شىنجاڭ مەدەنيىتىنىڭ 2008-يىللىق 1-سانىنى سېتىۋىلىپ مۇندەرىجىسىگە قارىدىمدە،ئابدۇقادىر جالالىدىن بىلەن يالقۇن روزىنىڭ ماقالىسى ئالاھىدە دېققىتىمنى تارتتى.شۇنداق قىلىپ مەزكور ژۇرنالنى چالا قويماي تەپسىلى كۆرۇپ چىقتىم.ژۇرنال قۇلۇمغا تىگىپ ھەپتە-ئون كۈن ئۆتكەندىن كىيىن ھەر قايسى  مۇنبەرلەردە،يالقۇن روزىنىڭ ئۇچۇق خىتىنى ئەيىپلىگەن سادالار بارغانچە كۆپۇيىشكە باشلىدى.بەزىلەر ياخشى نىيەت بىلەن يالقۇن روزىنىڭ بەزى جۈملىلېرىنى ئوپىراتىسىيە قىلغان بولسا،يەنە بەزىلەر ئىنتايىن يەڭگىللىك بىلەن يالقۇن روزىنىڭ بۇرۇنقى ماقالىلېرىنىڭ ھەممىسىنى ئىنكار قىلىپ،ھەتتا ئۇنىڭغا ھاقارەت تۈسىنى بېرىپ،ئىشەك بىلەن مەلوم خۇپيانە مۇناسىۋىتى بولمىسا ئىشەكنى داڭلامدۇ؟دىگەن يەكۈننى چىقاردى.مەن ئۆزەم بىۋاستە كۆز قاراشلېرىمنى ئوتتۇرغا قۇيۇپ مۇنازىرىگە پۇشقاقنى تۈرۇپ چۇشمىگەن بولساممۇ،مۇشۇ تۇغرىسىدىكى بەس-مۇنازىرلەرنىڭ ئاكىتىپ ئوقۇرمىنى بولۇپ قالدىم.چۇنكى بۇ بىر مىللىتىمىز ئىچىدىكى سەر خىللارنىڭ مەسىللەرگە تۇتقان پۇزۇتسىيەسى بولغاچ،ھەر قايسى مۇنبەرلەرگە كىرىپ بۇ توغرىسىدىكى تالاش-تارتىشلارنى ئەستايىدىل،ئىنچىكىلىك بىلەن كۈزۈتۇپ بەزى بىر ئىنكاسچىلارنىڭ خوسوسى غەرىزى باردەكلا ھېس قىلىپ قالدىم.ئەمىليەتتىمۇ يالقۇن روزىنىڭ ئىشەكنى بېكخامدىن ئۈستۇن كۆرۇشى سەل چىكىدىن ئىشىپ كەتكەنلىك ئىدى.ئادەم دىگەن نەدىمۇ ھايۋاندىن تۈۋەن ئورۇندا تۇرسۇن؟قانداق ئېرىق-مىللەت ياكى دىندىكى كىشى بولسۇن تۇغۇلغاندا مۇسۇلمان پېتى تۇغۇلىدۇ،بۇۋاق پەرىشتىن پاكىزە،چۇنكى ئۇ تىخى بەكمۇ ساددا ئەمەسمۇ؟گۇناھ،جىنايەت ئۆتكۈزۈشكە تىخى ئولگۇرمىگەن ھالەتتە.تۇغۇلغان ھەر قانداق ئادەمنىڭ كىيىنكى تەربىيىسى ئەڭ مۇھىم ئورۇندا تۇرىدۇ.كىيىنكى ئۇسۇپ-يىتىلىشى ئۇنىڭ قايسى مەدەنيەت كاتىگوريىسىگە،دىنغا تەۋە بۇلىشى ئەڭ مۇھىم مەسلە خالاس. يالقۇن روزىنىڭ شۇ ماقالىسى مەلوم سەۋەنلىكلەردىن ۋە بىر تەرەپلىمىلىكتىن خالى بۇلالمىغانلىقى بىر پاكىت.يالقۇن روزىنىڭ بۇرۇنقى ئەدەبى ئوبزور ساھاسىدە ياراتقان بەزى ئەمگەكلېرىنى ئىنكار قىلىشمۇ تۇز كۆرلۇقنىڭ روشەن ئىپادىسى.ھېس قىلىشىمچە،يالقۇن روزىغا قارشى پىكىرلەرنىڭ مەيداغا كىلىشىنىڭ ئارقا كۆرۈنىشى بولسا پەرھات تۇرسۇن ئەپەندىنىڭ»ئۈلىۋىلىش سەنئىتى»رومانىغا يېزىلغان تەنقىدى ئوبزوردىن ئىبارەت.ئۆز ۋاقتىدا پەرھات تۇرسۇن ئەپەندىنىڭ ئۇشبۇ رۇمانىنى ئوقۇپ چىقىقان ئىدىم،لىللا گەپنى قىلغاندا،ئۇ رۇماننى تازا چۇشىنىپ كىتەلمىگەن ئىدىم.سەۋەبى شۇكى مىنىڭ روھى ئانالىز تەلىماتى،پىسخىكا ۋە فىرودنىڭ«جىنسىيەت تەلىماتى»توغرىسىدىكى بىلىملەرنى قەتئى چۇشەنمىگەنلىكىمدىن ئىبارەت.راستنى ئېيتسام،مەن ئۈچۈن ئۇ خىل بىلىملەر تىخى ئىچىلمىغان بوز يەر ئىدى.ئۆز كەسپىنىڭلا ھۆددىسىدىن ئاران چىقالايدىغان مەندەك بىر جۇڭگو گىرەژدانى قەدەمدە بىر ئۇچۇرسا كېرەك.جىنسىيەت،پىسخىكا تۇغرىسىدا يېزىلغان ماقالە-ئوبزور،ئەسەرلەرگە بىزنىڭ كۈنۈككەن تەپەككۈر ئادىتىمىز تۇلۇق ئىنكار قىلىشنىڭ ئاساسى ئىدى.بىزدە بۇ تۇغرىسىدا سېستىملىق تەتقىقات،ئالى بىلىم يۇرتى،زىيالىلار يىغىلىشىدىكى ئىلمى ئەنجۈمە پائالىيەتلېرى بولمغاچ،كۆپۇنچىمىزنىڭ تەپەككۈرى بەكلا ئاددى ۋە تىيىز ئىىدى.شۇ سەۋەپلىك شۇ خىل پەن ۋە بىلىملەرنى ئۆز ئەمەليىتىمىزگە،روھى پىسخىكىمىزغا تەدبىقلاپ«ساپ ئۇيغۇرچە»تەلىمات يارىتىش بىز ئۈچۈن تىخى بەكمۇ يىراقتىكى ئىش ئىدى.مەن پەرھات تۇرسۇن ئەپەندىنى ياكى يالقۇن روزى ئەپەندىنى ماختاش ياكى چۈكۈرۇشنى قەتئى ئويلۇشۇپ باقمىدىم،نىمىلا دىگەن بىلەن ئۇ ئىككىسى مەن بىلەن ئوخشاش بىر مىللەت،بىر خىل تىلدا سۆزلەيدۇ،ئۆرۇپ-ئادىتىمۇ مەن بىلەن ئوپمۇ-ئوخشاش.ھەر ئىككىسىلا مىللىتىمىز ئۈچۈن كەم بولسا بولمايدىغان زىيالىلاردىن ئىبارەت،ئۇلاردىكى ئوخشاشماسلىق پەقەت ئوخشاشمىغان كۆز قاراش بىلەن ئوخشاشمىغان پىكىر قىلىشتىنلا ئىبارەت.ھەر ئىككسىنىڭ بەزى جۈملىلېرىدىن بىزگە(ئۇيغۇرغا)كېرەكلىك دىتاللار،ئىدىيىلەرنىڭ خۇرۇچلېرى مەۋجۈت.قۇدرەتلىك دۆلتىمىزنىڭ سىياسى تەدبىرى .ئىدىيىنى بىرلىككە كەلتۇرۇش.لىكىن قاراپ باقساق،نەدىمۇ ئىدىيە بىرلىككە كىلىنگەن؟ئىشەنمىسىڭىز قاراپ بېقىڭ؟بۆلگۈچى تەيۋەنلىكلەر،كاپىتالىزىم تۈزۈمى ئاستىدىكى شاڭگاڭ،ئاۋمىنلار.ئادەمنىڭ غەزىپىنى كەلتۇرۇپ تەيۋەنلىكلەرنىڭ سىياسى ئىش-پائالىيەتلېرى بارغانچە ئاۋۇپ كىتىۋاتىدۇ.........ماركىسنىڭ تەلىماتىدا زىددىيەت بولمىسا،تەرەققىيات بولمايدۇ،ئەمەسمۇ؟بۇلارنى ئويلاپ يىنىك تىنىپ قويدۇم.
ئۆتكەن يىلى ھەر قايسى مۇنبەرلەردە بىلقۇت مۇكاپاتى تەسسىس قىلىنغاندىن كىيىن،مەن ئۈچۈن خېلى زور ئەھمىيەتكە ئىگە پائالىيەت بولدى،دەپ ئويلۇدۇم.سەۋەبى؛مەن ھەر قايسى مۇنبەرلەرگە كىرىپ،مۇكاپاتقا ئېرىشكەن ئاپتور،ئەزالارنىڭ يوللىغان تېمىسى،ئىنكاسلېرىنى بىر-ئىككى ھەپتە ۋاقىت چىقىرىپ تەپسىلى كۆرۇپ چىقتىم.بەزىلەرنىڭ يوللانمىلېرىدىن ھۇزۇر ھېس قىلغان بولسام،يەنە بەزىلەرنىڭ جۈملىلېرىدىن مەيۇسلۈك ھېس قىلدىم.بەلكىم مەندە بۇرۇن نوپوزغا«چۇقۇنۇش»خاھىشى سەل كۆچلۈك بولسا كېرەك.ئەدەبى كىتاپ-ژۇرناللارنى سىتىۋىلىش ۋە ئۆز ئەمەليىتىمگە باغلاپ ئاددى بولسىمۇ تەپەككۈر قىلىش ماڭا نىسپەتەن بىر خىل شېرىن خۇمار.بۇ جەرياندا ماڭا كېرەكلىكى ئىدىيە ۋە ئۆڭمەس روھتىنلا ئىبارەت.ئەدەبى ئەسەرلەرنى ئوقۇش جەريانىدا بەزى بىر مىللەت سۈيەر زىيالىلېرىمزغا غايىبانە ئەقىدە قىلىپ يۇرىمەن.بىر كۈنلەردە پۇرسەت بۇلۇپ ئۇچۇرشۇپ قالسام،ئاددى كۈلبەمگە تەكلىپ قىلىپ ھېچ بولمىغاندا توخو سۇيۇپ بولسىمۇ مىھمان قىلىۋالسام،يۇز-تۇرانە بەزى سۇئاللارنى سورىسام،ئوخشاشمىغان پىكىرلېرىنى ئاڭلاپ باقسام،دىگەن خىياللار ھەر ۋاقىت كاللامدا بار.لىكىن ئۆزەم ئەدەبىياتچى بولمىغاچ،ئەدەبىياتچىلار يىغىلىشلېرىغا تەكلىپ قىلىنمايمەن ۋە ئۇنداق پۇرسەتمۇ ماڭا نىسپەتەن يوق دىيەرلىك.10 يىللار مۇقەددەم يۇرتۇمنىڭ مەلوم يېزىسىدا تۇرۇشلۇق بىر قەلەمكەش دوستۇم بىلەن ئۆيۇمدە ئاددى سۆھبەت ئىلىپ بارغان ئىدۇق.شۇ جەرياندا ئۇ دوستۇمنىڭ ھەسرەت بىلەن سۆزلىگەن مۇنۇ سۆزلېرى تا ھازىرغىچە قولۇقىمدا جاراڭلاپ تۇرۇپتۇ.مەن ئەسئەت سۇلايمان،ئابدۇقادىر جالالىدىن،ئابدۇرېھىم دۆلەت،ئادىل تۇنىياز،مەمتىمىن ھۇشۇر،مۇھەممەتجان راشىدىنلارنى ................بەكمۇ چوڭ بىلىمەن.ئۇلار مىللىتىمىز ئىچىدىن چىققان بىزنىڭ بايلىقىمىز.مىللىتىمىز ئۈچۈن ئۆزلۈكسىز تەپەككۈر قىلىپ،بىزنىڭ نىشانىمىزنى ئاز-تۇلا تۇغرا يولغا باشلاپ بېرىۋاتقان سەر خىل زىيالىلاردىن ئىبارەت.ئۇلارسىز بىزنىڭ كەلگۈسىمىزنى،ھازىرىمىزنى تەسەۋۋۇر قىلماق تەس،بىز توي-تۆكۈن،يىغىلىشلارغا نۇرغۇن پۇل خەجلەپ،ۋاقىت ئىسراپ قىلىپ،ئەرزىمەس كۆلكە-چاقچاق بىلەن مەنىسىز ھاراق-شاراپ ئىچىپ ئولتۇرمىز،بۇنداق ئىشلارنىڭ بىزنىڭ كىيىنىمىز ئۈچۈن قىلچە ئەھمىيىتى ۋە رولى يوق.ناۋادا ناھىيمىزدىكى ياشلاردىن 10-20مىمىز بىرلىشىپ،100 ياكى 200سومدىن چىقىرىشىپ،شۇ زىيالىلارنى يۇرتىمىزغا تەكلىپ قىلىپ،بىرەر كۈن لېكسىيەسىنى ئاڭلىغان بولساق بەكمۇ ئەھمىيەتلىىك بۇلاتتى.بىز يىڭى پىكىر-ئىدىيە بىلەن ئۆز كۆز قارشىمىزنى تىخىمۇ تۇغۇرلىۋالغان بۇلاتتۇق،ئۇلارنىڭ مەقسىتىمۇ بىزنىڭ ئىدىيىمىزنى(ھەركىتىمىزنى)ئۆزگەرتىش ئەمەسمۇ؟ئۇلارمۇ يۇرتىمىزنىڭ بەزى بىر تارىخى ئورۇنلېرىنى كۆرۇپ،پىكىرى تىخىمۇ جاللىنىپ،كىيىنكى ئىجادىيىتىگە پايدىسى زور بۇلاتتى.ھەر ئىككى تەرەپ ئۈنۈمگە ئېرىشكەن بولاتتۇق،مانا بۇ قوش ئۈنۈمدىن ئىبارەت.
زوردۇن سابىرنىڭ«ئانا يۇرت»رۇمانى نەشىر قىلىنغاندىن كىيىن،خەلقىمىز روھىدا زور سىلكىنىشلەر بولدى.بۇ رۇمان ئارقىلىق رەھمەتلىك زوردۇن سابىر ئاكىمىز(اللە ياتقان يېرى جەننەتتە بولسۇن)نى خەلقىمىز تىخىمۇ تۇنىدۇ ۋە خەلىق قەلبىدە مەڭگۈلۈك ئابىدە بۇلۇپ ساقلىنىپ قالدى.لىكىن ئانا يۇرت رۇمانىدىمۇ بەزى بىر خاتالىقلارنىڭ بۇلىشى كىيىن ئىسپاتلاندى.ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابى ۋاقتىدا تۇرپاندىكى مەلوم بىر قوزغىلاڭنىڭ ۋاقتى ۋە تەپسىلاتى ئانا يۇرت رۇمانىدا خاتا يېزىلىپ قالغان،كىيىن مەلوم بىر گىزىتتىن بۇ تۇغرىسىدا تارىخى ماتىرياللارنى مەنبە قىلىپ ئىلمى ئاساستا تۇزۇتۇش بېرىلدى.لىكىن شۇنىڭلىق بىلەن زوردۇن سابىر ئاكىمىزغا قىلچە داغ يەتمىدى،پەقەت بىزنىڭ تارىخى كۆز قارشىمىزغا مەلوم ئىجابى رولى بولدى.
