ئامانىساخان (1534_1567) ئاتاقلىق مۇقامشۇناس ، يەكەن سەئىدىيە خانلىقىنىڭ خانى ئابدۇرشېتخاننىڭ  خانىشى . ئۇ مەھمۇد  ئىسىملىك  ئوتۇنچىنىڭ قىزى بولۇپ، دادىسى ئۇنى كىچىكىدىن بىلىملىك قىلىپ تەربىيلىگەنىدى. ئۇ شائىرە ،سازەندە ھەم خەتتات ئىدى. ئامانىساخان 33 يېشىدا تۇغۇتتا ۋاپات بولغان.  
        ئامانىساخان مۇشۇ قىسقىغىنا  ھاياتىدا «دىۋان نەفىسە»،«ئەخلاقى جەمىلە»(گۈزەل ئەخلاق)،«شۇرۇھۇلقۇلۇپ»(قەلبلەر شەرھى)قاتارلىق كىتابلارنى يازغان،ئۇ يەنە «ئىشرەت ئەنگىز»(شادلىق قوزغىغۇچى)ناملىق مۇقامنىمۇ ئىجاد قىلغان.ئۇ ئوردىدا 12 مۇقامنى رەتلەش، قېلىپلاشتۇرۇش ئىشلېرىغا باش بولغان.ئۇيۈۇر 12 مۇقامنىڭ راۋاجلىنىشى ۋە بۈگۈنگە ساقلىنىپ قېلىشىنى  ئامانىساخاننىڭ تۆھپىسىدىن ئايرىپ قاراشقا بولمايدۇ.



     مايسىخان خەلق قوزغىلىڭىنىڭ  باشچىسى. 1765-يىل2-ئاينىڭ 14-كۈنى چىڭ سۇلالىسىنىڭ زۇلۇمىغا قارشى ئۈچتۇرپان دېھقانلار قوزغىلىڭى  (جىگدە يېغىلىقى)پارتىلدى. قوزغىلاڭغا رەخمىتۇللا بەگ ۋە ئەسمىتۇللا بەگ ئاكا-ئۇكا ئىككەيلەن باشچىلىق قىلدى. مايسىخان شۇ ئىككەيلەننىڭ سىڭلىسى ئىدى. ئۇ قوزغىلاڭغا ئاكتىپ قاتناشتى. قوزغىلاڭ 8-ئايدا پاجىئەلىك مەغلۇپ بولغاندىن كېيىن ، چىڭ قوشۇنلېرى قوزغىلاڭچىلارنى  دەھشەتلىك تۈردە باستۇرغان ھەم ئىلىغا سۈرگۈن قىلغان. مايسىخان چىڭ قوشۇنلېرىنىڭ ياۋۇزلىقىدىن  قىلچە قورقۇپ قالماي ،100دىن ئارتۇق ئەر-ئايالنى تەشكىللەپ ، تاغ-تۇرا، ئورمان،جاڭگاللاردا يوشۇرۇنۇپ، پارتىزانلىق ئۇرۇشىنى  ئۈچ ئاي داۋاملاشتۇرغان. ئاخىرىدا مايسىخان باشلىق يەتتە ئايال قوزغىلاڭچى  قورشاۋدا قېلىپ، دۈشمەنگە باش ئەگمەي، تاغدىن سەكرەپ شېھىت بولغان. قوزغىلاڭنىڭ داۋامى بولغان بۇ جەڭ «مايسىخان جېڭى» دەپ ئاتالغان . ئۈچتۇرپان خەلقى مايسىخان باشلىق يەتتە قەھرىمان قىزغا ئۇلار قۇربان بولغان ئاقتوقاي تاغ تىزمىسى باغرىدا ھەيۋەتلىك قەبرە ياساپ، ئۇنى «يەتتە قىزلېرىم»دەپ ئاتاپ،ئۆزلېرىنىڭ قەھرىمان قىزلېرىنى ياد ئېتىپ كەلمەكتە.



