قېيىر «ئەكسىلئىنقىلابى توپلىڭى»نى تىنجىتىش كۈرىشى

سايرامى

	1958-يىلى 12-ئاينىڭ 10-كۈنى باي ناھىيسىنىڭ 7-رايۇنى (قېيىر گۇڭشى)نىڭ ئاراگەمە كەنىتىدە ئەكسىلئىنقىلابى توپىلاڭ يۈز بەردى. ئەكسىلئىنقىلابچى ھۈسەن ئايۇپ 12-ئاينىڭ 7-كۈنى كەچتە ئاز سانلىق مىللەتتىن بولغان بىر قىسىم بۆلگۈنچىلەرنى يىغىپ يىغىن ئېچىپ، توپىلاڭ كۈتۈرۈشنى مەخپىي پىلانلايدۇ،توپىلاڭ كۈتۈرۈلگەندىن كيىن غۇلىجىغا بېرىپ ئوزۇق-تۈلۈك،ئوت  سامان ۋە ئاتلارنى توپلايمىز دەپ جار سالدى. توپىلاڭدىن ئىلگىرى ئۇلار ئاممىنىڭ ئاشلىقلىرى،قويلىرى ۋە ئاتلىرىنى مەجبۇرى يىغۋالدى. 12-ئاينىڭ 10-كۈنى كەچتە قېيىر گۇڭشىدا تۇرۇشلۇق ئالاھىدە ئەۋەتىلگەن جامائەت خەۋىپسىزلكى خادىمى ئەزىز رۇزى بۇ ئەھۋالدىن خەۋەر تاپقاندىن كىيىن بېرىپ ئەھۋال ئىگلەيدۇ. ئۇنىڭ كەلگىننى سېزىپ قالغان توپىلاڭچىلار ئۇنى باغلاپ ئېسىپ قۇيۇپ ئۇرىدۇ ھەمدە تۇتقۇن قىلىپ تۇتۇپ تۇرىدۇ. توپىلاڭچىلارنىڭ سۈيقەستى ئاشكارلىنىپ قالغاندىن كېيىن ھۈسەن ئايۇپ توپىلاڭنى باشلاشنى قارر قىلىدۇ. ئۇ يەنە توپىلاڭچىلارغا قۇماندانلىق قىلىپ توپىلاڭنى توسۇش ئۈچۈن كەلگەن بەش كادىرىنى ئارقا-ئارقىدىن تۇتقۇن قىلىپ تۇتۇپ تۇرىدۇ. ھۈسەن ئايۇپ شۇئان توپىلاڭچىلارنى ھەقىىي ئەھۋالنى ئۇقمايدىغان 358نەپەر ئاممىنى مەجبۇرلاپ توپىلاڭ كۈتۈرگۈزۈشكە بۇيرۇيدۇ. ئۇلار ھۆكۈمەتنىڭ مال-مۇلىكىنى ھەدەپ بۇلايدۇ ، قوللىرىغا قارا مىلتىق، تاياق-توقماق ،دېھقانچىلىق سايمانلىرىنى كۆتۈرۋېلىپ يېزىلىق ھۆكۈمەتكە ۋە 3-رايۇن (سايرام)نىڭ پولات-تۆمۈر بازىسىغا ھۇجۇم قىلىپ رايۇن،يېزىدىكى پارتىيلىك كادىرلارۋە ئاممىنى ئۇرىدۇ  ھەمدەتوپىلاڭچى قوشۇن تەشكىللەپ پارتىكومغا ۋە خەلىق ھۆكۈمتىگە ئوچۇق-ئاشكارا قارىشلىق كۆرسىتىدۇ ، ۋەقە بارغانسىرى چوڭىيىپ بارىدۇ. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئۇلار ئەكسىيەتچىل شوئارلارنى توۋلاپ ،كىشلەرنى قايمۇتقۇرۇپ توپىلاڭچىلار قوشۇننى زورايتىشقا ئۇرۇندۇ. 3-رايۇن (سايرام)پولات-تۆمۈر بازىسىنىڭ يىتەكچىسى رېھىم قۇربان بۇنىڭدىن خەۋەر تاپقاندىن كېيىن دەرھال خەلىق ئەسكىرى ۋە ئامما بۇلۇپ مىڭدىن ئارتۇق ئادەمنى تەشكىللەپ باتۇرلۇق بىلەن قايتۇرما زەربە بېرىدۇ ھەمدە توپىلاڭچىلارنى تەڭىرتاغنىڭ ئىچكىرى جايلىرغىچە قىستاپ بارىدۇ. 3-رايۇن خەلىق ئەسكەرلىرىنىڭ يىتەكچىسى ئوسمان ئەزىز دەرھال 400دىن ئارتۇق خەلىق ئەسكىرى ۋە ئاممىنى تەشكىللەپ قوغلاپ قايتۇرما زەربە بېرىدۇ، قاقشاتقۇچ زەربىگە ئۇچۇرغان توپىلاڭچىلار تەرەپ-تەرەپكە قېچىشقا باشلايدۇ ،  يىتىم قالغان ھۈسەن ئايۇپ تاغقا قېچىپ ئىچكىرلەپ كىرىپ قۇتۇلماقچى بۇلىدۇ. ئوسمان ئەزىز تۆت ئادەمنى باشلاپ قېيىر تېغىنىڭ چۇققىسىغا چىقىپ تاش قاپتىلىغا مۆكۈۋالغان توپىلاڭچىلارنىڭ كاتتىبېشى ھۈسەن ئايۇپنى تۇتۇپ كىچىك كالبىرلىق مىلتىقتىن بىرنى قولغا چۈشۈردۇ،شۇنىڭ بىلەن توپىلاڭ تىنجىتىلدۇ. شۇ قېتىمقى توپلاڭنى تىنجىتىش كۈرىشىدە بىر ئوۋ مىلتىق ،10 دانە يەرلىك ئوۋ مىلتىق،توپىلاڭچىلار بۇلاپ كەتكەن 70نەچچە ئات،150 تۆگە ۋە 50 ئىشەك قولغا چۈشۈرۈلدۇ،باندىتتىن ئىككىسى ئېتىپ ئۆلتۈرۈلدۇ،ئۇرۇپ يارلاندۇرۇلغان  كادىر، ئاممىدىن 53 سى قوتۇلدۇرۋېلىندۇ. مەنبە: باي تارىخ ماتىرياللىرىنىڭ  5-قىسىمدىكى شۇ ناملىق ماقالىدىن قىسقارتىپ ئېلىندى.