دىيارىم مۇنبىردىمۇ،نەچچە ئاي بۇرۇن«ئاتا»ئەپەندىم كىچىككىنە ئەرزىمەس ئىنكاسچىنىڭ چاكىنا سۆزى ئارقىلىقلا،مۇنبەردىن چىكىنىپ چىققانلىقى تۇغرىسىدا بايانات ئېلان قىلدى.بۇ ئەھۋال »ئاتا«نىڭ تىخى پىشىپ يىتىلمىگەنلىكىنىڭ،قىيداش پىسخىكىسىنىڭ مەۋجۈتلىقىنىڭ ئىپادىسى.مانا ھازىر مۇنبەردە مەسىللەرگە ئۆزگىچە ئىنكاس قايتۇردىغان،تۇختاۋسىز تەپەككۈر قىلىدىغان بىر دوستىمىزدىن ئايرىلىپ قالدۇق.بۇ مۇنبەر ئۈچۈن زور يۇقۇتىشتىن ئىبارەت.دىيارىم مۇنبىردىكى 30 ئىنكاسچىدىن«ئاتا»ئەپەندىنى چوڭ بىلىمەن،چۇنكى ماڭا لازىمى كۆلكە-چاقچاق،ھەزىل ئىنكاس ئەمەس،بەلكى ئۇيلاندۇرۇش قىمىمىتى بار،تەپەككۈرىمنى غىدىقلاپ تۇردىغان ئۆزگىچە پىكىردىنلا ئىبارەت،بولمىسا مۇنبەرلەرگە كىرىپ ۋاقىت ئىسراپ قىلىپ يۇرگەندىن،سىڭگەن ئۇمۇچىمنى ئىچىپ يۇرگىنىم ئەۋزەل.
مۇنبەردە شېئىرنى ئاساسى مىلودىيە قىلىپ ئىجادىيەت بىلەن شۇغۇللىندىغان بۇرادىرىمىز شەيىخ ئەپەندىممۇ،ئۆتكەندە ئۆزىنىڭ سەل تەنتەكلىكىنى ئاشكارلاپ قويدى.شەيىخ ئەپەندىمگە يېزىلغان بىر پارچە خەتتىىكى ئىنكاسلاردا مەلوم بىر ئىنكاسچى تايماسنىڭ شەيىخ ئەپەندىمنىڭ ناخشىسىغا ئاتاپ يازغان تەنقىدى بىر ماقالىسى تۇغرىسىدا،شەيىخ ئەپەندىم سەل بالىلارچە تەپەككۈر بىلەن ئۆزىنىڭ مەنىۋىيىتىدىكى ئاجىزلىقنى ئاشكارلاپ قويدى.شەيىخ ئەپەندىم تۇغرىسىدا يېزىلغان شۇ ئوبزورنىڭ قىممىتى قانچىلىك؟شەيىخ ئەپەندىمنىڭ كىيىنكى سەنئەت ئىجادىيىتى تۇغرىسىدا پايدىسى بارمۇ-يوق؟بۇنى شەيىخ ئەپەندىم ئويلۇشۇپ باقسا بولىدۇ.شەيىخ ئەپەندىمگە بېرىلگەن شۇ خىل باھا تۇپەيلى،مۇنبەردىكى سەنئەتنى چۇشەنمەيدىغان«بالاڭزىلارنىڭ»ئىنكاسلېرىدىن شەيىخ ئەپەندىم سەل پەخىرلىنىش ھىسياتىدا بولسا كېرەك.مۇنبەردىكى شۇ تېمىغا ئىنكاس يازغانلار سەنئەتچى دىگەن ئۇقۇمنى قانداق ھەزىم قىلدى؟بۇ ئويلىنالايدىغان ھەر بىر ئەقىل ئىگىسىگە ئايدىڭ مەسلە.سەنئەتچى دىگەنگە شېئىر،بىناكارلىق،ھەيكەلتاراشلىق،ئۇسۇل،ناخشا،كىيىم لاھىيلەش.............قاتارلىق ئىنسان تەبىئىتىگە ماس كىلدىغان،ھەر بىر ئىنسانغا ئىستىتىك زوق ئاتا قىلالايدىغان ھەر بىر ئالاھىدىلىك كىرىپ كىتىدۇ،لىكىن مۇنبەردىكى بەزى ئىنكاسچىلار تايماسنىڭ ئەسەرلېرىنى بىرەرنى پۇلغا سىتىۋىلىپ كۆرۇپ باقتىمۇ-يوق؟مەن بۇنىڭدىن گۇمان قىلىمەن.تايماس ئۇيغۇر خەلقىگە كەم بولسا بولمايدىغان بىر ۋىجدانلىق يازغۇچىدىن ئىبارەت.بىزگە تايماسمۇ لازىم،تۇرسۇن تۈمۈر شەيىخمۇ لازىم،ھەر ئىككىلىسى بىز ئۈچۈن مۇھىم شەخىسلەر. بىزدىكى ئاجىز مەسلە شۇكى كىچىككىنە تەنقىددىن ھۇشىمىزنى يۇقىتىپ قويساق،ماختاش-مەدھىيەدىن كېرىلىپ ئالەمگە پاتماي كىتىمىز.......
تور دۇنياسىغا قەدەم قويغاندىن كىيىن،شۇ زىيالىلېرىمزىنى مۇنبەرلەردە ئۇچۇرتۇپ قالارمەن،دەپ ئارزو قىلغان ئىدىم،لىكىن ئەھۋال مەن كۆتكىنىمدىكىدەك بولمىدى.بىزدە دوكتۇرلوك ئۇنۋانىغا ئېرىشكەنلەر خېلى زور سالماقنى ئىگەللەيدۇ،بۇلاردىن ئىجدىمائى پەنچىلەر بىر قەدەر جىق سالماقنى ئىگەللەيدۇ.شۇ دوكتۇرلېرىمزىدىن تورغا كىرگەنلەر زادى قانچىلىك؟تور ھەممىنى بەلگىلەيدۇ،دەپ قارىمىساقمۇ،لىكىن توردىن پايدىلانغاندا خېلى زور ئۈنۈمگە ئېرىشكىلى بولدىغانلىقى ھېچكىمگە سىر ئەمەس.بەزىدە ئويلاپ قالىمەن،شۇ زىيالىلېرىزمۇ ھەپتىدە ياكى ئايدا تورغا كىرىپ،ئومۇمى يۇنىلىشنى كۆزۈتۇپ تۇرۋاتقان بۇلىشى ياكى ئۆزىنى مەخپى تۇتۇپ مەلوم ئىنكاسلارنى قايتۇرۋاتقان بۇلىشى مومكىن.ناۋادا شۇ زىيالىلېرىمىز مۇنبەرلەرگە كىىرپ ئۇچۇق-ئاشكارا ھالەتتە ئۆزىنىڭ سالاھىيىتىنى ئاشكارلاپ تېما يوللاپ ياكى ئىنكاس يازدىغان بولسا،بەزى قىلدىغان ئىش تاپالمىغان،تورغا پەقەت مەنىسىزلىككە تاقابىل تۇرۇشنى كۆزلەپلە كىردىغان،ئۆزەڭگە سۇقۇشتۇرۇشتىن،ئەقىلدە-گەپتە بەسلىشىشتىن ئۆز كۆڭلىنى ئاۋۇندۇرۇشتىن لەززەت ھېس قىلدىغان،تىرناق ئاستىدىن كىر ئىزدەيدىغان ئىنكاسىچىلار سېسىتىپ تاشلىنىشى مومكىن.چۇنكى بەزى بىر پەلپەتىش سۆز سەنئىتىگە تاينىپ،بۇقىنى تۇغدىرۋىتىدىغان ئىنكاسچىلار ئۇيغۇر مۇنبەرلېرىدە قەدەمدە بىر ئۇچىرايدۇ.تۈزۈك كىتاپ كۆرمەيدىغان،تەپەككۈر قىلىش ئىڭى تۇۋەن،ئەقىل ئەلگىىكىدە ھەر بىر مەسلىنى تاسقاپ تۇرۇشنى بىلمەيدىغان،ئويلانمايلا  قارىماققا سەل توغرىدەك بېرىلگەن ئىنكاسلارغا مەھلىيا بۇلۇپ كىتىپ،ئىناقلىقنىڭ خامىنىغا ئوت قۇيدىغان بەزى بىر تاۋۇزسىمان ئەقلى دەلدۇشلەر ئېغىپ كېتىشى ھادىسىسى بىزدە ئېغىر بىر رىئاللىقتىن ئىبارەت.مەمتىمىن ھۇشۇر ئاكىنىڭ «قۇم باسقان شەھەر»رۇمانى تىپىك ئۇيغۇر رىئاللىقىنىڭ سۈزۈك ئەينىكىدىن ئىبارەت.بەزىدە ئويلاپ قالمەن، بىغەملەر شەھرىدە پادىشاھ سايلاش،بىغەملەر شەھرىدە جەڭ،ئۆمەر بىلەن بارات ئوتتۇرسىدا بۇلۇپ ئۆتۇلگەن ۋەقەلىكلەر بىزنىڭ سىدام سىزمىمىزدىنلا ئىبارەت.بىزنىڭ روھى كىسەللىكلېرىمىز ئاپتورنىڭ قەلىمى ئاستىدا قارا يۇمۇر ئارقىلىق قاتتىق قامچىلانغان.ئادەم دىگەن مەنىۋىيىتى ھامان كەمچىلىكتىن خالى بۇلالمايدۇ.يازغۇچى بىلەن ناتىقنىڭ ئوتتۇرىسا مەلوم پەرىق بار.يازغۇچى دىگەن نۇرغۇن ۋاقىت سەرىىپ قىلىپ ئەسەر يارىتىدۇ،لىكىن ناتىق بولسا چاقماق تىزلىكىدە پىكىر يۇرگۇزۈپ مەسىللەرگە شۇ ۋاقىتنىڭ ئۆزىدە پىكىر قاتناشتۇرىدۇ.سىياسىيون دەۋىر يار بەرمىسە شائىېر بۇلىدۇ،دىگەن سۆزدىن مانا مەن گۇمانلىنىمەن.سىياسىيون دىگەن يۇكسەك سۇغۇققان،مەسىلەرگە ئوبىكتىپ باھا بېرەلەيدىغان،مىللىتى ئۇچۇن ئومومى كەيپىياتنى ۋە مەنپەئەتىنى ساقلاپ بەزىدە رەھىمسىز،بەزىدە غالجىر،يەنە بەزىدە مۇلايىم تۈسكە كىرەلەيدۇ،لىكىن بىزدىكى بەزى بىر سېسىق ئىنكاسچىلارنىڭ ۋە ئىنكاچىلارنىڭ كاساپىتىدىن مۇنبەرلەرگە كىرگەن شائىېر-يازغۇچىلېرىمىز شۇ خىل سۇغۇققان كەيپىياتنى ساقلىيالۇرمۇ؟بىر ماتىريالدىن كۆرۇشۇمچە ئامىركىدا جۇمھۇريەتچىلەر پارتىيىسى بىلەن دېمۇگىراتلار پارتىيىسىدىن زۇڭتۇڭ(جۇمھور)نامزاتىدىكىلەرنى ئامىركىدىكى داڭلىق مەتبۇئاتلاردىكى ئوبزورچى،ھەزىلچى،تەنقىدچىلەرنى چاقىرىپ بىر مەيدان مۇنازىرىگە سالىدىكەن.بۇنى ئامىركىلىقلار پىشۇرۇش كۇلۇبى دەپ ئاتايدىكەن.شۇ يىغىلىشتا قايسى زۇڭتۇڭ نامزاتى ئوبزورچىلارنىڭ تەنقىدىگە سۇغۇققان،ئېغىر-بىسىق بۇلۇپ مۇۋاپىق ئىنكاس قايتۇرالسا،شۇ ئاخىرقى ئۆتكەلدىن ئۆتۈپ،زۇڭتۇڭلۇق قەسەمنامىسى ئوقۇيدىكەن.بۇ ئاخبارات ۋاستىلېرىدە قىزىق نۇقتىغا ئايلىنىپ،خەلىقنىڭ كۈزۈتۇش ئوبىكتىغا ئايلىنىپ،بىلەت تاشلاش جەھەتتە،خەلىق شۇلارنىڭ ئىپادىسىگە قاراپ بىلەت تاشلايدىكەن.لىكىن بىزدە نەدىمۇ ئۇنداق»پىشۇرۇش كۇلۇبى«بولسۇن؟مۇنبەرلەردە بەزى بىر نۇپوزلۇقلېرىمىز گاھىدا ئۆزىنىڭ سالاپىتىنى ساقلىيالمايدىغان ئەھۋال مەۋجۈت.گەپ ھۇشۇر قارىدىن ھالقىپ ئۆتۇپ،قىزىنىڭ ئىسىتىلى ياخشى ئەمەسكەن،بۇ راستمۇ؟دىگەن تېتىقسىز ئۇچۇرنىمۇ كۆردۇم.ئەنۋەر ھاجى ئەرتۇرۇكنىڭ بىر تېمىسىغا ئىنكاس يازغۇچىنىڭ ئەنۋەرنىڭ تەقۋالىقى بىلەن ئەسەرلېرىدىكى قىزلارنىڭ ئىشتان بېغى تەسۋىرىنى تەسەۋۋۇرىمغا سىغدۇرالمايمەن،دىگەن چاكىنا ئىنكاسنىمۇ كۆرگەنمەن.بۇنداق مىساللار بىزدە جىق.ناۋادا داڭلىقلېرىمىز مۇنبەرگە كىرىپ قالسا،بەزى بىر ئىنكاسلېرىدىن قەستەن قۇسۇر ئىزدەپ،بىر تىيىنغا ئەرزىگۈسىز قىلىۋىتىدىغىنىمىز،ئۇ قۇلىمىزدىن كەلمىسە،شەخسىيىتىگە ھۈجۈم قىلىپ،ئائىلىسىدىكى ئەزالارنىڭ كەمچىلىكلېېرىنى سۆكۈپ دەردىمىزنى ئىلىشىمىز ئىنقىلا بىر ئىش.مۇنبەرگە ئۇچۇق-ئاشكارا كىرگەن شۇ زىيالىلېرىمىزنىڭ غۇرورىغا،كىشلىك ئىززىتىگە،ئائىلىسىگە دەخلى-تەرۇز قىلنسا،كىم بەكرەك نەپ ئالىدۇ؟زىيان يەنىلا پۇتۇن ئۇيغۇرنىڭ بۇلۇپ قالىدۇ.شۇ زىيالىلېرىمىز بىزدىن قىيدىشى،باتنىشى ياكى بولمىسا ئىجادىيىتىدە مەلوم چىكىنىشى يۈز بېرىشى مومكىن.زىيالىلېرىمىزنىڭ مۇنبەرلەرگە ئاشكارا كىرمەسلىكىدىكى سەۋەپ شۇكى،ئۆز خەلقىنىڭ پىسخىكىسىنى ياخشى چۇشىنىدۇ.ئۆز خەلقىنى قىزغىن سۇيىدۇ،مۇنبەرلەرگە كىرىپ دوستتانە،قېرىنداشلاچە ھەمسۆھبەتتە بۇلىشنى ئىستىسىمۇ،لىكىن يەنىلا ئەقلى يول قويماي،چۈيۈندەك قۇڭىنى بىسىپ،بىز تورغا كىرىپ كۆلكە-چاقچاق،ھەزىل،غەيۋەت-شىكايەت،سوخەنچىلىك ئىلىپ بېرىۋاتقاندا،بىز ئۈچۈن نۇرغۇن ئادەمگە خاس شەخسى مەنپەئەتلېرىدىن ۋاز كىچىپ ئۆزلۈكسىز تەپەككۈر قىلىپ،توم-توم كىتاپلارنى يېزىشقا مەجىبور بۇلىدۇ.بۇ خىل مىللىتى ئۇچۇن قۇربان بېرىش روھى نەقەدەر ئىسىل-ھە؟

