تارىخـتىكى ئىمپېرىيەلەر دۇنيانىڭ 5000يىللىق تارىخىدا،سانەر-ساناقسىز دۆلەتلەر بارلىققاكەلگەن.بىراق،شۇلارنىڭ ئىچىدە جاھاننى زىلزىلىگە سالغان چوڭ ئمپېرىيەلەر ناھايىتى ئازبولۇپ،تۆۋەندەتېررىتورىيەسى ئەڭ چوڭ 10 چوڭ ئىمپېرىيە تۇنۇشتۇرىمىز.
1 .پارس ئىمپېرىيەسى:ياۋروپا،ئاسىيا،ئافرىقا ئۈچ قىتئە ھالقىغان تۇنجى ئمپېرىيە بولۇپ،بۇ چاغدا جۇڭگو تېخى چۈنچيۇ ئۇرۇش مالىمانچىلىقى دەۋرىدە تۇراتتى.پارس ئىمپېرىيەسى راسا گۈللەنگەن دەۋردە،تېررىتورىيەسى ئاساسىي جەھەتتن پۈتكۈل غەربىي ئاسىيا،مىسىرۋە تراتسى قاتارلىق جايلارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بولۇپ،چوڭ ئىمپېرىيەلەر شۇنىڭدىن باشلاپ ۋۇجۇدقا كەلگەن.
2.ئسكەندەر زۇلقەرنەيىن ئمپېرىيەسى:بىر مەھەللىك ئۆمرى قىسقا ئىمپېرىيە بولۇپ،گەرچە ۋاقىتى قىسقا بولسىمۇ،تۇنجى قېتىم غەرب مەدەنىيەتىنى شەرققە باشلاپ كىرگەن ئىمپېرىيە ھىساپلىنىدۇ.ئاساسەن پارس ئىمپېرىيەسىنىڭ تېررىتورىيەسىگە ۋارىسلىق قىلغان.
3.جۇڭگو خەن ئىمپېرىيەسى:رىم ئىمپېرىيەسى دەۋر سۈرۈۋاتقان چاغدا،بىردىنبىر بۇ ئىمپېرىيە بىلەن تىركىشەلەيدىغان ئىمپېرىيە بولۇپ،شەرقىي خەن غەربىي خەن سۇلالىسى 400نەچچە يىللىق تارىخىدا رىم ئىمپېرىيەسىنىڭ گۈللىنىشى ۋە قۇدرەت تېپىشىغا شاھىت بولغان.
4.رىم ئىمپېرىيەسى:غەربتە ئەڭ قۇدرەت تاپقان ئىمپېرىيە بولۇپ،ئوتتۇرا دېڭىزنى ئۆز ئىچىگە ئالغان رىۋايەت تۈسىنى ئالغان تېررىتورىيە شەكىللەندۈرگەن.ھۆكۈم سۈرگەن ۋاقتى بەش ئەسىر داۋاملاشقان بولۇپ،دۇنياغا كۆرسەتكەن تەسىرى ناھايىتى زور.
5.جۇڭگو تاڭ سۇلالىسى ئىمپېرىيەسى:ئەينى چاغدا شەرقتىكى ئەڭ كۈچلۈك دۆلەت ئىدى.بۈيۈك تاڭ مەدەنىيىتى پۈتكۈل مەملىكەتنىڭ ئىچ-سىرتىغا تارالغان بولۇپ،شان-شۆھرىتىدىن ھەممە ھېيىقاتتى.پەقەت كېيىن باش كۆتۈرگەن ئەرەب ئىمپېرىيەسىلا ئۆزەڭگە سوقۇشتۇرۇشقا جۈرئەت قىلالايتتى.
6.ئەرەب ئىمپېرىيەسى:گۈللەنگەن ۋاقتىدا تېرروتىرىيەسى ئەينى چاغدىكى ئەڭ كۈچلۈك ئاتالغان پارس ئىمپېرىيەسى،ئىسكەندەر زۇلقەرنەيىن ئىمپېرىيەسى،رىم ئىمپېرىيەسىدىنمۇ ئېىشىپ،ياۋروپا،ئاسىيا،ئافرىقىدىن ئىبارەت ئۈچ قىتئەنى ھالقىغان ئىدى.بۇ چاغدا ياۋروپادا مۇسۇلمانلار دولقۇنى ھەدەپ ئەۋجى ئېلىۋاتقان ئىدى.ئەرەب ئىمپېرىيەسىگە پەقەت شەرقتىكى بۈيۈك تاڭ ئىمپېرىيەسىلا تەڭ كېلەلەيتتى.بۇ ئىمپېرىيە ئەينى ۋاقىتتا شەرقتىكى تاڭ ئىمپېرىيەسى بىلەن بىرلىكتە دۇنيادىكى ئىككى چوڭ كۈچلۈك ئىمپېرىيە دەپ ئاتالغان ئىدى.
