شېئىرىي مەنىلىك جۇڭگوچە رەسىم

جۇڭگوچە رەسىم «رەسىمدە شېئىر بولۇش، شېئىردە رەسىم بولۇش» تەك ئۆزگىچە ئۇسلۇبى بىلەن دۇنياغا داڭق چىقارغان.
شەكىل يارىتىشتا سىزىقنى ئاساس قىلىش جۇڭگوچە رەسىمنىڭ غەربچە رەسىملەردىن پەرقلىنىدىغان مۇھىم ئالامىتى بولۇپ، ئۇ جۇڭگو خەتتاتلىقىدىكى قەلەم ئىشلىتىش ئۇسۇلىنىڭ تەرەققىياتى ۋە داۋاملىشىشى ھېسابلىنىدۇ. سۇڭ سۇلالىسى دەۋرىدىكى لياڭ كەي سىزغان «لى بەينىڭ نەزم ئوقۇشى» دېگەن رەسىمدە، پېرسوناژنىڭ بەدەن قۇرۇلمىسى ۋە ئۇچىسىدىكى پەرىجىسىنىڭ قاتلاقلىرىدىكى ئۆزگىرىشلەر10  تالغا يەتمەيدىغان سىزىق بىلەنلا ئىپادىلەنگەن. سىزىقلارنىڭ باشلىنىشى - ئاخىرلىشىشىنى ۋە قەلەمنىڭ چۈشۈشى، كۆتۈرۈلۈشى، تىنىۋىلىشى، سۈركىلىشلىرىنى ئېنىق پەرقلەندۈرگىلى بولىدۇ. مۇشۇنداق ئۇزۇن ۋە مول ئۆزگىرىشكە ئىگە سىياھلىق سىزىق −ـ جۇڭگوچە رەسىمنىڭ ئالاھىدىلىكى. جۇڭگونىڭ قەدىمىي زاماندىكى ئەدىبلىرى موي قەلەم ئارقىلىق، خەتتاتلىق قىلىشنى بېشىدىن ئۆتكۈزەتتى، رەسىم سىزغاندا سىزىق ئارقىلىق تەسۋىرلەشمۇ ئۇلارنىڭ ئالاھىدىلىكىگە ئايلىنىپ قالغانىدى. شۇڭا، جۇڭگونىڭ تارىختا ئۆتكەن مەشھۇر رەسساملىرىنىڭ ھەممىسى دېگۈدەك مۇۋەپپەقىيەت قازانغان خەتتاتلاردىن ئىدى.
جۇڭگوچە رەسىمنىڭ رەسىم يۈزى ئۈنۈمىدە غەربچە رەسىمدىكىدەك ستېرېئولۇق تۇيغۇ تەكىتلەنمەيدۇ ۋە غەربچە رەسىمدىكىدەك نۇرنىڭ چۈشۈش يۆنىلىشىگە ئەھمىيەت بېرىلىپ كەتمەيدۇ، بەلكى «روھى دۇنيانى ئىپادىلەش» تەكىتلىنىدۇ. مەسىلەن، «لى بەينىڭ نەزم ئوقۇشى» دېگەن رەسىمدە ئادەمنىڭ باش قىسمى بىرقەدەر كونكرېت سىزىلغان، كىيىملىرى بىرنەچچە تال سىزىق بىلەنلا ئىپادىلەنگەن بولۇپ، شائىرنىڭ كۆڭلىدە نەزم توقۇپ، بوغۇم، قاپىيىلىرىگە ئەگىشىپ لەرزان تەۋرىنىۋاتقان مومېنتىنى تۇتۇۋېلىپ، لى بەينىڭ خۇشخۇي، مەردانە ۋە نۇرغۇن ئىشلارنى خىيالىدىن كەچۈرۈۋاتقان روھىي ھالىتىنى سىزغان. ئۇششاق - چۈششەك تەپسىلاتلارنى قىسقارتىۋەتكەن. رەسىم يۈزىدە كۆپ سىياھ بولمىسىمۇ كىشىنى چوڭقۇر ئويغا سالىدىغان ئۈنۈمگە ئېرىشكەن.