مەنبە؛توتېم

2008-يىلى20-فېرال

ئۆمەر ھەييام مەي ئىچمىگىنى بىلەن مەي بىلەن نۇرغۇن ياخشى ئەسەرلەرنى ياراتتىغۇ؟
بەزى ئويپىكىرلەر شۇ مەي ئارقىلىق مەيدانغا چىقتىغۇ؟

مىنىڭچە بىزنىڭ نۇرغۇن مەشھۇرلىرىمىز ھۇقۇق ئىمتىيازغا بىرلىپ كەتتى . ئۇلار ھۇقۇقتىن ئىبارەت بۇ ئىمتىيازغا ئىرىشكەندىن كىيىن ئۇزلۇگىدىن خۇدۇكسىرەش، ئەنسىزلىك پىسخىكىسىنى يىتىلدۇرۋالدى. شۇڭلاشقا ئۇلار مۇنبەرلەرگە كىرمەيدۇ. چايخانلاردا دادىل مۇنازىرلەرگە ئاۋاز قاتمايدۇ .خەلىق بىلەن ھۇكمەت ئۇلتۇرىسىدا كۇرۇكلۇك رۇل ئۇينىمايدۇ .ئۇلارچە دادىل پىكىر قىلىش مۇنبەرلەرگە ئەسەر يۇللاش ،مۇنازىرلەرگەئاۋاز قىتىش ئارتۇقچە ئىش، شۇنداقلا ئۇزىنىڭ بىشىغا پىت تىرۋاغانلىق ھىساپلىنىدۇ .


تىمىڭىزغا كۇپ رەھمەت ،داۋاملىق يۇللاپ تۇرارسىز .

تۇتېم ئەپەندىنىڭ تەپەككۇرىغا بارىكاللا!

مېنىڭچە، مۇنازىرە مۇنبەرلىرىگە داڭلىق يازغۇچى، شائىر، سەنئەتكار، دوكتۇر، ئالىم... قاتارلىقلار  ئوچۇق-ئاشكارە تور بەتلىرىگە كىرسە ، ئۇلارنىڭ ئىسىل ئەسەرلىرى، كۆزقاراشلىرى، پايدىلىق مۇنازىرلىرى ۋاھا كازالار ئوتتۇرىغا قويۇلسا ، تورداشلارمۇ  كۆرۈش ئىستىكىدە مۇنازىرە مۇنبىرىگە كىرىپ ، ئۆزلىرىنى ھەر جەھەتتە چىنىقتۇرۇپ، تۇرمۇش، ئۆگىنىش، خىزمەت تەرەپلىرىگە تەدبىقلايدۇ.  مۇنبەر يۇزىدە قالايمىقان ئىنكاسلارمۇ بولمايدۇ. دۇنياغا يۇزلەنگەن مۇشۇنداق تور بەتلىرىدە بالىلارچە پىكىر، چاخچاقلار ئەمەس ، يۇقۇرىدا تۇتۇم بۇرادەر ئىيتقاندەك داڭلىقلىرىمىزنىڭ قىممەتلىك يازمىلىرى،  ئىلمى پىكىرلىرى بولغان بولسا ، تورداشلارنىڭ ھاردۇقى چىققان بولاتتى ھەمدە ئۇنۋىرسال ساپاسىيىمىزمۇ ئۆسۈپ قالغان بولاتتى. مەيلى قانداق پىكىر ئىقىملىرىنىڭ بولىشىدىن قەتتىنەزەر داڭدارلىرىمىزنىڭ ئوچۇق-ئاشكارە مۇنبەردە پەيدا بولىشى بىلەن ئۆزلىگىدىن ناچار پىكىر ئىقىملىرى بارا-بارا يوقۇلىدۇ. شۇنىڭ بىلەن ئۇيغۇر تور بەتلىرىنىڭ ساپاسى يۇقۇرى كۆرۈرىلىدۇ .
تۇتۇم ئەپەندىنىڭ مۇشۇنداق قىممەتلىك بىر تىما يوللىغىنىغا ئالاھىدە رەخمەت ئىيتىمەن.

ئاپتۇر:«ئىزدىنىش مۈنبىرى»دىكى Musicfan

مەن ھازىرغىچە ئۇچۇق خەت ئەمەس ، يېپىق خەت ھەتتا سالام خەتمۇ يېزىپ باقمىغان، ئوقۇشقا كەتكەن ئاكىلىرىم بىلەن تېلىفۇندا سۆزلىشەتتىم ، ئايالىم بىلەن مۇھاببەتلەشكەن ۋاقىتلاردا . تېلىفۇندا ياكى كۈرۈشۈپ پاراڭلىشاتتىم . شىنجاڭ مەدەنىيىتىنىڭ بۇيىللىق بىرىنجى سانىغا بېسىلغان يالقۇن رۇزى قەلىمىدىكى " ھوشۇر قارىيغا ئۇچۇق خەەت " دىگەن ئوبزور . ۋە مۇشۇ مۇشۇ ئوبزورغا ئەگىشىپ ئوتتۇرغا چىققان بىرقانچە ماقالە ۋە تور دۇنياسىدىكى بەزى مۇنازىرلەر قىلمىغان ئىشنى قىلىپ بېقىشقا قىززىقتۇردى . يېزىشتىن ئاۋال ئۈزۈمنىڭ سالاھىيتى بارمۇ دىگەن مەسىلىنى كۆپ ئويلىدىم. مەن ئاددى بىر مۇزىكا ھەۋەسكارى . . ئەسلى ھەرقانداق ئىشنى كەسىپ ئەھلى قىلسا ياخشى بۇلاتتى . يالقۇن رۇزى ھوشۇر قارىينىڭ كۈرۈرمىنى سۈپىتىدە ئۇنىڭغا خەت يېزىپتۇ . شۇنىڭغا قاراپ مەنمۇ يالقۇن رۇزىنىڭ بۇ ماقالىسىنىڭ ئوقۇرمىنى سۈپىتىدە خەت يازسام بۇلىدىكەن دىگەن خىيالغا كەلدىم .
گەپ ئاساسەن يازما ئۈستىدە بۇلىدۇ.. يازما شۇ يازغۇچىنىڭ ئىدىيەسى بولغاندىكىن . گەپ ئارلىقىدا يالقۇن رۇزىنىڭ گېپىنى قىلىشتىن مۇستەسنا بۇلالمايمىز ، يالقۇن رۇزىمۇ مەزكۇر يازمىسىدا بۇ ئىشتىن ساقلىنالمىغان گەرچە بەزىلەرنىڭ ئىسمىنى ئاتىمىسىمۇ ئۇچۇقتىن ئۇچۇق دارىتمىلاپ گەپ قىلغان ،شۇڭا يالقۇن رۇزىنى چوڭ بىلىدىغانلار ھاياجاللىنىپ مەندەك بىر مۇزىكا ھەۋەسكارىغا ئالدىراپ قالپاق كەيگۈزمەڭلار . بىر مەسىلىگە ھەممە ئادەم ئوخشاش قاراشتا بولسا بۇ چوڭ نۇرمالسىزلىق ، مەسىلىنى چۈشىنىشىمىز ، كۈزىتىشىمىز ئوخشىمايدۇ . قاراش ئوخشاش بولمىسا ئۆز قارىشىمىزنى ساقلاپ قالساق بۇلىدۇ
ماقالە سالام سائەت بىلەن چىايلىق باشلانغان ، بۇ خەتنى يېزىشقا تۈرتكە بولغان نەرسە ھوشۇر قارىينىڭ " كىۋەز گۈلى " ماركىلىق ئۇغۇتنىڭ تىلىۋىزور ئېلانى بولغان

نەقىل . ھەممىنى يېزىپ بولغىلى بولمايدۇ ، مەزمۇنلۇق جايلىرىنى يازاي .چۈنكى خەت بېسىش سۈرئىتىم تايىنلىق
ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ھوشۇر قارىي ئەپەندى . مەن " كىۋەز گۈلى " ماركىلىق ئۇغۇتنىڭ تىلىۋىزور ئېلانىدىكى ئوبرازىڭىز سەۋەپلىك . سىز بىلەن پاراڭلاشماقچى ، سىز خەلقىمىز قەلبىدە مۇئەييەن ئورنى بار . ناخشىچى ، رولچى ، ئەسەرلىرىڭىزدىن كىشىلەر سۈيۈنۈپ كىلىۋاتىدۇ ، مەن سىزنىڭ " بوپ پەدە " ، " قەمبەرخان " قاتارلىق پىلاستىنكىلىرىڭىزنى ياقتۇرىمەن ، بۇلۇپمۇ " قەمبەرخان " دىگەن پىلاستىنكىڭىز ماڭا ئالاھىدە ھوزۇر بېغىشلايدۇ. بۇ پىلاستىنكىنى بىز ئىنتاين ساپ بولغان بىر مىللىي مەدەنىيەتنىڭ مەھسۇلى دەپ قارايمىز ، پىلاستىنكىدىكى مۇقاۋا سۈرىتىڭىزدىن سىزنىڭ مەدەنىيەت كىملىكىڭىزگە بولغان ھۆرمەت ۋە پەخىرلىنىش ھىسىياتىڭىزنى كۈرىۋالغىلى بۇلىدۇ . دەپ ئۇنىڭ بەدىئىي سىماسىنى بەدىئىي تىللار بىلەن تەرىپلەپ كىلىپ گەپنى نازۇك مىللىي غورۇرغا ئىگە سەنئەتكارىمىز ئابدۇرېھىم ھېيت توغرىسىدا ئۇنىڭ مىللىي خاسلىققا ئىگە قىياپىتى ۋە ناخشىلىرىنى مەدھىيلەيدۇ . خۇلاسە ئۈپىتىدە مىللىي خاسلىقنى ساقلاشنىڭ زۈرۈرلىكىنى تەكىتلەيدۇ