7.جۇڭگو يۈەن ئىمپېرىيەسى:بۈيۈك يۈەن ئىمپېرىيەسى دۇنيا تارىخىدا تېررىتورىيەسى ئەڭ چوڭ ئىمپېرىيە بولۇپ،ئۆز ۋاقتىدا دۇنيادىكى مۇنازىرە تەلەپ قىلمايدىغان ھۆكۈمران ئورۇندىكى دەرىجىدىن تاشقىرى چوڭ دۆلەت ئىدى. بۇ ئىمپېرىيە روسىيەنى تەلتۈكۈس تارمار قىلىپ،شەرقىي ياۋروپاغا200يىل ھۆكۈمرانلىق قىلغان.بۇ روسىيە تارىخىدىكى بىردىنبىر مەغلۇبىيەت بولۇپ قالغان。
8.جۇڭگو مىڭ ئىمپېرىيەسى:15~16ئەسىرلەردىكى شەرق پالۋانلىرى غەرب ئەللىرىنىڭ دېڭىز سەپىرىدە ئاجايىپ باتۇرلۇقلارنى كۆرسـىتىپ،دۇنيا دېڭىزدا يۈرۈش تارىخىدا ئۆچمەس ئىزلارنى قالدۇردى.فىلۇتنىڭ كۆلىمى جەھەتتە غەربلىكلەرنىڭ پەخرى بولغان ماگېللان،كولۇمبولار ئۇلارنىڭ ئارقىدا قالغان ئىدى.
9.ئوسمان تۈرك ئىمپېرىيەسى:دۇنيادىكى ئەڭ ئاخىرقى ياۋروپا،ئاسىيا،ئافرىقا ئۈچ قىتئە ھالقىغان ئىمپېرىيە بولۇپ،فېئوداللىق ئىمپېرىيەلەرنىڭ ئەڭ ئاخىرقى نامايەندىسى ئىدى.16-ئەسىرلەرنىڭ ئوتتۇرىلىرىغا كەلگەندە تېررىتورىيەسى كېڭىيپ ياۋروپالىقنى چۆچۈتكەن فېئوداللىق ھەربىي ئىمپېرىيە بولۇپ قالغان.
10.جۇڭگو چىڭ ئىمپېرىيەسى:ئوسمان تۈرك ئىمپېرىيەسى بىلەن ئوخشاش دۇنيادىكى ئەڭ ئاخىرقى فېئوداللىق ئىمپېرىيە بولۇپ،فېئوداللىق ئىمپېرىيەنىڭ ئەڭ ئاخىرقى قېتىملىق غالجىرلىشىش دىيىشكىمۇ بولىدۇ.جۇڭگو تارىخىدا بۈيۈك چىڭ ئىمپېرىيەسىنىڭ ئەڭ قۇدرەت تاپقان دەۋردىىكى تېررىتورىيەسى دۇنياغا ھۈكۈمرنلىق قىلغان يۈەن سۇلالىسى ئىمپېرىيەسىدىن كېىيىنلا تۇرغان.چىڭ سۇلالىسى ئىمپېرىيەسى بىلەن ئوسمان تۈرك ئىمپېرىيەسىنىڭ ھالاكىتى فېئوداللىق ئىمپېرىيە دەۋرىنىڭ ئاخىرلاشقانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ.
تۆۋەندىكىلەر ئىمپېرىيەلەرنىڭ گۈللەنگەن ۋاقىتىدىكى تېررىتورىيەسىنىڭ چوڭ-كىچىكلىكى بويىچە رەتكە تىزىلىشى:
1.جۇڭگو يۈەن ئىمپېرىيەسى تۆت چوڭ خانلىقنى ئۆز ئىچىگە ئالغاندا،30مىليون كىۋادرات كىلومېتىردىن ئاشىدۇ.ئۆز دۆلەت زېمىنى 20مىليون كىۋادرات كىلومىتىردىن ئاشىدۇ.دۆلەت زېمىنى سىبىرىيەنىڭ ھەممە يېرى بىلەن جۇڭگونىڭ ھازىرقى زېمىنىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
2.ئەرب ئىمپېرىيەسى:مىلادى 751-يىلى ئەڭ گۈللەنگەن دەۋردە تېررىتورىيەسى 13مىليون كىۋادرات كىلومىتىردىن ئېشىپ كەتكەن.
3.جۇڭگو چىڭ ئىمپېرىيەسى:ئەڭ گۈللەنگەن دەۋرىدە تېررىتورىيەسى 13مىليون كىۋادرات كىلومىتىر بولغان.
4جوڭگو تاڭ ئىمپېرىيەسى:ئەڭ گۈللەنگەن دەۋردە تېررىتورىيەسى 11مىليون كىۋادرات كىلومىتىر بولغان.
5.جوڭگو مىڭ ئىمپېرىيەسى:توققۇز مىليون كىۋادرات كىلومىتىر ئەتراپىدا بولغان.
6.پارس ئىمپېرىيەسى:يەتتە مىليون كىۋادرات كىلومىتىر ئەتراپىدا بولغان.
7ئىسكەندەر زۇلقەنەيرى ئىمپېرىيەسى:ئالتە مىليون كىۋادرات كىلومىتىر ئەتراپىدا بولغان.
8.جۇڭگو خەن ئىمپېرىيەسى:ئالتە مىليون كىۋادرات كىلومىتر ئەتراپىدا بولغان.
9.رىم ئىمپېرىيەسى:بەش مىليون كىۋادرات كىلومىتىر ئەتراپىدا بولغان.
10ئوسمان تۈرك ئىمپېرىيەسى:بەش مىليون كىۋادرات كىلومېتىر ئەتراپىدا بولغان.
يوقىردىكىلەرنىڭ ھەممىسى تەخمىنەن سانلار بولۇپ،مۇستەملىكە دۆلەتلەرنى ئۆز ئىچگە ئالمايدۇ.پەقەت قۇللۇق تۈزۈمىدىكى دۆلەتلەر ۋە فېئوداللىق ئىمپېرىيەلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا گۈلمى تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013-3-1 18:53
/1 
يوللىغان ۋاقتى 2013-3-3 21:32:53
يوللىغان ۋاقتى 2013-3-1 23:37:46
يوللىغان ۋاقتى 2013-3-2 15:43:11
