنلىقىمدىن دەرس ئۆتۈش خوش ياقماي،ئۇنى -بۇنى/ p! j8 q) N% M
يېزىپ يۈرگەنلىكىم ئۈچۈن
& l) H1 V- V- `5 g$ Rسىلەردىن.özür dilerim،8 u! D" Y9 \- Q6 I
Bügün ne öğreneceğizبۈگۈن نېمە ئۆگىنىمىز؟，# ?' e* R7 }* f' | b' X/ f
ئەمسە تۈرك تىلىدىكى-acakۋە -ecek。
( T8 m4 [1 s* t- K6 Jبىلەن ئىپادىلىنىدىغان كەلگۈسى زامان شەكلى بىلەن تونۇشۇپ چىقايلى.9 M9 `4 x0 n/ V2 m( _
ئۇنداقتا قانداق پئىللارنى تۈرلىگەندە-。
3 b" S3 v6 V' w7 D7 k% }6 f: \نى قانداق پىئىللارغا –ئاجاك،قانداق پىئىللارغا- ئەجەك(تۈركچە يازسام خەتلەرنىڭ ئورنى, l8 o( z; ^! d6 h
ئالمىشىپ قالدى شۇڭا مۇشۇنداق ئۇيغۇرچە يازدىم ،توغرا چۈشەنگەيسىلەر)ئىشلىتىمىز؟
1 v& C* h, F/ ?3 M0 r: E/ bئەمسە تۈرك تىلىدىكى سوزۇق تاۋۇشلارنى ئويلاپ باقايلى.تەلەپپۇز قىلغاندا »ئە«گە ئوخشاپراق: H: `& N" ^8 Z# C" z" [
كىتىدىغان ئېغىز يۇمۇلۇپراق تەلەپپۇز قىلىنىدىغان ھەرپلەردىن$ I8 m! I/ q' R6 {
İ ,Ü,Ö قاتارلىقلار بار،دېمەك0 ~1 a: I: R2 ~- [, d; W, k
سۆز ئاخىرى
& M+ u) |% h. k0 x/ ?# d0 }! @e- i-ü-öتاۋۇشلىرى بىلەن ئاياغلاشقان پىئىللارغا
( L: W# ~6 G; N9 }3 v-ecek。 نى قوشىمىز
3 C" } ]9 g; b' C! N% j7 _2 A$ v, M% Tı-u-a-o
0 D) B! O- o. P7 wبىلەن ئاياغلاشقان بولسا ئۇنداقتا بۇنداق پىئىللارغا قوشىدىغىنىمىز
5 W0 }+ ^7 C+ E" L* Q8 I-acak بولىدۇ.' u9 ^- r3 C& o$ f& D/ O
قېنى ئەمسە سۆزىمىزنىڭ دەلىلى سۈپىتىدە تۆۋەندىكى مىساللارنى كۆرۈپ باقايلى.* I0 e D* I1 M: e# x, _- G
قىلماق Yapmak : Yapacak : Verecek Vermek بەرمەك
/ I' r. l2 s/ @( I! e# B, t- eكۆتۈرمەك Kaldırmak : Kaldıracak : İçecek İçmek ئىچمەك4 a$ _5 Y# l6 E
تاپماق Bulmak : Bulacak Düşünmek : Düşünecek ئويلىماق5 f! c$ e6 {; A% A# B" a% N
يۈگۈرمەك : Koşacak Koş : Övecek Övmekماختىماق
