ئۇيغۇر ئەدەبىياتى ھەققىدە دىيالوگلار

ئۇيغۇر ئەدەبىياتى ھەققىدە دىيالوگلار $QBUnLOek&  
'k Z1&_{  
i4rF~'h@  
't.F.t  
رەتلىگۇچى -:ئابدۇرېشىت سۇلايمان ]sAD5<;  
 yE,o~O  
?}tQaj  
0*@S-Lj^c  
ئوي -پىكىرلىرىمىز ئاپتاپتەك يالىڭاچ ..بىر-بىرىمىزگەبولغان ھورمەت شۇ قەدەر ساپ ئىدى ..بىز بىر كىچە ئەمەس بىر قانچە يىل پاراڭلاشساقمۇپىكىرلىرىمىز ،تەپەككۇرلىرىمىز ئۇزلۇپ قالىدىغاندەك ئەمەس .لەۋلەردىن توكۇلىۋاتقانسەمىمىيەت ئىچىدە نۇرغۇن نەرسىلەر ئايدىڭلاشماقتا .«ئۇيغۇر شىئىريىتىنىڭ »تەرەققىياتىغابولغان ئىسەنكىرەش ئىچىدە بىر-بىرسىمىزگە دوق قىلىپ تۇرۇپ بىر -بىرسىمىزدىن كۇتكەنئۇمىدىمىزنى قىلچە ئاياشماي ئوتتۇرغا قۇيۇشقاندا ئاسماندا تىتىلىشقا باشلىغان ئاي بىزگەمەسلىگى كەلگەندەك يەنىلا پارلاق نۇرىنى چىچىپ تۇرۇپتۇ .ئىسىسىق -ئىسسىق نەپەسلىرىمىزدەيەنىمۇ قىزىرشىپ سوزلەشكەندە ھىچكىمنىڭ ئۇيقۇسى كەلمىدى .چۇنكى مەتبۇئاتلاردا بىر-بىرسىمىزگەبولغان ھورمەت ،قىزىقىش ئىچىدە يىغلىغاندا -يىغلاپ ،كۇلگەندە كۇلۇپ ياشاۋاتقان بۇ شائىرلارئۇچۇن ئۇخلاش ھارام ئىدى .كىچىنىڭ جىمجىتغى ئىچىدە قاقاپلاپ كۇلىۋاتقىنىمىزدا بۇ زىمىننىڭبۇ خىلۋىتىدىكى ئاۋازدىن چۇچۇپ ئويغىنىشقان ئۇيغۇرلار كۇلكىنىڭ قانداق بولىدىغانلىغىنىبىلىۋالغاندەك قىلاتتى .بولۇپمۇ مەن چەكسىز ھاياجانغا چۇمدۇم .قەلبىم ئازاپتىن ئورتىنىپتۇرسىمۇ ئازاپ شىخمدا پۇرەكلەپ ئىچىلىشقا باشلىغان رەيھان گۇلىنى كوردۇم .كوزۇمنى بوشقىنايۇمۇپ تۇرۇپ نۇرغۇن مۇشاقەتلىرىمنى ئەسلىدىم ..دوسلار تەسەللى بەرمەكتە .گەرچە ئازاپلىقتەقدىرىم ھىجىيىپ تۇرسىمۇ مۇھەممەت كامال خۇشخۇينىڭ دىگىنىدەك -بۇكۇنلەمۇ ئوتۇپ كىتىدۇ 2004-يىلى 10-ئاينىڭ 2-كۇنى (شەنبە )چۇش سائەت 1 دە گۇما ناھىيلىك 1-ئوتتۇرا مەكتەپنىڭئوقۇتقۇچىسى ،ئۇيغۇر 3-ئەۋلات شىئىريىتىنىڭ ئاۋانگارت ۋەكىلى ،ئوزىنىڭ يىقىشلىق ئەسەرلىرىبىلەن كىتاپخانلىرىغا ،ۋەشائىر دوستلىرىغا ئوز ئەمگىگىنى تەقدىم قىلالايدىغان شائىر دوستۇمئەخمەتجان تۇرۇپ بەگتۇرىك تىلفۇن قىلدى .تىلفۇنۇم بىر قانچە قىتىم جىرىڭلاپ توختاپ قالغانبولسىمۇ مەن بىر خىل جىددىلىك ئىچىدە تىلىفۇن نۇمۇرىغا قارىدىم .«ئەخمەتجان »دىدىمئىچىمدە . }h6z&:qA[?  
|h/2'zd^-  
مەن ئەخمەتجان تۇرۇپ بىلەن مەتبۇئات يۇزىدە تونۇشقىلى 10يىللار بولغان بولسىمۇ ئارلىقتا بىر-بىرسىمىزگە غايىۋى دوست بولۇپ ،ئارلىقتىكى قەلەمداشلارئولتۇرىشىدا بىر -بىرسىمىزنىڭ ياخشى تەرىپىنى قىلىشىپ 2004-يىلى 5-ئاينىڭ بىشىدا يەكەندىكىقەلەمداش ،ئاكا ئۇستاز دوستۇم ياسىنجان سادىقنىڭ ۋاستىسى بىلەن دىدارلاشقان ئىدىم ،مەنبۇ ۋاقىتتا ئايالىم بىلەن ئاجرىشىشنىڭ ھەلەكچىلىگىدە يۇرگەچكە قەلەمداش دوسلىرىمنىڭئولتۇرۇشلىرىغىمۇ كوپ قاتنىشالمىغان ..بىر خىل چۇشكۇنلۇك ئىچىدە ئوزۇم كۇلۇپ ،ئوزۇميىغلاپ يۇرگەن ۋاقىتلىرىم ئىدى .دەل شۇكۇنى ياسىنجاننىڭ تىلفۇنىدىن گۇمىدىكى قەلەمكەشلەردىنئابدۇقادىر سادىر ،ئەخمەتجان تۇرۇپ .قاتارلىقلارنىڭ يەكەنگە كىلىش خەۋىرىنى ئاڭلاپ بەكمۇسويۇندۇم . بىزدىدار كورۇشكەندە رىستۇران خانىسىنى قاپلىغان جىمجىتلىق ئىچىدە يەر تەۋرىگەندەكبولدى .كۇلۇشتۇق ..قاپاقلىرىمىزنى تۇرۇپ ئولتۇرۇپ نۇرغۇن نەرسىنى خىيال قىلىشتۇق ، پاراڭلىشىپ، نەزمە توقۇشتۇق .ئارلىقتا ياسىنجان سادىق ئىجادىيەت ئەخلاقى ،ئىزچىللىق ،ئىجادىيەتتىكى تىرىشچانلىق توغىرسىدا سوزلىدى .سورۇن ئاخىرلاشقاندا مەن مىھمانلارنىيەكەن ناھىيە تاغارچى يىزىسىغا تەكلىپ قىلىپ شائىر دوستۇم ئەخمەتجان تۇرۇپنى ئىلىپتاغارچى يىزىسىغا قايتىپ كەتتىم . :XZpnjj  
{2@96o2}  
كىچنىڭ جىمجىتلىغى ئىچىدە نۇرغۇن -نۇرغۇن نەرسىلەرنىسوزلەشتۇق .لىرىكىدەك مۇڭلۇق خىيال ئىچىدە ئەخمەتجاننىڭ «كىرپىكتىكى قار »تىكىستىگەئاساسەن ئىشلىگەن پىلاستىنكىنى كورۇپ قاچانلاردا ئۇخلاپ قالغانلىغىمىزنى سەزمەيلا قاپتۇق .. /Ql}jSKi  
&_j4q  
ئەتىسى سەھەردە ياسىنجان سادىق تىلفۇن قىلدى .بىركۇنلۇكپائالىيىتىمىزگە يەكەندىكى قەلەمكەشلەردىن يەكەن ناھىيلىك تىلىۋىزىريە ئىستانسىنىڭمۇخبىرى ئومەر ئوسمان ،گىزىتىانا باشلىغى مامۇت ئەخمەت ،ئەدىبىيات سەنئەتچىلەر بىرلەشمىسىنىڭرەئىسى،توختى مۇھەممەت ،ئابدۇرۇسۇل مۇھەممەت بەختىيار ،ھاجى قاۋۇل ،ئادىل ئەخمەت قاتارلىقلارقىتىلىپ سۇرۇن تىخمۇ ئەۋجىگە چىقتى ،بىز ئايالدىن ئاجرىشىش ،ئاياللار زومىگەرلىگى قاتارلىقنازۇك مەسىللەردە قىزغىن مۇنازىرلەرنى ئىلىپ بىرىپ شۇ كۇنلۇك پائالىيەتنى ھەر ھالدائەھمىيەتلىك ئوتكۇزدۇق . ;D:T^4  
pASVnXJZ  
ئارلىقتا ئەخمەتجان بىلەن تونۇشۇشىمىز شۇنچىلىك قىزغىنبولغان بولسا تىلفۇنلىشىمىزمۇ شۇنداق قىزغىن بولدى .ھىيسيات ئالۋۇنىمىزدا گورۇلدەپكويىۋاتقان ئوت ئىچىدە گۇمىدىكى دوسلارنىڭ سالىمى ماڭا ،مىنىڭ سالاملىرىم گۇمىدىكى دوسلارغايەتكۇزۇلدى .ئارلىقتا گۇمىدىكى دوسلارغا يىزىلغان نەسرى مۇۋەششەھ ئارقىىلىق ئۇزۇندىنبىرى كوروشۇشنى ئارزۇ قىلىپ كەلگەن مۇھەممەت كامال بىلەن تونۇشتۇم . i>2_hn_UR  
idy:Jei}  
مەن ئەخمەتجاننىڭ يانفۇننىڭ نۇمىرىنى كورۇپ بەكمۇ خۇرسەنبولدۇم ،ۋە نۇمۇرنى قايتىلاپ ئۇردۇم : *cIXae^Y7  
q?&&:.H"?5  
-ئەسسىالامۇ ئەلەيكۇم zn|}YovY+  
7ZZt|bl  