          نۇزۇگۇم (1808_1827) ئۇيغۇر خەلقىنىڭ قەيسەر جەڭچىسى ھەم ماھىر قوشاقچىسى. ئۇنىڭ ئەسلى ئىسمى چولپانگۈل بولۇپ ، قەشقەردە تۇغۇلۇپ ئۆسكەن. موللا بىلال نازىمنىڭ شېئىرىي تەسۋىرىگە قارىغاندا ، ئۇ ئوقۇغان ، بىلىملىك قىز بولۇپ ،بۇغداي ئۆڭ، قارا كۆز ،قارا قاشلىق ، نازۇك بەدەن بولغاچقا ،قەشقەر خەلقى ئۇنى  نۇزۇگۇم دەپ ئاتىغان.
         نۇزۇگۇم 1826-يىلىدىكى مانجۇ ئىستىبداتىغا  قارشى خەلق  قوزغىلىڭىغا قاتنىشىپ ،قوزغىلاڭ مەغلۇپ بولغاندىن كېيىن ،ئىلىغا سۈرگۈن قىلىنغان. ئىلىدا مۇڭغۇل ئەمەلدارى ئۇنى مەجبۇرلاپ خوتۇنلۇققا ئالماقچى بولغاندا ، نۇزۇگۇم توي كېچىسى بۇ ئەمەلدارلارنى ئۆلتۈرۈپ قېچىپ كەتكەن. قۇمۇشلۇقتا ئالتە ئاي يوشۇرۇنۇپ يۈرۈپ، ئاخىرىدا چېرىكلەرنىڭ قولىغا چۈشۈپ قالغان. ئۇ زىنداندا ئۈچ ئاي سولانغاندىن كېيىن ، قىلىچ بىلەن چېپىپ ئۆلتۈرۈلگەن.
        نۇزۇگۇم ئۆزىنىڭ ئازاب-ئوقۇبەتلېرى ، قايغۇسى، مۇھاببەت-نەپرىتى  ۋە ئارزۇ -ئۈمۈدلېرىنى ئىپادىلەپ نۇرغۇن قوشاق توقىغان. خەلق ئۇنىڭ قوشاقلېرىنى تا بۈگۈنگىچە ئوقۇپ كەلمەكتە.



      مايىمخان (1812_1830)غۇلجا شەھىرىنىڭ شىمالىدىكى دادامتۇ يېزىسىدا دېھقان ئائىلىسىدە تۇغۇلغان . ئۇ ئەقىللىق  ، ناخشىخۇمار ، قوشاقچى قىز ئىدى. ئۇ زالىم ۋە  ئەكسىيەتچىل ئەمەلدارلارنىڭ خەلققە سالغان زۇلۇملېرىنى پاش قىلىدىغان نۇرغۇن قوشاقلارنى توقۇغان ھەم ئاۋام يىغىلغان سورۇنلاردا ناخشا قىلىپ ئېيتقان. خەلق مايىمخاننىڭ قوشاقلېرىنى  ئېغىزدىن چۈشۈرمىگەن . زالىم يۈز بېشى  ھامۇت بەگ بۇنى ئاڭلاپ ئۇنى ۋەھشىيلارچە قىيناپ سوراق قىلغان. ئەمما ، مايىمخان پىسەنتمۇ قىلماي ، زالىم ئەمەلدارلارغا قارشى قوشاقلارنى توختاتمىغان. ئۇ يامۇلغا سولىنىپ ، بىر يىلدىن كېيىن 1830-يىلى قىلىچ بىلەن چېپىپ ئۆلتۈرۈلگەن.



     راھىلە خانىم-شىنجاڭ يېڭى مائارىپ تارىخدىكى تۇنجى ئايال ئوقۇتقۇچى. ئۇ 1860-يىلى ئۈستۈنئاتۇش يېزىسىنىڭ ئېكساق كەنتىدە مەرىپەتپەرۋەر ، تەرەققىيپەرۋەر، ھاللىق ئائىلىدە دۇنياغا كەلگەن. دادىسى مۇھەممەت سۇلتان خەلپىتىم ئوقۇمۇشلۇق، بىلىملىك كىشى بولغاچقا ، قىزىنى ياخشى تەربىيلىگەن. راھىلە دىنىي ھەم پەننىي بىلىملەرنى پۇختا ئىگىلىگەن.  مەرىپەتپەرۋەر ئاكا-ئۇكا مۇسابايۇپلار 1885-يىلى ئېكساقتا قۇرغان يېڭى مەكتەپ «ھۈسەينىيە مەكتىپى»نىڭ قىزلار سىنىپىغا ئوقۇتقۇچىلىققا تەكلىپ قىلىنغان. فېئودالىزىم دەۋرىدە قىز-ئاياللاردىن پەن- بىلىملەرنى ئىگىلىشى ھەم ئىجتىمائىي  خىزمەتلەرگە قاتنىشىشى تەس ئىدى. مۇشۇنداق شارائىتتا ،راھىلە مائارىپ سېپىدە 32 يىل ئوقۇتقۇچىلىق قىلىپ، ئۇيغۇر يېڭى مائارىپىنىڭ بىردىنبىر ئايال سەركەردىسىگە ئايلانغان ھەم ئۇيغۇر يېڭى مائارىپىنىڭ ئاساسچىلېرىدىن بىرى بولۇپ قالغان.



