سايرام<<ېۈشەك قېتۈقۈ>>ھەققۈدە رۈۋايەت

قۇربان

	سايرام<<ېۈشەك قېتۈقۈ>>ھەققۈدە رۈۋايەت        (تارۈخۈي داستان)       توختۈ گايۈت (باي ناھۈيە سايرام بازارلۈق ېوتتۇرا مەكتەپتۈن) 1 ېايا دوستلار بۇ ېانا يۇرت نامۈدۇر سايرام، ېۈشەك قېتۈق  ېۈچكەن خەق دەپ ېالغاندۇر بۈر نام. نۈچۈن شۇنداق دەپ ېاتالدۇق قايسۈ چاغ- بۈر ۋاخ، سۆزلەپ بۈرەي ،بۈلۈۋېلۈڭ سېلۈڭ سۈز قۇلاق: 2 ېۈچمۈگەنتۇق ېەزەلدۈن بۈز ېۈشەك قېتۈقۈ، ېەمما مۈراس بولدۈ ېەلگە لەقەم چېتۈقۈ. بۈر زامانلار ياقۇپ بەگ دەپ يات ېەللۈك كەلگەن، قەھرۈ زالۈم بولغاچ ېۇ پەس خەلقۈمنۈ ېەزگەن . يۈرگەن ېۇنۈڭ ېارقۈسۈدۈن يايۈ-پايلاقچۈ، بۇلاڭ-تالاڭ قۈلمۈشۈ ھەم سۇخەن-ماراقچۈ. سالغان ېۈكەن سايراملۈققا ېېغۈر سېلۈقنۈ ، بۇلاپ ېۈچكەن قېتۈقنۈ ياۋ ېازدەپ قۈلۈقۈنۈ . قالمۈغاچقا بۇلاڭ،سېلۈق دەستۈدۈن ھالۈ، دەرت ېېيتۈپتۇ ياقۇپ بەككە پۇقرادەپ ‹‹ېارۈ!››. نە تۈڭشۈغاي شۈكايەتنۈ ياقۇپ بەگ جاللات، كەپتۇ  ېەلگە دەرت –ېەلەملەر يەنە قاتمۇ-قات. ېەقۈل تېپتۇ قېتۈقچۈ تۇل زەينەپخان موماي، كۈن چۈشكەندە ېەل بېشۈغا تېڭۈرقاپ تۇرماي. بۈر كۈن موماي نەۋرۈسۈگە شۇنداق گەپ دەپتۇ: -چۈرۈك قېتۈق دۈسە بالام، گېپۈڭ ېەپلەپ تۇ. سۈت ساغقان بۇپ چۈقاي سۈرتقا شۇېان سەن توۋلا، ‹‹تەخەي ېەمدۈ ېۈشەكنۈ››دە ،ېاڭلۈغاي ېۇلار. چاندۇرمۈغۈن قالمۈش ېۈشنۈ قۇيۇپ بەر ماڭا، جوھۇتلارنۈڭ تاماشاسۈن كۆرسۈتەي ساڭا. 3 قېتۈقخۇمار چۈرۈكلەر كەپ دەپتۇ ھەم شۇېان: -بۈزگە قېتۈق كەلتۈرگۈن تۈز، قايماق بۈلەن نان. زەينەپ موماي چاندۇرماستۈن داستۈۈخان ساپتۇ، ‹‹مۈھمانلار››نۈڭ دۈگۈنۈچە نۈمەت راسلاپتۇ. بولماي رازۈ بۇ ېاچكۆزلەر مومايغا دەرھال، -تويغۇدەك بەر ،دەپتۇ،- يەنە قېتۈقۈڭنۈ ېال. ماقۇل دەپلا ماڭدۈ  موماي ېۈشۈككە قاراپ، ېېغۈز تامشۈپ قالدۈ ياۋلار قەدەينۈ يالاپ. بۈر ېازدۈن كۈيۈن توۋلۈدۈ بەك تالادا بالا: -سۈت يوق بولدۈ ،تەخەي ېەمگەش ېۈشەكنۈ  ېانا. مۈھمانلارغا ېەمدۈ قېتۈق تاپۈمۈز نەدۈن ، كۆتۈرەلمەي قالار بولدۇق بۇ باشنۈ يەدۈن. ېاڭلاپ چۈرۈك قېتۈقلارنۈ قۇسۇپ- ھۈرۈپتۇ، دەرھال چۈقۈپ ېۈشۈككە بۈر مەنزۈر كۆرۈپتۇ: موماي سېغۈپ ېولتۇرغۈدەك ېۈشەكنۈ  تۇتۇپ، چوقان-سۈرەن سېلۈپتۇ ياۋ قەھرۈ قان يۇتۇپ. ېۇرۇپ- دەسسەپ قېتۈقچۈنۈ يەرلەرگە ېېتۈپ، كۈتۈپتۇ ياۋ قېتۈق-قايماق