-ۋەئەلەيكۇم ئەسسىالام.....دىدارلىشىش ئاخىرلاشقاندىنكىيىن ئەخمەتجان بۇگۇن مۇھەممەت كامال خۇشخۇي ،ئابلىمىت ،غوجىمۇھەممەت مۇھەممەت قاتارلىقدوسلارنىڭ يەكەنگە قاراپ يولغا چىققانلىغىنى ،ھازىر قاغىلىققا كىلىپ بولغانلىغىنى بىلدۇردى ،مەندىكى ئالەمچە خۇشاللىق زىمىنغا يىيىلدى .چۇنكى 10-ئاينىڭ 2-كۇنى ھاياتىمدىكى ئەھمىيەتلىكئوتكۇزمىسەم بولمايدىغان كۇن ئىدى .خۇشاللىق ئىچىدە دوختۇرخانىمنىڭ ئىشلىرىنى بىر قاتارئورۇنلاشتۇرۇپ دوستلارنىڭ كىلىشىنى كۇتتۇم . @H
I5;z  
$hio(  
خۇشاللىق كەلسە قوش كەپتۇ دىگەندەك بۇ كۇنى مەندىنئەھۋال سوراپ قەلەمداش دوسلۇرۇمدىن تۇرسۇن ئابلىز رىسالەت مەردان ،سەنەۋۋەر ئابدۇراخمان ،باتۇر روزى ،رەخمەنجان ئاۋۇت .لەرزان .ئابلاجان مەمتىمىن، پاشاگۇل ئوسمان ،راجى تۇردى .قۇربان توىتى قاتارلىقلار تىلفۇن قىلدى .دەل شۇ پەيىتتە يىڭىسار ناھىيلىك 3-ئوتتۇرامەكتەپتىكى قەلەمداش دوستۇم مۇتەللىپ مەنسۇر (ئوۋچى )تىلفۇن قىلىپ 2نەپەر شائىر دوستىبىلەن يەكەنگە كەلگەنلىگىنى ئىيىتتى .ۋە ھايال بولمايلا يىتىپ كەلدى . 9"S3AEI  
,dBI=D'  
-ۋادەرىخ!!دىدىم ئوزۇمگە ،ئۇرۇمچىدە خانتەڭرىئەدىبىياتى يىغىنى ئىچىلغان مۇشۇنداق ياخشى بىر كۇندە بۇگۇن ياخشى بىر ئەنجۇمەن ئۇيۇشتۇرۋالدۇق .بۇگۇنكى سورۇنغا ئوت كىتىدىغان بولدى .دىمەكچىلىك ئولتۇرشىمىز قىزغىن داۋاملاشتى، سالۇنىمىزدانۇرغۇن ئەدىبىيات نەزىريەلىرىنى مۇلاھىزە قىلدۇق .مۇئەييەنلەشتۇرۇشكە تىگىشلىك نۇرغۇنئەسەرلەر ۋەئاپتۇرلار ئۇستىدە مۇلاھىزە بولۇپ ئوتۇلدى .توۋەندە شۇ مۇلاھىزىلەرنى كىتاپخانلارنىڭھوزۇرغا سۇندۇم . 7[LC*nrr  
u2QJDLMJv  
1 -ئەختەم ئومەر ئىجادىيەتتە چىكىنىپ كەتتىمۇ ؟ wal }[F#  
<vs.Ucxx  
خۇشخۇي :بىر ئادەمنىڭ ئىجادىتىگە باھا بەرگەندە بەكسوغۇققان بولۇش كىرەك .بۇ تىماغا جاۋاپ بىرىش سەل مۇشكۇلدەك قىلىدۇ .ئەختەمجان غاپىلروھ بىلەن ئوركەشلەپ ياتقان ئۇيغۇردىن ئىبارەت بۇ قەۋىمنىڭ يىرىڭلىرىنى تاتىلاپ تۇرۇپبىزگە كورسىتىپ بىرىدىغان سەرخىل ئەسەرلىرى بىلەن نۇرغۇن كىتاپخانلارنىڭ دىققىتىنى تارتقان .«زىمىن قارائادەملىرىڭگە »«قۇرتلاپ كەتكەن كۆل »قاتارلىق پوۋسىتلارنىڭ سەۋىيىسى ھەقىقەتتەنيۇقىرى ،مەن شۇنداق ئويلايمەنكى ئۇيغۇر ئەدىبىياتداتىخى بۇ پوۋسىتلارنىڭ سەۋىيىسىگە يىتىدىغانئەسەر ئىلان قىلىنمىدىكىن دەيمەن .ماڭا بۇ ئەسەرلەر بەك ياقىدۇ .ئەختەم ئومەرنىڭ يىقىنقىئىجادىتىگە كەلسەك مەن «باياۋاننىڭ سىرى «سەرلەۋىلىك روماننى ئوقۇپ ئوزەمنىڭ قانداقھىسسى تەسىراتقا كىلىپ قالغانلىغىمنى بىلەلمىدىم ،چۇنكى باياۋان دىگەن بۇ ئۇقۇم ماڭابەك كەڭرى مەنىدە تەسرات بىرەتتى . ئومەر ئوسمان :مەن ئەختەم ئومەر نىڭ ئىجادىتىدەچىكىنىش باردەك ھىس قىلىمەن ،مۇھەممەت كامال دىگەندەك باياۋان بىر مىللەت روھىدىكىتىندىتسىيە ...مىنىڭچە ئاپتۇر باياۋان دەپ تەكلىماكاندىن ئىبارەت بۇ سىرلىق ماكاننىكوزدە تۇتقان بولىشى مومكىن ،بىراق ئەسەردە سىھرى كۇچى تىلسىملىق بولغان بۇ ماكاننىڭ «قەم ئەپسانىسى »ھادىسلىرى تولۇق يىشىپ بىرىلمىگەندەك قىلىدۇ .«زىمىن قارا ئادەملىرىڭگە »«قۇرىتلاپ كەتكەن كول»قاتارلىق ئەسەرلەر ئۇيغۇر پوۋسىتچىلىغىدىكى بىر ھادىسە ،بىز بۇئەسەردىن ئولمەسنىڭ دورىسىنى تىپىۋالدەك لەززەتلىنىپ تۇرۇپ بەھىر ئالغانتۇق .بۇ ئەسەرلەردەيىراق شەرىقنىڭ ئىچىنىشلىق قوڭغىرىقىنىڭ ئاۋازى بار ئىدى .نۇرغۇن كىتاپخانلار ئوزىنىڭسەۋىر تاقىتىدىن ھالقىپ ئوتۇپ قۇياش نۇرىدەك مىھىرلىك بۇ ئەسەرلەرنى تويماي ئوقۇشقانئىدى ،بىز ئەختەمجاندىن بەك كوپ ئۇمىدلەرنى كۇتكەن ئىدۇق .بىراق مەن شۇنداق تەسىراتقاكىلىپ قالدىمكى ئۇچىۋاتقان قۇش ئوز يولىنىشىدىن ئىزىپ كەتكەندەك بىر ئىشلار بولدى.ئەختەمئومەردىن ئىبارەت بۇ قۇش ئۇرۇمچىدىن ئىبارەت بۇ ماكاندا نىمىلەرنى دانلاپ يۇردىكىن .؟ مۇتەللىپ مەنسۇر (ئوۋچى):كوز ئالدىمىزدا رىئال دۇنيانىڭ بىزگە تالىق بولمىغان ئىمكانىيەتلىرىتاشلىنىپ ياتقاندا ئىدىلوگىيە كورىشىگە دۇچ كەلدۇق .بىز بۇنى بۇرۇن ئەختەم ئومەرنىڭيازمىلىرىدىن ھىس قىلىپ ئەتىراپىمىزغا چۇچۇپ قارىغىنىمزدا ئوتمۇشىمىزدىن ئىزلەيدىغاننەرسىلەر ،شۇ قەدەر كوپ ئىكەن .بىزمۇ شىئىريەتتە كىلاسسىكلارنىڭ ئىزىنى بىسىپ تۇرۇپ نۇرغۇننەرسىلەرنى ھىس قىلغان ..بىراق مەن ئەختەم ئومەر توغىرسىدا ئارتۇقچە پىكىر قىلماي ....بىراق ماڭا زىمىن قارا ئادەملىرىڭگە ...يىگانە ئارال قاتارلىق ئەسەرلىرى بەك تەسىرقىلدى .مەن بۇ ئەسەرلەردىن ئوزۇمنىڭ بۇ زىمىندا نىمە ئۇچۇن مەۋجۇت بولۇپ ياشاۋاتقانلىغىمنىسەزدىم .،نۇرغۇن بايانلاردىن ئوزۇمگە تەسەللى تاپتىم .بىراق ئادەم قانائەتچان ئەمەسكەن ..سىزگە شۇنچە كوپ ئىشلارنى قىلىپ بەرسە يەنە قىلىپ بەر دەيدىكەنمىز ...ئەڭ مۇيىمى ئەختەمئومەر ئۇيغۇرلارغا تىىخىمۇ كوپ ،تىخىمۇ نادىر ئەسەرلەرنى تەقدىم ئەتسىكەن دىگەن ئۇمىددىمەن .. lxZXz JkqZ  
k4v[2y`  
ئابلىمىت (گۇما ناھىيىسىدىن ):ئەڭ ياخشىسى داڭلىقلارتوغىرسىدا كوپ پاراڭ قىلمايلى ،ئۇلارنىڭ ئاچچىغى كىلىپ قالمىسۇن .نۇرغۇن تىمىلاردا دىققەتقىلمىساق بولمايدۇ . I,D=ixK  
~&kV  
