ئايبانۇم (ھېكايە) دىدار

دىدار

ئايبانۇم



ھەبىبە تاھىر دىدار

(ھېكايە)

       بۇنىڭدىن ئون يىل ئىلگىرى،مەن مەلۇم تىببىي ئىنىستىتۇتنىڭ 5-يىللىقىدا ئوقۇۋاتقان شوخ، تىتىك، ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىسى ئىدىم. فاكۇلتېت ئاخىرقى يىلى بىزنى ئاشۇ ئىنىستېتۇت قارمىغىدىكى 1-دوختۇرخانىنىڭ تاشقىي كېسەللىكلەر بۆلۈمىدە پىراكتېكا قىلىشقا ئورۇنلاشتۇردى. ئەشۇ چاغدا، ئۆز كەسپىمدە پىراكتېكا قىلغىنىم، داڭلىق مۇتەخەسىس ۋە كەسپىي دوختۇرلارنىڭ داۋالاشتىكى ئەمەلىي تېخنىكىلىرىنى ئۆز كۆزۈم بىلەن كۆرۈپ، بىلىپ تۇرغىنىم ئۈچۈن دوختۇرلۇق كەسپىدە ئوقۇغىنىمغا ئالەمچە خوشال بولاتتىم، ھە دېسىلا زىلۋا قامىتىمگە خوپ ياراشقان ئاق خالىتىمغا قاراپ كۈلۈمسىرەپ، دوختۇرلۇقنىڭ تۇنجى ھوزۇرىدىن مەست بولۇپ يۈرەتتىم...
     شۇنداق كۈنلەرنىڭ بىرىدە، مەن پىراكتېكا قىلىۋاتقان بۆلۈمگە ئېغىر دەرىجىدە رىماتىزىم كېسىلىگە گىرىپتار بولغان بىر ئايال كەلدى. ئايالنى دوختۇرخانىغا ئېلىپ كەلگىنى چىرايىدىن جەسۇرلۇق، جەڭگىۋارلىق، قەيسەرلىك ھەم ئاق كۆڭۈللۈك ئۇرغۇپ تۇرغان ياش بىر ھەربىي يىگىت ئىدى... ئۇلارنىڭ تەلەپپۇزىدىن تۇرپان ياكى قومۇل تەرەپتىن كەلگەنلىكى بىلىنىپ تۇراتتى. ئايالنىڭ كېسىلى خېلىلا ئېغىر  بولۇپ ھاسا تاياقتا ئارانلا ماڭاتتى. ئۇنىڭ كۈتۈنىشىگە مەن مەسئۇل بولغاچقا، نەچچە كۈنگە قالمايلا ئۇنىڭ بىلەن يېقىن تۇغقانلاردەك بولۇپ قالدىم، ھەربىي يىگىت ئايالنىڭ ئوغلى ئىكەن، ئۈرۈمچىدىكى مەلۇم قىسىمدا ھەربىي ۋەزىپە ئۆتەيدىكەن. ئۇنىڭ جىددىي كىرىپ - چىقىپ يۈرۈشلىرىدىنلا خىزمىتىنىڭ قانچىلىك دەرىجىدە ئالدىراش ئىكەنلىكى بىلىنىپ تۇراتتى. شۇڭىمۇ ئۇ ئانىسىنى دەسلەپتە بالنېستقا ئورۇنلاشتۇرغاندا، بىمارنىڭ ھەرىكەت قىلىشىنىڭ قىيىنلىقىغا، ياشىنىپ قالغانلىقىغا قاراپ: «بۇ ئايالمۇ ماڭا قالغۇدەكتە، ھەقاچان جىددى بۇيرۇق ئىچىدە تۇرىدىغان ھەربىي ئادەمنىڭ ئانىسىغا قارايدىغانغا نەدە ۋاقتى؟... دەپ ئويلاپ ئۈلگۈرگەن ئىدىم، ئەمما مەن خاتالاشقان ئىكەنمەن.