$ p6 a( _- H( j1 lئەگەر بۇيرۇق پىئل بولۇپ كەلگەن سۆزلەرنىڭ يىلتىزى سوزۇق تاۋۇش بىلەن ئاخىرلاشقان: b7 X9 a) M2 ?/ t+ ^2 m0 B) ]
بولسىچۇ؟ يۇقىرقى مىساللاردىكىسى ئۈزۈك تاۋۇش بىلەن ئاخىرلاشقان سۆزلەرنىڭ ئالدىدىكى سوزۇق) O0 D" o# b# S4 C7 g
تاۋۇشقا قارىتىلغان،تۆۋەندە سۆزلىمەكچى بولغىنىمىز ،پەقەتلا سوزۇق تاۋۇش بىلەن ئاياغلاشقان! B* \3 L* e; c
بۇيرۇق پىئىللارغا قوشۇمچىلار قېتىلىپ كىلىدىغان زامان شەكلىگە ئەكىلىش يوللىرى.% T8 Y9 x* ]: }1 J
بۇنداق ئەھۋالدا سۆز ئاخىرىغا ئۈزۈك تاۋۇش بولغان بىر »ي« تاۋۇشىنى ئۇلاش ئارقىلىق ئاندىن
$ ^3 }7 p# [: Z( I. e8 ?* S* cئۈستىدىكى قائىدە بىلەن بىرلەشتۈرۈپ كىلىدىغان زامان قوشۇمچىسىنى قاتىمىز.يەنى:- Z( e* L* c8 L# n/ E
-yecek –yacak
2 }4 C+ c8 F2 C)Uyumak : Uyuyacakئۇخلايدۇ)
. O: m Q+ L1 I. i7 o)Tanımak : Tanıyacakتونۇيدۇ)0 H$ G! ?! T; H
)Söylemek : Söyleyecekسۆزلەيدۇ)
7 V( [$ f( K" r6 r, ]4 J)Yürümek : Yürüyecekماڭىدۇ)
( _1 a, e8 n5 V0 i+ Bھەممە پىئىللارغا -ecek –acak قوشۇمچىسىنى
- ~, ~9 y" ?2 N6 R- l% M7 iقوشۇپلا قويساق كىلىدىغان زامان ھالىتىگە كىلىدىكەن دەپ خوش بولۇپ كەتتىڭىزمۇ؟
" { U& d# d3 P4 P% r' G5 P; d" Aيەنە بۇ قائىدىگە بويسۇنمايدىغان ئالاھىدە سۆزلەرمۇ بار،مەسىلەن
b- M, k% B* \. [(دېمەك)diyecek – Demek (دەيدۇ)
( B, T; l+ R8 M) zبۇنىڭ سەۋەبى پەقەت تەلەپپۇزغا قۇلاي بولسۇن ئۈچۈنلا مۇشۇنداق بولسا كېرەك.
$ l' l! i/ Y6 i$ A& H/ myiyecek yemek –
. i& f. q+ M) K2 W- {. ]Gitmek – Gidecek
5 A, C' ?. t3 ?0 r6 u9 l( ~( Q: Sيەنى بۇ ئۈچ ئالاھىدە سۆزنىڭ تۈرلىنىشىنى ئېسىڭىزدە تۇتىۋىلىڭ،دەيدۇ،يەيدۇ،كېتىدۇ،دېگەن بۇ كىلىدىغان زامان شەكلىگە ئەكىلىش ئۈچۈن تاۋۇشلاردا ئۆزگىرىش يۈز بەرگەن،بۇنىڭ قائىدىسىنى مەنمۇ چۈشەندۈرۈپ بىرەلمەيمەن،بۇمۇ تۈركچىنىڭ تىل قائىدىسىدىكى ئومۇملىشىپ كەتكەن ئىسپات تەلەپ قىلمايدىغان تىئورما كەبى بولسا كىرەك.