ئابدىرىشىت سۇلايمان :بۇ يەردىكى مەسىلە داڭلىقلارنىڭشەخسىتىگە چىتىلدىغان تىمىلار ئەمەس .رىئاللىقىمىز بىزنى ئەمىلىيەتتىن بەك چەتنەپ كەتمىگەن ،رومانتىكا ئارلاشمىغان مۇشۇنداق تىمىلارغا قىززىقتۇرماقتا .ئەتىكى شىرىن مەنزىرنى كۇتىۋىلىشئۇچۇن بىز سويۇملۇك يازغۇچىلىرىمىزنىڭ ئەسەرلىرىگە تەلپۇنىدىكەنمىز .بۇ جاھاندا نىمەئۇچۇن ياشاۋاتقانلىغىنى چۇشەنمەي ياشاۋاتقانلارمۇ كوپ .بىز ئەدىبىياتتا مەلۇم يولىنىششەكىللەندۇرۇپ تۇرۇپ بىز چوڭ ئۇمىد كۇتكەن يازغۇچىلاردىن ئەسەر تەلەپ قىلساق بولۇدۇ .چۇنكى بىز ئۇلارنىڭ كىتاپخانلىرى .بۇنى ئىستىمال نوقتىسىدىنمۇ توغرا چۇشۇنۇشكە بولۇدۇ .ئەختەم ئومەرنىڭ تەسەۋۋۇرىدا نۇرغۇن نەرسىلەرگە قۇربى يىتىدۇ .بۇ يەردە قانداقتۇربىر ھەل قىلالمايدىغان نىزا يوق ..مىنىڭچە بۇ تىمىنى مەن يازغۇچىلاردىن كۇتكەن ئۇمىد ...بىر خىل سىغىنىش ۋە تەشنالىق دەپ تونۇيمەن ...ھازىرچە مۇشۇنچىلىك سوزلەي . ]P.S5s'  
kDsUKOp  
ئەخمەتجان تۇرۇپ بەگتۇرىك :مىنىڭچە ئەختەم ئومەر چىكىنىپكەتمىدى،ئىجادىيەتتە ئوزىنى يىڭىلاش ھازىرقى تەخىرسىز مەسىلە ،كىتاپخانلارنىڭ روھىداكەسكىن ئوزگىرىش بولىۋاتقان مۇشۇنداق ۋەزىيەتتە سۇكۇت قىلىش ھەممە ئىجادىيەتچىلەردەبولىدىغان نۇرمال ھادىسە ،..مەن نۇرمۇھەممەت ياسىن ئوركىشىنىڭ مۇنۇ پىكىرنى قوللايمەن . 6*$N@>8&  
(U)=t$=o  
نۇرمۇھەممەت ياسىن ئوركىشى :ئەختەم ئۇمەر ئۇيغۇر پىرۇزىسىدامەلۇم دەرىجىدە غۇلغۇلا قوزغىغان ئەختەم ئۈمەر ئۇيغۇر پىرۇزىسىدا بىر مەزگىل غۇلغۇلاقوزغىغان ۋە ئۇيغۇرلاردا مىللى ئويغۇنۇش ئېڭىنى قوزغىغان ئاپتۇرلىرىمىزنىڭ بىرى .مەنئۇنىڭ مۇۋەپپىقىيىتىنى پوۋسىت ئىجادىيتە بولغان دەپ قارايمەن. ئۇنىڭ "ئاھ،رەھىمسىزدەريا'"قۇرۇتلاپ كەتكەن كۆل'زىمىن قارا ئادەملىرىڭگە ' قاتارلىق ئەسەرلىرى ئۇيغۇرمىللىتىنىڭ ھەقىقى پىسخىك تەسۋىرلىرىنى ياراتقان نادىر ئەسەرلەر دەپ ھىساپلاشقا بۇلىدۇ.بىراقيېقىنقى يىللاردىن بۇيان ئاپتۇرنىڭ ئەسەرلىرى خەلقىمىز بىلەن ئاز يۈز كۈرۈشتى.بىراقبۇنىڭغا قاراپ ئۇنى چىكىنىپ كەتتى دەپ قارىغىلى بولمايدۇ.چۈنكى چىكىنىش دىگەن كىيىنيازغان ئەسەرلىرىنىڭ سەۋىيىسىنىڭ بۇرۇنقىدىن تۈۋەنلەپ كەتكەنلىكىنى كۆرسىتىدۇ.ئاپتۇرنىڭكىيىنكى مەزگىللەردە يازغان "يىگانە ئارال''، ''باياۋاننىڭ سىرى'' قاتارلىق ئەسەرلىرىكىتاپخانلار ئارىسىدا يەنىلا بەلگىلىك تەسىر قوزغىدى. شۇڭا ئاپتۇرنى چىكىنىپ كەتتى دەپقارىغىلى بولماس.مەن بۇ ھەقتە ئۈزۈم ئىگە بولغان بىرقىسىم ئۇچۇرلارنى سىلەر بىلەن ئورتاقلىشاي. m35G;  
N'4*L=Ut  
2003-يىلى 8-ئايدا مەن ئاپتۇرنىڭ بىر نەۋرە ئىنىسى.ياشنەسىرچى ئەمەتچان سايت بىلەن ئەختەم ئۈمەر ھەققىدە پاراڭلىشىپ قالدۇق.ئەمەتچان بۇندىنبۇرۇن كىرۇران ژۇرنىلىدا "ئەختەم ئۈمەر.ئۈرۈمچى،سۇكۇتلۈك تىېڭىرقاش'' نامىلىقسوھبەت خاتىرىسىنى ئىلان قىلىپ ئەختەم ئۈمەرنىڭ ئىجادىيتىنىڭ ئۈرۈمچىگە بارغاندىن كىيىنچىكىنىپ كەتكەنلىكى ۋە ئۇنىڭ سەۋەبى g&{YHq^+  
bbz86]AhY  
ئۇستىدە ئاپتۇر بىلەن سۆھبەت ئېلىپ بارغان ئىدى.(تەپسىلىسىنى ««سېھىرلىك كىرۇران»» نامىلىق كىتاپتىن كۈرىۋېلىڭ. 7\.5G4dr%  
_b+3;Dy  
بۇيىل 3-4-ئايلاردا ئەختەم ئۈمەر خىزمەت ئورنىنىڭ ئۇرۇنلاشتۇرشىبىلەن مارالبېشى ناھيىسىنىڭ چوڭقۇرچاق يېزىسىدا يۈز بەرگەن يەر تەۋرەش ھادىسسى ھەققىدەبىر دىرامما يېزىش مارالبېشىغا كەلدى. مەن ناھيىنىڭ ئۇرۇنلاشتۇرشى بىلەن بىر قانچە كۈنئۇنىڭ بىلەن بىرگە بولدۇم. شۇ كۈنى مەن ئۇنىڭ بىلەن ناھيىلىك ھۆكۈمەتنىڭ مىھمانخانىسداكۈرۈشتۇم.كىيىن بىز ئۇنىڭ ئىجادىيتى نىڭ توختاپ قالغانلىقى ھەققىدە سۆزلەشتۇق. ئاپتۇرماڭا بۇ ھەقتە سۆزلەپ يېقىندىن بىرى ئۆزىنىڭ سالامەتلىكىنىڭ تازا ياخشى ئەمەسلىكىنى، قاندا ماي تەركىبى ئ.ېشىپ كەتكەنلىكى سەۋەبىدىن داۋالىنىپ 7كىلو ماينى سۈزدۈرۈپ ئالغانلىقىنى، شۇڭا ھازىر ھاياجانلانسا نەپەس يىتىشمەي ھاياتىغا خەۋىپ يەتكەنلىكى سەۋەبىدىن يازالمىغانلىقىنىئېيتتى. ئەختەم ئۈمەرنىڭ ئەسەرلىرىنىڭ ئىلان قىلىنمىغانلىقىدا يەنە بەزى ئېيتقىلى بولمايدىغانسەۋەپلىرىمۇ بار ئەلۋەتتە. p0Vw@R=  
qu?D`29  
*h`zV<j  
ur;8uv2o  
غوجىمۇھەممەت مۇھەممەت مىيىغىدا كۇلۇپ قويۇپ ھىچ نەرسەدىمىدى . ^s^X nQhE  
.Ir
5gz  
رەمەتجان ئەمەت (يىڭىسار ناھىيلىك مائارىپ ئىدارىسى ):ئەختەم ئۆمەر يازمايۋاتىدۇ ئەمەس، ئۇنىڭ ئەسەرلىرى ئەسلى قىياپىتى بىلەن ئېلان قىلىنمايۋاتىدۇ. بۇنىڭدىكى سەۋەپلەر نۇرغۇن بولسىمۇ، مەتبۇئات مېخانىزىمىدىكى داشقال دىتاللارنىڭ توسقۇنلۇقىئاساسىي سەۋەپ . قىسقارتىش،  E;k'bz  
4jvgyi9  
ئۆزگەرتىشلەرگە سەۋەپلەرنىڭ مەركىزى.مۇشۇنداق رەھىمسىزلەرچەقاتىللىق ئەختەم ئومەرنىڭ ئىجادىيەت قىزغىنلىغىغا تەسىر قىلغان بولىشى مومكىن بۇ خىلزۇرۇريەتنى ئاشكارلاش بىر يازغۇچىغا نىسپەتەن تىراگدىيە ..بۇنىڭغا سۇكۇت قىلمايمۇ ئاماليوق . $P>ci4]t  
c'[l%4U8[  
ئابدىغوپۇر تاھىر (يىڭىسار ناھىيە قىزىل يىزىلىق ئوتتۇرامەكتەپ ) t7+ifSrz  
_8S!w>$)  