      ھەربىي يىگىت كۈندە دېگۈدەك دوختۇرخانىغا كېلىپ ئاپىسىنى يوقلاپ، ھال ئەھۋال سوراپ، لازىمەتلىكلەرنى تەق قىلىپ بېرىپ تۇراتتى. ئاپىسىنىڭ بەدەنلىرىنى سۈرتۈش، كىر قاتلىرىنى يۇيۇش، دوختۇرغا ماسلىشىپ تامىقىنىڭ تۈرلىرىنى ئورۇنلاشتۇرۇشتىن تارتىپ، ئاپىسىنىڭ ھاجەتكە چىقىشىغىچە ھەممىسىنى تولىمۇ جايىدا ئورۇنلاشتۇراتتى. قىلغان ئىشلىرى ھەربىيلەرگە خاس ھالدا تولىمۇ ئېدىتلىق، تەرتىپلىك ئىدى، ئۇنىڭ ئانىسىنىڭ دېيىشىچە قىسىممۇ ئۇنىڭ ئاپىسىغا قارىشىغا مۇۋاپىق پۇرسەت يارىتىپ بېرىپتۇ. ئەمما قىسىمدا تۈزۈم چىڭ، ھەر ۋاقىت جىددىي ۋەزىپە چىقىپ تۇرىدىغان بولغاچقا، ئانىسىنىڭ يېنىدا ئۇزۇن تۇرالمايدىكەن. ئوغۇل سالماق، ئوچۇق-يورۇق ئىدى. چىرايى ئاق–سېرىق، قاڭشارلىق، بوي بەستى ھەربىيلەرگە خاس ئۆلچەملىك ھەم سۈلكەتلىك ئىدى. كۆزلىرىدىن جۇشقۇنلىقى، زىرەكلىكى چىقىپ تۇراتتى. يېقىشلىق مىجەزى كىشىگە ئىللىقلىق تۇيغۇسى بېرەتتى. بەزى كۈنلىرى ئۇ ئۆزى كېلەلمىسە، باشقا بىرلىرىنى (تولاراق مۇھاپىزەتچى ياكى يېڭى كەلگەن جەڭچىلەر) دوختۇرخانىغا ئەۋەتىپ ئاپىسىغا لازىملىقلارنى يەتكۈزۈپ بېرەتتى. بۇنداق چاغلاردا ئۇنىڭ يېتىشىپ بولالماي قېلىۋاتقانلىغىنى ھېس قىلاتتىم. ئاخىرى بىر كۈنى ئۇنىڭغا ئىچ ئاغرىتىش، قايىل بولۇش ھېسسىياتى ئىچىدە شۇنداق دېدىم:                     
     ــ خىزمىتىڭىز ئالدىراشكەن، يېتىشىپ بولالمىغان چاغلاردا كەلمىسىڭىزمۇ بولىدۇ، مەن كۈندە مۇشۇ بۆلۈمدە بولغاندىكىن ئاپىڭىزنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئېلىپ قويىمەن، ئەنسىرەپ كەتمەڭ.
     بۇ گېپىمنى ئاڭلاپ يىگىت خىجىللىق نەزىرى بىلەن بېشىنى ئىتتىك ماڭا بۇرىدى:
     ــ رەھمەت، ھېلىمۇ سىزنى بەك كۆپ جاپاغا سېلىۋەتتۇق، ئاپام ئىككىمىز سىزدىن مىننەتدارمىز. بۇ شەھەردە ئاپامنىڭ مەندىن باشقا يېقىن ئادىمى يوق، شۇڭا كەلمىسەم غېرىپسىنىپ قالارمۇ، دەپ ئەنسىرەيدىكەنمەن. مەن يوق چاغلاردا ئىشلىرىغا قارىشىپ قويىۋاتقىنىڭىزنى ئاپام ماڭا دەپ تۇرىۋاتىدۇ. ياخشىلىق يەردە قالمايدۇ، سىزگە چىن كۆڭلۈمدىن رەھمەت ئېيتىمەن!ــ دەپ ئۆزىنىڭ مىننەتدارلىقىنى ئىپادىلىدى. ئۇنىڭ بۇ گەپلىرى كۆڭلۈمدە تاتلىققىنە بىر سۆيۈنۈشنى پەيدا قىلدى. كىشى كۆڭلىنى ئاۋۇندۇرۇش ئەجەپمۇ كۆڭۈللۈك ئىشكىنا!...
داۋامى بار...