    ئۇ _ مەرىپەتپەرۋەر ئانا،يېڭى زامان تارىخىمىزدىكى تۆھپىكار شەخسلەرنىڭ بىرى . ئايخان ئانا 1885- يىلى غۇلجا شەھرىدە تۇغۇلغان، غۇلجىدا پەننىي ۋە دىنىي مەكتەپلەردە ئوقۇغان.1933 -،1934- يىللىرى دادىسى ۋە يولدىشىدىن قالغان مىراس تەئەللۇقاتىنى سەرپ قىلىپ، غۇلجىنىڭ قازانچى مەھەللىسىدە يېتىم بالىلار ئۈچۈن مەخسۇس مەكتەپ سالدۇرغان. بۇ مەكتەپ «غۇلجا خەيرىيەت مەكتىپى»دەپ ئاتالغان. لېكىن جامائەتچىلىك بۇ مەكتەپكە كېيىن «ئايخان ئانا مەكتىپى» دەپ نام بەرگەن . ئوقۇغۇچى سانى بارا-بارا 300 گە يەتكەن. بالىلارنىڭ پۈتۈن تەمىناتىنى ئايخان ئانا ئۈستىگە ئالغان. ئوقۇغۇچىلارغا مەكتەپ فورمىسى كىيگۈزگەن. بۇ مەكتەپ ھازىرغىچە 70 يىلدىن ئارتۇق تارىخقا ئىگە بولۇپ قالدى.



      ئۆز ۋاقتىدىكى ئۇيغۇر قىزلېرىنىڭ گۈلى بولغان ئىپارخان چىڭ سۇلالىسى خانى چىيئەنلۇڭ  خان تەرىپىدىن ئوردىغا ئېلىپ كېلىنگەن بولۇپ ، چىيئەنلۇڭ  خان  ئۇنىڭغا ئاتاپ مەخسۇس ئۇيغۇرچە باغ،قەسىر،مەھەللە بىنا قىلىپ بەرگەن بولسىمۇ،ئەمما ئىپارخان بۇنداق ئالىي ھىممەتلەرنى  ئانا يۇرتىغا بولغان مۇھەببەت ئالدىدا بىر تىيىنگە تەڭ قىلمىغان .ئۇ چىيئەنلۇڭ خاننىڭ ئۆزىگە يېقىنلىشىشىنى قەتئىي رەت قىلىپ ئۆز يۇرتىغا قايتىپ كېلىپ(1733_1788)ئالەمدىن ئۆتكەن.



        (1889-1973) ئۇيغۇر ۋە باشقا ئاز سانلىق مىللەتلەر يېڭى مائارىپىنىڭ ئايال مەنىۋى ئىنژىنېرى دەپ نام ئالغان گۈلەندەم ئاۋۇستەي ئىسمى-جىسمىغا لايىق ھەقىقىي مەرىپەت باغۋىنى ئىدى. ئۇ ئۇيغۇر مائارىپى ئۈچۈن پۈتۈن ھاياتىنى بېغىشلاپ ، بۇ يولدا ئۆچمەس سەھىپە ياراتقان. شۇڭا ئۇ ئۇيغۇر يېڭى مائارىپىنىڭ «سۆيۈملۈك ئانىسى»دەپ تىلغا ئېلىشقا ئەرزىيدۇ. ھەمدە خەلقىمىز  قەلبىدە ئۇنىڭ ئوبرازى مەڭگۈ پارلاق نۇر چاچىدۇ. 



        19-ئەسىرنىڭ ئوتۇرلېرىدا ئۆتكەن شائىرە .ئۇ، 1860-يىلى خوتەندە زۇلۇمغا قارشى پارتىلغان خەلق ئىنقىلابىنىڭ سەركەردىسى ئابدىراخمان خان غوجا (1833_1863)نىڭ ئانىسى بولۇپ .ئۇ ئوغلى  ئابدىراخمان خان غوجا  قۇربان بولغاندا ، ئۇنىڭ قەھرىمانلىقىنى مەدھىيلەپ ۋە زامان كۈلپەتلېرىدىن زارلىنىپ نۇرغۇن قوشاقلارنى توقىغان.



داۋامى بار...

رەخمەت سىزگە.

داۋامىغا تەشنامىز  ..................

مەن  بەكمۇ  خۇشال  بۇلدۇم.قايتا  بىر  خەۋەردار  بولغىنىمدىن.

بەك ياخشى يوللاپسىز !،،،،،،،، ئۇ مەشھۇرلىرىمىزنى بىلسەكمۇ تەرجىمىھالى بىلەن تۇنۇشۇپ چىقتۇق ! رەخمەت سىزگە !،،،،،،،،،،  داۋامىغا تەشنامىز ؟

تارىختا ئۆتكەن. قەيسەر مەشھۇر ئاياللار ئىكەن بىزلەنىڭ پەخرلىنىشىمىزگە ئەرزىيدىغان، تىللاردا داستان بۇلۇپ  ئېغىزدىن -ئېغىزغا يېتىپ ھەتتا بالىلارغىمۇ  دەرىسلىك بۇلاۋاتىدۇ.
يەنە ياخشى تېمىلىرىڭىزنى ئايمىغايسىز!   

داۋامىغا  ئىنتىزار...........

رەھمەت قىرىندىشىم ئەتىر گۇل خانىم ، بۇ  ئانىلىرىمىز  بىز ئۇيغۇر  مىللىتىنىڭ پەخرى ، شۇڭا ئۇلار  تا  ھازىر غىچە  تىللاردا داستان بولۇپ  مەدھىلىنىپ كىلۋاتىدۇ ، 
ئەپسۇس! ھازىرقى  بەزەن بىر قىز ئانىلىرىمىز چۇ ؟  ھەتتا ئوي ئىشلىرىنى قىلىشتا  ئەرلەر بىلەن جىدەللەشكەن . ئۇلارنىڭ ئويۇدا نىمە باركىن تاڭ ؟  ھەسىنىكام ئاچچىق ، ئامۇتى تاتلىق  دىگەن  ھەقىقەتەن  تۇغرا ئېيتىلىپتىكەن .

مەشىھۇر ئانىلىرىمىزىنى بىلىۋالىدىم ،، داۋامىغا تەشىنا مەن ،،  

كۆپ رەھمەت،،،،مەنمۇ بىلىۋالدىم..........

ناھايىتى ئەھمىيەتلىك تېما يوللاپسىز ئەتتىرگۈل. سىزگە كۆپ رەھمەت.    

ھازىرقى ئانىلارنىمۇ ئوبدانراق تەشۋىق قىلساق بولاتتى.

بۇلار تارىختا ئۆتكەن، قەيسەر مەشھۇر ئاياللار بولۇپ، بىزلەرنىڭ مەڭگۈ پەخرلىنىشىمىزگە ئەرزىيدۇ.

قەلبىگە دەتلەر پاتمىغان،
خەلقىنى دەپ ئۆزىنى ئاتىخان.
ئار- نومۇس ئۇچۇن ئولۇمنى ئۇنتۇغان،
بار مۇشۇنداق باتۇر نازۇكلار.
ئىش ھەركىتى تىللاردا ھەر يان،
بولدى بىزگە ئۇلگە گۇلۇستان.
تارىخ بېتىگە قالدۇرۇپ داستان،
تىيانشان تېخىدەك قەدىرلىك نازۇكلار.

ئامانىسا خېنىم

تەخت-تاجىدىن سەنئەتنى بىلگەچ سەن ئەلا،
ئەجرىڭدىن ئەۋلاتقا قالدى كۈي-مۇقام:
ھەر  سۆزى، ئاھاڭى  بىزگە  تەۋەرۈك.
سەن شۇڭا جاھاندا مەشھۇر،ئاي<< بۇتام>>.

نۇزۇگۇم

نۇزۇگۇم ۋىجداننىڭ زۇلپىقارى بوپ،
سانجىلغان،قادالغان ياۋلاركۆزىگە:
تىز پۈكمەي قەبىھ كۈچ-زالىم ئالدىدا،
تىكلىدى پاكلىقتىن ھەيكەل ئۆزىگە.

