«ئوغرى» قىلما ئېرىڭنى
(ساتىرا)
ئاپتۇرى: ئابدۇۋەلى راخمان ھەققانىي
يېقىندا بىر تونۇشۇم بىلەن بىردەم مۇڭدۇشۇپ ئولتۇرۇپ قالدىم.ئۇ ئۆي ئىچىدە ئۆز بېشىدىن ئۆتكۈزگەن ئاچچىق كەچۈرمىشلىرىنى سۆزلەپ بىرىپ: « سەن ساتىرانى خېلى ئەپلەشتۈرۈپ يېزىپ قويىسەن،مىنىڭ ئۆي ئىچىدە ئىقتىسادىي جەھەتتە تارتقان خاپىلىقلىرىمنىلا ساتىرا قىلىپ يازساڭ ئەسىرىڭ چۇقۇم جەلب قىلارلىق چىقىدۇ،مىنىڭ مۆلچەرىمچە مۇنداق خاپىلىق يالغۇز مەندىلا بولماستىن يەنە ماڭا ئۆخشاش ياۋاش،غەلۋە-غۇدۇردىن نومۇس قىلىدىغان،نۇرغۇن ئەرلەردە بار دەپ قارايمەن»دەپ بىر قاتار ئىشلارنى سۆزلەپ بەردى.ئۇنىڭ دىيىشىچە،ئايالى بەك ئاچكۆز،كۈنلەمچى،
ھازازۇل ئايالكەن. ئائىلىنىڭ ئىقتىسادى ھىساۋاتىنى ئۆزۈم تۇتىمەن دەپ باشقۇرۇشتا چىكىدىن ئاشۇرىۋېتىپ ئۇنى بەك بىزار قىپتۇ.ئۇنىڭ قارىشىچە ئەرنى ئىقتىسادى جەھەتتىن قىسىپ يانچۇقىدا پۇل قالدۇرمىسا ناشايان ئىشلارنى قىلىشتىن، ئورۇنسىز پۇل خەشلەشتىن، بولمىغۇر ئادەملەر بىلەن باردى-كەلدى قىلىشتىن توساپ قالغىلى
بولارمىش. شوڭا ھەمىشە؛« ئاش-تامىقىڭ،يېتىش-قوپۇشۇڭ ئۆيدە بولغاندىكىن ساڭا يەنە نىمە پۇل كەتمەكچىتتى؟ يانچۇقۇڭدا پۇل تۇرسا ئەرزىمەس ئىشلارغا خەشلىنىپ كېتىدۇ، شوڭا مىنىڭ ساقلىغىنىم ياخشى» دەپ ئېرىنىڭ يانچۇقىدا پەقەت پۇل قويماي دوست-يارەنلىرىنىڭ ئالدىدا يۈزىنى سۈرۈن قىپ قويۇپتۇ. ئەمما ئۆزى نوركا پەلتودەك قىممەت كىيىم-كىچەك،زىبۇ-زىننەت،يۇقىرى باھالىق گىرىم بويۇملىرىغا ئىنتىلىدىكەن. شۇنچە چىرىستانلىق قىلىپ بۇ ئائىلىنىڭ يىغقان ئائىلە ئىقتىسادىمۇ تايىنلىق ئىكەن. بۇ ئىش سەۋەبىدىن ئاجىرىشىپ كېتەي دىسە ئارىدا ئىككى بالا بار ،خەلقى ئالەمدىن نومۇس قىلىدىكەن. مەن بۇ ئەھۋالنى ئاڭلاپ تولىمۇ ئەجەپلەندىم.ھەممىلا ئايال مۇنداق بولمىسىمۇ جەمئىيىتىمىزدىكى قىسمەن ئاياللاردا دەرۋەقە ئەنە شۇنداق قىلمىشلار بار .بىز يازغان ماقالە،ئىتوتلىرىمىزدا ئايالىدىن ئوغۇرلۇقچە پۇل ساقلىغان ئەرلەرنى ھەجۋىي قىلىپ تەنقىتلەپ كەلدۇق.ئەمما بەزى ئاياللار چىكىدىن ئېشىپ ئەرلىرىنى مانا مۇشۇنداق ئامالسىز قويسا،ئەرلىرى بىرنىمە دەپ بولغىچە «كىمگە خەجلەيتتىڭ؟»دەپ كۆكۈرۈپ قوپسا نىمە دىگۈلۈك؟ئەرلەرنىڭ يانچۇقىدا پۇل تۇرمىسۇن دەپ كىم دەپتۇ؟مىنىڭچە ئەر بولغۇچىنىڭ يانچۇقىدىن پۇل ئۈزۈلمەسلىكى، پۇل لازىم بولغان جىددى پەيتتە ئەتراپىغا قاراپ قالماسلىقى كېرەك.بۇ ئىش ئىلھامىمنى قوزغاپ قويغاچقا "ئوغرى قىلما ئېرىڭنى" ناملىق تۆۋەندىكى ساتىرانى يازدىم.)
