«ئۆزئارا تەسىر» گە ئالاقىدار بىرقانچە پەرەز
قاسىم سىدىق
«ئۆزئارا تەسىر» مەسىلىسىدە تەسىرلەشكۈچىلەر بىلەن كۈچ ئۇزاتقۇچى زەررىچىلەر ياكى ئاتالمىش «دولقۇن» نىڭ تېزلىكى ۋە ئۇلارنىڭ ھەرىكەت شەكلىنى تەتقىق قىلىش بىزنى بىر مۇنچە يېڭى مەنزىرىلەرگە باشلايدۇ. بۇ نۇقتىدىن چىقىپ بىرقانچە ئالدىن پەرەزلەرنى ئوتتۇرىغا قويغىلى بولىدۇ، بۇ پەرەزلەر:
1. ۋاسىتىچى زەررىچىلەر تېزلىكى تەسىرلەشكۈچى ئىككى سۇبيېكتنىڭ تېزلىكىدىن تۆۋەن بولسا، بۇ ئىككى سۇبيېكت ئوتتۇرىسىدا ۋاسىتىچى زەررىچە ئالماشتۇرۇش تىپىدىكى ئۆزئارا تەسىر شەكىللەنمەيدۇ.
2. تەسىرلەشكۈچىلەر بىلەن ۋاسىتىچى زەررىچىلەرنىڭ تېزلىكى باراۋەر بولۇپ قالغان ھالەتتىمۇ بۇنداق مۇناسىۋەت شەكىللەنمەيدۇ.
3. تەسىرلەشكۈچىلەر زەررىچە دەپ قارالغان ئەھۋال ئاستىدا ۋاسىتىچى زەررىچىلەر تۈز سىزىقلىق ھەرىكەت قىلىدۇ دەپ قارالسا، يەنىلا بۇنداق مۇناسىۋەت شەكىللەنمەيدۇ. چۈنكى بۇنداق ئەھۋالدا ۋاسىتىچى زەررىچىنىڭ تەسىر قوبۇل قىلغۇچى زەررىچىگە سوقۇلۇپ، ھەر ئىككىسى ئەكس يۆنىلىشكە قاراپ ئۇچۇشى ياكى تەسىر قوبۇل قىلغۇچى زەررىچىنىڭ تۈزۈلۈشى بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىشى مۇمكىن.
4. ۋاسىتىچى زەررىچىلەر ئەگرى سىزىقلىق ھەرىكەت قىلىدۇ دەپ قارالسا، ھەرقانداق ئەھۋالدا ۋاسىتىچى زەررىچىلەرنىڭ تېزلىكى تەسىرلەشكۈچىلەرنىڭ تېزلىكىدىن يۇقىرى بولىدۇ دەپ قاراش كېرەك. بۇ ھال، فوتون-گىراۋىتون مۇناسىۋەتلىرىدە نىسپىيلىك نەزەرىيەسىگە باش ئاغرىغى تېپىپ بېرىدۇ. چۈنكى نىسپىيلىك نەزەرىيەسى يورۇقلۇق تېزلىكىدىن ئارتۇق تېزلىك مەۋجۇت ئەمەس دەپ قارايدۇ - يۇ، يەنە يورۇقلۇقنى تارتىش كۈچىنىڭ تەسىرىگە ئۇچرايدۇ دەپ تەشەببۇس قىلىدۇ، بۇ بىر زىددىيەتلىك مەسىلە. بۇنىڭدىن باشقا ۋاسىتىچى زەررىچە ئەگرى ھەرىكەت جەريانىدا جەزمەن تەسىرلەشكۈچى زەررىچىنى تېپىپ بارالايدۇ دەپ قاراشقا ئاساسىمىز يوق. بۇنداق قارالسا بۇنداق ۋاسىتىچى زەررىچىدە «ئەقىل بار» دېيىشكە توغرا كېلىدۇ.
مېنىڭچە، ئەقىلگە مۇۋاپىق بىردىنبىر پەرەز ئىستىخىيەلىك، ئېھتىماللىق نەزەرىيەسىدىكى تىپىدىكى توغرا كېلىپ قېلىشتىن ئىبارەت. لېكىن، بۇنداق پەرەزمۇ بىلىش نەزەرىيەسىگە قىلىنغان مەسخىرە بولۇپ قالىدۇ.
5. شۇنداق ئويلىغان تەقدىردىمۇ، بۇ ۋاسىتىچى زەررىچىلەرنىڭ تەسىرلەشكۈچى «نىشان» غا يېتىپ بارغان ھامان ئۆزىنى «تورمۇزلايدۇ» غانلىقىنى پەرز قىلىش بەسى مۈشكۈل.
6. تەسىرلىشىش جەريانىغا بىرلىك ۋاقىت ئىچىدە زۆرۈر بولغان ۋاسىتىچى زەررىچىلەر سانى ئۈستىدە ئويلىشىش ئىنتايىن مۇھىم. بۇ، زەررىچە ئالماشتۇرۇش تىپىدىكى ئۆزئارا تەسىر ئىدىيەلىرىنىڭ تەنقىدكە بەرداشلىق بېرىش قۇدرىتىنى لوگىكىلىق نۇقتىدىن سىناپ كۆرىدىغان بىر نۇقتا.
ھەي، بۇ زەررىچە ئالماشتۇرۇش تىپىدىكى مەيدان نەزەرىيەلىرىدە چاتاق كۆپكەن. بۇ نەزەرىيەلەرغۇ ھازىرغىچە ئۈزۈل - كېسىل مەنىدە ئوبيېكىتىپ پاكىتلارنىڭ مۇپەسسەل بايانى دەپ قارالغىنى يوق. بۇلار پەقەت ئۆتكۈنچى تەسۋىرلەش ۋە بىلىش مىتۇتى بولسا كېرەك.
ئەسكەرتىش: تېمىدىكى ئوتتۇرىغا قويغان نۇقتىلار ئۇستىدە مۇھاكىمە - مۇنازىرە ئېلىپ بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن. تېمىنى تاشلاپ قويۇپ، مېنى باھالاپ - تىللاپ كەتمىگەيسىلەر!
2013.4.7 | 
يوللىغان ۋاقتى 2013-4-7 12:32:04