پاخ  ئارچە  ياپراق  سىزمو  قىلىشموغىدەكسىز  ھە    قىنى  قىزلىرمىز    سىلەرمو  بوش  كەلمەڭلار  بىز  سىلەردىن  پەغىرلىنىمىز 

ئەھمىيەتلىك تىمىدىن بىرنى يوللاپسىز  رەھمەت

بەك ياخشى يوللاپسىز !،،،،،،،،

ياخشىكەن     

ئۇيغۇر قىز ئاياللىرىمىز  ئەبسۇس ھازىر     

ھازىرقى قىز-ئاياللىرىمىز ئاشۇ ئانىللىرىمىزنىڭ ئېسىل روھىدىن ئۆگىنىش كېرەك ھەم ھەر ۋاقىت ئۆزىگە ئۈلگە قىلىش كېرەك.

بۇلار بىزنىڭ مەڭگۈ پەخىرلىنىشىمىزگە ئەرزىيدىغان ،قەيسەر مەشھۇر ئاياللاردۇر !
ھازىرمۇ ئەتراپىمىزغا ياخشىراق سەپ سىلىپ قارايدىغان بولساق ،ئائىلىدە بالا ئۈچۈن ، ئاتا بولغۇچى ئۈچۈن ئارقا تېرەك بولۇپ خىزمىتىدە ئۇتۇق قازاندۇرۋاتقان، مىللىتى ئۈچۈن،ئۆزىنىڭ قان تەرى بىلەن ئەجىر سىڭدۈرۋاتقان ئانىلىرىمىزمۇ  ئاز ئەمەس.
شۇ ئانىلارنى كىملەر قەدىرلەپ كىملەر ئەزىزلەۋاتىدۇ؟.................!!!

مەنمۇ بىرنى قۇشۇپ قوياي.
كورلىدا تاغ سارىخان دەپ ئاتىلىدىغان بىر تاغ بار ، ئەگەر شىمال تەرەپتىن كورلىغا كىلىپ قالسىڭىز  شەھەرنىڭ تۈنجى بۇسۇغىسىدا شۇيەردىن ئۆتىسىز، بوۋامنىڭ دەپ بېرىشىچە(بوۋاممۇ باشقىلاردىن قىسمەن ئاڭلاپتىكەن )، ئەينى ۋاقىتتا سارىخان ئىسىملىك بىر باتۇر ئايال چىڭ تاجاۋۇزچىلىرى بىلەن بولغان بىر قېتىملىق جەڭدە ئەشۇ تاغقا بېكىنىۋىلىپ ( ئۇ چاغدا ئۇ يەردە بىر ئىنتايىن تار ئۆتكەل يول بولغانكەن. ) ، بىر ئۈزى يالغۇز بىرمۇ چېرىكنى ئۆتكۈزمەي،نۇرغۇن چىرىكنى يەر چىشلەتكەن ھەم ئۇ ئۆتكەلنى بىر ئايدىن كۆپ ۋاقىت قوغدىغان ، لېكىن ، ئەڭ ئاخىرى يەنىلا چىرىكلەرنىڭ قۇلىدا قۇربان بولغان ئىكەن...
بۇ توغرىدا، ئەل ئارىسىدا ھەر خىل قىياس ۋە رىۋايەتلەر تارقىلىپ يۈرىدۇ...
ئەمما، مىڭلارچە ئەپسۇس.............................. ئۆز ۋاقتىدا شۇنداق بىر قەھرىمان ئايالنىڭ نامى بىلەن ئاتالغان بۇ تاغ ھازىر ئەجدەرھا تېغى ( 龙山) دىگەن ئىسىم بىلەن ئاتىلىپ، ئۈستىگە ھەر خىل رەڭگارەڭ چىراقلار ئورنىتىلىپ، تاغنىڭ ئۇمۇمى كۈرۈنىشىمۇ ئېغىناپ ياتقان ئەجدەرھاغا ئوخشىتىلدى ...
تاغ سارىخان دىگەن بۇ نام ھازىر كورلىدا تۇمۇرىدا قان ئاقىدىغان بىر ئىككى تامچە كىشىلەر تەرىپىدىنلا قوللىنىپ كېلىنمەكتە ، ھەتتاكى 95 پىرسەنتتىن كۆپ ياشلىرىمىز تاغ سارىخان دىگەن بۇ ئىسىمنى ئاڭلاپمۇ باقمىغان...