9 O$ Y! j' o7 e" z6 `+ T! g! Nكېلەر ھەپتە كۆرۈشەيلى! Haftaya görüşmek üzere( t5 E E3 ^1 X
ئالماشلارنىڭ ئاخىردىكى خەۋەرلىك قوشۇمچىسى ھەققىدە قىسقىچە ساۋات8 w( A7 v- U5 n0 j+ T, [; }
(بۇ قائىدىنى مۇشۇنداق ئاتامدۇ يوق بىلمىدىم،ئۆزۈممۇ نېمە دېيىشنى بىلەلمەي ئاخىرى مۇشۇ پويىزدەك0 g5 @. g1 f8 t$ k& b
ئىسىمنى قويۇپ چىقتىم.گىرامماتىكىلىق قائىدىلەردىن خەۋىرى بار ئۇستازلار ئۆلچەملىك ئاتالغۇسىنى
- f, H/ u) C& I, c) b" B2 Sئىزاھلاپ بەرگەي)
# E/ A$ I# N" z& N, sھەممىمىزگە مەلۇم تۈركچىدىكى ئەڭ كۆپ ئىشلىتىدىغان ھەم ئەڭ ئادەتتىكى ئالماشلار مەن سەن5 h2 n: g( c( {3 H. A' f2 k
ئۇدىن ئىبارەت.بىز ئۇيغۇر تىلىدە ياكى خەنزۇتىلىدا بىۋاستىلا ئىپادىلەپ قۇتۇلىمىز،ئەمما تۈركچىدە
* g0 s- \! n' D1 s6 {) F& R) R9 p9 bھەر بېرىنىڭ ئارقىسىدىن خەۋەرلىك قوشۇمچىسى سۆرۈلۈپ كىلىدۇ،مەسىلەن:$ z0 @ w2 I$ Q% |% y4 d
% K% m. n1 c* jدىمەك مەسىلە دەل بۈگۈن بىز ئۆگەنمەكچى بولغان ئارقىسىدىكى پۇتلىشىدىغان ئەمما توغرا
0 I6 C* Q4 |8 T" I" F& Qقوشالمىغىنىڭىزدا سىزنىڭ تۈركچە سەۋىيەرىڭىزنى تۆۋەن كۆرسىتىپ قويىدىغان مۇھىم! x) ~" V+ p2 e" D5 G
گىرامماتىكىلىق قائىدەدۇر.يۇقىرقى جەدىۋەلدىن كۆرىۋىلىشقا بولىدۇكى كىچىككىنە بىرى تال يې
, h2 F6 @: z4 yھەرپى ئىككى سوزۇق تاۋۇشنى باغلاش رولىنى ئويناۋاتىدۇ.تۈركچىدە ھەرگىزمۇ مەن ئوقۇغۇچى سەن. E2 q8 G( i( x
ئوقۇتقۇچى دېگەندەك گەپلەرنى ئاخىردىكى شۇ سۆز نىڭ ئۆزى بىلەنلا بەن ئۆرەنجى سەن ئۆرەتمەن
5 q) J0 y9 i& S7 m# |2 s8 hدەپ توختىتىپ قويمايمىز،گەرچە باشقىلار نېمە دېمەكچى ئىكەنلىكىڭىزنى بىلسىمۇ لىكىن ، بۇ
5 I6 I) _9 ?8 g- [+ s: |2 gتولۇق بولمىغان شۇنداقلا تازا توغرا بولمىغان جۈملە،بۇنىڭ ئاخىرىغا چوقۇم ماس تەۋەلىك قوشۇمچىسىنى* c0 L4 A: C1 c+ w1 P& B% A# {( V- x
قوشىمىز،يۇقىرقى جەدىۋەلدىكىگە ئوخشاش.
$ J7 y O; L8 w% H& l* Q2 ]) gچەتئەللىك دېگەن سۆزدىكى ئاساسى سوزۇق تاۋۇش ئا ۋە ئې دىن ئىبارەت بولغاچقا ئارقىسىغا3 T$ S- s, P- R8 y5 {" s! r; i
ئۇلانغان قوشۇمچە شۇنىڭغا ماس ھالدا ئې بولىدۇ،ھەرگىز چىكىتلىك ئى ئەمەس.
