مېۋە-چىۋىلەرنى جىڭلىماي توپ سېتىش

سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئۇستاز! ھازىر دىيارىمىزدا ئېتىزدىكى ياكى ماشىنا، ھارۋىلاردىكى مېۋە-چېۋە، قوغۇن-تاۋۇزلارنى جىڭلىماي توپ سېتىش ئەۋج ئېلىپ كەتتى. بۇ سودىنىڭ ھۆكمى نېمە؟ ئاللاھ رازى بولسۇن! 9CgXc5  
جاۋاب: Ih9O
Rp7  
ۋە ئەلەيكۇم ئەسسالام ۋە رەھمەتۇللاھى ۋە بەرەكاتۇھۇ: :Q0?ub]  
بىسمىللەھىرراھمانىرراھيم `Pz!SJ|  
بارلىق ھەمدۇ-سانا جانابى ئاللاھقا بولسۇن، شۇنداقلا پەيغەمبىرىمىزگە، ئائىلە-تاۋابىئاتلىرىغا ۋە ئۇنىڭغا تاكى قىيامەتكىچە ئەگەشكەنلەرگە دۇرۇت-سالاملار بولسۇن. BZnp#}f  
oi%5t)VsS  
كەمچەنلەپ ياكى جىڭلاپ ياكى ساناپ سېتىلىدىغان تاۋارنى كەمچەنلىمەستىن ياكى جىڭلىماستىن ياكى سانىماستىن توپ سېتىش كۆز مۆلچەرى بىلەن قارىسىغا سېتىش دەپ ئاتىلىدۇ.([1]) j};pv2  
ئەسلىدە سودا-سېتىقنىڭ توغرا بولۇشى ئۈچۈن تاۋارنىڭ ئاساسلىق ئەھۋالى مەلۇم بولۇشى شەرت قىلىنىدۇ. لېكىن ھەممە جەھەتتىن مەلۇم بولۇشى شەرت قىلىنمايدۇ. پەقەتلا تالاش-تارتىش كەلتۈرمەيدىغان نامەلۇملۇققا رۇخسەت قىلىنىدۇ. ئادەتتە كۆز مۆلچەرى بىلەن قارىسىغا سېتىشتا تاۋارنىڭ كىلو ياكى سان مىقدارى مەلۇم بولمىسىمۇ تەجرىبە ۋە ئادەت بويىچە ئومۇم مىقدارى بىلەن سۈپىتى مۆلچەرلىنىدۇ. شۇڭا سودا-مۇئامىلىدە قۇلاي بولۇش ئۈچۈن شەرىئەت بۇنداق شەكىلدە سودا قىلىشقا رۇخسەت قىلغان. $Sc08ro  
سالىم رىۋايەت قىلىدۇكى، ئۇنىڭ ئاتىسى ئىبنى ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇما مۇنداق دېگەن: مەن ئاشلىقنى كۆز تەخمىنى بىلەن (كەمچەنلىمەي) سېتىۋېلىپ ئۆز تۇرالغۇلىرىغا يۆتكىمەي تۇرۇپ ساتقان كىشىلەرنىڭ پەيغەمبەر ساللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم زامانىدا ئۇرۇپ جازالانغانلىقىنى كۆرگەنمەن.([2]) -Ihn<<uE?  
يەنە ئىبنى ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇما رىۋايەت قىلىدۇكى، پەيغەمبەر ساللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم: «كىمىكى ئاشلىق سېتىۋالىدىكەن، ئۇنى تولۇق تاپشۇرۇپ ئالماي تۇرۇپ ساتمىسۇن» دېگەن. بىز ئاشلىقنى كارۋانلاردىن كۆز تەخمىنى بىلەن (كەمچەنلىمەي) سېتىۋالاتتۇق. بۇ سەۋەبتىن پەيغەمبەر ساللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم بىزنى ئاشلىقنى ئۆز جايىدىن يۆتكىمەي تۇرۇپ سېتىشتىن توستى.([3]) P %U9S  
يەنە ئىبنى ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇمانىڭ ئوغلى ئۇبەيدۇللاھ رىۋايەت قىلىپ دەيدۇكى: ئۇنىڭ ئاتىسى ئاشلىقنى كۆز تەخمىنى بىلەن (كەمچەنلىمەي) سېتىۋېلىپ بالا-چاقىلىرىغا كۆتۈرۈپ باراتتى.([4]) A1=$kzw{UH  
ئىمام نەۋەۋى بىلەن ھافىز ئىبنى ھەجەر مۇنداق دەيدۇ: "بۇ ھەدىستە ساتقۇچى مىقتارىنى بىلسۇن ياكى بىلمىسۇن بىر دۆۋە ئاشلىقنى كۆز تەخمىنى بىلەن (كەمچەنلىمەي) ساتسا جائىز بولىدىغانلىقىغا دەلىل باردۇر".([5]) ps{&WT3a  
دېمەك ساھابە كىراملار پەيغەمبەر ساللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم زامانىدا كۆز تەخمىنى بىلەن (كەمچەنلىمەي) سودا قىلىشقان. ئالىملار بۇنىڭ جائىزلىقىغا ئاساسەن ئىتتىپاق. ئىمام شافىئى رەھمەتۇللاھى ئەلەيھىدىن كەلگەن ئىككى قاراشنىڭ سەھىھرەكىدە مەكروھ دەپ قارىغان. ئىمام مالىك بۇ سودىنىڭ جائىز بولۇشى ئۈچۈن بىر قانچە شەرت قويغان. ئىمام ئەھمەدمۇ شۇنداق.([6]) MFCbx>#  
مەسىلەن: بىر دۆۋە ئاشلىق ياكى مېۋە-چىۋىنى جىڭلىماي ياكى سانىماي تۇرۇپلا تۇرقىغا قاراپ ساتسا بولىدۇ. بىر توپ چارۋىنى سانىمايلا تۇرقىغا قاراپ ساتسا بولىدۇ. بىر پارچە زېمىننى كۆلىمىنى ئۆلچىمەيلا تۇرقىغا قاراپ ساتسا بولىدۇ. بىر پارچە رەخنى مېتىرلىمايلا تۇرقىغا قاراپ ساتسا بولىدۇ. بىر توپ دەرەخنى سانىمايلا تۇرقىغا قاراپ ساتسا بولىدۇ. Sf.8Ibw  
بۇنىڭ جائىز بولۇشىنىڭ مۇھىم شەرتى تاۋارنى كۆرۈشتۇر. كۆرمىسە جائىز بولمايدۇ. ئەگەر ساتقۇچى تاۋارنىڭ سانىنى ياكى كىلوسىنى ياكى كەمچىنىنى ئېنىق بىلىدىغان بولسا قارىسىغا سېتىۋالماقچى بولغان خېرىدارغا دەپ قويغىنى تۈزۈك، بولمىسا خېرىدارنى گوللىغاندەك ئىش بولۇپ قالىدۇ. o+6^|RP  
ۋەللاھۇ ئەئلەم. h\: tUEg#J  
XQ4^:3Yc  
پەتىۋادا: دوكتور ئابدۇل ئەزىز رەھمەتۇللاھ. !MG>z\:  
2012-9-12