ئەختەم ئومەرنىڭ «يىراق قىرلاردىن ئانايۇرىتقا سالام »سەرلەۋىلىك ئەسىرنىڭ غۇلغۇلىسى تىخىچە بىسىققىنى يوق .ئادەم بولغان ئىكەن بىر ئىزىغاسەكرەپيۇرىۋەرسە بولمايدۇ .تەرەققى قىلىشى كىرەك ..بۇ نوقتىدىن ھىس قىلغاندىمۇ ئەختەم ئومەرجىمىپ كەتكەندەكلا ..مەن ئەدىبى خاتىرە ئىلان قىلىنغاندىن كىيىن ئۇيغۇرلارنىڭ روھى خارابىلىققائايلىنىپ كەتكەندەك تەسىراتقا كىلىپ قالغاندىم .ئەختەم ئومەر نىڭ ھەر بىر پارچە ئەسىرنىئوقۇسام روھىم تەدىرجى ئىغىرلىشىپ كەتكەندەك ..ھەم قۇرۇغدىلىپ كەتكەندەك تەسىراتقاكىلىپ قالىدىكەنمەن ..نىمە ئۇچۇن ..؟چۇنكى مەن بىر چول باياۋان ، ..ئەدىبىيات مىنىڭھاياتىمدىكى مەڭگۇلۇك ھادىسىدەك نۇرغۇن نەرسىلەرنى ئەدىبىياتتىن ئىزلەپ يۇرگىنىمدەئەىتەم ئومەر ئۇيغۇر تۇتۇم مەدىنىيىتىدىكى كوك يايلىق بورىدەك ماڭا يول باشلاپ ئادەمبولۇشنىڭ قانداقلىغىنى ئۇگەتكەن .مەن ئۇنىڭ ئەسەرلىرىدىن ئىنسانىيلىقنى ،ئۇيغۇر سۇپىتىدەئوزۇمنى نامايەن قىلشنى بىلىۋالغان ..يىقىندىن بىرى مىنىڭ روھىم قۇرۇغدىلىپ قالغاندەكبولۇپ قالدى ..چۇنكى ئۇ مىنى يامان كوندۇرۇپ قويۇپ مىنى تاشلىۋەتتى .مەن قۇمۇل ئەدىبىياتىدىكى «ئەڭ ئاخىرقى تارىم يولۋىسى ».ئاقسۇ ئەدىبىياتىدىكى 2پارچە قىسقا ھىكايىلىرىنى ئوقۇغاندىنباشقا ئەسەرلىرىنى كورۇپ باقمىدىم .،مەن ئويلايمەنكى ئەختەم ئومەر ئۇيغۇرلارنى تاشلىۋەتمىسۇن ..ئۇ بىزگە ئەسەر يىزىپ بىرىشى كىرەك . SO9j/  
Tmqtj  
ئابدىرىشىت سۇلايمان :ئولۇمنى چۇشنىش ئۇچۇن ئولۇپ بىقىشقاتوغرا كىلىدۇ ..بىراق بۇ مومكىن ئەمەس .سىز بىرسىنى تاۋۇتقا سىلىپ ئىلىپ كىتىۋاتقانلىغىنىكورەىنىڭىزدە بىرىنجى بولۇپ كوز ئالدىڭىزدا ئەكىس ئىتىدىغىنى ئولۇمنىڭ قابائىتى .مەنشۇ ۋاقىتتا -مەنمۇ ھامان بىر كۇن شۇنداق ئولپ كىتىمەن .دەپ خىيال قىلىمەن .شۇ سەۋەپلىكبىر نەرسىلەرگە ئالدىراپ تۇرۇپ ئەمگەك قىلىمەن ..ئولۇم مىنىڭ ھاياتىمنىڭ بىر قىسمىغائايلىنىپ كەتكەندەك ھاياتىمنىڭ ئاخىرقى نوقتىسى مىنى يىراقلاردىن «ئابدىرشىت »«ئابدىرىشىت »دەپ توۋلاۋاتقاندەك تەسىراتتا تىخمۇ جىدىلىشىپ كىتىمەن .مەن بۇ جىددىلىكنى پەسىيتىدىغانبىر ئامالنى ئويلاپ چىقتىم بۇ ئامال ..شىئىر ئوقۇش .مەن پۇتۇن دىققىتىم بىلەن ئەسەرئوقۇۋاتقان ۋاقتىمدا ئوزۇمنى ئولۇمدىن ھالقىپ كەتكەندەك سىزىمەن ..چۇنكى مەن بۇ پەيىتتەرىئاللىقتىكى ئادەم ئەمەس .شۇ سەۋەپلىك مەن ئوزۇمنى ئۇيغۇرلارنىڭ ئىچىدىكى ئاتاغلىقكىتاپخان دەپ كىسىپ ئىيتالايمەن .مەندىكى بۇ پۇزىتسىيە قاتمال بولسىمۇ بۇ مىنىڭ ئادىتىمبولۇپ قاپتۇ .ئەختەم ئومەر ئەسەرلىرى مەن ئەڭ ياقتۇرۇپ ئوقۇيدىغان ،تۇتىيا ،...مەنئەختەم ئومەر ئەسەرلىرىنى ئوقۇۋاتقىنىمدا ئوزۇمنىڭ ئولۇمدىن ھالقىۋاتقاندىكى ئاۋازىنىئاڭلايمەن .بىراق ئەختەم ئومەر ئەسەر يازماۋاتىدۇ ..باشقىلار يىزىۋاتىدۇ ئىلان قىلىماتىدۇدىدى ..بىراق بىرلا ھەقىقەت ..مەن ئەختەم ئۆمەرنىڭ ئەسەرلىرىنى تولىمۇ سىغىندىم. .hXxh)F  
>2TDYB|;  
ئابلىمىت (گۇما ناھىيىسىدىن ):مىنىڭچە بۇ مەسىلە توغۇرسىدانۇرمۇھەممەت ياسىن ئۆركىشنىڭ پىكىرنى ئاساس قىلساق شائىر بولغاندىكىن شىئىرنىڭ پارىڭىنىقىلساڭلار بولمامدۇ!! abp]qvCV  
|\Nu+w  
ئابدىرشىت سۇلايمان :بۇ نوقتىنى ئۇنتۇپ قاپتىمىز ...مەن ئولۇمنىڭ گىپىنى تولا قىلىپ سىلەرگە ئەنسىزلىك سىلىپ قويدۇممۇ نىمە ؟.. R_`i=>Z-  
N*y09?/h  
BagO0#  
/_rEI,[k  
ئۇيغۇر شىئىريىتىنىڭ ئاۋازى Gm~jC <  
<b!nIN  
)RG@D\t,  
]?tC+UKb  
ئومەر ئوسمان :مەن ھەيران قالدىم ،ئۇيغۇر ئەدىبى تەنقىتچىلەردەشۇنداق پورمىلا شەكىللىنىپ قاپتۇ .ئۇيغۇر شىئىريىتىنى تەھلىل قىلغاندا تىيىپجان ئىليوپتىنچۇشۇپ روزى سايىت ۋە مۇھەممەتجان راشىدىننىڭ ئىسمىنى ئاتاپ ئەخمەتجان ئوسمان باشچىلىغىدىكىئۇيغۇر يىڭى شىئىريىتى دىگەندەك قىلىپلىشىپ كەتكەن بىر ئابزاس ھەممە ماقاللەردە ئۇچرايدىكەن .يىقىندىن بىرى مەتبۇئاتلارغا قارىسام غوجىمۇھەممەت مۇھەممەتنىڭ شىئىرلىرى ھەممە مەتبۇئاتلاردائىلان قىلىنىپ تۇرۇپتۇ .بىراق بۇ توغىرسىدا گەپ قىلىدىغانلار يوق ..مۇشۇ نۇقتىدا تەھلىلئىلىپ بىرىڭلار ..مەن پىكىرنى باشلاپ بىرەي .!! LhO%^`vu
 
: .Y
  
80-يىللارنىڭ بىشىدىن باشلاپ ئۇيغۇر ئەدىبىياتىدائوز تەسىراتى ۋە تەسەۋۋۇرىغا ساداقەتمەنلىك بىلەن يانداشقان ،«يىڭىچە پىكىر،ۋە تەپەككۇر »يولىغا كىرگەن .ئوزىدىكى قابىلىيەت بايلىغىنى كەڭ كولەمدە قىزىپ چىقىپ كىتاپخانلىرىغاھەقىقى ،ساپ ۋىجدانى بىلەن جاۋاپ بەرگەن بىر ئەۋلات شائىرلار پەيدا بولغان ئىدى .ئارىدىنئەنچە ئۇزۇن ئوتمەي.رىتملىق ئاۋازلىرى بىلەن كىتاپخانلار قەلبىگە تىخمۇ يانداشقان ،ئەقىلنىڭئاۋازى ،ھىسياتىنىڭ ساپلىغى بىلەن بۇرۇنقىلارنىڭ يوللىرىنى تىخىمۇ تولۇقلاپ ھوزۇر چوققىسىدا «شىئىر مانا بۇ يەردە »دەپ جار سالالايدىغان يەنە بىر ئەۋلات شائىرلار پەيدا بولدى )IQ5Qu  
}81eef4$S  
گەرچە ئۇلارنىڭ مۇساپىلىرى بىر قەدەر ئوزۇن ،ھەم جاپالىق ،ئىلىپ بارغان سىناقلىرى بۇرۇنقىلاردىن نەتىجىلىك .شىئىرلىرىدىكى مەنا پىشىپ يىتىلگەن ،ئازاپقا تويۇنۇش دەرىجسى ۋايىغا يەتكەن بولسىمۇ «ئۇيغۇر ئەدىبىياتىدىكى بىر ھادىسە »دەپ تەرىپلىنىپ كەلگەن «گوڭگا شىئىرلار»دەك ئەتىراپلىق مۇلاھىزە قىلىنمىدى .ياش شائىر« پەرھات ئىلياس»دىن باشقا ھىچ كىشى بۇ شائىرلارنىڭ شىئىريەت يولىدىكى ئىزدىنىشلىرنى ماقاللىرىداتىلغا ئىلىپمۇ قويمىدى .ئوزلىرى ئازاپلىنىپ تۇرۇپمۇ بىر دەقىقىلىك بولسىمۇ شاتلىق ئاتاقىلىش يولىدا تىرىشىۋاتقان ،قامىتى پۇكۇلمەس بۇ بىر ئەۋلات شائىرلار ئوز شىئىرلىرىداۋەتەننىڭ گۇزەل سىماسىدىن تارتىپ ،ئولۇمنىڭ قورقۇنۇشلۇق گىرۋەكلىرىگىچە ئوزلىرىدىكىساماۋى ھىسياتنىڭ تۇرىتكىسىدە ئەڭ لىرىك يۇسۇندا كىتاپخانلىرىغا سويۇنۇش ئاتا قىلىپتۇرىۋاتسىمۇ ئوبزورچىلارنىڭ دىققىتىگە سازاۋەر بولالماسلىقنى ئۇيغۇر ئەدىبى تەنقىتچىلىگىنىڭھالاكىتى دەپ ئىيىتساق مىنىڭچە ئارتۇقچە كەتمەس . q=Xda0c  
+c'b=n9
j  