قاچۈنۈ  چېقۈپ. نەۋرۈسۈنۈڭ يۈغلۈشۈغا جاۋابەن ېانا ، دەپتۇ:-خويما قۇتۇلدۇق بۈز نېجۈسۈتۈن مانا. بولدۈ قۈلماي موماي كېلۈپ قۈلۈپتۇ دەۋا، داد- پەريات دەپ كۆتۈرۈپتۇ يامۇلدا غەۋغا. بۇنۈ ېاڭلاپ كەپتۇ ېاۋام تۇشمۈيۇ-تۇشتۈن ، ياقۇپ جاللات تەدبۈر قۈپتۇ ېەنسۈرەپ ېۈشتۈن : -قېتۈق ېۈچكەن چۈرۈكنۈ تاپ تۇنۈساڭ موماي، ېۆلۈم بۈرەي ېاڭا دەرھال-قارننۈ ياراي. چۈقمۈسا گەر قېتۈق چۈرۈك قورسۈقۈدۈن ، جاندۈن جۇدا بولغۈن ،نەسلۈڭ كەچ ېۇرۇقۈدۈن . ماقۇل بۇپتۇ موماي ېاڭا كەسكۈنلۈك بۈلەن، -گېپۈڭ راسۈتمۇ ياقۇپ،مەنمۇ دېگۈنۈم-دۈگەن. جاللات ياقۇپ چۈرۈكلەرنۈ ېەكۈپتۇ تۈزۈپ، موماي تېپتۇ تۆت چۈرۈكنۈڭ مەيدۈسۈن سۈزۈپ. چېپۈلغانكەن ېۇل چۈرۈكلەر قارنۈ چۇۋۇلۇپ، چۈقۈپتۇ سەل بۈلەن قۇشۇپ قېتۈق ېۇيۇلۇپ. بۇنۈ كۆرگەن ياقۇپ بەگمۇ تۇرۇپتۇ بۈر پەس ، شۇ تۈپەيلۈ ‹‹كاتتا بەگ››نۈ بېسۈپتۇ بۈر نەس. جاكارلاپتۇ ېامالسۈز ېۇ ېەلگە بۈر پەرمان : -بۈكار بولغاي غەللە –پاراق ېۈچ يۈللۈق تامان. زەينەپ  موماي سەندۈن ېەپۇ-كەچۈرگۈن مۈنۈ ، تۈنۈچ ېۆتكەي ېەھلۈ  سارام تۈگۈسۈن غېمۈ. 4 زەپەر قۇچتۈ شۇندۈن سايرام كۆڭۈل شاد بولدۈ، كەتتۈ چۈرۈك ،ياقۇپبەگمۇ راسا مات بولدۈ. ېۇل چۈرۈكلەر روھۈ چۈشكۈن ېەنجان يول ېالدۈ، رەسۋالۈقنۈ سۆزلەپ  مۇنداق ېېغۈزۈ تالدۈ: -توۋا دەيمەن، ھايۋانلاردۈن يامان ھاراملۈق ، ېادەملەرنۈڭ  يامۈنۈكەن چۈچەن ساراملۈق . ېۈشەك سېغۈپ ېەنجانلۈقنۈ بۇزدۈ ساراملۈق ، ېەقلۈمۈزنۈ  بۇلغۈۋەتتۈ ېۈشەك ھاراملۈق . يامان  ېۈكەن ساراملۈقنۈڭ سودا- سېتۈقۈ، ېۈچەر ېۈكەن  بۇ ساراملۈق ېۈشەك قېتۈقۈ. 5 دېمەك ېاتماي بۈر پاي ېوقنۈ، چاپماي قۈلۈچنۈ، ېالدۈ سايرام ياقۇپ بەگدۈن ېەلگە تېنۈچنۈ. ېەقۈل بولغاچ سايراملۈقتا يەڭدۈ  ېۇرۇشتا، بولدۈ ېاساس بۈگۈنكۈدەك تۈنۈچ تۇرۇشتا. 6 -ېاتالمۈغان ېەردۈن ياخشۈ ېاتالغان دۆڭلەر، دۈگەن بوۋام-لەقەملۈكتۇر ېەرلەر ھەم يەرلەر. دەيدۇ بۈزنۈ شۇڭا ھەممە سايراملۈق قېتۈق ، پەخۈرلەنگۈن بۇ‹‹ قېتۈق››قا ھەممۈمۈز چېتۈق. ېۈزاھات: پايدۈلانغان مەنبەلەر:<<ياقۇپ بەگنۈڭ تەرجۈمھالۈ >> ناملۈق ناملۈق كۈتاپ ۋە موللا موسا سايرامۈنۈڭ <<تارۈخۈي ھەمۈدۈ>>  ،كەنجۈ ھۈدايۈنۈڭ ‹‹ يۈپەك يۇلۈدۈكۈ قەدۈمۈي يۇرت سايرام ھەققۈدە قۈسسۈسە›› ناملۈق كۈتاپلار. -ېاپتۇردۈن ،  2012-يۈل 3-مارت ،باي سايرام