بۇغداي

ئاتا-ئانىسىنى قاخشىتىپ كۆزىدىن قان-ياش ئاققۇزغانلارغا ئىنساپ ،ئەقىل تىلەيمەن، ئاتا-ئانىسى ئۈچۈن ۋاپادارلىقىنى يەتكۈزگەن ۋاپادارلارغا ياخشىلىقلار مەڭگۈ نېسىپ بولغاي!!
ھىكايە ياخشى باشلىنىپتۇ ....ئاخىرى قانداق بولاركىن قاراپ قالدۇق.

جۇلالە

داۋامى قېنى؟مەن يەنە ئوقۇي دىگەن

دىدار

ــ ئايبانۇ قىزىم، تېنچلىق تۇرۇپسىزمۇ؟ ــ ھەر كۈنى ئايالنىڭ يېنىغا كىرگىنىمدە، ئۇ مېنى ئانىلىق مېھرى بىلەن قارشى ئالاتتى. ئايالنىڭ ئاشۇ مۇلايىم كۆزلىرىگە، قورۇق چۈشۈشكە باشلىغان، ئەمما نۇرلىنىپ تۇرغان پاكىزە چىرايىغا، يارىشىملىق كىيىم–كېچەكلىرىگە، تېتىك  روھى ھالىتىگە بەكلا ئامراق ئىدىم، ھەممىدىن بەكرەك ئۇنىڭ مېنى: «ئايبانۇ قىزىم!»دەپ چاقىرىشلىرىنى ياخشى كۆرەتتىم.
ــ ئىسمىم سۈبھىنۇر، ئۆزلىرىنىڭ تىللىرىغا ئاسان كەلسە مېنى «ئايبانۇم» دەپ چاقىرىۋەرسىلە، تولىمۇ چىرايلىق ئاڭلىنىدىكەن.
ئايال بىر قېتىم ئۆز ئىسمىمنى سورىغاندا، ئۇنىڭ «ئايبانۇم»دەپ چاقىرىشلىرىدىن قۇرۇق قالىدىغاندەك دەرھال ئاشۇنداق دەپ چۈشەندۈرۈپ كەتكەن ئىدىم...
ــ ئاللاھ بەختىڭىزنى بەرسۇن قىزىم! خۇدايىمنىڭ رەھمەتلىرى سىزگە بولسۇن! كۆزۈمگە ئۆز قىزىمدەكلا ئىسسىق كۆرۈنۈپ قالدىڭىز، سىزنى جاپاغا سېلىپ قويدۇم ...ــ بىچارە ئايال شۇنداق دەپ، ئۆزىگە كۆيۈنۈپ قاراۋاتقان ماڭىمۇ دۇئا قىلىپ تۇراتتى.                                                      
كۈنلەر ئۆتكەنچە بۇ مىھرىبان ئانا بىلەن خېلىلا ئىچكىرلەپ مۇڭدىشىدىغان بولۇپ قالدۇق. ئايالنىڭ ئاق كۆڭۈللىكى، مۇڭداشقاقلىقىنى كۆرۈپ، تۇرۇپلا خۇددى ئۆز ئاپامنى كۆرگەندەك بولۇپ قالاتتىم. ئوقۇش زۆرۈرىيىتى بىلەن كىچىكىمدىن تارتىپلا ئاتا –ئانامدىن، ئۆيدىن ئايرىلغانلىقىم ئۈچۈن ئۇلارنىڭ مېھرىگە تۈزۈككىنە قانماي، تا شۇ كەمگىچە كىشىنىڭ يۇرتىدا مۇساپىرچىلىق تارتىپ يۈرىۋاتقاچقىمۇ، شۇ قەدەر مېھرىبان بۇ ئايالغا بارغانچە ئىچەكىشىپ قېلىۋاتاتتىم. ئەلۋەتتە بۇ خىل ئىچەكىشىشتە مۇرادىلغا بولغان چەكسىز ھۆرمىتىمدىن تاشقىرى يەنە ئۆزۈممۇ ئەينى ۋاقىتتا دەمال چۈشەندۈرۈپ بېرەلمەيدىغان، تولىمۇ سىرلىق، نازۇك ھېسسىياتمۇ يوق ئەمەس ئىدى...
ــ مۇرادىل بالىلارنىڭ چوڭى، ئۇنىڭ كەينىدىكى بالامنىڭ ئىسمى دىلمۇراد... بىچارە بالام كىچىكىدە كېلىشمەسلىككە ئۇچراپ مېيىپ بولۇپ قالدى. ھەي قىزىم، نېمىسىنى ئېيتاي! ئىلگىرى بىزنىڭ ئۆينى يوقلاپ ئۆتكەن كېلىشمەسلىكلەرنى دەپ كەلسەم ئىچىم خۇن بولىدۇ، ئىنساننىڭ بېشىغا ئاجايىپ قىسمەتلەر كېلىدىكەن دېسە...
ــ بىز قۇمۇلنىڭ راھەتباغ دېگەن يېرىدىن،ــ دەپ سۆزىنى  داۋاملاشتۇردى ئايال،ــ بالىلارنىڭ دادىسى ئۆتمۈشتە باي دېھقاننىڭ بالىسى ئىكەن. «مەدەنىيەت زور ئىنقىلابى»دا تەركىپ ئايرىپ، باي دېھقان، پومىشچىكلارنى ئېغىر ئەمگەككە سېلىش باشلانغاندا، بىزنىڭ ئۆيدىكىلەرنى ئەڭ يىراق، چەت بىر چۆلگە ئاپىرىپ 6-7 يىل ئەترەتنىڭ قويلىرىنى باققىلى سالدى. ئۇ چاغدا بالىلار تېخى كىچىك بولغاچقا، كۆرمىگەن كۈنلەرنى كۆردۇق، مۇشۇ ئوغلۇم مۇرادىل كىچىكلىكىگە قارىماي ئادەمنىڭ دەردىگە يېتىپ، بىر تەرەپتىن ئۇكىلىرىغا قارىسا، يەنە بىر تەرەپتىن بىزنىڭ قولىمىزغا قول، پۇتىمىزغا پۇت بولۇپ، بىر ئۆينىڭ يۈكىنى تەڭ كۆتۈرۈپ بېرەتتى. ئۇ چاغلاردا دادىسى كۆرەشكە تارتىلغاچقا ئۆيدە بىز بىلەن دەرقەمدە ئولتۇرالمايتتى. ئاشۇ قارغىش تەككۈر يەردە ھېلى ئۇ بالامغا قىزىل چىقسا، ھېلى بۇ بالامنىڭ ئىچى سۈرۈپ، قىزىپ كېتىۋاتقان... يېقىن ئەتراپتا ھازىرقىدەك چاقىرسىلا يۈگۈرۈپ يېتىپ كېلىدىغان دوختۇرلار بولمىغاچقا، كېسەلنىڭ ۋاقتىنى ئۆتكۈزۈپ قويۇپ، كۆرمىگەن كۈنىمىز قالمىغان. بىز دادىسى بىلەن ئۆيدە بولمىغان چاغلىرىمىزدا، تېخى ئون ياشقىمۇ توشمىغان مۇشۇ قولى ئەپلىك، كۆڭلى يۇمشاق بالام چوڭ ئادەمنىڭ ئىشىنى قىلىپ، ئۇكا –سىڭىللىرىنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئالاتتى. ئاشۇ ئېغىر كۈنلەرنىڭ بىزدە قالدۇرغان ئاچچىق يالدامىلىرى  ھەقىقەتەن  كۆپ بولدى، خۇدا ساقلىسۇن ئۇنداق قىسمەتلەردىن. ئاشۇ جاڭگالدا كىچىك قىزىم مىنىڭگىرت كېسىلى بولۇپ قالغان چاغدا، ۋاقتىدا دوختۇرغا ئاپىرالماي بىر قۇلىقى گاس بولۇپ ساقايدى. مۇرادىلنىڭ كەينىدىكى ئوغلۇم دىلمۇراد ئۇ چاغدا بەش ياشلاردا بولۇپ، توقاچ سويىمەن دەپ  نان يېقىپ قويغان قىزىق تونۇرغا كىرىپ كېتىپ، يۈزىنىڭ بىر تەرىپى، قۇلىقى بىلەن قوشۇلۇپ تونۇردا كاۋاپ بولۇپ كەتكەنىكەن. ئۇنىڭ ھالىنى كۆرۈپ ساراڭ بولۇپ قالغىلى تاسلا قالغانىدىم. ئۇ بالامنى دادىسى مۇشۇ دوختۇرخانىدا داۋالىتىپتۇ. نەچچە يىلدا ئاران ساقايدى. بىراق، مېيىپ بولۇپ قالدى–دە. رېسقى تۈگىمىسە ئادەم دېگەنغۇ ياشاۋېرىدىكەن، مانا ھازىر بەش ئەزاسى تولۇق بولمىسىمۇ ئەمما ئەقلى–ھۇشى جايىدا، بىجىرىم ھالدا بىزگە قوشۇلۇپ ياشاپ كېلىۋاتىدۇ. شۈكرى، مۇرادىل 1971-يىلى 9-ئايدا مەكتەپكە بېرىپ ئۈچ ئاي ئوقۇغان بولدى. ئۇكىسى كۆيۈپ قېلىۋىدى، دادىسى نەچچە يىل بالىنى داۋالىتىمەن دەپ ئۆيدە بولالمىغاچقا، ماڭا ياردەملىشىپ ئەترەتنىڭ قوينى بېقىپ مەكتەپتىن قالدى. ئارىدىن ئۈچ يىل ئۆتۈپ ئاندىن، قايتا مەكتەپكە بېرىپ ئوقۇپ مانا ئەمدى بۈگۈنكى بۇ ياخشى كۈنلەرگە ئېرىشتى. بالىلارنىڭ شۇ يىللاردىكى ھالىتى مېنىڭ ئىچىمنى مىتىدەك يەپ تۈگەشتۈردى. ھېلىمۇ مۇشۇ مۇرادىل بالام بولۇپ قاپتىكەن، ئۇ ماڭا تەسەللىي بولۇپ، ئىنى –سىڭىللىرىنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئېلىشىپ، مېنىڭ غەيرىتىمگە غەيرەت قوشۇپ يۈردى. بۇ پۇتۇمنىڭ ئاغرىقىمۇ ئاشۇ ئېغىر كۈنلەرنىڭ ماڭا قالدۇرغان يالدامىسى، قىزىم. شۇڭا كونىراپ كەتكەن كېسەل بۇ دەپ مۇشۇ كۈنگىچە كەلگەنىدىم... مۇرادىل كۆيۈمچان بالا! ياراتقان ئىگەم مۇشۇ بالامنىڭ ئىشلىرىنى ئاسان قىلغاي، دەپ كېچە-كۈندۈز تىلەك تىلەيمەن...
ئايال ئوغلىنىڭ ئىسمىنى ھۆرمەت بىلەن ئاتاپ پۈتۈن ۋۇجۇدىدىن ئېرىپ، ئېقىپ تۇرۇپ سۆزلەيتتى. مەنمۇ پۈتۈن ۋۇجۇدۇم بىلەن بېرىلىپ، ھەتتا مىڭ يېرىمدىن تۆكۈلۈپ تۇرۇپ ئايالنىڭ گېپىنى ئاڭلايتىم...
مۇرادىلنى كۈندە كۆرۈپ تۇراتتىم، ئۇ ھەر قېتىم دوختۇرخانىدا پەيدا بولغاندا ياتاق ئىچى خۇددى يامغۇردىن كىيىنكى ئاپتاپتەك پاللىدە يۇرۇپ، ھەممىمىزدە ئىللىق بىر كەيپىيات شەكىللىنەتتى.
ــ بۈگۈن قانداقراق تۇرۇپسىز ئاپا؟ كەيپىياتىڭىز باشقىچىلىغۇ؟... كېچىدىن خېلى ئوبدان ئۇخلاپسىزدە ھە؟ــ بۇ ئۇنىڭ ئادەت سۆزى ئىدى، سۆزلىرىدە ئانىسىغا خاتىرجەملىك ھەم ئىشەنچ بېرىپ، كۈچلۈك قوللىرى بىلەن ئانىسىنىڭ كېسەل پۇتلىرىنى يېنىك ئۇۋۇلايتتى.
مۇرادىلنىڭ بۇنداق چاغدىكى خۇشال تۇرقىدىن ھېچ بىر جاپا تارتقاننىڭ ئىزناسىنى كۆرگىلى بولمايتتى. يارىشىملىق ھەربىي فورمىسى ئىچىدە ھەرقاچان شۇنداق سالاپەتلىك ھەم خۇشپېئىل كۆرۈنەتتى. مىجەزى ئوچۇق، چىقىشقاق، چاقچاقچى بۇ يىگىت بەزى كۈنلىرى ئاپىسىغا، ھەتتا ماڭىمۇ چاقچاق قىلىپ بىزنى كۈلدۈرەتتى.

