ئۇيغۇر دىگەن نام ھەققىدە

دوناي

	ئۇيغۇر دىگەن نام ھەققىدە         [ 934-يىلى شىنجاڭ ئۆلكۈلۈك ھۆكۈمەت يىغىن ئېچىپ،  ئۇيغۇر دىگەن مىللەت نامىنى خەنزۇچە维吾尔دەپ ئاتاش كېرەك دەپ بېكىتتى.ئۇنىڭدىن بۇرۇن شىنجاڭدا ئاساسلىق مىللەت بولغان ئۇيغۇرلار خەنزۇ تىلىدا ھەر خىل ناملار بىلەن ئاتالغان بولۇپ،ۋېي سۇلالىسى دەۋرىدە گاۋچې(高车)،سۈي سۇلالىسى دەۋرىدە ۋېيخې(韦纥)،(乌纥)(乌护)،تاڭ سۇلالىسى دەۋرىدە ۋۇخۇ(乌护)،يۇەنخې(袁纥)،خۇيخې(回纥)دەپ ئاتالغان. ،كېيىنچە خۇيخۇ(回鹘)دەپ ئاتالغان بولسا، ۇەن سۇلالىسى دەۋرىدە  خۇيخې(辉和)،ۋېيۋۇ(畏兀 )،ۋېيۋۇئېر(畏吾儿) دىگەنگە ئوخشاش تېخىمۇ كۆپ ناملار بىلەن ئاتالغان. 1934-يىلىدىن كېيىلا شىنجاڭ ىكى نوپۇسى كۆپ، ئاساسلىق مىللەت بولغان ئۇيغۇرلارنىڭ خەنزۇچە نامى قېلىپلىشىپ 维吾尔دەپ  ئاتىلىدىغان بولدى. ①ۋاھالەنكى ئۇيغۇرلار ئۇزۇن تارىخقا ئىگە قەدىمىي مىللەتلەرنىڭ بىرى،شۇنداقلا ۋەتىنىمىزدىكى 56مىللەتنىڭ بىر بولسىمۇ، بىراق تاكى يېقىنقى يىللارغىچە ئۇيغۇرلاىنىڭ نامى خەنزۇچە بىرلىككە كەلگەن بىر نام بىلەن ئاتالمىدى.پەقەت 1934-يىلىغا كەلگەندىلا ئاندىن بىرلىككە كەلگەن بىر تۇتاش نامدا ئاتىلىدىغان بولدى. قازاق،قىرغىز قاتارلىق مىللەتلەر  ئۇيغۇرلارنى «ئۇيغۇر»دەپ ئاتىماستىن «سارت» دەپ ئاتايدۇ.«维吾尔研究»دىگەن كىتاپنىڭ ئاپتورى ليۇ  يىتاڭ(刘义棠) كىتاۋىدا تۈركىيىدە ئولتۇراقلىشىپ قالغان بىر ئۇيغۇر ئالىمنىڭ: «سارت دىگەن سۆز تۈرك سودىگەر دىگەن مەنىدە»دىگەن چۈشەندۈرىشىنى   قىستۇرما قىلغان. ②بۇ خۇددى بىز زاڭزۇ مىللىتىنى تىبەت دىسەك،خەنزۇ مىللىتى زاڭزۇ دەپ ئاتىغىنىغا ئوخشاش ئەھۋال خالاس. ئۇنداقتا ئۇيغۇرلاغا خەنزۇچە维吾尔دىگەننام  قانداق ەھۋال ئاستىدا  قويۇلغان؟    1934-يىلى شنجاڭدا  ئۇيغۇرلار   كۆپ سانلىق بولسىمۇ،ئەينى چاغلاردا«ئۇيغۇر»دىگەن نام خەنزۇچە 缠头دەپ يېزىلاتتى. بۇ نام كەمستىش مەنىسىدە بولۇپ، ئۇ چىڭ سۇلالىسى دەۋرىدە قوللۇنىلغان 缠回( سەللىلىك مۇسۇلمانلار) دىگەن ئاتالغۇدىن كېلىپ چىققان .   ”جاھانگىرلىككە قارشى ئۇيۇشما“ قۇرۇلۇپ ئۇزۇن ئۆتمەي (1934-يىللىرى)شىنجاڭدىكى ئاساسلىق مىللەت بولغان ئۇيغۇرلارغا مۇۋاپىق بىر خەنزۇچە ئىسىم قويۇپ،ئۇلارنى ھۆرمەتلەش كېرەك دەپ قارىلىپ، بىر يىغىن ئېچىلغان. بۇ يىغىنغا بورھان(بورھان شەھىدى)،جاڭ يىۋۇ،خې يۈجۇ، شۈليەن،كاڭ بىڭلىن،ۋاڭ لىشى،ۋاڭ يەنلىڭ،چېڭ دۇڭبەي،گوشىلياڭ،لاڭ داۋخېڭ ،سۈي جىمىن قاتارلىقلار  ھەمدە ھەر مىللەت ئۇقۇمۇشلۇق زاتلار قاتناشقان.ئۇيغۇرلاردىنمۇحىلى كۅپ  زاتلار  قاتناشقان(ئۇلارنىڭ ئىسىملىرى ئەسلىگۇچىنىڭ ئېسىدە قالمىغان).      يىغىندا كۆپچىلىك مۇزاكىرە قىلىپ: ئۇيغۇرلار ئىلگىرى “uyghur”دىيىلەتتى.تاڭ،سۇڭ دەۋرىدىن كېيىن تارىخى كىتاپلاردا “回纥”“回鹘” “畏吾尔”قاتارلىق ناملار بىلەن ئاتىلىپ كەلگەن. چىڭ سۇلالىسى دەۋرىگە كەلگەندە “缠回”دىيىلىپ تاكى ھازىرغىچە شۇنداق ئاتىلىپ كېلىۋاتىدۇ.بۇ بەك بىھۆرمەت ئىسىم،باشقا مۇۋاپىق ئىسىم (تەرجىمە ئىسىم) قويۇش زۆرۈر دىيىشتى.يىغىندا بەزىلەر ئۇيغۇر دىگەن سۆزنى خەنزۇچىگە تەرجىمە قىلسا“威武儿” بولىدۇ دىدى.يغىن قاتناشچىلىرىدىن شۈليەن: 威武儿دىگەن ئىسىممۇ ناھايىتى ياخشى ئىكەن،بۇ نام مۇشۇ مىللەتنىڭ باتۇر، جاسارەتلىك،جاھاننىڭ ئەركىسى ئىكەنلىكىنى ئىپادىلەيدۇ. لېكىن维吾尔 دىگەن 3خەتلىك ئىسىم تېخىمۇ مۇۋاپىق. ئۇبىز(吾) ۋەسىلەر(尔)نى قوغداش(维) دىگەن مەنىگە ئىگە.چوڭ ئائىلىمىزـــ شىنجاڭدىكى ھەر مىللەت باپ-باراۋەر،ئىناق-ئىتتىپاق بولۇپ، شىنجاڭنى ئورتاق قۇرۇپ، جاھانگىرلىكنى يوقۇتۇپ،جۇڭگونى ئازات قىلىشىمىز كېرەك دىدى.كېيىن مۇزاكىرە قىلىش ئارقىلىق : 维吾尔 دىگەن 3خەتنىڭ شىنجاڭدىكى ھەر مىللەت بىردەك باراۋەر،تىنىچلىقتا بىللەتۇرۇپ،ئۆز-ئارا ياردەم بېرىپ، ىنجاڭنى ئورتاق قۇرۇپ،بىردەك ئىتتىپاقلىشىپ،جاھانگىرلىكنى يوقۇتۇپ، جۇڭگونى ئازات قىلىش دىگەن مەنىسى بار؛شۇنداقلا چوڭ مىللەتچىلىك شوۋىنىزىم مەنىسى ۋە تار مەھكىمىچىلىك ،يەرلىك مىللەتچىلىك تۈسى يوق.بىرقەدەر مۇۋاپىق ئىسىم دەپ قارالدى.شۇڭا ئەڭ ئاخىرىدا كۆپچىلىك   “uyghur” دىگەن مىللەت نامىنى خەنزۇچە“维吾尔” دەپ قوللىنىشنى بىردەك ماقۇللىدى.بۇ ئىسىم تاكى ھازىرغىچە قوللۇنۇپ كېلىۋاتىدۇ. ③ ------------------------------------------ ①新疆博文    新疆博文②  ]   ③تىل ۋە تەرجىمە»2011-يىلى1-سان 64-بەت .       [/size]