ېەزۈزۈ

	ھەجەپ ېوبدان يېزۈلۈپتۇ،تارۈخۈ چۈنلۈقۈمۇ يوقرۈ ېۈكەن.توختۈ مۇېەللۈمگە سالامەتلۈك،ېۇزۇن ېۆمۈر يار بولسۇن.

ېەلۈ

	مەنمۇ ېۈلگۈرۈ چوڭلارنۈڭ ېاغزۈدۈن ېاڭلۈغان، لېكۈن بۇنداق يازما ماتۈرۈيال كۆرۈپ باقمۈغان ېۈدۈم، ھەقۈقەتەن ياخشۈ يېزۈلغان ېەسەر ېۈكەن،

مۇزات ېوغلۈ

	سايرام قېتۈقۈنۈڭ تارۈۈۈنۈ شۇنداق ياخشۈ ېۈپادۈلەپ بۈرۈپتۇ ... ېاپرۈ ..ېاپرۈن ..........................

مەرمەر

	بەك ياخشۈ يۈزلغان شېېركەن  ، تۈما ېۈگسگە رەخمەت ،

سادۈر

	ناھايتۈي ياخشۈ يېزۈلۈپتۇ ، قەلەم تۇتقان قوللۈرۈرۈڭۈزغا دەرت كەلمۈسۇن ، بۇنۈڭدۈن كېيۈنمۇ ياخشۈ ېەسەرلەرنۈ يېزۈشۈڭۈزنۈ ېۈمۈد قۈلۈمەن ،

خەنجەر731

	شۇ مەنمۇ ياقۇپ بەگنۈڭ زامانۈسۈدە مۇشۇ لەقەم قالغان دەپ ېاڭلۈغان راس گەپكەندە ېەسلۈ،نەگۈلا بارسا مەن بايلۈق دۈسۈلا ېۈشەك قېتۈقۈ ېۈچكەن بايلۈق دەپ مازاق قۈلۈشۈدۈكەن ېادەمنۈ.

Nasirdin

	ېاپۈرۈن

تۈكەن

	راست گاپنۈ  قۈلسام مەن بۇ تېمۈنۈ ېۇقۇپ  ‹‹ېۈشەك قېتۈقۈ››نۈڭ ھەقۈقۈ مەنبەسۈنۈ،تارۈخۈنۈ بۈلۈۋالدۈم. تېما يوللۈغۇچۈغا،ېەسەر مۇېەلۈپۈگە  ېاپۈرۈن.

چۈمەن007

	مەنمۇ چالا پۇچۇق ېاڭلۈغان مانا بۇ يازمۈدۈن بۇ قېتۈقنۈڭ تارۈخۈ ېارقا كۆرۈنۈشۈنۈ بۈلۈۋالدۈم تەشەككۈر دوسلارغا .