روھى قۇرغاقچىلىق ئىچىدە تىنىدىن باشقا ھىچ نەرسىسىقالمىغان ،ئوزلىرىنىڭ ئولىۋاتقان روھى دۇنياسىنى قۇتقۇزۇش ئۇچۇن ئاشۇگۇزەل يوقلۇققانالە قىلىۋاتقان كىتاپخانلىرىنى ئوزلىرىنىڭ ئىسسىق قىنى بىلەن سۇغۇرۋاتقان بۇ يىڭىئەۋلات شائىرلىرىمىزنىڭ شىئىرلىرىدىكى تەپەككۇر يولىنى ئىرەنسىزلىك بىلەن كۇزىتىپ تۇرغان «ئۇيغۇر ئەدىبى تەنقىتچىلىگى »ئۇچۇن كۇلىۋاتقان ھاياتنى ،ئولىۋاتقان ئادىمىلىكنى ،ئەخمەتجانئوسمان باشچىلىغىدىكى ئۇيغۇر يىڭى شىئىريەت ئاپتۇرلىرىنىڭ يىڭىچە بەدىئى تەپەككۇرىنىئىجادى قوبۇل قىلىش بىلەن بىرگە ئوسمانجان ساۋۇت ،قۇربان بارات ...قاتارلىق شائىرلارنىڭرىئالىزىمچە ئىپادىلەش ئۇسۇلىنى يىڭىلاپ «ئۇيغۇر شىئىريىتىنىڭ يىڭى پەللىسىنى »يارتىشئۇچۇن كۇچەۋاتقان بۇ شائىرلار ئەبەدىلىش مۇڭدىشىش ئازابىنى يەتكىچە تارتىپ تۇرۇپمۇ يەنىلائەسەر يازماقتا ...ئۇيغۇر ئوبزورچىلىرى يىقىنقى مەزگىللىك شىئىريەتنى تەھلىل قىلغانداتىيىپجان ئىليۇپ ....روزى سايىت ..مەمەتجان راشىدىن ....ئەخمەتجان ئوسمان ...قاتارلىقئىسىملاردىن باشقىنى ئۇنتۇپ قالغاندەك ...ئۇيغۇر شىئىريىتىنى مۇشۇلار بىلەن خۇلاسە قىلماقچىبولغاندەك بولۇشتى ...گەرچە يۇقارقىلارنىڭ ئۇيغۇر شىئىريىتىگە قۇشقان توھپىسى ...ھەقىقەتتەنزور بولسىمۇ ئۇيغۇر شىئىريىتىدە ئوز ئاھاڭىدىن ئىقىن ياساپ چىپىۋاتقان شائىرلارنىڭ ئەمگىگىمۇئوبزورچىلارنىڭ تىلغا ئىلىشىغا ،ئەسەرلىرىنى قىتىقىنىپ تەھلىل قىلىشقا ئەرزىمەيدۇ دىسەمەن ئىشەنمەيمەن . tf<}%4G  
B"KDr_,,  
شىئىرغا ماسلىشىش ئۇچۇن كىتاپخانلاردا زاماننىڭ ئازاپلىرىغايۇزلىنىشتەك بايقاش قابىلىتى بولىشى كىرەك ...بىراق بىز يوقىتىپ قويغان نەرسىلەر ئىچىدەشىئىردىكى لەززەت مەلۇم مۇددا ئۇستىگە قۇرۇلغاچقا ئۇيغۇر شىئىريىتىدىكى ساپ ئەسەرلەركىتاپخانلارنىڭ ئالقىشىغا ئىرىشەلمەۋاتىدۇ .شىئىردىكى بۇ خىل ھادىسە سەۋەبىدىن شائىرلىرىمىزنىڭئىدىيىسىدىكى تىڭىرقاش ،سۇزۇك بىر ئوزگىرىشنىڭ قۇربانىغا ئايلىنىش ئالدىدا مەن شىئىريىتىمىزدىكىتولۇق يىتىلگەن مەنىلىرى بىلەن ئىز بىسىپ چىقىۋاتقان نۇرغۇن ئاۋانگارىتلارنى ئەسلىدىم .لىكىن بۇلاردىكى ئىشتىياق سۇس ئەمەس ئىدى ..ئۇلارنىڭ تىنى سىرىتتا جان ئۇزۇپ يۇرسىمۇئۇلار يەنىلا ئۇيغۇرنى ئويلاپ يۇرەتتى .ئۇيغۇرنى سىغىناتتى . p=13tQS<  
Yvmo%.oU  
يوپۇرلۇپ كەلمەكتە مىنىڭ روھىمغا ، Qk`ykTS!  
cl\Gh  
ئەجەلنىڭ ئۇنىدە كوچمەكتە سەت قۇم !! M( euwy  
Dq
xtc|vo  
-------------------پەرھات تۇرسۇن «ناستىرا داماسقا» SK][UxoHm  
lRO7 Ae  
يارىتىدۇ ئوز تارىخنى ، 322)r$!"  
_R/^P>Q?  
ئىقىپ كەتكەن يۇلتۇزغا قەدەر .. --D&a;CO}  
hwD;1n  
يەر شارىنىڭ بىر بۇرجىكىدە ، Q85Y6',  
n "J+?~9  
نۇرلانماقتا قەدىمكى شەھەر ... %B#(d)T*-  
tJ qd
  
----------------------ئادىل تۇنىياز ......«قەشقەردىكىيەر شارى » =!R+0  
5YG%\  
S.)+C2g,@  
q@+#CUa&n  
كوز ياشلارنىڭ چوڭقۇرلۇغىدا ، {y
\5 9  
l2.Lh<G  
ئەسلەپ تۇرۇش مومكىن ھەممىنى . sM _m  
_Pe,84Ro  
بۇ بىر قورغاق شەھەر بولسىمۇ ، s9\HjK*+  
]!mC
5Ea  
سەلدەك ئىقىپ تۇرار كوز يىشى . F,)\\$=,  
?z/ )Hkw  
-----------------قەيسەر تۇرسۇن «كوز يىشى » p2)563#RS
 
:,~]R,tJQ  
3mCf>qj73  
gq`S`  
ئارىلاپ ئەڭ پەسكەش كوچىلار ئارا ، +T,Yf/^Fn  
J =j6rD  
توۋلايمەن ،مانا بۇ بىزنىڭ شەھەر دەپ . #J_+SL[  
@5tW*:s  
مەسخىرە قىلىمەن مەدىنىيەتنىمۇ ، -
,Y[`(q  
KbicP<  
قۇسۇقلار ئىچىدىن چىقىپ ئومىلەپ . UU;U,q  
a"Q>K7K  
----------------غوجىمۇھەممەت مۇھەممەت «ۋاز كىچىش » $6Az\Iu *  
Xpp%j  
3Y6W)$Q  
H-ewO8@  
ئەقىلنىڭ گىرۋىگىدە تۇرۇپ تەسەۋۋۇپنىڭ تىز پۇكمەس چۇقانلىرىئىچىدە بىزنى ئوقىۋاتقان بۇ سۇيۇملۇك شائىرلار ئوز ھوكىمى ئاستىدىكى قانۇنىيەتنىڭ تىزلىشىپكەتكەن دولقۇنلىرىدا يەنىلا بىزگە شىئىر يىزىپ بەرمەكتە .يڭى شىئىريەتچىلەر ئوزىنى مودىرنىزىمچىلاردەپ ئىيىتقاندەك ..بولمىسا ئوزى يىزىۋاتقان نەرسىنى باشقىلار ئوچۇقتىن -ئوچۇق «گوڭگاشىئىر»دەپ مازاق قىلىپ يۇرسىمۇ« بىز دىگەن ھىچكىم چۇشەنمىگەن نەرسىنى يىزىپ يۇرگۇچىلەر» ...«مەن سەن بىلەن 100يىلىدىن كىيىن پاراڭلىشىمەن» ..دىگەنگە ئوخشاش ئىغىزدا بار ،ئەمىلىتىيوق قۇرۇق داۋراڭلىرى بىلەن ئوز كوڭلىنى خوش قىلىپ يۇرگۇچىلەر كەپىسىدىن سىرىتقا قاراپباقسۇن . zh60b{  
J\fu6Ti  
ئۇيغۇر كىتاپخانلىرى تىخى ھۇشسىزلىشىپ كەتمىدى ...بۇزىمىندىكى كەڭرى بوشلۇقتا «تۇپراقتىن تىمىپ ،تۇمراققا بەركەت ئاتا قىلىش »يولىدا ئىزلىنىۋاتقانلارنىلەھزىلىك ھورمەتكە سازاۋەر قىلىش ،ئۇلارنىڭ ئەمگىگىنى ھورمەتلەش زۇرۇر ...بىزگە قۇرۇقداۋراڭ ئەمەس ..بەلكى ئەمىلى نەرسىلەر كىرەك ...چۇنكى ئەمگەك قىلمىغان پەيغەمبەرنىئاللامۇ ياخشى كورمەيدۇ . \[MQJX,dn  
r{1xjAT  
*$/!.e  
Pko2fJt1  
R.rxpJ+kU  
6O9?":3;  
غوجىمۇھەممەت مۇھەممەت :يىقىنقى شىئىريەت ئولۇمدىنھالقىغان ئىستىتىك روھنى يىڭىلىدى .بىراق بىز ئۇيغۇر ئەدىبى -تەنقىتچىلىگىگە سۇكۇتقىلدۇق .بىز ئەخمەتجان ئوسمان باشچىلىغىدىكى ئاۋانگارىت شائىرغا رەخمەت ئىيتمىز ھەمئۇلارنى ھورمەتلەيمىز ...بىراق نىمە ئۇچۇن ؟....مەن بۇ توغىردا كوپ سوزلىمەي ..قاراڭچىمەنگۇل ئاۋۇت شىئىر ئوقۇماقتا ..!! Uc>$w?oA  
n |Is&fy  