«ئوغرى» قىلما ئېرىڭنى
پۇل،مەنپەئەت بۇزۇپتۇ،سىنىڭ ئەقلۇ-زېھنىڭنى،
مۇئاشىغا ئېرىڭنىڭ قاداپ بىر جۇپ كۆزۈڭنى،
سەن بېرەمسەن ئەرگىمۇ،ياكى پۇلغا مىھرىڭنى؟
نىچۈن ئەردە پۇل تۇرسا،ئالالمايسەن دىمىڭنى،
خىراجەتكە پۇل قويماي «ئوغرى» قىلما ئېرىڭنى.
**
كېچە-كۈندۈز ئويلايسەن،زىبۇ-زىننەت،جابدۇقنى،
ئەردە قويماي تۆت تەڭگە،تەتۈر ئۆرۈپ يانچۇقنى،
قىلنى قىرىق ھىساپلاپ،قىرىۋەتتىڭ قالدۇقنى،
ھۆرت-پۆرت دىسە چالۋاقاپ،باشقا ئاتتىڭ ياستۇقنى،
ئەل ئالدىدا سەت ئىش بۇ،«ئوغرى»قىلما ئېرىڭنى.
**
« ئۆيدە ياتساڭ،ئاش يىسەڭ،يەنە نىمە پۇل ساڭا؟»-
چۈشەنمىگەچ ھاياتنى،دىيىشلىرىڭ شۇ،مانا،
ئېرىڭ ئەمەس پۇل بۇزار،پىخسىق تېخى بىز گۇۋا،
ئۈستى-بېشى بەك ئاددى،كىيىشلىرى سەت جۇۋا،
خۇددى ئاقلاپ پىيازدەك،«ئوغرى»قىلما ئېرىڭنى.
**
خەق ئالدىدا جۇپتۇڭنى،كۆرسەتمىگىن لىڭتاسما،
«ئۆي ھىسابى»مەندە دەپ،غۇرۇر بىلەن ئويناشما،
ئۇنى قىسىپ خەجىدىن،نوركا پەلتو قوغلاشما،
ھالغا چۈشلۈك ئىش قىلىپ،ھەشەمەتنى بويلاشما،
ئۆز پۇلىغا تەلمۈرتۈپ،«ئوغرى» قىلما ئېرىڭنى.
**
نومۇس قىلماس ھازازۇل، كۈندە غەۋغا تېرىشتىن،
مىڭ-مىڭ بىزار ئەمما ئەر،يولسىز جېدەل-ئۇرۇشتىن،
پەرزەنت تۇرسا گەپ ئېچىش مۇمكىنمۇ ئۆي بۇزۇشتىن،
قالماپتۇ ھېچ باشقا يول،پايپاققا پۇل تىقىشتىن،
ئامالسىزلىق دەردىدە،«ئوغرى»قىلما ئېرىڭنى.
**
ئەرلەر دىگەن ئۆز ئارا،مۇڭداشمامدۇ ئولتۇرۇپ،
ھەمداستىخان گاھىدا،ئىچىشىدۇ چاي قۇيۇپ،
ئۆتنە جاھان بۇدىگەن،ئالغان بېرەر قايتۇرۇپ،
ئوسال قىلدىڭ نەچچەرەت،دوستلار ئارا چاندۇرۇپ،
قىستاپ،قىيناپ،قىزارتىپ،«ئوغرى»قىلما ئېرىڭنى.
| 
يوللىغان ۋاقتى 2015-3-5 10:38:44