جۇڭگوچە رەسىم «يوشۇرۇن مەنە» گە ئىنتايىن ئەھمىيەت بېرىدۇ، ھامان رەسىمگە بېغىشلىما يېزىلىدۇ، شېئىر بىلەن رەسىم بىر - بىرىنى تولۇقلاپ، يوشۇرۇن مەنىنى تېخىمۇ چوڭقۇرلۇققا ئىگە قىلىدۇ. رەسىم يۈزىگە قىزىل سۇرۇختا مۆھۈر بېسىش ئارقىلىق جۇڭگوچە رەسىمنى شېئىر، خەتتاتلىق، رەسىم ۋە مۆھۈر بىر گەۋدىلەشكەن ئۆزگىچە بەدىئىي شەكىلگە كەلتۈرۈپ، كىشىلەرنى شېئىر ئوقۇغاندا رەسىم كۆرىدىغان، رەسىم كۆرگەندە شېئىردىن زوقلىنىدىغان كەيپىياتنى ھاسىل قىلىپ، بەدىئىي گۈزەللىكتىن تولۇق بەھرە ئالدۇرىدۇ.
جۇڭگوچە رەسىم رەسىم مەزمۇنىغا قاراپ ئادەم رەسىمى، تاغ - دەريا رەسىمى ۋە گۈل - قۇش رەسىمى (ھايۋانات، قۇرت - قوڭغۇز ۋە بېلىق قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ) دەپ3  چوڭ تۈرگە ئايرىلىدۇ. رەسساملىق ئۇسۇلى جەھەتتە نەپىس، سىزما ئۇسۇلى، كۆڭلەن سىزما ئۇسۇلى ۋە يېرىم نەپىس، يېرىم كۆڭلەن سىزما ئۇسۇلى دېگەندەك3  خىلغا ئايرىلىدۇ. نەپىس سىزمىدا قەلەم ئىنتايىن تۈجۈپىلىنىپ ئەستايىدىل ئىشلىتىلىدۇ. ئىنچىكىلەپ يۇمشاق ئېزىلگەن سىياھتا سىزىلىدۇ. بۇ «سىزىق تەسۋىر» (描白) دېيىلىدۇ، رەڭ بېرىلمەيدۇ. قېنىق رەڭلىك نەپىس سىزمىدا رەڭلەر قويۇق ۋە قېلىن بېرىلىدۇ. سۇس رەڭلىك نەپىس سىزمىدا رەڭلەر سۇس سۈزۈك بېرىلىدۇ. ھەرقايسىسىنىڭ ئۆز ئالدىغا ئۆزگىچىلىكى بولىدۇ. كۆڭلەن سىزمىدا قەلەم ئىخچام، شاش، شوخ بولۇپ ئوبيېكتنىڭ روھىي دۇنياسىنى تەسۋىرلەشكە ماھىر كېلىدۇ. يېرىم نەپىس، يېرىم كۆڭلەن سىزما ئىككىسىنىڭ ئوتتۇرىسىدا بولۇپ، قەلەمنىڭ نەپىس - زىللىقى بىلەن سىياھنىڭ شوخ ۋە مەردانىلىقىنى ئۆزىگە جەم قىلغان بولىدۇ.
يېقىنقى زامان جۇڭگوچە رەسىمى، غەرب رەسساملىقىدىكى كومپوزىتسىيە، يۈز ۋە بۆلەكلەر بويىچە شەكىل يارىتىش ھەمدە رەڭ ماھارەتلىرىنى ئۈزلۈكسىز قوبۇل قىلىپ، دەۋر قىياپىتىگە ئىگە يېڭىچە جۇڭگوچە رەسىمنى بارلىققا كەلتۈردى.