مەن ئۇنىڭ ئىغىر -ئىغىر تىنىۋاتقانلىغىنى ئاڭلىدىم ،شىئىر ئاخىرلىشىش ئالدىدا تۇرلۇك ئىھتىماللىقلارنى چىقىرىپ تاشلاپ چىمەنگۇلنىڭ بايقاشقابىلىيىتى ، ئازاپ ئىڭى ،ۋە ھوزۇر سىزىمىغا قاراپ ھەيران قالدىم ..شائىرەنىڭ خىيالىسىزىملىرىدىكى شىئىر تىخى ئاخىرلىشىپ بولمىغان ئىدى ..بىراق مىنىڭ ،ۋە ئۇنىڭ نەزىرىدەتاش ياپراق ئاخىرلىشىپ كەتتى ..ئۇنىڭدا يەنە دەيدىغان .....قىنىمنى قاقشىتىپ تۇرۇپ ،كوزلىرىمدىن ياش ئاققۇزۇپ تۇرۇپ ،يۇرۇگۇمنى پارە قىلىپ تۇرۇپ ئاڭلايدىغان نۇرغۇن گەپلەرباردەك قىلاتتى .بىراق بۇ لىرىكىلاردىكى ئاۋازدىن مەن ئوزۇمنى تىتما-تىتما قىلدىم .كىتاپنىكورۇپ بولغاندا يىقىنلا يەردىن كوك بورە ھۇۋلىغاندەك بولدى ...مىھرىمدىن ئۇزىراپ كەتكەنتار يۇرۇگۇمنى دۇتار قىلىپ چالماقتا ..تۇزۇپ كەتكەن بەخىتتەك ئالدىراقسانلىق ئىچىدەئازاپسىز -ئازاپقادۇچار بولدۇم ..زەيتۇن چىشلىگەن كەپتەر مۇشۇ زامانغىچە قايتىپ كەلمىگەنتۇرسا ...زىمىندىكى كەلكۇن ئاخىرلىشارمۇ ؟...بىراق شائىرە ماڭا مۇنداق دەپ جۇيلىدى .....!!-«ئىغىر دەملەردە سەن بار دەپ لىۋىمنى چىشلىدىم قان-قان »(چىمەنىستان)شىئىرغابولغان ساداقەت مانا مەن دەپ ئوزىنى ئاشكارلىدى ...دەل شۇ پەيىتتە شىئىر چىمەنگۇل ئاۋۇتبىلەن باشلاندى . w]Byl3}Gt  
T#:n7$M|?A  
مەشرەپ سوپىزىمىنڭ ئىلاھى ئىششىق چوققىسىدا تۇرۇپ ئوزىنىھەممە نەرسىدىن تەرىك ئىتىۋاتقان شۇ كۇنلەردە ئوزىنى ھىجران نوقتىسىدىن ئەمەس ئەۋلىيانوقتىسا كورۇپ باش ئۇرۇۋاتقان خەلىققە مۇنداق دىگەنلەر ئىكەن .«مەۋچ ئۇرسۇن كەر بالادەشتىدە بۇ قانىم مىنىڭ »بۇنىڭدىن ئاڭلانغان ئازاپنى تىڭشاپ كورگەن خەلىق ئوزلىرىنىڭكىسىلىنى داۋالىتىش ئۇچۇن سەپ -سەپ بولۇپ بۇ سىرلىق ئاشىقنىڭ باشلىرىنى بىر سىلاپ قويىشىنىئۇمىد قىلىپ يەنىلا زار -زار يىغلاپ تۇرىشىۋىرىپتۇ ...مانا بۇ خەلىقنىڭ تىراگىدىيەسى .....ئەمىلىيەتتە مەشرەپ پىروخون ئەمەس .بىراق شائىردىكى سىزىم .ۋە ئەھلى -جەھلى بىلەنھىجرانغا ئوزىنى ئۇرۇش ئازابى ئىشىق بىلەن قوشۇلۇپ ئۇنىڭغا باشقىچە كارامەتلەرنى ئاتاقىلغان .شۇ سەۋەپلىك ئاپپاق خوجىمۇ دىر -دىر تىترەپ تۇرۇپ شائىردىكى كامالەت ۋە خسلەتنىئىتراپ قىلىشقا مەجبۇر بولغان .. rM5{R}+;  
B4d\4S_r%  
مەيلى ناۋايى ھەزرىتىمدىن باشلانغان شىئىريەت بولسۇن ..سوپىزىمىنڭ ئىلاھى ئىشىق نوقتىدا تۇرۇپ «ئەگەر ھەر يەردە بولسام مەن ..خۇدا مەندىنجۇدا بولماس »دەپ جار سالغان ئەۋلىيا مەشرەپ بولسۇن ھەممىسى خەلىقنىڭ روھىنى تازلاشئۇچۇن بىر ئومۇر قان تەرىنى سىرىپ قىلىپ روھ كورىشى ئىلىپ باردى .چىمەنگۇلمۇ «بىلىسەنئۇنتۇغۇم كەلمەس مىنىڭكى ،دۇنيانى ،خۇدانى ،كۇلپىتىمنى ھەم »دىيىش ئارقىلىق غەمكىنتۇمانغا ئورىلىپ ياتقان قەلبىمىز ئۇچۇن بىزنى ئوز يىنىغا چاقىردى .ئۇنىڭ بىزگە بولغانمۇھاببتلىك پەسلى «تەتۇر چىقىن»دا باشلىنىپ «قىساس غۇنچىسى»ئۆزىنى ئاشكارلاپ «تاش ياپراق»تاۋايىغا يەتتى ........... s+RSAyU  

:i8B'|DN5  
بۇ يەردىكى ئاۋاز مىنىڭچە ئوبزورچىلار كۇندە ئاتاپ جۇلىقىنىچىقىرۋەتكەن قايسى شائىرنىڭ ئاۋازدىن قىلىشقۇدەك ..بىزدىكى ئەيىپنى مەن ساپ ئەدىبىياتنوقتىسىدىن تەھلىل قىلدىم ..ئادىل تۇنىياز ،پەرھات تۇرسۇن .ئابلىكىم ھەسەن ،چىمەنگۇلئاۋۇت ،زاماندىن پاكزات ،قەيسەر تۇرسۇن ،ئاسىمجان ئوبۇلقاسىم ،كىرىمجان سۇلايمان ،رىسالەتمەردان ،مۇتەللىپ مەنسۇر ئوۋچى ،نۇرمۇھەممەت ياسىن ئوركىشى ،ئەخمەتجان تۇرۇپ بەگتۇرىك ،ئابدىرىشىت ئىلى ،قاتارلىقلار مەنىۋىتىمىزدىكى تىپىلماس دورا ..بىز ئۇلارنىڭ ئاۋازىدىنئۇيغۇر شىئىريىتىنىڭ يەنە بىر كىچىك ئىقىننى بايقايمىز . p.50BcDg  
pjVF^gv,*  
ئەخمەتجان تۇرۇپ بەگتۇرىك :مەن شىئىرنى ھاياتلىق روھىنىڭتازلىغۇچىسى دەپ تونۇيمەن .شۇ سەۋەپلىك شىئىرغا بولغان ئىتىقاتىم كۇچلۇك .مەنمۇ ئويلىغانلىرىمنىسوزلەپ باقاي ... [8OQ5}do/  
5:W5@e{  
ئۇيغۇر يىڭى دەۋىر شىئېرىيىتى ئۇيغۇر شىئېرىيەت مەنزىلىدىكىمىسلى كۆرۈلمىگەن بىر گۈللىنىش پەيتى بولدى .بۇنىڭدى ئەخمەتجان ئوسمان ،ئابدۇقادىرجالالىدىن ،ئەركىن نۇر ، ....باشچىلىقىدىكى بىر تۈركۈم شائىرلار ئۆزىنىڭ«گۇڭگا « دەپنام بىرىلگەن شىئېرلىرىنى كۆپچىلىككە تەقدىم قىلىپ ،ئۇيغۇر شىئېرىيىتىدىكى شىئېر تىلى ،ئىپادىلەش ئۇسۇلى ۋە مەزمۇنى قاتارلىق جەھەتلەردىن جىق يىڭىلاش ئېلىپ باردى ، بۇرۇنشىئېرىيەتنى كۆپچىلىكنى ئەخلاق ،ئەدەبكە چاقىرىدىغان ...ياكى باشقا ئىجتىمائى رولى باردەپ قاراپ يۈرگەن ،كۆپچلىك بىردىنلا ئۇيغۇر تىلىدىكى ئىبارىلەرنىڭ شىئېردا ياڭراق بىرئاۋازدا خىتاب قىلغىننى ، يىڭى بىر تۈستە كىشىلەرگە بەدئىي زوق بەرگىىننى كۈرۈپ ،ئۇلارداشىئېرغا نىسبەتەن قايتىدىن نەزەر سېلىش بولدى . بۇ ئەخمەتجان باشلىق يىڭى دەۋىر شىئېرىيەتچلىىرنىڭمۇۋەپپىقىيىتىدىن ئىبارەت ،ئۇلار شىئېرىيەتتىكى تۈزلا ئىپادىلەش ھەم تىيىز ھالەتتىكىسىمۋۇلدىن ئۆتۈپ شىئېرنىڭ مەنا قاتلاملىرىنى بەرپا قىلدى .شىئېرىي تىلغا قايتىدىن ئىشلەپبۇرۇنقى سىمۋۇللارنىڭ بىرىدىغان تۇراقلىق مەنالىرىنى ئۆزگەرتىپ ،شىئېردا ھەر قانداقبىر سۆز ھەر قانداق بىر مەنا بىرەلەيدىغان بىر ھالەتنى بارلىققا كەلتۈردى . hI Q 2s  
52H'aHO1  