مەۋلانى1

	تارخقا   ئۇستا    جۇمۇ  سىلە   ئەنۋەر  مۇئەللىم    قەلەملىرگە  دەەرت  بەمسۇن

ئەزىزى

	ئەنۋەر مۇئەللىم يەنە جاپا چىكىپتىلا،خۇدايىم قوللىرىغا دەرىت بەرمىسۇن،سىلىگە سالامەتلىك،ئائىلىلىرىگە بەخىت،خىزمەتلىرىگە ئۇتۇق تىلەيمەن!

ئەلى

	ئۇ ۋاقىتلاردىكى ئەھۋال ھەقىقەتەن شۇنداق بولغانمىدۇ ھە؟ مەن دەل شۇ ھۈسەن ئايۇپ(يەرلىكلەر ئۇنى ھۈسەن پايتىما دەيدىكەن)نىڭ مەھەللىسىدە ئۇقۇتقۇچى بولۇپ تۇرغان، ھۈسەن پايتىمىنىڭ گېپىنى بەك كۆپ ئاڭلىغاچقىمىكىن ئىشقىلىپ، شۇ يەرگە چىققاندىن كېيىن مويسىپىتلار بىلەن كۆپ ئەھۋاللاشقان ئىدىم، ھەتتا ھۈسەن ئايۇپنىڭ بىر قوساق ئىنىسى تۇقى ئايۇپ بىلەنمۇ ئاكىسى توغىرلىق كۆپ پىكىرلەشكەن ئىدىم..........

يارۇغ

	تارىخقا ئالدىراپ  باھا  بەرگىلى بولمايدۇ .

سايرامى

	ئەزىزى يوللىغان ۋاقتى  2013-4-11 11:03 ئەنۋەر مۇئەللىم يەنە جاپا چىكىپتىلا،خۇدايىم قوللىرىغ ... يۇرتىمىزنىڭ تارىخىنى ئاز -تۇلا بىلىپ قويغاننىڭ يامىنى يوق.مۇنبەرگە  بۇنى بىلمەيدىغانلارمۇ بىلۋالسۇن دەپ يوللاپ قويدۇم. سىلەر ياشلار ئۆتمۈشنى كۆپ بىلمەيسىلەر! مۇنداق بىر گەپ بار: «تارىخنى بىلمىگەن مىللەت باشقىلارنىڭ ئالدىدا خار مىللەت». ئىسىڭىزدە  باردۇ؟ سىلەرگە دەرىس بەرگەن ۋاقتىمدىمۇ دەرىسكە بىرلەشترۈپ بۇ تارىخلارنى قىستۇرۇپ سۆزلەپ قۇياتتىم. سىزمۇ دائىم باشقىلارنىڭ يازمىسىنى باھالاۋەرمەي ئەھمىيەتلىك دەپ قارىغان تىمىلارنى مۇنبەرگە يوللاپ تۇرۇڭ؟

ئەزىزى

	سايرامى يوللىغان ۋاقتى  2013-4-11 13:39 يۇرتىمىزنىڭ تارىخىنى ئاز -تۇلا بىلىپ قويغاننىڭ يامىن ... ئىلھام كەلمەيۋاتىدۇ مۇئەللىم،شۇڭا يازغاننى بولسىمۇ ئوقۇپ ئۆگىنەيلى

سايرامى

	ئەلى يوللىغان ۋاقتى  2013-4-11 12:04 ئۇ ۋاقىتلاردىكى ئەھۋال ھەقىقەتەن شۇنداق بولغانمىدۇ ھە ... ئەلى ئەپەندىم: يازمىدا يوللانغىنى «باي تارىخ ماتىرياللىرى»5-قىسمىدىن قىسقارتىپ ئېلىنغان بايانلار بۇلۇپ مۇشۇ قىسقىلا ئۇچۇرلار باركەن.ۋەقەنىڭ تەپسىلاتى توغۇرلۇق باشقا ماتىرياللاردىمۇ بۇ ھەقتە كونكىرىترەك مەزمۇنلارنى ئۇچراتمىدىم.شۇ دە ۋىردە ياشاپ ئۆتكەنلەردىن ھاياتلار بولسا كۆپ نەرسىلەرنى دەپ بېرەلىشى  مۇمكىن ئىدى. سىزگە ئوخشاش ۋەقەنىڭ تەپسىلاتىنى بىلدىغان تورداشلارنىڭ بۇ ھەقتىكى مەزمۇنلارنى تېخىمۇ تۇلۇقلاپ قۇيۇشىنى ئۈمىد قىلىمەن.

خەنجەر731

	ھۈسەن پايتىما دەپ شۇ ئادەمنى دەيدىكەندۇقتە ئەسلى،بىزنىڭ مەھەللىدە ھۈسەن ئىسىملىك بىر ئادەم بار خەق ھۈسەن پايتىما دەۋالىدۇ.

	مەن   ئاڭلىغان   ۋەقەلىك   بىلەن   ئوخشىمايدىكەن