مەن يۇقارقى قۇرلارنى ئوقۇۋىتىپ يالقۇن رۇزىغا ئىچىمدە نەچچە رەھمەت ئېيتىۋەتتىم ،مەن ھۆرمەت قىلىدىغان كەسپى ئۇستاز كەبى سەنئەتكارلىرىمنىڭ ئەسىرىگە ۋە ئۈزىگە ناھايتى ئوبىكتىپ باھا بەرگەن . مەن مۇشۇ يەردە يالقۇن رۇزىنىڭ گېپىگە ئازراق يانداشماقچى .
ئابدۇرېھىم ھېيت ئاپتۇر تەسۋىرلىگەندەك ھەتتا ئۇنىڭدىن ئارتۇق تەسۋىرلىسىمۇ ئەرزىيدىغان سەنئەتكارىمىز. مۇزىكا ئىجاد قىلىدۇ ، ناخشا ئېيتىدۇ . مىللىي خاسلىقنى كەسپى نىشان قىلغان . شۇڭا كىيىنىشتىن باشلاپ ئۈزىنىڭ يولىدا ماڭىدۇ . بۇنىڭدىن ھەممەيلەن ھەتتا ئۈزىمۇ پەخىرلىنىدۇ .
ھوشۇر قارىي بولسا . پىشقان ناخشىچى ، يىتىلگەن ئاكتىيور ، يەنە نۇرغۇن تالانتى بار كۆپ قىرلىق سەنئەتكار . قەشقەر خەلق ناخشىلىرىنى ۋايىغا يەتكۈزۈپ ئۇرۇنلاپ خەلق ھەم كەسىپ ئاھلىلىرىنى قايىل قىلسا . يىتىلگەن ئاكتىيورلۇق ماھارىتىنى بىلەن ھەرخىل ئوبرازلارنى يارىتىپ ئوخشاشلا خەلق ھەم كەسىپ ئاھلىلىرىنى قايىل قىلىپ كىلىۋاتىدۇ . ئېلانغا چىقىشمۇ ئەنە شۇنىڭ جۈملىسىدۇر ، ئاكتىيور بولغا ئادەم . ئەسەر ۋە رىژىسسورنىڭ تەلىۋى بۇيىچە ھەرخىل ئوبرازلارنى يارىتىدۇ ، ئۇنىڭ بۇ ئىلانىدىكى ئوبرازى شۇ ئېلان تىكىستىنى يازغان ئاپتۇر ۋە شۇ ئېلانغا رىژىسسورلۇق قىلغان ئادەملەرنىڭ ئىدىيەسى ھىساپلىنىدۇ . ھوشۇر قارىي پەقەت رول ئالىدۇ ، " قەمبەرخان " دىگەن پىلاستىنكىمۇ . پىلانلىغۇچى . مۇزىكا ئىشلىگۈچى . سۈرەتكە ئالغۇچى ، رىژىسسور ، مۇقاۋا لايىھەلىگۈچىنىڭ ئورتاق ئىدىيىسە
بۇنىڭدا يادرولۇق رول ئوينايدىغىنى يەنىلا رىژىسسورنىڭ ئىدىيەسى . شۇڭا بۇنىڭغا مەدھىيە ئوقۇلسۇن ياكى نەتقىد بىرىلسۇن بۇنى ھەممىگە چېچىش كىرەك . مەدھىيەلەرنىڭ ھەممىسىنى ھوشۇر قارىيغا مەركەزلەشتۈرۈپ قويساق ئۇنىڭغا بېسىم بۇلۇپ قالىدۇ .ئوخشاشلا تەنقىدلەرنىمۇ مەركەزلەشتۈرۈپ قويساق ئۇنىڭغا ئادىل بولمايدۇ
مەسىلەن . ئۇنىڭ تىلىۋىزوردا يەنە باشقا ئېلانلىرى بار . بۇ توغرىسىدىمۇ ھەرخىل پاراڭلار بار . بۇلۇپمۇ " چۆلپان " گىرىم بۇيۇملىرىنىڭ ئېلانى جەمئىيەتتە ئاز بولمىغان تەنقىدلەرگە ئۇچۇردى . مەنمۇ بۇ ئېلاننى " مىللىي خاسلىق " تىن يىراقلاپ كەتكەن تېتىقسىز ئېلان قاتارىغا تىزىمەن . ئەمما مەن بۇنى ھوشۇر قارىيدىن كۆرمەيمەن . ئۇ بىر رول ئالغۇچى خالاس ، ئۇ پۇل تېپىشى كىرەك . ئاشۇنداق ھەرخىل روللارغا چىقىپ بېقىپ پىشىپ يىتىلىشى كىرەك . پىشىپ يىتىلىپ بولغاندا پۇل بىلەن " مىللىي خاسلىق " نىڭ مۇناسىۋىتىنى توغرا بىر تەرەپ قىلالايدىغان بۇلىشى كىرەك . رىژىسسورلارنىمۇ بىراقلا ئىنكار قىلىشقا بولمايدۇ . ئۇلارغا جەريان بىرىش كىرەك .
دىمەكچى بولغىنىم . يالقۇن رۇزى مۇشۇلارنى كۈزەتكەندە ئۇنىڭ سەۋەبىنىمۇ ئەستايىدىل كۈزىتىشى كىرەك . ھوشۇر قارىي ناخشىچى بەزىدە ئىجادىي ناخشا ئېيتىدۇ . كۈنلەرنىڭ بىرىدە ناچار ئىجادىي ناخشىدىن بىرنى ئېيتىپ قالسا ئۇنى پۇتۇنلەي ئىنكار قىلماسلىق كىرەك . ئاكتىيور بولغاندىكىن ئەسەر ۋە رىژىسسور تەلىۋى بىلەن ھەرخىل سەلبىي روللارغا ھەتتا " مىللىي خاسلىق " تىن يىراقلاپ كەتكەن روللارغا چىقىدۇ . ئۇ ۋاقىتتا يەنە ھاياجاللىنىپ ئۇنى تەنقىدلەپ چۈشمەسلىكى كىرەك

نەقىل
بىر نەچچە يىلنىڭ ئالدىدا ئۆزبىكىستان ناخشىچىسى يۇلتۇزخان ئۈرۈمچىدە ناخشا كىچىلىكى ئۆتكۈزدى . خۇدىنى يوقاتقان تاماشىبىنلار ئادەم قورۇنغىدەك قىزغىنلىق كۆرسىتىپ ئۇنى ئاسمانغا چىقىرۋەتتى . بىر قىسىم موخپىرلار ئۇنى زىيارەت قىلىپ غولجىلىق ئىكەنلىكىنى ئالاھىدە تىلغا ئېلىپ . يۇلتۇز ئوسمانىۋانىڭ شان - شەرىپىنى ئۇيغۇر سەنئىتى ئاسمىنىدا نامايان قىلىشماقچى بولدى . مەسخىرلىك يىرى ئۇ ۋەنىتىگە قايتىپ ، مەن قەشقەرلىك ئەمەس ،غولجىلىق ئەمەس .دادام نەدە بولسا مەن ئۆزبىكنىڭ قىزىمەن دەپ ناخشا ئېيتىپ ئۈزىنىڭ مىللىي سالاھىيتىنى ئىنىق جاكارلىدى . دەپ سۆزلەپ كىلىپ مىللى غورۇر توغرىسىدا بىزگە تەنبىھ بىرىدۇ .

مىللىي غورورنى ساقلاش توغرىسىدىكى ھەرقانداق تەنبھنى بىز ياشلار سەمىمىيلىك بىلەن قۇبۇل قىلىمىز. بۇنى چۈشىنەلىگەنلەر تېخىمۇ شۇنداق قىلىدۇ . يۇقارقى نەقىل ئارقىلىق بۇ نىشانغا يىتىشنىڭ بەك ئىلمىي ئاساسى يوق . گەپ قىلساق ھازىرقى مۇھىت ،كىشىلەرنىڭ ئۇمۇمى ساپاسى ، ئىدىيەسى ، سەنئەت ، سەنئەت تەرەققىياتى دىگەندەك چوڭ تىمىلارغا چېتىلىپ كىتىدۇ ، گەپ ئۇزىراپ كىتىدۇ . يالقۇن رۇزى شۇ مەيداندىكىلەرنى مىللەتنىڭ ئەزالىرىغا ۋەكىل قىلىشتىن ئاۋال يۇقارقى ئامىللارنى ئەستايىدىل ئويلىشى كىرەك . بولمىسا ئادەمنى قايىل قىلماق تەس يۇلتۇزخاننىڭ كىچىلىكىنى مەنمۇ كۆرگەن . كىچىلىكتە ئېيتىلغان ناخشىلار ھەممىسى شوخ كەيپىياتلىق ناخشىلار . ناخشا رېتىملىرى ئازراق مۇزىكا سىزىمى بار ئادەمنى جىم ئولتۇرغۇزمايدۇ . بەزىلەر يالقۇن رۇزى دىگەندەك ھېچنىمىنى چۈشەنمەي ئەگىشىپ ، ياكى يۇلتۇزخاننىڭ ھەركەتلىرىگە مەسخۇش بۇلۇپ سەكرىگەن بولسا . كۆپىنچىمىز يۇلتۇزخانغا ئەمەس ئۇنىڭ ئېيتقان ناخشىسىغا جۆر بۇلۇپ ھەرىكەت قىلدۇق . مۇزىكا ھەرقانداق مىللەتنىڭ ئورتاق تىلى ، مەن مىللىي ئوركىستىرلارنىڭ مۇزىكا كىچىلىكىگىمۇ قاتنىشىپ باققان . ئۇنىڭدا پۇتۇن ۋۇجۇدىمىز بىلەن جىم - جىت ئولتۇرۇپ مۇزىكا ئاڭللايمىز . مۇزىكا تۈگىگەندە چاۋاك دىگەن مانا . قىيا چىيا دىگەن مانا دەپ تازا چاۋاك چالىمىز . يۇلتۇزخاننىىڭ ئەمەس ئابدۇللامۇ كىچىلىكىدە كەيپىياتلىق ناخشىلارنى ئېيتسا ئۇنىڭغىمۇ شۇنداق جۆر بۇلىمىز . شۇڭا قىزغىنلىقنى يۇلتۇزخاننىڭ ناخشىسىغا بولغان قىزغىنلىق دەپ چۈشەنسەك بۇلىدۇ . سەنئەتنىڭ تۈزى كۆپ . كىلاسسىك مۇزىكا كىچىلىكى . مىللىي ناخشا - مۇزىكا كىچىلىكى زامانىۋى ناخشا - مۇزىكا كىچىلىكى ...... ھەممىسىنىڭ ئۈزىگە چۇشلۇق ئارتۇقچىلىقى ئەھمىيىتى . شۇنداق ئۈزىگە ئىاس تاماشىبىنى بۇلىدۇ . يۇلتۇزخاننىڭكىدەك كەيپىياتلىق سەنئەت كىچىلىكىنى ئەتىراپىمىزغا . باشقا ئەللەرگە قارايدىغان بولساق جىمراق ئۆتكۈزۈلگەن كىچىلىك ھىساپلىنىدۇ . سەنئەتنىڭ سىھرى كۈچى شۇ . سىز ئەسلى بۇ كىچىلىككە كىرمەي ئۈيىڭىزدە " قەمبەرخان " نى كۆرگەن بولسىڭىز بەلەن بۇلاتتى . بىر مەيداندا ئۈزىڭىزدىن باشقا ھەممە ئادەمنى خۇدىنى يوقاتقان قاتارغا چىقىرىشىڭىز نۇرماللىق ئەمەس ھەم ئادىللىقمۇ ئەمەس . مەنمۇ " قەمبەرخان " دىن ئاجايىپ ھوزۇر ئالىمەن . يۇلتۇزخاننىڭكىدىن بۇنچىلىك بولمىسىمۇ ھازىرقى زامانغا خاس ناخشىلىرىدىن ۋاقىتلىق كۆڭلۈمنى خوش قىلىمەن ." نىمە قىلدۇق ۋەتەن ئۈچۈن " دىگەن ناخشىسىنى كىچىلەپ ئاڭلاپ كىتىمەن . يۇلتۇزخاننىڭ ئاۋازىغا ياكى ئۈزىگە مەسخىۇش بۇلۇپ ئەمەس ناخشىغا مەسخۇش بۇلۇپ ئاڭلاپ كىتىمەن يەنە " قەمبەرخان " نى پەقەت ياقتۇرمايدىغانلارمۇ بار . ئۇلار غا ۋاقىت كىتىدۇ . مەنمۇ ئەشۇنداق جەريانلارنى بېشىمدىن ئۆتكۈزگەن ئەمدى يۇلتۇزخاننىڭ مەن ئۇيغۇر ئەمەس دىگەن ئاۋۇ ناخشىسىنى مەن پىلاستىنكىلىرىدىن . توردىن ئاقتۇرۇپ تاپالمىدىم . بولسا مۇشۇنىڭغا پاكىت تاپايلى . ناۋادا شۇنداق دەپ ئېيتقان بولسىمۇ ئۇ ئۈزىنىڭ ئىشى . بىرە موخپىرنىڭ گېپى بىلەن مەسىلىنى بۇنداق كۆپتۇرۋېتىشنىڭ ئورنى يوق .جەمئىيەت دىگەن ھەرخىل پاراڭ بۇلىدۇ ئۇيغۇر بولسىمۇ ئۈزىگە بۇلىدۇ . ئۆزبىك بولسىمۇ ئۈزىگە بۇلىدۇ ،ئۇيغۇرلىقىدىن تانغان بىر ئۇيغۇرنى كۆرسەكمۇ ئۇمۇ ئۈزىنىڭ ئىشى . ئاھ ئۇرۇپ كىتىشنىڭ زۈرۈرىيتى يوق .بارىدىغان يەرگە بارغاندا ھەممە ئۈزىنىڭ جاۋابىنى ئۈزى بىرىدۇ .

گەپ مۇشۇيەرگە كىلىپ تىمىدىن قېيىپ كىتىشكە باشلىغان . قانداقتۇر بىر قىسىم يازغۇچىلارنىڭ دوستلۇق توغرىسىدىكى پاراڭلىرىغا يۆتكىلىپ كەتكەن . يەنە ئاستا - ئاستا "ئىشەك" پارىڭىغا يېقىنلاشقان . ئاپتۇرغا تەسىر قىلغىنى يەنە شۇ بىر قىسىملارنىڭ شۇ ئېلاندا ھوشۇر قارىينىڭ ئىشەك مىنگەنلىكى توغرىسىدىكى سورۇن پاراڭلىرى ئىكەن . ئەگەر يالقۇن رۇزىدەك بىرە ئوبزرۇچى ياكى يازغۇچى بىرە مەتبۇئاتتا . شۇ ئېلانغا قارىتا ئۇچۇق بىر نەرسە يازسا ئاندىن بۇنىڭغا مۇشۇنداق كۆچەپ چۈشەندۈرسە بۇلاتتى . جەمئىيەتتە بولغان پاراڭلارغا ئاساسلىنىپلا ھەدەپ مىللەت قالپقىقى يىنىكلىك بىلەن كۆتۈرۈپ چىققىلى تۇرساق . گەپلەرنىڭ قۇۋىتى قالمايدۇ .
ئۇ ئېلاننى ھەممەيلەن ياقتۇرىمىز . گەرچە ئېلانلاردىن بىزار بۇلۇپ تۇرساقمۇ . شۇ ئېلان چىقسا زىرىكمەي كۈرىمىز ، ئېلان ئوبدان ئىشلەنگەن . ھوشور قارىيمۇ ئاجايىپ ئوبرازلىق رول ئالغان . رىژىسسورمۇ ئوبدان لايىھەلەىگەن . ئابلەت ئابلىكىممۇ مۇزىكىسىنى بەلەن ئىشلەپ ناخشىسىنى ئوبدان ئېيتقان . ھەممە جەھەتتىن ھوشۇر قارىي چىققان ئېلانلاردىن مۇشۇ مۇۋاپىقىيەتلىك چىققىنى . ياقتۇرمىسا . ئات مىنمەپتۇ دىسە . بىرقانچەيلەن دەپتۇ ..بۇ جەھەتتە ئۇمۇمىيلىقنى ئاساس قىلىش كىرەك ئەلۋەتتە بەزىدە " چۆلپان " گىرىم بۇيۇملىرىنىڭ ئېلانلىرىدەك ئېلانلارمۇ چىقىدۇ . بۇ توغرىسىدا مەن بېشىدا توختالدىم . ھازىر جەمئىيەتتە ئېلان توغرىسىدا . سەنئەت توغرىسىدا ھەرخىل پاراڭلار بار . ھەممىسىگە مۇشۇنداق توختىلىپ . مىللەت پەلسەپەسىگە كۆتۈرگىلى تۇرساق جان توشىمايدۇ . گەپنىڭ سۈڭىكى يوق .