   

Quote:

بۇ مەزمون23قەۋەتتىكىramzanنىڭ2008-06-12 19:12دە يوللىغان يازمىسى  :
مەنمۇ بىرنى قۇشۇپ قوياي.
كورلىدا تاغ سارىخان دەپ ئاتىلىدىغان بىر تاغ بار ، ئەگەر شىمال تەرەپتىن كورلىغا كىلىپ قالسىڭىز  شەھەرنىڭ تۈنجى بۇسۇغىسىدا شۇيەردىن ئۆتىسىز، بوۋامنىڭ دەپ بېرىشىچە(بوۋاممۇ باشقىلاردىن قىسمەن ئاڭلاپتىكەن )، ئەينى ۋاقىتتا سارىخان ئىسىملىك بىر باتۇر ئايال چىڭ تاجاۋۇزچىلىرى بىلەن بولغان بىر قېتىملىق جەڭدە ئەشۇ تاغقا بېكىنىۋىلىپ ( ئۇ چاغدا ئۇ يەردە بىر ئىنتايىن تار ئۆتكەل يول بولغانكەن. ) ، بىر ئۈزى يالغۇز بىرمۇ چېرىكنى ئۆتكۈزمەي،نۇرغۇن چىرىكنى يەر چىشلەتكەن ھەم ئۇ ئۆتكەلنى بىر ئايدىن كۆپ ۋاقىت قوغدىغان ، لېكىن ، ئەڭ ئاخىرى يەنىلا چىرىكلەرنىڭ قۇلىدا قۇربان بولغان ئىكەن...
بۇ توغرىدا، ئەل ئارىسىدا ھەر خىل قىياس ۋە رىۋايەتلەر تارقىلىپ يۈرىدۇ...
ئەمما، مىڭلارچە ئەپسۇس.............................. ئۆز ۋاقتىدا شۇنداق بىر قەھرىمان ئايالنىڭ نامى بىلەن ئاتالغان بۇ تاغ ھازىر ئەجدەرھا تېغى ( 龙山) دىگەن ئىسىم بىلەن ئاتىلىپ، ئۈستىگە ھەر خىل رەڭگارەڭ چىراقلار ئورنىتىلىپ، تاغنىڭ ئۇمۇمى كۈرۈنىشىمۇ ئېغىناپ ياتقان ئەجدەرھاغا ئوخشىتىلدى ...
تاغ سارىخان دىگەن بۇ نام ھازىر كورلىدا تۇمۇرىدا قان ئاقىدىغان بىر ئىككى تامچە كىشىلەر تەرىپىدىنلا قوللىنىپ كېلىنمەكتە ، ھەتتاكى 95 پىرسەنتتىن كۆپ ياشلىرىمىز تاغ سارىخان دىگەن بۇ ئىسىمنى ئاڭلاپمۇ باقمىغان...

بىزنىڭ مىللى تارىخچىلىرىمىز  خەلقنىڭ ئارىسىغا چۈشۈپ مۇشۇلارنى تەتقىق قىلماي نىمە قىلىدىغاندۇ ؟؟  ئىقتىساد كەممىدۇ يە ؟؟

داۋامى..........
                                                شاتگۈل ئۇيغۇر 
  « رەنانىڭ تويى » فىلىمىدە ياسانچۇق قىز سوفىيەنىڭ ، « ئارتىس بولالمىغان قىز » فىلىمىدە چاقچاقچى شوپۇر قىز ھۆرىيەتنىڭ « سىرلىق كارۋان » فىلىمىدە بېشىغا كەلگەن تەقدىر تۈپەيلىدىن ئوخشاشمىغان ئىككى خىل شارائىتتا چوڭ بولغان ، ئىككى خىل خاراكتېردىكى قوشكېزەك ئاچا - سىڭىللار - ئاينۇر بىلەن ماھىنۇرنىڭ ئوبرازىنى ۋايىغا يەتكۈزۈپ يارىتىپ تاماشىبىنلار قەلبىدە ئۆچمەس ئىز قالدۇرغان ئارتىس شاتگۈل بەختسىزلىككە ئۇچراپ قازا قىلغان .(1960__1987)