ئەخمەتجان باشچىلىقىدىكى بۇ بىر ئەلاد شائىرلار بىر قولىداشىئېر يىزىشنى تۇتسا يەنە بىر قولىدا شىئېرىيەت ئوبزۇرچىلىقىنى تۇتتى .ئۇلار شىئېر يازىدىغانبولغاچقا ،شىئېر يازماي تۇرۇپ تاشقى پوستىدىن ئوبزۇرچىلىق قىلىدىغانلارنىڭ ئەكسىچە شىئېرنىڭقات-قىتىغا سىڭىپ تۇرۇپ ،ئۇنىڭ ئىچكى قاتلاملىرىنى كىتابخانلارغا ئېچىپ بەردى .بۇلارنىڭدەل مۇشۇ ئوبزۇرچلىقى نۇرغۇن ياش يىتىلىۋاتقان شىئېر خۇمارلارنى شىئېر ھەم ئۇنىڭ قاتلاملىرىغابولغان چۈشەنچىسىنى چوڭقۇرلاشتۇرۇپ ،ئۇلارنى شىئېرىيەت ساھەسىگە سۆرەپ ئېپ كىردى .بۇدەل ئۇيغۇر يىڭى دەۋىر شىئېرىيىتىگە نىسبەتەن 2-ئەۋلاد Pg{/tMY  
nz%{hMNYH  
بۇ 3-ئەۋلاد شائىرلارغا ئىنىقلىما بىرىشتە مەن ئومەرجاننىڭپىكىرىنى قوللايمەنمىنىڭچە بۇلار ئادىل تۇنىياز ،پەرھات تۇرسۇن ، چىمەنگۈل ئاۋۇت ، غۇجىمۇھەممەتمۇھەممەت،قەيسەر تۇرسۇن ،مۇتەللىپ ماڭسۇر ،رىسالەت مەردان ، نۇرمۇھەممەتياسىن ئوركىشى،ئابدىرىشىتئىلى ،كىرىمجان سۇلايمان ،ئاسىمجان ئوبۇلقاسىم . ئومەرجان سىدىق مىسكىن ،ئەسقەر ياسىن .ئىلھامجان ئابلىز ، .....لاردىن ئىبارەت بولۇپ بۇلار خۇددى ئىقىن سۇ كەبى ئىجادىيەتلىرىنىخەلىققە سۇندى ،بۇ ئەۋلاد شائىرلارنىڭ ئۇمۇمى ئالاھىىدىلىكلىرىنى تۈۋەندىكى نۇقتىلارغايىغىنچاقلاشقا بولىدۇ .1.بۇ ئەۋلاد شائىرلار ئالدىنقى ئەۋلاد شائىرلارنىڭ ئىجادىي تەرەپلىرىگەۋارسىلىق قىلدى .ئالدىنقى ئەۋلاد شائىرلارنىڭ ئەڭ گەۋدىلىك ئالاھىدلىكى شۇكى ئۇلار يۇقىرىدادەپ ئۆتكىنىمىزدەك ،ئۇيغۇر شىئېرىيىتگە يىڭى بىر قىياپەتنى ئېپ قىردى .بۇ يىڭى قىياپەتئۇلارنىڭ شىئېر تىلىدا ئىپادىلەش ئۇسۇلىدا ئىپادىلىنىدۇ .ئۇلار ئەنئەنىۋىي ئىپادىلەشئۇسۇللىرىدىكى دائىملىق ئىپادىلىنىدىغان گۈل ، بۇلبۇل سەھەر،ئاشىق ، مەي ،يار دىگەندەكئەنئەنىۋىي سىمۋۇلنى ئىشلەتمىدى ۋە سىمۋۇلنىڭ تۇراقلىق بولىشىدەك بۇ قاتمال ھالەتنىبۇزۇپ تاشلىدى .ئۇلارنىڭ ئىشلەتكەن تىللىرى ئويناق ،جانلىق ۋە رەڭدار بولۇپ ،ئۇلار يەنەسىمۋۇلنى ئاددىيلاشتۇردى ۋە تىل گۈزەللىكنىڭ جانلىق نامايەندىسىنى تىكلىدى . sCi"qtHP  
[h;&r"1  
3-ئەۋلاد شائىرلار تىل جەھەتتە ئالدىنقى ئەۋلاد شائىرلارنىڭبۇ ئالاھىدلىكىگە ۋارىسلىق قىلدى EqB3f_  
I0v$3BQ4  
ئۇلار 2-ئەۋلاد شائىرلارنىڭ تىل ئىشلىتىش ماھارىتىنى قوبۇلقىلغاندا ئۇلارنىڭ تىلىغان ئىجادىي ۋارسلىق قىلدى ،2-ئەۋلاد شائىرلار تىل ئىشلىتىش جەھەتتەبەزىبىر كىلەڭسىزلىكلەر بار بولۇپ ، ئۇلار شىئېر تىلىنى بەك تۇتۇقلاشتۇرۇش ،ئىشلەتكەنسىمۋۇلى ھەدىدىن كۆپ بولۇش ،ئۇخشىغۇچى شەيئى بىلەن ئوخشالغۇچى شەيئى ئوتتۇرسىدىكى ئارلىقبەك يىراق بوپ كىتىش ،سۆز جۇملىلىرى چۈشكىنىكسىز ۋە ئۇزۇن بولۇش قاتارلىق كەمچىلىكلەرساقلانغان بولۇپ ،ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ شىئېرلىرىدىن ئۆزلىرىلا ھوزۇر ئالالايدىغان بىر خىل ھالەتساقلانغان بولۇپ«قىسمەن شائىرلاردا » =!pfgE  
}g@5%DI
]  
بۇ خىل ھالەتكە 3-ئەۋلاد شائىرلار تەنقىدىي ۋارسلىق قىلدى .3-ئەۋلاد شائىرلارنىڭ تىلى ئۇيناق يىنىك بولۇپ ،ئۇلار ئاساسەن يىنىك شىئېر تىلىدا ئىجادىيەتئېلىپ باردى . ئۇلارنىڭ ھەممىسىنىڭ دىگۈدەك شىئېر تىلىدا چۈشەنمىگۈدەك ياكى زۇرۇقۇپچۇشىنىدىغان مىسرالار ئاز كۈرۈلدى . aOWfu^&H:  
s1/:Ts[3i  
.3-ئەلاد شائىرلار ئىزچىل يىزىقچىلىق قىلدى ئۇلارنىڭئىچىدە باشقا ساھەلەرگە ئۈتۈپ كىتىدىغان ، ياكى بىراقلا يىزىقچىلىقنى تاشلايدىغان ئەھۋاللارئاز كۈرۈلدى .ئۇلار تولۇپ تاشقان كۈتىرەڭگۈ روھ بىلەن يىزىقچىلىق قىلدى . شىئېر يىزىشۋە ئۇنىڭدىن روھى تەسەللىي تىپىش ئۇلارنىڭ ئالاھىدلىكى بولۇپ قالدى . بۇ ئەۋلاد شائىرلارئىچىدە ئائىلە ماجراسىغا دۈچ كەلگەنلەر ، تۇرمۇش قاتتقىچىلىقغا ئۇچىرىغان شائىرلار كۆپنىسبەتنى ئىگىلەيدۇ .بۇ مەسسىللەر ئۇلارنىڭ شىئېر يازغانلىقى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولمىسىمۇلېكىن لېكىن بۇ تۇرمۇش ئازابلىرى ئۇلارنىڭ شىئېرىيەتتە ئىلگىرلىشىگە تىخىمۇ كۈچ قوشتى . D6MktE)'  
(w+d
B8)X  
3-ئەۋلاد شائىرلارنىڭ شىئېرلىرى ئۇيغۇر مەتبۇئاتلىرىنىشۇنچە قاپلاپ تۇرسىمۇ ، لېكىن ئۇلار ئەدەبىي تەنقىد ،ئەدەبىي ئوبزۇرچىلىق ۋە ئۇيغۇر ئەدەبىياتىداباھا بىرىلىشلەردە نەزەردىن چەتتە قالدى . ئۇلارنىڭ ئەسەرلىرىنى ئوقۇپ پاھ مۇشۇ ياخشىشىئېركەن ،پالانچى شىئېرنى ياخشى يازىدىكەن دەپلا بولدى قىلىدىغان ئۇلارغا ،ئۇلارنىڭ شىئېرلىرىنىڭئارتۇقچىلىق كەمچىلىكلىرىگە باھا بىرىدىغان ئادەملەر ئاز چىقتى ،چىققاندىمۇ .بۇ شىئېرنىڭپالانچى كوپلىتىدا مانداق مەزمۇن باركەن ....ئاخىرىدا بۇ شائىرنىڭ ئىجادىيىتىگە ئۇتۇقتىلەيمەن دىگەندەك دۇئايى سالاملار بىلەن ئاخىرلىشىدىغان ،تىيىز ئوبزۇرلارلا يىزىلىپ كەلدى .بۇنداق ئوبزۇرلارمۇ تىخى ئاز بولۇپ .ئەدەبىي تەنقىد ،ئەدەبىي تەتقىقات شەكلىگە كۈتۈرۇلمدى .ئۇيغۇر بۈگۈنكى زامان ئەدەبىياتى توغرىسىدا يېزىلغان چوڭ ھەجىملىك ئەسەرلەردىمۇ 3-ئەۋلاد شائىرلارنىڭ ئىسمىمۇ ئاتالمىدى . گىزىت -ژورناللاردىكى ماقاللەردا شائىرلارنىساناپ بارماق پۈكىدىغان چاغلاردىمۇ ساناپ-ساناپ ئەخمەتجان باشچىلىقىدىكى ...دەپ شۇ كوناتىزىملىك تىزىپ چىقىلىدۇ .ئەمەليەتتە ، ئەخمەتجان ئۇيغۇرلارغا شىئېر يىزىپ بەرمىگىلىكەم دىگەندە 10يىل بولدى . V< ]l=JOd  
M:*^k  