مانا ناھيىمىزدە ئالتۇن مىچىتنىڭ ئالدىدا باققالىق قىلدىغان بىر كىشى با.بىر كۇزۇپ قۇغۇننى 2 مىڭ يۈەنگە ئالغان بۇلسا شۇ بىر كۇزۇپ قۇغۇننى 3 مىڭ يۈەن قىلاي دېمەيدۇ.يالغان سۇزلەپ خىرىدارلارنى بەك قاقتى-سۇقتى قىلىدۇ.بالىسى دېگەن كاززاپ تىخى ئالدامچى.ئىشقىلىپ كىشلەرنىڭ رىزىقىنى بەك يەيدۇ. RtL'fd  
بىر قۇغۇن شۇ كىشىگە 15 سۇنغا چۈشكەن بۇلسا بىز 20 سۇم دېسەك مۇمكىن ئەمەس بەرمەيدۇ.سىسىتۋىتىشقا رازىكى ساتمايدۇ. 6<nO2GW  
رخمەت تېمىڭىزغا

بىزنىڭ دىياردىمۇ داموللام ( يولدا توسۇپ بىرنەرسە ئالماڭلا  ، بۇنداق قىلىش شەرىئەتتە خاتا . ساتقۇچىمۇ بازارغا ئاپىرىپ ساتسۇن ، ئالغۇچىمۇ بازاردىن ئالسۇن ) دەپ نەسىھەت قىلىپ ھېرىپ كەتتى . +|.#<]GA  
لىكىن پاختا ، بۇغداي - قوناق ، مال - چارۋا ، توخۇ - توشقان ............ ئىشقىلىپ ھەممە نىمىنى بىدىكلە يولدا ئالدىنى توسۇپلا ئەرزان ئالىدۇ دە ساتقۇچى بازار باھاسىنى بىلەلمەي ئەرزان ساتىدۇ ( ئەزان بەرسىڭىز خوتنىڭىز ئاچچىغلامدۇ ؟ ) دەيدىغان سېسسىق گەپلىرى بار تېخى . t~AesHZpk  
ئاندىن بىزلە ھەممە نىمىنى بىدىكتىن ئالماي ئامال يوقتە ؟!

ياخشى تىمىكەن ، رەھمەت ،جىق نەرسىلەنى بىلىۋالدىم.

ئاشلىقنى ئۇنداق قىلمايدۇ ، مىۋىلەر ھازىر كەڭرى بوپكەتتى  ئۇنى  رازى بوپ بەرگەندىن كىن بۇلدۇ .