                                            .قەمبەرخانىم



( 1922~ 1994)ئۇيغۇر خەلقىنىڭ مەشھۇر ئۇسسۇلچىسى قەمبەرخانىم قەشقەر كونىشەھەرنىڭ ئاۋات يېزىسىدا تۇغۇلغان . ئۆزبېكىستان ، موسكۋا قاتارلىق جايلاردا بىلىم ئالغان . موسكۋادا ئۇيغۇر كلاسسىك ئۇسۇلى « نىم پەدە » نى ئورۇنداپ ، تاماشىبىنلارنى تاڭ قالدۇرغان . 1947- يىلى شىنجاڭ ئۆلكىلىك ھۆكۈمەتنىڭ رەئىسى ئەخمەتجان قاسى تەرىپىدىن ئالتۇن مېدال بىلەن مۇكاپاتلانغان . ھازىر ئۇنىڭ ئۇسسۇل ئۇسلۇبى تەتقىق قىلىنماقتا .
بىر ئۆمۈر ئۇسسۇل بىلەن ياشىغان قەمبەرخانىم خەلقىمىز قەلبىدە يادلىنىدۇ .

                                            .نىساخان                   

   
    ( 1903-1987)  ئون ياشقا كىرگەندە دادىسىدىن ئايرىلىپ قالغان نىساخان ئانىسىغا ئەگىشىپ سەرگەردانلىق ھاياتىنى باشلىغان. ئانىسى بىلەن دۇتتار ، تەمبۇر چېلىپ " كاككۇك ناخشىسى " ، " يۈرىكىم چاك -چاك بولدى" دېگەن ناخشىلارنى خەلىق ئىچىگە تارقاتقان. ئۇ يەنە " جوزا ئۇسۇلى " بىلەن داڭ قازانغان. 200يىللىق ئەنئىەنىگە ئىگە بولغان " مەرەمخان " داستانى ئۇنىڭ دۇتارىدا تېخىمۇ كامالەتكە يەتكەن. تونۇلغان غەزەلخان ،خەلق سەنئىەتكارى نىساخان سەنئىەت ئۈچۈن بىر ئۆمۈر يۈرەك قېىنىنى سەرپ قىلغان.
 

     


                         

.



                                     

  ئانىللىرىمىزغا ئاپىرىن!!! قەيسەر ئۆتكەن مەشھۇر ئاتا بوۋىللىرىمىزنىڭمۇ باردۇ؟
  مۇمكىن بولسا خەۋەردار بولغان بولساق.