داۋامى بار ...

تۇردى ئەبەيدۇللا

شائىرە، يازغۇچى ھەبىبە تاھىر دىدارنىڭ « ئايبانۇم » ناملىق ھېكايىسىدا  پىرسۇناژلارنىڭ روھى- ھالىتى، ۋە مۇددىئاسى ناھايىتى چىنلىق بىلەن ئەكىس ئەتتۇرۇلگەن. يەنى ھېكايىنىڭ تەربىيىۋى ئەھمىيىتى زور . ئاپتۇر ھېكايىدە كونكىرىت ،جانلىق ئوبرازلار ئارقىلىق كىتاپخانلارغا ئەمىلى تەربىيە بىرىشكە تىرىشقان. ھېكايىدە تەسۋىرلەنگەن پىرسۇناژ- ئايبانۇم قاتارلىق لارنىڭ خاراكتىرى ئۇلارنىڭ كىشلىك تۇرمۇشقا تۇتقان پوزىتسىيەسى، كۆزقارىشى، مەيدانى، سۆز-ھەركىتى ئارقىلىق تەبىئىې يارىتىلغان. ھېكايىنىڭ ۋەقەلىگى چىنلىققائىگە. تەبىئى ۋە ئىخچام.  ھېكايىدا پىرسۇناژلارنىڭ  خۇسۇسىيەتلىرىنى ئەكىس ئەتتۇرۇپ بىرەلەيدىغان تىپىك ئەھۋاللار  بايان قىلىنغاچقا  يارىتىلغان ئوبرازلار قايىل قىلىش ۋەتەسىرلەندۇرۇش كۇچىگە ئىگە قىلىنغان.

تاغ

بەك ياخشى يېزىپسىز . ئاخىرنى تىزراق يازسىڭىز بوللاتتى .

ablajan

     بۇ ھېكايىنى « يېڭى قاشتېشى » ژۇرنىلىدىن ئوقۇپ، مەركىزى خەلق رادىئو ئىستانسىسىنىڭ رادىئو تورى ژۇرنىلى سەھىپىسىدىن ئاڭلاپ، دىدارنىڭ بەدىئى دىتىغا قايىل بولغانمەن. ۋەقەلىك، ئاددى، ئىنچىكە، يېقىشلىق بايان قىلىنغان. ئادەمنى ھېكايىدىكى مۇھىت ئىچىگە باشلاپ كىرەلەيدۇ. پىرسۇناژلارنىڭ سۆز-ھەرىكەتلىرى يېقىشلىق بولۇپ، ئادەمنى ئوقۇپ چىقىشقا ئۈندەيدۇ. ئاخىرىدا دىدارنىڭ كېيىنكى ئىجادىيىتىگە زور ئۇتۇغلار تىلەيمەن.   

بانكىر625

ياخشى يىزىپسىز ، ئاخىرىسىغا تەشنامەن

دىدار

قىممەتلىك ۋاقتىنى چىقىرىپ ھېكايەمنى ئوقۇغان ، ياخشى باھالارنى بېرىپ مېنى رىغبەتلەندۈرگەن ئەزىزلىرىمگە كۆپ رەھمەت !