ئەمدى گەپ مۇھىم نوقتىغا كەلدى . " بىكىخام مۇھىممۇ ، ئىشەكمۇ ؟ "

تالاش تارتىشقا پىلتە بولغان مەزمۇن مۇشۇ ، يالقۇن رۇزى " ئىشەك " پارىڭىنى قىلىپ كىلىپ ئوقۇغۇچىلىرىغا " بىكىخام مۇھىممۇ ، ئىشەكمۇ ؟ " دىگەن تىمىدا لىكسىيە سۆزلىگەنلىكىنى لىكسىيە سۆزلەشتىن ئاۋال ئوقۇغۇچىلاردىن " بىكىخام مۇھىممۇ ، ئىشەكمۇ ؟ " دىگەن سۇئالنى سورىغانلىقى . ئوقۇغۇچىلارنىڭ نىمە دىيىشىنى بىلەلمىگەنلىكى . لىكسىيەدە بىكىخامنىڭ ئۇيغۇرلارغا بولغان پايدىسى بىلەن ئىشەكنىڭ پايدىسىنى چۈشەندۈرۈپ ئاخىرسىدا ئوقۇغۇچىلاردىن قايتىلاپ " بىكىخام مۇھىممۇ ، ئىشەكمۇ ؟ " دىگەن سۇئالنى سورىغاندا ئوقۇغۇچىلارنىڭ بىردەك " .ئىشەك مۇھىم " دەپ توۋلىغانلىقىنى قىستۇرۇپ ئۆتىدۇ

يالقۇن رۇزى پۇتكۇل ماقالىدە ئىشەك ۋە ئىشەك بىلەن ئۇيغۇرلارنىڭ مۇناسىۋىتىنى قاقايىل قىلغۇدەك يۇرۇتىپ بەرگەن . بۇ مەزمۇننى قېتىشنىڭ ھېچقانداق زۈرۈرىيتى يوقتى . ھەم تىما بىلەن ئۇنچىۋالا لوگىكىلىق باغلىنىشىمۇ يوق ئىدى . پۇتكۇل ماقالىنىڭ نىشانىنى مۇشۇ مەزمۇن بۇرمىلىۋەتكەن . زۈرۈر دەپ قاراپ قىستۇرغىنىغا قارىغاندا يالقۇن رۇزى ھېلىھەم بىكىخامدىن ئىشەك مۇھىم دەپ بىلىدىكەن . يالقۇن رۇزىىنىڭ ئىشەك ۋە ئىشەك بىلەن ئۇيغۇرلارنىڭ مۇناسىۋىتىنى شەرھىيلىشى ئادەمنى قايىل قىلىدۇ . بىزمۇ نۇرغۇن بىلىملەرنى بىلىۋالدۇق . ئەمدى بۇ يەردە زور مەسىلە پەيدا بولدى ئادەم بىلەن ھايۋاننى سېلىشتۇرۇش .ئەقەللىي ئىنسانىي ئەخلاققا زىت بولغان قىلمىش ، ئىنسان بىلەن ھايۋاننىڭ مۇناسىۋىتىنى قانچە سۆزلىسە بۇلىدۇ . ئۇيغۇرلانىڭ ھايۋاانات دوستلىرىدىن يالغۇز ئىشەكلا ئەمەس . نۇرغۇن ھايۋانلار بار ، يەرشارىدىكى ئىنسانلارنىڭمۇ ھەم . ھەممە مىللەتنىڭ ئوخشىمىغان ھايۋان دوستلىرى . ھەمراھى ، ياردەمچىسى بۇلىدۇ . ئۇنىڭ ئۈستىگە پۇتكۇل يەر شارىدا ھەرقانداق ھايۋانلارنى ئادەملەرنى ئاسىرغاندەك ئاسىراش تەكىتلىنىۋاتىدۇ . بۇ دىگەنلىك ھەرگىزمۇ پايدا . زىيان مەسىلىسىدە . ئادەم بىلەن ھايۋاننى سېلىشتۇرۇڭ دىگەن مەنە چىقمايدۇ . ئادەم بىلەن ھايۋاننىڭ پەرقىنى بىز ئوبدان بىلىمىز . گەرچە ئاچچىغىمىزدا كىشىلەرنىڭ بەزى ئىشلىرىنى ھايۋانغا ئوخشاتساقمۇ . ھېلىغۇ بىكىخامكەن ، ھەرقانداق ئادەم بىلەن سېلىشتۇرۇشقا بولمايدۇ . يالقۇن رۇزى زادى ئىشەك بىلەن ئادەمنى سېلىشتۇرسام بۇلاتتى دەيدىغان ئىش بولسىمۇ بىكىخامنى ئالدىراپ تاللىماسلىقى كىرەك ئىدى بىكىخامنى تاللىغان ئىكەن چوقۇم نەزەر كۈزىنى ئۇنىڭ نۇپۇزىغا ، بىر قىسىم ياشلارنىڭ ياتاقلىرىغا چاپلىۋالغان رەسىملىرىگە ئەمەس. شۇ نۇپۇزىنى تىكلىگەن تەنتەربىيە ساھاسىگە . پۇتپول ساھاسىگە ئاغدۇرىشى كىرەك ئىدى . تەنتەربىيە ساھەسى .سەنئەت ساھەسىدىن ئارتۇق تۇرىدىغان چوڭ ساھە . ئىنسانىيەت ئىتتىپاقلىقى . ھەمكارلىقى . ھەرقانداق مىللەتنىڭ مىللەت . ئىتىقاد . سىياسىتى... بىلەن مۇناسىۋەتسىز ھالدا ئەمەلگە ئاشىدىغان ئاجايىپ سىھرى كۈچكە ئىگە ساھە . باشقىسىنى دىمىسەكمۇ ئولىمپىك بۇنىڭ قايىل قىلارلىق ئىسپاتى . بۇ ئىس تۈتەكسىز جەڭ مەيدانىدا ھەرقانداق ئىنسان ئۈزىنىڭ ماھارىتى بىلەن باشقىلارغا جەڭ ئېلان قىلالايدىغان . بىر ئۇيغۇر بوكىس مەيدانىدا بىر خەنزۇنى ئۇرۇپ ئۆلتۈرۈپ قويسا " مىللىي بۈلگۈنچى " ئەمەس . غەلبە قىلغۇچى دەپ قارىلىدىغان ساھە ...پۇتبول ساھەسى دەل مۇشۇ تەنتەربىيە ساھەسىنىڭ گۈلتاجى . بىكىخام مۇشۇ ساھەدە يىتىشىپ چىققان . دۇنيادىكى پۇتبول مەستانىلىرى ئىتىراپ قىلغان مۇنەۋۋەر پۇتبولچى . ئابدۇشۈكۈر ، ئابدۇراخمان.... قاتارلىقلار بىزنىڭ تەنتەربىيە ساھەيىمىزدىكى چۆلپانلار ...سىز ئۆيدە ئولتۇرۇپ " قەمبەرخان " دىن ھۇزۇر ئېلىۋاتقىنىڭىزدا ئۇيغۇر بوكىس مەستانىلىرى نەق مەيداندا ئابدۇشۈكۈر ، ئابدۇراخمانلارنىڭ " سەنئىتى " دىن ھۇزۇر ئالىدۇ .. سەنئەت مەنىۋى ئۇزۇق ئاتا قىلىدۇ . مىللەتنىڭ خاسلىقىنى گەۋدىلەندۈرىدۇ ، تەنتەربىيەمۇ شۇنىڭغا ئوخشاش . دۇنيادا تەنتەربىيە مەستانىلىرى سەنئەت مەستانىلىرىدىن ھەرگىز كەم ئەمەس ، ئۇيغۇرلاردىمۇ تەنتەربىيەدىن مەنىۋى ئۇزۇق ئالىدىغانلار ئاز ئەمەس . بىز پۇتبول مەيدانىدا بىكىخامنىڭ ئاجايىپ ماھارىتىدىن مەنىۋى ئۇزۇق ئالغاچ . بىزدىنمۇ مۇشۇنداق ئۇيغۇر پۇتبولچىلار چىقسا . تەنتەربىيە بىلەن مىللىتىمىزنى تۇنۇتسا دەپ ئارمان قىلىمىز . سىز دىگەن بىرقىسم ياشلار دىگىنىڭىز ھەرگىزمۇ پۇتۇن مىللەتكە ۋەكىل بۇلالمايدۇ
چۆلپانلارنىڭ رەسىمىنى ياتاققا چاپلاش . ئۇلارغا " چوقۇنۇش " پۇتكۇل يەرشارىدا . ھەرقانداق مىللەتتە بار بولغان نۇرمال ئىش . ئادەمنىڭ شۇنداق ۋاقىتلىرى بۇلىدۇ . بىزنىڭمۇ شۇنداق ۋاقىتلىرىمىز بولغان . ئەقىل تاپقانسىزى ئۆزلىكىدىن ئوڭشىلىدىغان ئىش . ئىشەنمىسىڭىز سىزنىڭ لىكسىيىڭىزنى ئاڭلاپ " ئىشەك مۇھىم " دەپ توۋلىغان ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ ئۈيىگە بېرىپ بېقىڭ . ئۇلارنىڭ ياتىقىدا ھېلىھەم شۇنىڭ رەسىملىرى بار . ئىلگىرى چاپلىغان بولسىلا ..
دۇرۇس . بۇ ئىللەتلەرنى تۈزىتىش كىرەك . لىكىن بۇنداق سېلىشتۇرۇش ئارقىلىق تۈزۈتىشكە ئىلھاملاندۇرۇش بەلكىم يامان ئاقىۋەتلەرنى كەلتۈرىشى مۇمكىن
مىنىڭ ھازىر ئەنسىرگىنىم . ھازىر تور دۇنياسى ئازادە . ئۇيغۇرچە بىلىدىغان بىرەسى بىكىخام توغرىسىدىكى مۇشۇ پاراڭلارنى ئىنگىلىزچىغا ياكى خەنزۇچىغا تەرجىمە قىلىپ چىقىرىپ قويسا يالقۇن رۇزى ۋە شىنجاڭ مەدەنىيىتىگە ئاۋارىچىلىق كەلتۈرىشى مۇمكىن . ئۇلار بىزگە .ئوخشاش دىسە دىمەمدۇ دەيدىغانلاردىن ئەمەس . تارقىلىپ مۇئەييەن جامائەت پىكىرى قوزغىلىپ قالسا ھېچنىمە دەپ بولغىلى بولمايدۇ .

ماقالە ئاخىرسى . " ئىشەك ئۇيغۇرنىڭ دوستى " ، ئۇيغۇرلار ئىشەك ئۈستىدىكى مىللەت " دىگەن يەكۈنلەر چىقىرلىدۇ . ئەڭ ئاخىرىسىدا بىزنىڭ خەلقىمىز ، ئاتا ۋەتىنىمىز ئۈچۈن قىلچىمۇ ماھىيەتلىك مۇناسىۋىتى بولمىغان بىكىخام ئەپەندىنى " بىزگە بىكىخامدىن ئىشەك مۇھىم " دەپ ماختىنالايمەن دەپ ئاخىرلاشتۇرىدۇ

مەن ئاۋالقى . " ئىشەك ئۇيغۇرنىڭ دوستى " ، ئۇيغۇرلار ئىشەك ئۈستىدىكى مىللەت " دىگەن يەكۈنلەرگە تامامەن قوشىلىمەن . لىكىن مىللەتكە قالايمىقان ئىسىم قويۇشنى قەتئىي ياقتۇرمايمەن . ئاخىرقى ماختىنىشى مەن توغرا چۈشىنەي دەپ ماقالىنى 10 قېتىم ئوقۇغاندىمەن . نىمانداق تەنتەكلەرچە ماختىنىش بۇ ؟!
ماقالە جەريانىدا يالقۇن رۇزى بىر قىسىم قەلەمكەشلىرىمىز بىلجىرلاپ ئۇنداق دەپتۇ . بىرقىسىم كىشىلەر ئالاجوقا سۆزلەپ ئانداق دەپتۇ . بىر قىسىم موخپىرلىرىمىز مۇنداق دەپتۇ . نامىنى ئاتىماي خېلى تىللىۋاپتۇ . يا ئىسىملىرىنى قۇربان مامۇت چىقىرۋەتتىمۇ بىلمىدىم . مۇنازىرەدىكى بەزى بالىلارنىڭ " ساختا ئالىيجاناپ " لىقى كۆز ئالدىمغا كىلىۋالدى . بىزگە نەسىھەت قىلدى ....
شىنجاڭ مەدەنىيىتى بۇنداق ئىشلارغا پىلتە بولسا بولمايتتى

مەن ئىمكان بار ئۈزۈمنى توختۇتۇپ يېزىپ باقتىم . يالقۇن رۇزىنىڭ توغرا بولغان قاراشلىرىنى توغرا دىدىم خاتا دەپ قارىغىنىمنى مەلۇم ئاساس بىلەن خاتا دىدىم . ئىنكاسچىلار ئىنكاس يازغاندا مۇشۇ نوقتىغا دىققەت قىلغايسىلەر . بىر مەسىلىنى كۈزىتىش . چۈشىنىشىمىز ئوخشىمايدۇ . ئوخشىمىسا قارىشىمىزدا قالساق بۇلىدۇ ، سۆزلىگەندە ھىسىيات ھاياجان بىلەن ئەمەس ئاساس بىلەن سۆزلىسەك دىمەكچى .

