تەلۋىچۈك رىۋايىتى

kichikoghul

	تەلۋىچۈك رىۋايىتى ئۆتكەن زامانلارنىڭ بىرىدە باي بازىرى ئىچىدە ئاغزىغا كەلگەنلىكى گەپنى دەيدىغان،ئالدىغا كەلگەنلىكى نەرسىنى يەيدىغان،خىيالىغا كەلگەنلىكى ئىشنى قىلىدىغان بىر تەلۋە يىگىت بار ئىكەن. بۇ يىگىت بىر كۈنى بىر يامۇل ئەمەلدارنىڭ بازار ئايلىنىپ چىققان چىرايلىق تەتىيىگە چاقچاق قىلىپ چېقىلىپ قويۇپتۇ. بۇ تەتەي دەرھال ئېرىگە ئەرز ئېيتىپ ھېلىقى تەلۋە يىگىت ئۈستىدىن شىكايەت قىلىپتۇ. غەزىپى كەلگەن يامۇل ئەمەلدارى نەچچە ئون قوراللىق چىرىكنى ھېلىقى تەلۋە يىگتنى تۇتۇشقا يامۇلدىن چىقارتىپتۇ. تەلۋە يىگىت ئۆزىنى تۇتۇشقا چىققان چىرىكلەرنى كۆرۈپ بازارنىڭ شەرق تەرىپىدىكى دەريا ئېقىنىغا قاراپ قېچىپتۇ. چىرىكلەر ئارقىدىن قوغلاپ ئوق ئېتىپتۇ. ئوق تەگمەپتۇ. چىرىكلەر بىر تەرەپتىن ئوق ئېتىپ،بىر تەرەپتىن قوغلاپ يىگختنى ئېقىنغا قىستاپ كېلىپتۇ. يىگىت ئىگىز ياردىن ئۆزىنى ئېتىپتۇ. «پولتۇڭ»قىلغان ئاۋاز بىلەن تەڭ يىگىت سۇغا چۆكۈپ كېتىپتۇ. چىرىكلەر سۇغا بىرقانچە پاي ئوق ئېتىپ بېقىپ كەتمەكچى بولۇپ تۇرغاندا يىگىت سۇدىن بېشىنى چىقىرىپتۇ. چىرىكلەر دەرھال يىگىتكە قارىتىپ ئوق ئۈزۈپتۇ. ئەتىراپتا بۇ ئىشنى كۆرۈپ تۇرغان بازار ئاھالىسى ئۇنىڭغا ھېسداشلىق قىلىشىپ: —بېشىڭنى سۇدىن چىقارما تەلۋە،چۆك!!!—دەپ توۋلاپ چۇقان سېلىشىپتۇ. يىگىت بېشىنى سۇغا چۆكۈرۈپتۇ-يۇ،بىراق بىردەمدىن كېيىن يەنە چىقىرىپتۇ. چىرىكلەر يەنە ئوق ئۈزۈپتۇ. ئالامان يەنە توۋلاپتۇ: —تەلۋە،چۆك!!! سۇغا چۆك،تەلۋە!!!ھوي تەلۋە،چۆك!!!.... يىگىت يەنە سۇ تەكتىگە چۆكۈپتۇ. «مۈشۈككە ئويۇن،چاشقانغا قىيىن»دېگەندەك ئالاماننىڭ«تەلۋە،چۆك»دەپ توۋلىشى بىلەن   يىگىتنىڭ ھېلى سۇغا چۆكۈپ،ھېلى بېشىنى چىقىرىشى چىرىكلەرگە بىر قىزىق ئەرمەك بولۇپتۇ. ئۇلار يىگىت سۇغا چۆكسە قاراپ تۇرۇپ،بېشىنى چىقارسا ئوق ئۈزۈپتۇ… يىگىت ئاخىرى ھالسىزلىنىپ دەريا ئېقىنىغا غەرق بولۇپ كېتىپتۇ. يەرلىك كىشىلەر بۇ دەريا ئېقىنىدىن ئۆتكەندە ھېلىقى يىگىتنى ئەسلەپ:«تەلۋە،چۆك دەپ توۋلىغاننى ئاڭلىماي،ئوق يەپ ئۆلۈپ كەتتى…»دېيىشىدىكەن. چېرىكلەرمۇ يەردىن ئۆتكەندە«تەلۋە…چۆك…»دېگەن سۆزلەرنى قىلىشىپ ئۆزلىرى جېنىغا زامىن بولغان ھېلىقى يىگىتنى يادىغا ئېلىپ كۈلىشىدىكەن. ئاي،يىللار ئۆتۈپتۇ. تەلۋە يىگىتنىڭ ئىسىم شەرىپى كىشىلەرنىڭ ئېسىدىن كۆتۈرلۈپ كېتىپتۇ. بىراق«تەلۋە»،«چۆك»دېگەن ئىككى سۆز ۋە ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك ۋەقە كشىلەر دائىم دەريا ئېقىنىدىن ئۆتكەندە ئېغىزغا ئالىدىغان سۆز تېمىسى بولۇپ قاپتۇ. كېيىنچە بۇ ۋەقەمۇ ئۇنتۇلۇپتۇ. «تەلۋە،چۆك»—يىگىت چۆكۈپ كەتكەن دەريا ئېقىنىنىڭ نامى بولۇپ قاپتۇ. ھازىرقى «تەلۋىچۈك دەرياسى»دېگەن نام ئەنە شۇنداق كېلىپ چىققان ئىكەن.

ئەلشىر

	ھازىرقى «تەلۋىچۈك دەرياسى»دېگەن نام ئەنە شۇنداق كېلىپ چىققان دىگەن بۇ بىر ھېكايىغۇ ، ئىلمى ئاساسى بارمۇ ؟ بۇ باي تارىغىدا ئوتۇرۇغا قۇيۇلغانمۇ ..... ؟ بەلكىم شۇنداق بۇلۇشىمۇ مۇمكىن ، ئەڭ ياخشىسى باي يەر ناملىرى دىگەن كىتاپتىن ئېنىقىنى بىلۋالاي  جىما .