دىدار

بىر كۈنى ئوكۇل سالغىلى كىرسەم، ئۇ ئاپىسىنىڭ يېنىدا ئولتۇرۇپتۇ، ئوكۇل يىڭنىسىنى تەييار قىلىپ بولغاندا نېمىشقىدۇر تۇرۇپلا قوللىرىم تىترەپ كەتتى. كۈندە قىلىپ ئادەتلىنىپ كەتكەن بۇ ئىش، ئاشۇ دەقىقىدە ماڭا بىردىنلا شۇ قەدەر ناتونۇش بىلىنىپ كەتتى... جىددىيچىلىكتە تومۇرنى بوغىدىغان رېزىنكە قانداق بولدىكىن، قولۇمدىن چىقىپ كېتىپ ئۇدۇللا يېنىمدا مېنىڭ مەشغۇلاتىمغا قاراپ تۇرغان مۇرادىلنىڭ كۆزىگىلا تەگدى:
ــ كەچۈرۈڭ، بەك سەت ئىش بولدى،ــ مەن ئوڭايسىزلىنىپ دەرھال يەرگە ئېڭىشىپ رېزىنكىگە قول ئۇزاتتىم. مۇرادىلمۇ ھېچقىسى يوق دەپلا يەرگە ئېڭىشتى... مۈرىلىرىمىز، قوللىرىمىز، ھەتتا نەپەسلىرىمىزمۇ بىر-بىرىگە ئۇرۇلۇپ كەتتى... چۈشىنىكسىز ئىللىق بىر ھارارەت، تاتلىق بىر سېزىم تۇنجى قېتىم نېرۋىلىرىمنى غىدىقلىدى. ئۇ بېشىنى كۆتىرىپ ماڭا قارىدى، يۈزلىرى خۇددى مېنىڭ يۈزلىرىم بىلەن رەڭ تالاشقان ھالەتتە شەلپەردەك قىزىرىپ كەتكەن ئىدى. كۆزلىرىمنى دەرھال ئېلىپ قېچىپ، ئۇنىڭ قولىدىن رېزىنكىنى ئېلىپلا ئۆزۇمنى سىرتقا ئاتتىم. كارىدوردا بىرئاز تۇرۇپ كەيپىياتىمنى تەڭشىۋالغان بولساممۇ، لېكىن بايىقى ھالەت زادىلا كۆز ئالدىمدىن كەتمەيتتى. مەن «نېمە بولدۇم؟» دەپ ئۆز-ئۆزۈمگە پىچىرلايتتىم…
كۈنلەر شۇ تەرىقىدە ئۆتۈپ ئاخىر مۇرادىلنىڭ ئاپىسىنىڭ كېسىلى ياخشىلاندى. توۋا دەيمەن، ئادەتتە مەن باشقىلارنىڭ كېسىلىنىڭ تېزرەك ساقىيىپ دوختۇرخانىدىن چىقىپ كېتىشنى تىلەيتتىم، بىراق، ھازىر ئۇلارنىڭ بالنىسىتتا ئۇزۇنراق يېتىشىنى ئۇمىد قىلىۋاتاتتىم. مۇرادىل بىر شەنبە كۈنى مېنى ئىزدەپ كىرىپ:
ــ ئاپامنى دۈشەنبە كۇنى بالنىستتىن ئەپچىقىپ كېتەيمىكىن دەيمەن، ئەتە يەكشەنبىكەن، سىزمۇ دەم ئالارسىز ھە؟ــ دېۋىدى يۈرىكىم قارتتىدە قىلىپ قالدى.
ــ شۇنداق، ئەتە دەم ئالىمەن،ــ دەپ قىسقىلا جاۋاپ بېرىپ سوئال نەزىرىم بىلەن ئۇنىڭغا تىكىلدىم.
ــ ئەجەپ ياخشى، سىزنى كۆپ ئاۋارە قىلىپ كەتتۇق، شۇڭا سىزنى ئەتە بىر قېتىم مېھمان قىلىۋالاي دېگەن ئىدىم،ــ دېدى ئۇ. مېنىڭ بىردىنلا شەيتىنىم تۇتۇپ:
ــ ئىككى قېتىم مېھمان قىلسىڭىزمۇ مەيلىتى!ــ دەۋەتتىم-يۇ، قۇلاقلىرىمغىچە قىزىرىپ كەتتىم. يۈرەكتە ئاجايىپلا تاتلىق بىر ھاياجان…
ــ بولىدىغان گەپكەن، سىزلا قوشۇلسىڭىز مېھمان قىلىشتا گەپ يوق، ئەمىسە شۇنداق كېلىشتۇق! ئەتە ماشىنا بىلەن ئالغىلى كېلىمەن،ــ دەپلا، مېنىڭ قوشۇلۇش- قوشۇلماسلىقىمنى كۈتمەيلا چىقىپ كەتتى. مەن ھاڭۋېقىپ تۇرۇپلا قالدىم. ئۇنىڭغا باتۇرلۇق بىلەن قىلغان بايىقى چاقچىقىمغىمۇ ھەيران بولاتتىم.