تامام ،

2008 . يىلى 2 - ئاينىڭ 18 كۈنى كىچىدە يېزىلدى ( خوتەن )

خېلى ۋاقىتتىن بىېرى مۇنداق ياخشى يېزىلغان ئەسەرلەرنى جىق كۆردۈم،ھەرقېتىم سۆيۈنۈپ ئوقۇيمەن!ئۆز مىللىتىمدىن مۇنداق سوغۇققانلىق بىلەن كۆزىتىش ئېلىپ بارغان ھەربىر تېما ئىگىسىگە ئاپىرىن ئوقۇيمەن!لېكىن تېمىدىن كېيىنكى ئىنكاسلار يەنىلا تېما ئېگىسى دىگەندەك بەزەنبىر ئنكاسلار بىلەن توشۇپ كېتىدۇ !شۇنداق ئويلايمەنكى،بەزەن قېرىنداشلىرىم بىر ئشلارغا خۇلاسەقىلىپ بىر يەكۈن  قىلشقا ئۆچمۇ ئەيتاۋۇر،سوغۇققانلىق بىلەن پىكىر يۈرگۈزمەيدۇ(مەنمۇ بەزىدە بۇنداق ئشلاردىن خالى ئەمەس ئەلۋەتتە!)لىكىن بىر ئەقىل ئېگىسى بولغاندىن كېيىن ھەممە ئىشقا نىسبەتەن خۇلاسە چىقىرىشقا توختىماستىن پىكىر يۈرگۈزۈشكە  ماھىر بولساق دەيمەن! مەنمۇ ئۇزۇن ۋاقىتلاردىن بېرى مىھمان سۈپىتىدە مۇنبەر ئارىلاپ يۈرگەن،جىق مۇنبەرلەرگە كىرىپ باقمىغان بولسساممۇ دىيارىم، شەبنەملەرگە كىرىپ تۇرىمەن ،ھەربىر مۇلاھىزە ۋە تېما ئارقىسىدىكى بەزەنىبىر ئورونسىز  تالىشىش شالىنى چاچرىتىپ بىربىرسىگە قىلغان ھاقارەتلەرنى كۆرگىنىمدە مۇشۇ بىزنىڭ ئۇيغۇرچىلىقىمىزمۇ،بىزنىڭ ئۇيغۇر نامىمىزنىڭ ئۇيۇشماق دىگەن مەنىسى بارلىقىنى ئۇنتۇپ قالغانمىدۇ دىگەن سوئاللار يادىمدىن كېچىدۇ، لىكىن ئۆتكۈر پىكىرلىك  تورداشلىرىمنى كۆرگىنىمدە بىزدە يەنىلا  توغرا پىكىرلىك تورداشلىرىمىز كۆپ دەپ ئويلايمەن!تېما ئېگىسىگە كۆپ رەھمەت!بەلكىم تېمىدىن چەتنەپ كەتكەندىمەن،شۇنداق بولسىمۇ بۈگۈن مۇنبەرگە بىر يىللىق خېتىمنى  يېزىپ بولدۇم!ھى ھى!

بۇگۈن مۇنبەردە بۇ تىمىنى كۆرۇپ بەكمۇ خوش بولدۇم، چۈنكى مىنىڭ يۈرەك سۆزۈمنى ئىپادىلەپ بەرگەندەك .مۇنازىرى مۇنبىرى دىگەن نامغا لايىق، مۇنازىرە تەلەپ قىلىدىغان مۇشۇنداق تىمىلار كۆپلەپ يوللۇنۇپ بەرسە ،تورداشلارنىڭمۇ كۆڭلىگە بەك ياقىدۇ .مۇنبەردە ئىڭكاس يېزىش بىز ئۈچۈن پەرىزمۇ ئەمەس ،چۇنكى مۇنبەردە بولىۋاتقان كەسكىن مۇنازىرلارنى ئوقۇپ ئۇنىڭدىن پايدىلىنالىساقمۇ ،بۇ بىز ئۈچۈن چوڭ ئىش بولار ئىدى .ئۆتكۈر پىكىرلىك كىشىللىرىمىز بىر نەچچە قېتىملىق زەربىدىن كىيىن مۇنبەردىن باش ئېلىپ چىقىپ كىتىشىمۇ ،ئەستايىدىل ھەمدە  دادىل پىكىر قىلماس بولۇپ قېلىشىمۇ ،مۇنبەر كەيپىياتىنىڭ ئېقىمىغا ماسلاشقانلىق بولۇپ قالدى .چاخچاق تۇسىنى ئالغان تىمىلار  كۆپ سالماقنى ئىگەنلەپ ،ياخشى ئەسەرلەرگە دادىل پىكىر يۇرگۈزىدىغان ئادەملەرمۇ چىقماس بولۇپ قالدى .ئۇلار باشقىلارنىڭ سۆز -چۆچىكىدىن قورقۇپ ،بەزى زۆرۇل  بولغان پىكىرلەرنىمۇ ئوتتۇرغا قويماس بولۇپ قېلىشتى .شۇنداق بولغاچقا قولىدىن ئىش كىلىدىغان داڭدارلىرىمىز ئۆزىنى بۇ سۆرۇندا ئاۋارە قىلمايلى دىگەن بولىشى مۇمكىن .(بۇيەردە  ھەممە تىما ئەرزىمەس) دىگەنلىك ئەمەس ،مۇنبەردە يەنىلا نۇرغۇم ئۇن-تۇنسىز ئەجىر سىڭدۇرۋاتقان ،ئىزدىنىۋاتقان ،باشقۇرغۇچىللىرىمىز ۋە ئەزالىرىمىزمۇ ئۆزىنىڭ نادىر  تىما ،ئەسەرلىرى بىلەن مۇنبەرنىڭ گۈللىنىشى ئۈچۈن كۈچ چىقارماقتا .لىكىن ئومۇم ۋەزىيەتنى نەزەرگە ئالساق ،يۇقۇردا توتىم ئەپەندى دىگەندەك داڭدارلىرىمىزنىڭ ھەرقايسى سەپلەردە تۇرۇپ ،ئۆزلىرىنىڭ ئىختىدارىنى جارى قىلدۇرۇپ مۇنبىرىمىزنىڭ تەرەقىياتى ئۈچۈن، ئۆز دايىرسىدە ئاز -تۇلا كۆۈچ چىقىرىپ قويغان بولسا ،سەيىپىللىرىمىز سەرخىلىشىپ مۇنبەر جەلىپ كارلىقى ئاشاتتى  .ئىسمى -جىسمىغا لايىق مۇنبەر بولۇپ دۇنياغا تونۇلسا ،بۇممۇ ئۆز مىللىتىمىز ئۈچۈن خىزمەت قىلغىنىمىز ھەمدە ئۇنى قوللىغىنىمىز بولار ئىدى .مەنغۇ بىر ئاددى تور ئىشتىراكچىسى مەندەك نەچچەمىڭلىغان  تور ئىشتىراكچىىللىرىنىڭ يۈرەك ساداسىنى<<توتىم >>ئەپەندى ئۆز قەلىمى بىلەن بايان قىلىپ بىرىپتۇ .مانا بۇ ئۇيغۇر تور بەتلىرىدىكى مۇنبەرداشلارنىڭ يۈرەك ساداسى دىسە ئوشۇق كەتمەس بەلكىم .مەيلى قانداق سەۋەپ كۆرسەتمەيلى ئۆز قېرىنداشلىرىمىز ۋە مىللىتىمىز ئۈچۈن خىزمەت قىلىشتىن ئارتۇق ئىشمۇ بولمىسا كىرەك .مىننەتسىز تەر تۆكۈۋاتقان تورداشلارمۇ ئۆز مەنپەتىدىن ۋاز كىچىپ مۇنبەر ئۈچۈن ئىشلەۋەتماقتا .شۇڭا داڭلىقلىرىمىزنىڭ ئوچۇق ئاشكارى ھالدا ،مۇنازىرە مۇنبىرىدە مۇرىنى- مۇرىگە تىرەپ ،ئىناق -ئىتىپاغلىق بىلەن ئاز -تۇلا  ئۆز خەلقى ئۈچۈن تەر تۆكۈپ قويىشىنى ئۈمۈت قىلمايدىغان تورداشلار بولمىسا كىرەك .مەن ئاددى بىر مۇنبەر ئىشتىراكچىسى بولۇش سۈپۈتۈم بىلەن خاتا سۆزلەپ قويغان بولسام ھەرقايسىڭلارنىڭ كەچىرىۋىتىشىڭلارنى سورايمەن .شۇنداق بىر گەپ بار <<ئىشىت قاۋىسا ،قاۋاۋىرىدۇ ،كارۋان يولىغا مېڭېۋىرىدۇ >>دىگەن .داڭلىقلارنىڭ ناچار پىكىر ئېقىمىغا پەرۋا قىلماي ،مۇنازىرە مۇنبىرىدە ئوچۇق ئاشكارە ئوتتۇرغا چىقىشىنى ئارزۇ قىلىمەن .
كۆڭۇلگە ياققان مۇشۇنداق تىمىنى ۋۇجۇتقا كەلتۇرگەن توتىم ئەپەندىنىڭ ئەقىل پاراسىتىگە مىڭلارچە ئاپىرىن .

توتېم باشقا داڭلىقلار ئۈيىدە يا كىتاب يېزىۋاتىدۇ يابىرەر سورۇندا تەڭشلىپ كەتتى تا بولمىسا قۇشۇمچە كەسەپ بىلەن شۇغۇللىنۋاتىدۇ!مۇشۇنداقلا جاۋاب بېرەي
توتېم ئاداش ياخىشى يېزىپسىز!قەلەن قۇۋۋىتىڭىز بارغانسىرى  ئىشۋاتىدۇ.مۇشۇنداق تىمىلارنى كۆپرەك يازغايسىز

سىزنىڭ بۇ تىمىڭىزنى خاتا دەپ قۇۋەتلەشكە بولمايدۇ ، مەن ياخشى قوبۇل قىلدىم . لىكىن ھىلىقى ئاپتۇرنىڭ سۆز-ھەرىكەتلىرىنىمۇ چەتكە قاقمايمەن . لىكىن بۇ سۆزنى  << مەن ئاۋالقى . " ئىشەك ئۇيغۇرنىڭ دوستى " ، ئۇيغۇرلار ئىشەك ئۈستىدىكى مىللەت " دىگەن يەكۈنلەرگە تامامەن قوشىلىمەن .>> 50% قۇۋەتلەيمەن ۋە 50% قارشى تۇرىمەن .

كوپچىلىكنىڭ دادىل پىكىر يۇرگۇزۇپ،كوڭۇللەردىكى نائېنىق مەسىلىلەرگە ،چۇشىنىشكە ئىمكان يۇق مەسىلىلەرگە ئۆزلىرىنىڭ پىكىر بايانلىرى ئارقىلىق ،چۇشەنچە بېرىپ كېلىۋاتقانلىقىغا كوپتىن كوپ رەھمەد.
يازغۇچى بىر ئەسەرنى يىزىپ چىقىش ئۇچۇن ئەڭ ئالدى بىلەن <مەن كىم>مەن قايسۇ مىللەتكە تەۋە؟مىنىڭ مۇشۇ يازمامنى ئەڭ بۇرۇن كىم كۆرۇپ،باھا بېرىدۇ دىگەن مەسىلە كاللىسىدا بولىشى مۇمكىن...
يالقۇن روزى مانا مۇشۇ تىپتىكى ئۇيغۇرنىڭ يىغىسىنى يىغلاۋاتقان ،باشقىلارنىڭ يىغىسىنىمۇ قوشۇپ يىغلاۋاتقان سەرخىل يازغۇچىلىرىمىزنىڭ بىرسى.
مەن بۇ ئارقىلىق شەخسنى ئۇلۇغلىماقچى ئەمەسمەن.دىمەكچى شۇ يازغۇچىنىڭ مەيدانىدا تۇرۇپ
ماقالىسىگە باھا بېرىشنى ئۇگۇنىۋالايلى.
سىز شۇ يازغۇچىنىڭ ئىچكى ھىسياتىنى چۇشىنىمەن دەپ ئېيتالامسىز؟
ھەرگىز مۇمكىن ئەمەس.يالقۇن روزىدىكى مىللى ھىسيات چەكسىزدۇر...
ئۇنىڭ ھەر بىر سۆزلىرىدىن مىللەتكە بولغان مەسئۇلىيەت تېمىپ تۇرېدۇ.ئۇنىڭمۇ ھازىرقى دەۋېر ئېقىمىغا ماسلىشىپ باشقىلاردەك بىخارامان ئويۇنىنى ئويناپ يۇرگىسى يۇقمۇ؟
ئۇنىڭ دىيىلمىلىرىدە سەنئەتنىڭ ھەددىدىن ئارتۇق تەشۋىق قىلىنىشى بىزنى ھالاكەتكە باشلايدۇ،
قوش تىل --ئاسمىلاتسىيەنىڭ پاراۋوزى دىگەندەك سۆزلىرىدىن ئۇنىڭ ھازىرقى دەۋىر سىياسەتلىرىگە ھەممىمىزدىن بەكرەك قارشى ئىكەنلىكىنى بىلىۋالالايمىز..
ئۇنىڭ يەنە ئۆزلىكىنى يۇقاتقان مىللەت يۇقۇلۇش گىرداۋىغا بېرىپ قالغان مىللەت دىگەن سۆزىدىنلا ئۇنىڭ ئىچكى ھىسياتىنى چۇشىنىۋالالايمىز.
بىرسى ئۆلىمادىن سوراپتۇ<ئانالىز دىگەن نىمە>دىسە قىپقىزىل تۆھمەت دەپتىكەن..
شۇڭا مەن ئەسەرگە باھا بېرىشنى لايىق كورمىدىم.چۇنكى مەن ئاپتۇرنىڭ ئىچكى ھىسياتىنى تولۇق چۇشەنمەيمەن.ماڭا كېرىكى ئەسەردە ئالغا سۇرۇلگەن ئىدىيە بولسىلا كۇپايە.....

داڭلىقلار پەقەت سىرىتتىن كۈزىتىدۇ.

ئانالىز دىگەن تۆھمەت بولسا ،ئانالىز مۇنبەردە ئىپادىلەشمۇ يازغۇچىغا قىلىنغان تۈھمەت بۇلدىكەندە.مۇشۇ  بۇيىچە ئېيتقاندا  تەنقىدى باھا يېزىلغان بارلىق ئىنكاسلار تۈھمەت بۇلامدۇ؟
يازغۇچىلارنىڭ يازغانلىرىنىڭ %100تۇغرا بۇلۇشى مۇمكىنمۇ؟پەقەت شۇ يازغۇچىلار ئوبزور  يېزىپ باشقىلارنى  تەنقىد قىلسا ،باشقىلار شۇ يازغۇچىلارغا  تەنقىدى پىكىر بەرسە بولمايدىكەندە.

مەن ئۇ ماقالىنى تېخى ئۇقۇماپتىمەن .
ئەمما يالقۇن رۇزىنىڭ قاراشلىرى دائىم مۇشۇنداق زىلزىلە پەيدا قىلىپ بىزنى ئىختىيارسىز ئۇيلىنىشقا مەجبۇر قىلىدۇ......
يالقۇن روزىنىڭ قەلىمى توختىمىغاي ! !