يۈسۈپجان

	ئۆزىمىزنىڭ ئېتمولوگىيسىنى بىلىش ،كىملىكىمىزنى بىلىشنىڭ ئەڭ زۈزۈر شەرتى .

ئاتامان

	بىلۋېلىشقا تېگىشلىك ئەھمىيتى زور تېمىكەن.يوللىغىنىڭىزغا رەھمەت.

چىمەن007

	ئۇيغۇر دىگەن  ئاتالغۇنىڭ كىلىش مەنبەسىنى بىلمەيدىغانلار بىر بىلىمگە ئىگە بولىدىغان بولدى .تەشەككۈر .

دوناي

	ئوقۇرمەنلەردىن   ئەپۇ سورايمەن. تەھرىرلەش جەريانىدا سەۋەنلىك ئۆتكۈزۈپ،بۇ ماقالامنىڭ بىرىنچى قۇرىدىلا  1934-يىلى دىگەن خەتنى 934-يىلى دەپ يېزىىپ قويۇپتىمەن. دىققەتسىزلىكىمنى كەچۈرگەيسىلەر!!!!!!!!!!

چىمەن007

	بۇنداق خاتالىقلاردىن خالى بولغىلى بولمايدۇ .مەنمۇ باشقۇرغۇچىلارنى قايتا تەھرىرلەپ قۇيامىكىن دىسەم ھېچكىم ئىتبار قىلمىدى بولغاي ..

شەبنەم

	بىلىۋالدىم.

قوزام

	بىلۋالىشقا تېگشلىك بىلملەر ئىكەن ............. ھارمىغايىسز !!!!!!!!!!

ئەلى

	مۇشۇنداق ئۆزىمىزنى بىلىشۆە تېگىشلىك مەزمۇنلار كۆپرەك يوللانسا دەيمەن، ھەر كىم ئالدى بىلەن ئۆزىنى بىلىپ ئاندىن باشقىلار ئۈستىدە ئويلانغىنى تۈزۈك، لېكىن بىز ئەكسىچە ئۆزىمىزنى ئۇنتۇپ، باشقىلار ئۈستىدە ئويلايدىغان بولۇپ قالدۇق. تېما ئىگىسىگە كۆپ تەشەككۈر.

man_musapir

	رەخمەت سىزگە ئۇيغۇر دىگەن خەنزۇچە ئاتاشنىڭ كىلىپ چىقىشڭ مەنىسنى بىلۋالدىم