ئەتىسى دېگەندەكلا ئۇ ماشىنا بىلەن بىزنى ئالغىلى كەلدى، بىز ئۇنىڭ قىسىمدىكى ياتىقىغا باردۇق. ئۇنىڭ ياتىقى بىلەن ئىشخانىسى بىر ئىكەن، ھەربىيلەرنىڭ ياتاقلىرى باشقىچىلا پاكىز ھەم رەتلىك بولىدىكەن. بىز قىز بالا، قولىمىزدىن سۈپۈركە چۈشمىگىنى بىلەن ئەمەلىيەتتە ياتاقنى ئۇنىڭچىلىك پاكىزە تۇتالمايدىكەنمىز. مەن مۇرادىلنىڭ ياتىقىنى كۆرۇپ بىردىنلا ئەيمىنىپ قالغاندەك بولدۇم. گەرچە بىزمۇ ياتاقلىرىمىزنى شۇنچە پاكىز، رەتلىك تۇتۇپ كەلگەن بولساقمۇ يەنىلا ئۇنىڭكىگە سېلىشتۇرغىلى بولمايتتى. ئۇنىڭ يوتقان-كۆرپىلىرى قىر چىقىرىپ يىغىلغان، كىتاپ –ماتېرىياللىرى جاي-جايىغا رەتلىك تىزىلغان بولۇپ، بۇ خىل كەيپىيات ئادەمگە بىر خىل ئازادىلىك تۇيغۇسى بېرەتتى. ياتاققا كىرگەن كاتىپ ۋە باشقا ئەسكەرلەر، «دوكلات!» دەپ مۇرادىلغا سالام بېرىپ بولۇپ، ئاندىن ئۆز ئىشىنى قىلاتتى. ئۇلارنىڭ ئون قېتىم كىرسە ئون قېتىم سالام قىلىشتەك بۇ ھالىتىدىن ئۆزۇمنى ئەركىن بولالمايۋاتقاندەك ھېس قىلىپ:
ــ بىر قېتىم سالام قىلغاندىن كېيىن بولمىدىمۇ؟ــ دەپ سورىدىم.
ــ ھەربىي تۈزۈم شۇنداق بولىدۇ،ــ دەپ جاۋاپ بەردى ئۇ پەرۋاسىزلا. دېمىسىمۇ قىسىم تۇرمۇشى ئاجايىپ رەڭدار بولىدىكەن، دېرىزىدىن سىرتقا قارىسىڭىز ئەسكەرلەرنىڭ تۈرلۈك پائالىيەتلىرى، جەڭگىۋارلىقى، جۇشقۇنلىقى سىزگە باشقىچىلا ئىلھام بەخىش ئېتىدىكەن. ئۇلارنىڭ تۇرمۇشى ھەقىقەتەن ئايرىم دۇنيا ئىدى. مۇرادىل ئاپىسى بىلەن ئىككىمىزگە شىرە راستلاپ، نازۇ نېممەتلەرنى تىزىۋەتتى. بەزىلىرىنى سىرتتىن ئېلىپ كىرسە، بەزىلىرىنى قىسىم ئاشخانىسىدىن ئېلىپ كىرگەن ئىدى.
ــ قېنى تاماق يەيلىچۇ، سۇبھىنۇر، سىزمۇ تارتىنماڭ، قىسىمنىڭ تامىقى قانداق بولىدىكىن، سىزمۇ تېتىپ بېقىڭا،ــ دېدى ئۇ سەل تارتىنىپ تۇرۇپ. بىز تاماق يېگەچ ئولتۇرۇپ خېلى ئازادە پاراڭلاشتۇق. مۇرادىل بىزگە قىسىمنىڭ تۇرمۇش ئەھۋالى، قائىدە–تۈزۈملىرى توغرىلىق سۆزلەپ بەردى. تاماقتىن كېيىن، ئاپىسى بىردەم ئارام ئالدى، مەن ئۇنىڭ كىتاپ ئىشكاۋىغا قىزىقتىم. نۇرغۇن تارىخى رومان، ھېكايە-پوۋېستلار توپلاملىرى ۋە ئەدەبىي ژۇرناللار ئۇنىڭ ئىشكاپىدا رەت-رېتى بىلەن تىزىلىپ تۇراتتى. مەن تۇنجى بوپ «ئويغانغان زېمىن» رومانىنى ھۆرمەت بىلەن قولۇمغا ئېلىشىمغا، ئۇ يېنىمغا كېلىپ:
ــ سىزمۇ ماڭا ئوخشاشلا كىتاپخۇمار ئوخشىمامسىز؟ــ دەپ سورىدى ۋە بىر ژورنالنى قولىغا ئالدى.
ــ ھەئە، ئوبدانلا قىزىقىمەن، كەسپىم تەبىئىي پەن بولغىنى بىلەن كىتاپ ئوقۇشنى ياخشى كۆرىمەن، ئىلگىرى قىزىقىشتا ئانچە–مۇنچە بىر نەرسىلەرنىمۇ يېزىپ قوياتتىم. بىراق، ھازىر ئوقۇشىمىز بەك جىددى بولغاچقا، دەرسلەرگە يېتىشىپ بولالماي كىتاپ ئوقۇش بىلەن يېزىقچىلىقنى ۋاقتىنچە قويۇپ تۇردۇم،ــ دېدىم پەس ئاۋازدا.