ﺋﻪﻻﻧﯘﺭﺧﺎﻥ ﭘﯩﭽﺎﻥ ﻧﺎﮬﯩﻴﺴﯩﻨﯩﯔ ﻣﯜﺭﻩﻥ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻳﯧﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﻧﺎﻣﺮﺍﺕ ﺋﺎﺋﯩﻠﻨﯩﯔ ﻗﯩﺰﻯ ﺑﯘﻟﯘﭖ، ﺷﯘ ﺩﻩﯞﺭﺩﮔﻪ ﻧﯩﺴﭙﻪﺗﻪﻥ ﺋﻪﻗﯩﻞ -ﺋﯩﺪﺭﺍﻙ، ﺋﻪﺧﻼﻕ ،ﮔﯜﺯﻩﻟﻠﯩﻚ ﺟﻪﮬﻪﺗﻠﻪﺩﺭﻩ ﺗﻪﯕﺪﺍﺷﺴﯩﺰ ﮬﯩﺴﺎﺑﻠﯩﻨﺎﺗﺘﻰ.ﻣﯩﻼﺩﻯ 1890-ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺋﻪﺗﺮﺍﭘﻰ ﻟﯜﻛﭽﯜﻥ ﯞﺍﯕﻰ ﺳﯘﻟﺘﺎﻥ ﻣﺎﻣﯘﺕ ﺋﻪﻻ ﻧﯘﺭﺧﺎﻧﻨﻰ ﻣﻪﺟﺒﻮﺭﯨﻲ ﺋﻪﻣﯩﺮﯨﮕﻪ ﺋﯩﻠﯩﭗ ﺧﯘﺗﯘﻥ ﻗﯩﻠﻤﺎﻗﭽﻰ ﺑﯘﻟﯩﺪﯗ.ﺋﯜﺯﯨﻨﯩﯔ ﺳﯜﻳﮕﻪﻥ ﻳﺎﺭﯨﺪﯨﻦ ﺋﺎﻳﺮﯨﻠﯩﭗ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺑﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﯘﺭﻣﯘﺵ ﻗﯘﺭﯗﺷﻨﻰ ﺋﻪﻟﻪﻡ ﯞﻩ ﻧﯘﻣﯘﺱ ﺩﻩﭖ ﺑﯩﻠﮕﻪﻥ ﺋﻪﻻ ﻧﯘﺭﺧﺎﻥ،ﺗﻮﻱ ﻛﯩﭽﯩﺴﻰ ﻣﯘﯞﺍﭘﯩﻖ ﭘﻪﻳﯩﺘﺘﻪ ﺷﺎﮬ ﺳﯘﻟﺘﺎﻥ ﻣﺎﻣﯘﺗﻨﻰ ﺋﻪﭘﭽﯩﻠﻠﯩﻚ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻳﺎﺭﯨﻼﻧﺪﯗﺭﯗﭖ(ﺩﯨﻴﯩﺶ ﺋﻪﭘﺴﯩﺰ ﺑﻮﻟﻐﺎﭺ ﻣﯘﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ﺋﺎﻟﺪﯨﻢ)ﻗﯩﭽﯩﭗ ﻛﻪﺗﻤﻪﻛﭽﻰ ﺑﯘﻟﯩﺪﯗ.ﻟﯧﻜﯩﻦ ﻗﺎﺗﻤﯘ-ﻗﺎﺕ ﺗﺎﻡ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﻮﺭﺍﻟﻐﺎﻥ ﺋﻮﺭﺩﺍ ﺳﯩﭙﯩﻞ ﺗﯘﺳﺎﻗﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﻗﯩﭽﯩﭗ ﻛﯩﺘﯩﺸﻜﻪ ﻛﯚﺯﻯ ﻳﻪﺗﻤﯩﮕﻪﻥ ﺋﻪﻻ ﻧﯘﺭﺧﺎﻥ ﺋﯩﮕﯩﺰ ﺋﻮﺭﺩﯨﺪﯨﻦ ﺋﯚﺯﯨﻨﻰ ﺗﺎﺷﻼﭖ ﻗﺎﺭﺍﯕﻐﯘ ﺯﯗﻟﻤﻪﺗﻜﻪ ﺗﻮﻟﻐﺎﻥ ﺑﯘ ﺩﯗﻧﻴﺎ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﭘﺎﻙ ﻏﯘﺑﺎﺭﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺧﻮﺷﻠﯩﯩﺸﺪﯗ.ﺷﺎﮬ ﺳﯘﻟﺘﺎﻥ ﻣﺎﻣﯘﺕ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﻗﺎﻧﺴﯩﺮﺍﭖ ﺋﯜﻟﯩﺪﯗ.ﺋﻪﻻ ﻧﯘﺭﺧﺎﻧﻨﯩﯔ ﺳﯚﻳﮕﯩﻨﻰ ﺟﯩﻠﯩﻞ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻗﻪﺑﺮﻩ ﺑﯩﺸﺪﺍ ﺋﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﺋﺎﺗﺎﭖ ﺋﻪﻻ ﻧﯘﺭﺧﺎﻥ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﺧﺸﯩﻨﻰ ﺋﯧﻴﺘﯩﺪﯗ.ﻣﺎﻧﺎ ﺷﯘﻧﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺑﯘ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻳﺎﺷﻨﯩﯔ ﻣﯘﮬﻪﺑﺒﻪﺕ ﮬﯩﻜﺎﻳﺴﻰ ﯞﻩ ﺋﻪﻻ ﻧﯘﺭﺧﺎﻥ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﺧﺸﺎ ﻛﻪﯓ ﺋﯩﺪﯨﻘﯘﺕ ﯞﺍﺩﯨﺴﺪﺍ ﻛﯩﺸﻠﻪﺭ ﺗﻪﺭﯨﭙﺪﯨﻦ ﺋﻪﯞﻻﺩﺗﯩﻦ -ﺋﻪﯞﻻﺗﻘﺎ ﺋﯧﻴﺘﯩﻠﯩﭗ ﻛﻪﻟﻤﻪﻛﺘﻪ .

مانا مۇشۇنداق ئانىلاردىن ئابدۇقادىر دامۇللام،مەمتلى ئەپەندىم، ئابدۇخالىق ئۇيغۇر، سابىت دامۇللامدەك ئوت-يۇرەك ئەلنىڭ غېمىنى يەيدىغان، كىلەچەگىنى  ئويلايدىغان مەرت ئوغلانلار دۇنياغا  كەلگەن.  مانا  بىزگە شۇنداق ئانىلار كىرەك.