بۇلار مۇ  ئارلاپ كىردىكەنقۇ  تۇرغا لىكىن  ئوزىنىڭ تۇرغا بۇلغان كوز قارشىنى دىمەيدىكەن  بۇلسا بۇلارمۇ  تۇرغا كىرسە  ئۇيغۇر تۇر بەتچىلىكىمىز تەرىقە قىلتى

totemئەپەندىم بەك قالتىسكەنسىز~`سۆزلىرىڭىز ئادەمنى بەك قايىل قىلىدىكەن~تىما ئىسىل بولغاشقا ئىنكاسلارمۇ بەكلا ياخشى يىزىلىپتۇ

1980 دىگەن تورداش بەك ياخشى نەرسىدىن بىرنى يوللاپسىزكەنتۇق، ئىسىت نىمىشقا ئايرىپ قىلىپ يوللىمىغان بولغىتىڭىز..ياخشى كۆز قاراش،ئوزگىچە پىكىركەن...

بارىكاللا

ئىنسان مۇككەممەللىكە مەڭگو يىتەلمەيدۇ، بىز ئالىم-ئەدىپلىرىمىز،يازغوچى ،شائىرلىرىمىزغا مۇۋاپىق تەلەپ قويايلى،ئۇلار ھوددىسىدىن چىقالىغىدەك خىزمىتى،قولغا كەلتۇرگەن مۇۋاپىق نەتىجىلىرى بىلەن بىزگە شاتلىق ،پەخىرلىنىش تۇيغۇسى ئاتا قىلسون ،ئۇلارغا ھەرگىزمۇ كوتوروپ قوپقوسىز تەلەپلەرنى قويوپ ،ئۇلاردىن ھوددىسىدىن چىقالمىغىدەك نەتىجىلەرنى يارىتىشنى تەلەپ قىلىپ شۇ تەلەپ ،شۇ بىسىملار ئىچىدە ئاز بولسىمۇ بار بولغان بۇ ئالىم ،ئەدىپ ،يازغوچى ،شائىرلار قوشونىمىزنىڭ قورولوپ ،بىسىلىپ يوقاپ كىتىشىنى كەلتۇرۇپ چىقارمايلى،ئىلغار تەرەپلىرىگە مەدەت ۋە ئىلھام بىرەيلى،ناچار،خاتا تەرەپلىرىگە مۇۋاپىق تەكلىپ پىكىرلىرىمىزنى بەرسەك بولىدۇ،ھەرگىزمۇ بۇ كەمچىلىكلىرى ئارقىلىق ئۇلارغا ھاقارەت قىلىشقا بولمايدۇ.
<<توتىم>> بۇرادىرىمىزنىڭ بۇ يوللىغان يازمىسى ئىنتايىن ئىجابى،ئەمىلى بوپتۇ،1980 قىرىندىشىمىز كوچوروپ چاپلىغان تېمىدىكى بايانلارمۇ ئىنتايىن سەمىمى بوپتۇ،بىز مۇشۇنداق كىشىلىرىمىزنىڭ قىرىنداشلىرىمىز ئارىسىدىن كوپلەپ چىقىشىغا مۇھتاج.

پىكىرلىرىڭىز خېلى ئەتراپلىق بوپتۇ. مۇشۇنداق يازمىلارنى يەنە كۆرۈشكە تەشنامەن.داۋاملىق يوللاڭ.لېكىن يازمىڭىزدىكى مۇنۇ 2 نۇقتا مېنى ئىنكاس يازغۇزدى :

Quote:

بۇ مەزمون 0 - قەۋەتتىكى totem نىڭ 2008-02-20 21:20 دە يوللىغان
يازمىسى“توتېم؛داڭلىقلار نىمىشقا تورغا كىرمەيدۇ؟”:
قانداق ئېرىق-مىللەت ياكى دىندىكى كىشى بولسۇن تۇغۇلغاندا مۇسۇلمان پېتى تۇغۇلىدۇ،

.......

بۇ گېپىڭىزنى قايتا ئويلىنىپ ماتىريال كۆرۈپ بېقىڭ. مۇسۇلماننىڭ بالىسى مۇسۇلمان پېتى تۇغۇلىدۇ دىيلىدۇ مەن كۆرگەن ماتىريالدا.  مۇسۇلمان ئەمەسلەرنىڭ بالىلىرى تۇغۇلىشىدىن مۇسۇلمان بولىدۇ دىگەننى نەدىن تاپتىڭىزكىن؟
2.  «      زىيالىلېرىمىزنىڭ مۇنبەرلەرگە ئاشكارا كىرمەسلىكىدىكى سەۋەپ شۇكى،ئۆز خەلقىنىڭ پىسخىكىسىنى ياخشى چۇشىنىدۇ.ئۆز خەلقىنى قىزغىن سۇيىدۇ،مۇنبەرلەرگە كىرىپ دوستتانە،قېرىنداشلاچە ھەمسۆھبەتتە بۇلىشنى ئىستىسىمۇ،لىكىن يەنىلا ئەقلى يول قويماي،چۈيۈندەك قۇڭىنى بىسىپ،بىز تورغا كىرىپ كۆلكە-چاقچاق،ھەزىل،غەيۋەت-شىكايەت،سوخەنچىلىك ئىلىپ بېرىۋاتقاندا،بىز ئۈچۈن نۇرغۇن ئادەمگە خاس شەخسى مەنپەئەتلېرىدىن ۋاز كىچىپ ئۆزلۈكسىز تەپەككۈر قىلىپ،توم-توم كىتاپلارنى يېزىشقا مەجىبور بۇلىدۇ.بۇ خىل مىللىتى ئۇچۇن قۇربان بېرىش روھى نەقەدەر ئىسىل-ھە؟»دىگەن سۆزىڭىز مېنى قايىل قىلالمىدى. مىللىتى ئۈچۈن قۇربان بېرىشنى خالىسا ئەشۇ داڭلىقلار ھەپتىدە    ئىككى سائەت ۋاقىت چىقىرىپ  تورغا كىرسۇن ، تور دۇنياسىدا ئۆزىنى كۆرسەتسۇن ، تورداشلارنى يېتەكلىسۇن ، بىز بىلمىگەننى بىلدۇرسۇن. ئەمما ئۇلار ئۇنداق قىلمىدى... ئۇلارنىڭ تورغا كىرمەسلىگىدىكى ھەقىقى سەۋەپ سىز دىگەندەك بولۇشى ناتايىن.ئەڭ ياخشىسى ئۇلار ئۆزلىرى بىر نەرسە دەپ باقسۇن.

1، enderئەپەندىممۇ ياكى خانىم بىلەلمىدىم،سىز قۇرئان كەرىم ياكى ئىشەنچىلىك قايسى ھەدىستىن مۇسۇلماننىڭ بالسى تۇغۇلسا مۇسۇلمان،خىرىستىياننىڭ بالسى تۇغۇلسا خىرىستىيان،بۇددانىڭ بالىسى تۇغۇلسا بۇددا مورتى بۇلىدۇ،دىگەن باياننى كۆرگەن؟بۇ خۇددى بىزدىكى كادىرنىڭ بالسى كادىر بۇلىدۇ،دېھقاننىڭ بالسى مەڭگۈ ئېتىزغا مىخلىنىپ نامرات ئۆتىدۇ،دىگەن كالتە پەملىك بىلەن دىيىلگەندەكلا گەپقۇ؟قايسى ماتىريالدىن كۆرگەنلىكىڭىزنى سىتاتا ئىلىڭ،قۇرئان كەرىم بولسا قايسى ئايەت،قايسى سۈرە،ھەدىس بولسا كىم توپلىغان ھەدىس؟   ھازىر دۇنيا مىقياسىدا ئىسلام دىنىغا كىرىۋاتقانلار بارغانچە كۆپۇيۋاتىدۇ،دىگەن ئۇچۇرنى بىلمەمسىز؟شۇلارنىڭ ئاتا-ئانىسى خىرىستيان ياكى باشقا دىن مورىتىدىن ئىبارەت.خىرىستىيان مورىتى دۇنياۋى ناخشىچى كات  نىڭ ئىسلام دىنىغا كىرگەنلىكى تور دۇنياسىدا بۇرۇن جاكالىنىپ بولغان،سىزنىڭچە ئۇ مەڭگۈ ئىسلام دىنىغا ئېتىقاد قىلالمايدىكەن-دە؟مەھەلىڭىزدىكى چالا موللىلارنىڭ گەپ-سۆزلېرى بولسا كاللىڭىزنى سىلكىۋىتىپ تەھلىل قىلىپ باقارسىز؟ئەپقاچتى ياكى سورۇندىن ئاڭلىۋالغان سۆزلەر پۇت تىرەپ تۇرالمايدۇ،مىنىڭغۇ ئىسلام دىنىدىن ساۋادىم يوق دىسەممۇ بۇلىدۇ،لىكىن بۇنداق مەسىللەرگە ئەستايىدىل بۇلىشىڭىزنى ئۈمىد قىلىمەن. ئىسلام مورىتى بولسا،شۇنىڭ پەزىلەتلېرى سالېھ مۇسۇلمانلارغا ئوخشامدۇ-يوق؟بۇ ئىسلام مورىتى بۇلىشنىڭ ئاددى ئۆلچىمى.ئادىل تۇنىيازنىڭ«پەيغەمبەر دىيارىدىكى كېچىلەر»دىگەن ماقالىلەر توپلىمىدا شىياۋتىيەن ئىسىملىك بىرسىنىڭ ئەرەپ بىرلەشمە خەلپىلىكگە بېرىپ ئىسلام دىننى قۇبۇل قىلغانلىقى تۇغرىسىدا بايان بار.ئادىل شۇنىڭغا ئاتاپ يازغان شېئىرىمۇ بار.سىزنىڭچە ئادىلنىڭ دىننى بىلىمى يوقمۇ؟
2-ئىنكاسىڭىزنىمۇ مەن قۇبۇل قىلالمىدىم،مۇنازىرلىشىشنىڭ ئاددى ئۆلچىمى پاكىتلىق سۆزلەش،سىزنىڭ ئىنكاسىڭىز كۆڭۈل خوشى،خۇددى بىرسى سىزنى مەجىبورى ئىنكاس يازدۇرغاندەكلا بۇلۇپ قاپتۇ.ئوخشاشمىغان ئۆزگىچە پىكىرلېرىڭىزگە مەن تەشنا،مىنىڭ يۇقۇردا يازغانلېرىمنىڭ ھەمممىسى 100%تۇغرا بولمىسىمۇ،لىكىن باشقىلار مىنى قايىل قىلغۇچە،مىنىڭ بۇ كۆز قاراشلېرىم قەلبىمدە«ئادىل قازى»رولىنى ئويناۋېرىدۇ. بەلكىم سىزنىڭ نەزرىڭىزدىكى داڭلىق بىلەن مىنىڭ نەزرىمدىكى داڭلىق ئوتتۇرسىدا مەلوم پەرىق بۇلىشى مومكىن،لىكىن شۇنداق بولغان ھالەتتىمۇ سىزنىڭ سۇغۇققان،ئىسپاتلىك،ئەستايىدىل ئويلىنىشىڭىزنى ئۈمىد قىلىمەن.چۇنكى ھەقىقەت -نۇرغۇن ئوخشاشمىغان پىكىرلەرنىڭ چېقىلىپ ئۇچقۇنلىشىدىن پەيدا بۇلىدۇ،ئەمەسمۇ؟

ھەرقانداق بىر بالا ئىسلام دىنى ئۈستىگە تۇغۇلىدۇ، كاپىر بولىشى ئۇنىڭ ئاتا -ئانىسى ۋە مۇھىتنىڭ تەسىرىدىن.

توتېم ئەپەندى :
تەلىمىڭىزگە رەخمەت. قۇرئاندا، ھەدىستە بايانلار بولسا ياكى دىنى ئالىملار بىرلىككە كەلگەن بولسا ئەلۋەتتە شۇ توغرا، مەنمۇ بىلىۋالغان بولۇمەن، شۇنىڭغا قايىل بولۇمەن. ئەمما مەن« دۇنياۋى ناخشىچى كات  مەڭگۈ ئىسلام  دىنىغا ئېتىقات قىلالمايدۇ » دىمىدىمغۇ ؟
        ھازىر دۇنيادا ئىسلام دىنىغا كىرىۋاتقانلارنىڭ كۆپۈيىۋاتقانلىنى، بۇلار ئىچىدە خىرىستىيان ۋە باشقا دىن مۇرىتلىرى بارلىقىنى مېنىڭ بىلگۈچىلىگىم بار ھەم بىلىمەن. ئادىلجاننىڭ شۇ كىتاۋىنى مەنمۇ ئۇقۇغان، شۇ كىتاپنى ئادىلجان ئىمزا قويۇپ ماڭا سوۋغا قىلغان. خۇددى سىز ئېيىتقاندەك  شىياۋتىيەن ئىسىملىك كىشى    ئەرەپ بىرلەشمە خەلپىلىكگە بېرىپ  مۇسۇلمان بولغان.ئەمما بۇلارنىڭ مەن يازغان ئىنكاس بىلەن نىمە مۇناسىۋىتى بار ؟
      سىزنىڭ «سىزنىڭچە ئادىلنىڭ دىننى بىلىمى يوقمۇ؟» دىگەن سۆزىڭىزدىن تېخىمۇ  ھەيران قالدىم.مەن ئىنكاسىمدا  ھىچقاچان ئادىلجاننىڭ دىنى بىلىمى يوق دىمىدىمغۇ ؟. بۇ تۇخۇمدىن تۈك ئۈندۈرۈش بوپ قالدىمۇ قانداق ؟ ...  « مۇنازىرلىشىشنىڭ ئاددى ئۆلچىمى پاكىتلىق سۆزلەش  »دەپ ياخشى دەپسىز.    مەن دىمىگەن گەپلەرنى ماڭا چاپلىماي قېنى ئەشۇ ئاددى ئۆلچەمگە ئاۋال ئۆزىڭىز رىئايە قىلىپ بېقىڭ.
«مىنىڭغۇ ئىسلام دىنىدىن ساۋادىم يوق دىسەممۇ بۇلىدۇ» دەپسىز. راس شۇنداق بولسا ، سەمىمى ئىنسان بولسىڭىز ئاۋال ساۋادىڭىزنى چىقىرىپ ئاندىن ماڭا دەرىس ئۆتۈڭ. ئەگەر دىنى ئىلىمدا كامىل ئىنسان  بولۇپ  كەمتەرلىك قىلىۋاتقان بولسىڭىز  بىز بىلمىگەننى ئۈگىتىڭ.
      يەنە بىر تەكلىۋىم ئۇيغۇر تىلى پاساھەتلىك، گۈزەل بىر تىل ، قوپال سۆزلەر بىلەن تىلىمىزنىڭ گۈزەللىگىنى، مۇنازىرىنىڭ ئىلمىلىگىنى بۇزماڭ.
كېيىكى مەسىلىدە مەن پەقەت قارىشىمنىلا يېزىپ قويغاندىم. سىزنىڭ قايىل بولۇشىڭىز مېنىڭ ئۈمىدىم ئەمەس، ئۇ ئۆزىڭىزنىڭ ئەركىنلىگى. بۇ ھەقتە مۇنازىرە قىلىشنى خالىمايمەن.
 