ــ يېزىقچىلىقمۇ بىر ھەۋەسكەن، مەنمۇ ئانچە–مۇنچە بىر نەرسىلەرنى يازاتتىم، بەزىلىرى ئېلان قىلىنغانمۇ بولدى. مانا كۆرۈپ بېقىڭ،ــ ئۇ شۇنداق دەپ شېئىر ۋە ھېكايىلىرى ئېلان قىلىنغان بىر نەچچە ژۇرنالنى كىتاپ ئىشكاۋىدىن سۇغۇرۇپ ئېلىپ ماڭا ئۇزاتتى. مەنمۇ ژۇرناللارنىڭ مۇقاۋىسى بىلەن ئەسەر ئېلان قىلىنغان بەتلەرگە بىرەر قۇر كۆز يۈگۈرتۈپ چىقتىم. بىراق، چۈشلۈك دەم ئېلىش ۋاقتىمىز توشۇپ قالغان بولغاچقا، قايتمىسام بولمايتتى. شۇڭا مەن قولۇمدىكى ژۇرناللارنى قىيمىغان ھالدا جايىغا قويۇپ مېڭىشقا تەمشەلدىم. مۇرادىل كۆڭلۈمدىكىنى بىلىپ قالدى بولغاي:
ــ ئەگەر ئوقۇغىڭىز بولسا ئېلىپ كېتىپ ئوقۇپ بېقىڭ، قاملاشمىغان تەرەپلىرىگە پىكرىڭىزنى بېرەرسىز،ــ دېدى. مەن دېلىغۇل بولۇپ قالدىم. مېنىڭچە بولسىغۇ ئۇنىڭ كىتابلىرىنى بىراقلا ئېلىپ كەتسەممۇ ماڭا كۆپلۈك قىلمايتتى، ئەمما كېيىن قانداق قايتۇرۇپ بېرەرمەن؟ ئاپىسى بالنىستتىن چىقىپ قايتىپ كەتسە، بىزنىڭ يەنە ئۇچرىشىشىمىز ناتايىن-دە،ــ دېگەنلەرنى ئويلاپ ئاستا بېشىمنى چايقىدىم:
ــ بۇ ژۇرناللار مەكتەپ كۈتۈپخانىسىدا بار، شۇ يەردىن ئېلىپ ئوقۇۋالساممۇ بولىدۇ،ــ دەپلا مېڭىشقا تەمشەلدىم. ئۇ بىزنى دوختۇرخانىغا ئاپىرىپ قويدى. مەن شۇ كۈنىلا مەكتەپ كۈتۈپخانىسىدىن ئۇنىڭ ئەسەرلىرى ئېلان قىلىنغان ژۇرناللارنى تېپىپ چىقىپ، كېچىچە تەپسىلىي ھەم قالدۇرماي ئوقۇپ چىقتىم. روھىمغا تەسىر قىلغان بىر قىسىم جايلىرىنى ئېرىنمەستىن خاتىرەمگە كۆچۈرۋالدىم.
دۈشەنبە كۇنى ئەتىگەندىلا مۇرادىل كېلىپ ئاپىسىنى بالنىسىتتىن چىقىرىش رەسمىيەتلىرىنى ئۆتىدى، رەسمىيەت پۈتكەندىن كېيىن مېنى ئىزدەپ كىرىپ «ئويغانغان زېمىن» رومانى بىلەن بىر مۇنچە ژۇرناللارنى ماڭا ئۇزاتقاچ:
ــ بۇ مېنىڭ سىزگە قىلغان ئاددى سوغام بولۇپ قالسۇن ئايبانۇم، مانا ماۋۇ مېنىڭ ئىشخانامنىڭ تېلېفون نومۇرى، بىرەر ئىش بولسا ماڭا تېلېفۇن بېرىڭ، ئوبدان تونۇشۇپ قالدۇق، ئىزدىشىپ تۇرايلى،- دېدى. ئۇنىڭ تۇرقىدىن بىر خىل تەشەككۈرانە ھېسسىيات تۆكۈلۈپ تۇراتتى.
ــ بولىدۇ، رەھمەت سىزگە!ــ مەن ئۇنىڭ قولىدىكى كىتاپلارنى ئالغاچ ئارانلا شۇنداق دېيەلىدىم. ئاپىسى مېڭىش ئالدىدا ماڭا تارتىشقاندەك قىلىپ:
ــ قىزىم، سىزگە كۆپ جاپا سالدىم، خۇدايىم مۇرات–مەقسىدىڭىزگە يەتكۇزەر! بىزنىڭ يۇرتلارغىمۇ بېرىپ ئويناپ كېلىڭ. جان ئامان بولسا يەنە كۆرىشىشكە نېسىپ بولار، ئاللاھقا ئامانەت قىزىم!ــ دېدى-دە، مېھىرلىك قوللىرى بىلەن يۈزۈمنى سىلاپ، پېشانەمگە سۆيۈپ قويدى. مەن خۇددى ئۆزۇمنىڭ بىرەر يېقىن ئۇرۇق–تۇققىنىمنى ئۇزىتىپ قويىۋاتقاندەك كۆڭلۈم يېرىم بولغىنىچە ماشىنىنىڭ ئارقىسىدىن قاراپلا قالدىم.

داۋامى بار ....