! p$ v2 r4 p d6 m( O Yئەگەر بىر ئىسىمنىڭ ئاخىرىدىكى سوزۇق تاۋۇش ئا ياكى ئې بولسا،قوشۇلىدىغان قوشۇمچىلار:# @8 u+ p# u, O9 e
-ım –sın –ız –sınız –lar# l; o+ d( I- _
ئەگەر بىر ئىسىم ياكى سۈپەتنىڭ ئاخىردىكى سوزۇق تاۋۇش ئۇ ياكى ئو بولسا:2 v0 [% V* r; Q) N2 n
-um –sun –uz –sunuz –lar; @/ I0 i4 }/ W1 ]) ?/ u
ئەگەر ئىسىم ياكى سۈپەتنىڭ ئاخىرقى سوزۇق تاۋۇشى ئە ياكى ئى بولسا :
) d e A# g' ^" T% z( d3 ^0 t+ J-im -sin -iz -siniz -ler/ a( [% C% c( a
بولساö,üئەگەر ئىسىم ياكى سۈپەتنىڭ ئاخىرقى سوزۇق تاۋۇشى
" d/ a& ^: \( l1 `. T5 E" T-üm -sün -üz -sünüz -ler; i8 w, O4 u8 L% l
گەرچە بۇ قائىدىلەر بىرئاز مۇرەككەپ بولسىمۇ ئەمما چوقۇم بىلىۋىلىشىڭىز كىرەك. مەن ھەم
/ m9 t$ N* v! g. J1 l7 |مۇشۇنداق گىرامماتىكىلىق قائىدىلەرنى سۆزلەشكە ھورۇنلۇق قىلىمەن شۇ سەۋەب دەرس سۈرىتىمىز+ h4 k# G. o! \( _
ئاستا كىتىۋاتىدۇ ،ھې ھې ھې
4 }8 _* A& M. T- e# c/ |! E! Vئەڭ ياخشىسى بۇ قائىدىلەرنى مىساللار ئارقىلىق كۆرۈپ ئۆتەيلى:, Z4 @( D' \0 t0 Y8 M5 }' g) S G
Ben mutlu-y-umمەن بەك خۇشال7 _6 L X0 C! N$ F$ V- X
Sen güzel-sinسەن بەك چىرايلىق; j0 a- J. J8 w4 W) Y
Biz Çinli-y-iz بىز جوڭگۇلۇق% U7 \1 Z6 N% m8 T6 D a
Siz doktorsunuzسىلەر دوختۇر
, u5 M, z2 S" g0 o9 fOnlar arkadaşlarئۇلار دوست( r- m1 g' x% b) B2 ~' S6 O
يۇقىرقى مىساللاردىن كۆرىۋىلىشقا بولىدۇكى ئۇيغۇر تىلىمىزدىكىگە ئوخشاش شۇ ئىسىم ياكى سۈپەت
/ o9 t! r, z0 Q4 _! [& q2 Hبىلەنلا جۈملە ئاخىرلاشماستىن بەلكى ئۇنىڭغا ماس قوشۇمچىلارنى قوشۇشقا توغرا كىلىدۇ.
9 Y$ |* _; {6 c* L; bقېنى ئەمسە ئالماشلارنى ۋە ئاخىردىكى ئىسىم سۈپەتلەرنى ئۆزگەرتىپ ئۆزىڭىز بىر سىناپ بېقىڭ.3 {7 M0 M% r4 n7 w( I
ئاساسلىق گىراماتىكىلىق قائىدىلەر مۇشۇنچىلىك بولسۇن،ئەمدى جۈملە ئۆگىنەيلى.1 I+ o B/ i) Q5 [2 c6 O4 n
جۈملىلەرنى بۇ يەردىن چۈشۈرۈڭ $ T7 y. H, D+ K& s
Uyghurche-turkche 500 Jumle.pdf2 C8 R( ?7 s1 a# O, z' A
, s8 [& s: Z! i
ئىزدە
كىرگۈزگۈچ
ئايال
بالا
پەن
ئىللىق |
| |
ياقتۇرىشىڭىز مۇمكىن؟ مۇناسىۋەتلىك تېمىلار |
بۇ تېمىلارغىمۇ ئىنكاس يېزىلغان مۇناسىۋەتلىك باشقا تېمىلار ئاپتورنىڭ بارلىق تېمىلىرى |
| |
|
ئاپشاركا كارتا
قىزغىنلىق
تۆھپە
تىللا
جەۋھەر
ۋاقتى: 2014-1-17 09:52:38
يەل كارتا
چۇقا كارتا
سۈكۈت كارتا
变色卡
دېۋان تالىشىش
显身卡
ۋاقتى: 2014-1-18 09:54:07