بۇ گېپىڭىزنى قايتا ئويلىنىپ ماتىريال كۆرۈپ بېقىڭ. مۇسۇلماننىڭ بالىسى مۇسۇلمان پېتى تۇغۇلىدۇ دىيلىدۇ مەن كۆرگەن ماتىريالدا.  مۇسۇلمان ئەمەسلەرنىڭ بالىلىرى تۇغۇلىشىدىن مۇسۇلمان بولىدۇ دىگەننى نەدىن تاپتىڭىزكىن؟

  ender بۇرادەر،سىزنىڭ مۇشۇ پىكرىڭىزگە قارىتا ئۆزەم كۆرگەن ۋە بىلگەنلېرىمدىن نەقىل ئىلىپ ئىسپات كۆرسەتكىنىم ئىدى.كاتنى ۋە ئادىلنىڭ شاۋتىيەننىگە ئاتاپ يازغان شېئىرى پەقەت سىزنىڭ مۇسۇلماننىڭ بالىسى مۇسۇلمان بۇلىدۇ،دىگەن ساددا قارىشىڭىزغا كىچىككىنە دەلىلدىن باشقا نەرسە ئەمەس،سىزنىڭ مەسىللەرنى بەكلا يۈزەكى چۇشەنگىنىڭىزدىن بەكمۇ ئەپسوسلاندىم.
مىنىڭ مۇنازىرنى يامان يەرگە باشلىغىنىم ئەمەس،مىنىڭمۇ مۇنازىرلىشىشتە ئىنتايىن سۇغۇققان ،ئەدەپلىك،ئىلمىلىك  ۋە دەلىل-پاكىتلىق ھالەتتە مۇنازىرە ئىلىپ بېرىش ئالى نىشانەم.بۇ نۇقتىنى تېمامدىنمۇ ھېس قىلىپ يەتكەنسىز.مەن تېمامدا بىرەرسىگە قاتتىق گەپ قىلمىدىم،ئىنكاسلېرىمدىمۇ ھەم شۇنداق.سىزنىڭ نىمىنى كۈزدە تۇتۇپ مۇنازىرنىڭ ئىلمىلىكىنى بۇزماڭ،دىگىنىڭىزنى پەقەت چۈشىنەلمىدىم.
مۇنازىرنىڭ ئىلمى بۇلىشى پاكىتلىق،قايىل قىلارلىق،دەلىل بىلەن سۆزلەشقۇ دەيمەن.
قۇرئان كەرىم ۋە ئىشەنچىلىك ھەدىسلەردىن نەقىل ئالالمىغانكەنسىز پەقەت مۇسۇلماننىڭ بالىسىلا مۇسۇلمان بۇلىدۇ،دىگەن جۈملىڭىز سىزنىڭ مۇنازىرىنى باشقا يولغا باشلاپ ماڭغىنىڭىزنىڭ ئىپادىسى،خالاس.دىنغا چىتىلدىغان مۇنازىرلەرگە پاكىت  ۋە ئىسپاتنىڭ بۇلىشى تىخىمۇ زۆرۈردۇر.

        totem  ئەپەندى :
        ئالدىنقى ئىنكاسىڭىزدا «مەھەلىڭىزدىكى چالا موللىلار » دەپ مەھەللىمىزدىكى «  موللام  »لارنى ھاقارەت قىپتىكەنسىز. ئىنكاستىن كېيىن  سىىز  « چالا موللىلار » دەپ قارىغان كىشىلەردىن،  ئەمىليەتتە  بولسا مەھەللەمدىكى دىنى ئۆلىمالاردىن بۇ ھەقتە ئېنىق جاۋاپ تەلەپ قلدىم.  سىزنىڭ نەزىرىڭىزدىكى« چالا موللىلار » دەلىل كەلتۈرۈپ مېنى قايىل قىلدى، نامۇۋاپىق تۇنۇشۇم توغرىلاندى. مۇبادا سىز مۇشۇ تېمىنى يوللىمىغان بولسىڭىز ، مەن ئىنكاس يازمىغان بولسام بۇ مەسىلىدە تۇنۇشۇم مۈجىمەل تۇرىۋېرەركەن، شۇڭا سىزگە رەخمەت دەيمەن....    ئەمما بۇرادەر ، سىزنىڭ مۇشۇ مەسىلىدىكى  قارىشىڭىزدىمۇ مەسىلە باركەن. بۇنى چۈشەندۈرۈشتە سىز ھاقارەتلىگەن ئەشۇ « چالا موللىلار»  سىزدىن سەۋىيەلىكرەك ، ساپالىقراق ئىكەن. ئۇلار ھىچ بولمىغاندا مۇناسىۋىتى يوق گەپلەرنى قىلماي ، ئوتتۇرىغا قويۇلمىغان  گەپلەرنى بىراۋلارغا چاپلاشقا ئۇرۇنماي مەسىلىنىڭ ئۆزىگە نەق جاۋاپ بېرىپ دەلىللەيدىكەن.  ..
  مەسىلىنىڭ ئۆزىگە كەلسەك مەن قويغان 1- مەسىلىدە «  ھەرقانداق بىر بالا ئىسلام دىنى ئۈستىگە تۇغۇلىدۇ، كاپىر بولىشى ئۇنىڭ ئاتا -ئانىسى ۋە مۇھىتنىڭ تەسىرىدىن  » دىگەن بىرلەككە كەلگەن ھەدىس بار ئىكەن. ئەمما بۇ  ھەدىس سىزنىڭ «  قانداق ئېرىق-مىللەت ياكى دىندىكى كىشى بولسۇن تۇغۇلغاندا مۇسۇلمان پېتى تۇغۇلىدۇ  » دىگەن قارىشىڭىزنى رەت قىلدىكەن.سىزنىڭ دىگىنىڭىز بىلەن يۇقۇرقى ھەدىس پەرىقلىق بولۇپ  « قانداق ئېرىق-مىللەت ياكى دىندىكى كىشى بولسۇن تۇغۇلغاندا مۇسۇلمان پېتى تۇغۇلىدۇ» دىگەن پەتىۋانىڭ ئاساسى يوق ئىكەن.شۇنداقلا مەن ئېيىتقان « مۇسۇلماننىڭ بالىسى مۇسۇلمان تۇغۇلىدۇ » دىگەننىڭمۇ ئاساسى يوق ئىكەن. شۇڭا سىزمۇ خاتا قارىشىڭىزنى توغرىلىۋېلىڭ.
          ئەگەر قايىل بولمىسىڭىز مەن سۇئالىمنى يەنە تەكرارلاي :
  « قانداق ئېرىق-مىللەت ياكى دىندىكى كىشى بولسۇن تۇغۇلغاندا مۇسۇلمان پېتى تۇغۇلىدۇ»  دىگەن گەپنى نەدىن تاپتىڭىز ؟  بۇنىڭغا دەلىل كەلتۈرۈڭ.

توتىمنىڭ بۇ تىمسىدىن بىر سائەتلىك ياخشى دەرىس ئاڭلىغاندەك تەسراتقا ئىگە بولدۇم .....تىما ئۇستىدە مۇشۇنداق ياخشى مۇنازىرە بولسا  ئادەمنىڭ كوڭلىمۇ يۇرۇپ قالدىكەن .

پۈتكۈل كائىنات ۋە مەۋجۇدات بىرلا ئاللا تەرەپىدىن ئاپىرىدە قىلىنغان ، شۇنداقكەن ھەر قانداق ئىنسان بالىسى  پەقەتلا ئاللانىڭ مەۋلۇتىدۇر ،ئۇنىڭ دىلىدا ئاللا بار ، ئۇ تۇغۇلىشى بىلەنلا  مۇسۇلمان ۋە ياكى كاپىر دەپ ئايرىلمايدۇ (بالاغەتكە يېتىشتىن بۇرۇن) ، ئۇنىڭ ئاللانى قايسى يولدا تونۇشى ، ئۇ  تەۋە قەۋم  ھەم  ئۇنىڭ تەربىيەت موھىتى تەرەپىدىن بەلگىلىنىدۇ . چىن ئېتىقادتىن ئاللانى تونۇپ ئىمان ئېيتقانلار (توغرىسى بارلىق پەرز ۋە سۈننەتلەرنى تولۇقى بىلەن ئادا قىلغانلار) مۇسۇلمان قەۋمىگە ، بولمىسا باشقا تائىپىگە تەۋە بولىدۇ .
مۇنازىرىنىڭ مۇناسىۋەتلىك سىتاتى ئۈچۈن بۇ ئىنكاسنى يازدىم ، ھەقىقەتتە بەندىنىڭ مۇسۇلمان ياكى ئەمەسلىكىگە ھۆكۈم قىلغۇچى بىرلا ئاللا !
باش تىمىدىن چەتنەپ كىتىۋاتىمىزمۇ قانداق ؟

كىشىنى ئۆزىگە رام قىلۋالغۇ دەك  ياخشى يازمىلاركەن.

enderبۇرەدەر،مەن بۇ يەردە دىندىن ساۋاق بېرىۋاتقىنىم يوق،پەقەت مىسال ئۈچۈن بەزى بىر ئاتالغۇلارنى ئىشلەتكەن ئىدىم،ئەدەبىياتتا جانلاندۇرۇش،سىموۋۇل،كىنايە...قاتارلىق ئىستىلىستىكىلىك ۋاستىلەردىن ئامال بار پايدىلنىپ باققان ئىدىم،ساپا تۇغرىسىدا سۆز ئىچىپ قالدىڭىز؟ھەر كىمنىڭ ساپاسىنىڭ قانچىلىق ئىكەنلىكى ئۆزىگە ئاياندۇر.مەن دىگەن مەھەلىڭىزدىكى موللىلارنىڭ«چالا »ئىكەنلىكى سىزنىڭ نەقىلنى جايىدا ئالالمىغانلىقىڭىزغا قىلىنغان ئىشارە ئىدى.بۇ خۇددى ئاقىل ئاينى ئىشارەت قىلسا،نادان بارماققا قاراپتۇ،دىگەندەك گەپ.دىندىن سۆز ئاچقاندا تۇلۇق ئىسپات بىلەن نەقىل ئىلىنمىسا،ئادەمنى ئاسانلا قايمۇقتۇرۇپ قۇيىدۇ،شۇنداقلا بۇنى اللە مۇ راۋا كۆرمەيدۇ.بەزى بىر ئادەملەر بار بىر ۋاق ناماز ئوقۇماي تۇرۇپ سورۇنلاردا دىندىن چۇشۇپ نۇرغۇن مەسىللەرگە پەتۋا بېرىدىغان.،ھەر بىر يۇرتلاردىمۇ بار،ياشلىقىدا ئىچىپ-چىكىپ يۇرۇپ،قېرىغاندا،پېنسىيەگە چىققاندا ساقال قۇيۇپلا دىندىن سۆزلەپ چۇشىدىغان،نەدە بىكارلىق  قۇساق توقلايدىغان يەر بولسا ئىزدەپ يۇرىدىغان........بولدى ئارتۇقچە سۆزلىمەي،سىزنىڭ ئىنكاسىڭىزغا كىلەي.

  « قانداق ئېرىق-مىللەت ياكى دىندىكى كىشى بولسۇن تۇغۇلغاندا مۇسۇلمان پېتى تۇغۇلىدۇ»  دىگەن گەپنى نەدىن تاپتىڭىز ؟  بۇنىڭغا دەلىل كەلتۈرۈڭ.دەپسىز،سىز دىگەن ھەدىستىكى «ھەرقانداق بىر بالا ئىسلام دىنى ئۈستىگە تۇغۇلىدۇ،»دىگەن بايان بىلەن بىرلا مەنىنى ئەكىس ئەتتۇردىكەن،ياخشاراق،ئەستايىدىل ئويلۇنۇپ بېقىڭ.مەن بۇرۇن سىز دىگەن ھەدىسنى كۆرگەن،لىكىن تۇلۇق ئىسىمگە ئالالمىغان ئىدىم،لىكىن مەن يورۇتۇپ بەرگەن مەزمونمۇ سىز دىگەن ھەدىسنىڭ روھىغا تامامان ئۇيغۇنكەن.بۇ يەردە گەپ ئىنىق بولسۇن،مەن ھەدىس دەپ نەقىل ئالمىدىم،چۇنكى مەن تۇلۇق نەقىل كەلتۇرەلمىسەم سىزگە ئوخشاش قارغۇلارچە پەقەت«مۇسۇلماننىڭ بالىسى مۇسۇلمان پېتى تۇغۇلىدۇ»دىمىگەن بۇلاتتىم.
ئەڭ ياخشىسى بىز دىن تۇغرىسىدا مۇنازىرە ئىلىپ بارمىساق،ناۋادا سىزنىڭ مۇنازىرلىشىش ئېھتىياجىڭىز بولسا قانونلۇق ئىسلام تور بەتلېرىگە كىرىپ سۇئال قۇيۇپ باقسىڭىزمۇ بۇلىدۇ،مىنىڭ دىن جەھەتتىكى بىلىشىممۇ ئىنتايىن چاغلىق،ناۋادا قىنىمىز قىزىپ چەتنەپ كىتىپ قالساق ئاقىۋىتى تەسەۋۋۇر قىلغۇسىزدۇر.مەن دىندىن مۇنتىزىم تەربىيە ئالمىغان.شۇنداقلا مىنىڭ تېمامنىڭ ئاساسى مىلودىيىسىگىمۇ ئانچە ئۇيغۇن كەلمەيدۇ.

ئۇزاق بولاپتىكەن تورغا كىرەلمىگىلى. بۇ تىمىنى كۆرۇپ ھەم ئوقۇپ ئىجادىي تەپەككۇرنىڭ قانداق بولىدىغانلىقىنى چۇشىنىۋالدىم.
راسلا نادىرغا لايىق ئەسەركەن.