.ئۇلار ئۆزلىرى گەرچە شىئېر يازسىمۇ ناھايىتى ئازساندىكىلىرى شىئېرىيەت تەنقىدچىلىكى بىلەن شۇغۇللاندى .شۇغۇللانغان بولسىمۇ ھىلىقى ئاتامئىيىتقان بايقى دىگەندەك ئاددىي ئىپتدائىي ،تەسىرات خاراكتىرلىق ئوبزۇرلاردىن ئاشالمىدى . شۇڭا ئۇلار ئىتىبارسىز قالدى .ئۇلارنىڭ شىئېرلىرى ئاددىي تىل بىلەن مىللىي خاراكتىرنىيۇرۇتۇپ بىرىدىغان بىر خىل ياخشى ھالەتنى ياراتقان بولسىمۇ ئۇلار يىزىپ-يىزىپ كىتىۋەردى ،لېكىن ئۇلارنىڭ تۆھپىسىنى بىرەر كىم مۇئەييەنلەشتۈرۈپ باقمىدى . fQ@k$W\  
F_ Cp,  
يىغىپ ئېيىتقانداق 3-ئەۋلاد شائىرلار ئۆزىگە خاس بىريىڭى ئىقىم بولۇپ شەكىلىنلەلىدى .ئۇلار ھەقىقەتەن باھا بىرىشكە ،مۇئەييەنلەشتۈرۈشكەتىگىشلىك بىر توپ مۇنەۋۋەر شائىرلاردىن ئىبارەت . b}eBy  
q_sQC5:s  
غۇجىمۇھەممەت مۇھەممەت : غۇجىمىەھەممەت شىئېر يازغىلى 10يىلدىن ئاشتى ،ئۇ ئزچىل شىئېر يازغان شائىر .ئۇنىڭ ھەر بىر مىسراسىدىن غۇرۇر ،شىجائەتۋە ئىجتىھاد تىمىپ تۇرىدۇ .ئۇنىڭ كوچىدا پەلەمپەيدە غىرىبچە ئولتۇرۇپ تۇرمۇشىمىز رىئاللىقغانەزەر سىلىۋاتقاندەك مىسرالىرى يۈرىكىمىزنى تىتىرىتىدۇ ،ئۇنىڭ شىئېرلىرىدا ئۇنتۇلۇپكىتىۋاتقان مەدەنىيەت ،ئەنئەنلىرىمىز ، توپىلىق يوللاردىكى گۈزەل ئەسلىمە ،غېرىپ بولۇپقىلىۋاتقان ئەر ...يۇقاپ كىتىۋاتقان ئەركەكلىك روھى «بۇ ھەرگىزمۇ بەزىلەر تەرغىپ قىلغانيۈزەكى ئەركەكلىك ئەمەس » قاتارلىقلار بىزنى رىئاللىقىمىز ھەققىدە ئويلاندۇرىدۇ . |D?}6z  
nqR8uL>  
غۇجىمۇھەممەتنىڭ بۇ خىل شىئېرلىرى ئۆزىگە خاس ئۇسلۇپشەككىللەندۇرگەن بولۇپ ،بۇ D02_ Jrg  
8LH"j(H  
غوجىمۇھەممەتنىڭ شىئېرلىرى ھەققىدە ئۆزى تەڭرىتاغ ژورنىلىداتوختىلىپ ئۆتكەن ،لېكىن بۇ يەردە بىز غوجىمۇھەممەت شىئېرلىرى ھەققىدە تەپسلىى توختىلىپئۆتۈش لازىم دەپ قارايمىز . ئۇنىڭ شىئېرلىرى ھەققىدە «مېنىڭ بىلشىمچە » بىر ئومۇمىيباھامۇ بىرىلىپ باقمىغان .شۇڭا بۇ يەردە تەپسىلى توختىلىپ باقايلى . lM<SoC;[  
Ai 9UB=[R  
.غۇجىمۇھەممەت شىئېرلىرى كۈچلۈك بىر جەڭگىۋارلىققائىگە ،ئۇ ئۆزىنىڭ شىئېرلىرى بىلەن كىشىلەرگە ئادەمنىڭ قانداق بولىدىغانلىقىنى مىسرالىرىئارقىلىق سىزىپ بەردى . QnWM<6xK"  
2L'vB1`  
2.تەتقىقاتچى ئازات سۇلتان مەرھۇم يازغۇچىمىززوردۇن سابىرنىڭ ئىزدىنىش رومانى ئۈستىدە بولغان تالاش تارتىشلار ئۈستىدە توختالغاندا ««زوردۇن سابىر ئۇيغۇر ياشلىرىغا بىر مەنىۋىي ئابىدە تىكلەپ بەردى »» دىگەن ئىدى ، غۇجىمۇھەممەتنىڭ شىئېرلىرىدا بىزگە ئۇنتۇلۇپ كەتكەن مىللىي روھىمىزنى تۇنۇتتى ،ئۇنىڭ ««پىچاق ئاسقان ئەر »» ..قاتارلىق شىئېرلىرىدا بۇ نۇقتىنى ئېىنىق ئىپادىلىدى . X)tf3M{J@  
\;b)qB  
ئابدىرىشىت سۇلايمان :ئۇيغۇر 3-ئەۋلات شىئىريىتىدە بولۇپمۇئۇچىڭلار كورسەتكەن تىرىشچانلىغىڭلار ۋە ئىلىپ بارغان سىناقلىرىڭلار بەك كوپ بولدى .. ]lKQwpX3  
5g{L-8XwI  
مۇتەللىپ مەنسۇر: سەنچۇ ؟.....ئوزۇڭچە كەمتەرلىك قىلىمەندەۋاتامسەن (Oc[j{6q  
A1zqm_X5)P  
خۇشخۇي :ئابدىرشىتنىڭ تور ئەدىبىياتىغا قوشىۋاتقانتوھپىسى كوپ بولىۋاتىدۇ .. ]m#.MZe  
7VF^&6  
ئابدىرىشىت سۇلايمان :ئەمدى مۇتەللىپ سوزلىسۇن 1I?D$I>CV  
,1\nd{  
YU89m7cc'  
}`oe<|  
ئارلىقتا تۇرسۇن ئابلىز بىلەن خۇشخۇي تىلفۇندا سوزلەشتى . sckyG  
$B6"fYiDk  
c2}?[\U]  
iOB]72dh  
ئومەر ئوسمان ...تىما تاشلاڭ دىسە بەك ئۇستىلىق قىلىدىكەنسىز ..سىز سوزلەپ باقمامسىز . m6aq_u{W  
+Y!9)~f}7X  
~q]+\qty4  
oYNP,8r^  
ئابدىرىشىت سۇلايمان eRC/Pr  
AL/q6PWi  
ناۋادا تاقەتسىزلىك قىلغان بولسام بۇرۇنلا سوزلەيتىم ..مەنمۇ سوزلەپ باقاي . >9{Gdq[gyr  
uBLI!N-G  
بۇگۇنكى شىئىرىيىتىمىزدە ئوزنىڭ سىھرى شەمنەملىرى بىلەنبىزگە تاشلىنىۋاتقان بىر شائىر بار .مەن ئۇنىڭ شىئىرلىرىنى قىتىقىنىپ ئوقۇيمەن،مەنشۇ توغىرسىدا سوزلەي . BN&^$1F((  
'AN3
{  
بۇ شائىر ھەممىزگە تونۇشلۇق بولغان ئادىل تۇنىياز . x^kV;^ I  
T:aYv;#0  
: ياش شائىر ئادىل تۇنىيازنىڭ ««چۈمبەلدىكى كۆز »»ناملىق شىئېرلار توپلامى جامائەتچىلىك بىلەن يۈز كۆرشكەندىن كېيىن نۇرغۇن ئۇقۇرمەنلەرنىڭياقتۇرۇپ ئوقۇشىغا ۋەئالقىشىغا سازاۋەر بولدى .ياش شائىر ئادىل تۇنىياز بۇ توپلامىدائۆزىنىڭ شىئېر يازغاندىن تارتىپ تاكى ھازىرغىچە بولغان يازغان شىئېرلىرىنى كىرگۈزگەنبولۇپ، بۇ شىئېرلاردىن بىز ئادىل تۇنىيازغا خاس بولغان يەڭگىل تىل ئۇسلۇبىنى ۋە تىلئىشلىتىش ماھارىتىنى كۆرىۋالايمىز .شائىر ئادىل تۇنىيازنىڭ ««سۆيۈپ قالسام سېنى ناۋادا »»،««بويتاق شائىرنىڭ مەخپىيىتى»» ناملىق شىئېر توپلاملىرىدىن كىيىن ئېلان قىلىنغان بۇتوپلام شائىرنىڭ پۈتۈن ئىجادىيەت ھاياتى ۋە ئىجادىيەت جەرياننىنى ئەكىس ئەتتۈرۈپ بىرىدىغانبۇ توپلامدىن شائىرنىڭ شىئېر يېزىش سەپىرىدىكى دادىل سىناقلىرىنى ۋە ئۆزىگە خاس ئۇسلۇپيارىتش سەپىرىنى كۆرىۋالالايمىز، .توپلام ««قىزغىن ئەتىرگۈل »»، ««ئەرەبلەرنىڭ سۆڭىكى »»ۋە««تۈكلۈك كېچە »» ناملىق 3 قىسىمدىن تەركىب تاپقان بولۇپ .بۇ ئۈچ قسىم ئۆز ئارائوخشىشىپ كېتىدىغان ھەم ئۆز ئارا پەرقلىنىدىغان ئۈچ قىسىم بولۇپ ،ھەر بىرى شائىرنىڭئىزدىنىش يولىدىكى بۇرۇلۇشلىرىنى روشەن ھالدا ئېنىق كۆرسىتىپ بەرگەن . DfP4 `  
2xvTijO0  
««قىزغىن ئەتىرگۈل »»ناملىق بىرىنچى قىسمى رومانتىك ،تىلى يەڭگىل ،كىشىلەر ««خەلق چۆچەكلىرىدىن ئۇسلۇب ئالغان»»دەپ تەسۋىرلەيدىغان شىئېرلارتوپىدىن ئىبارەت بولۇپ، بۇ تۈركۈمدىكى شىئېرلار ھەقىقەتەنمۇ تىلى يەڭگىل، سىلىق ۋە چۆچەكپۇراپ تۇرىدىغان شىئېرلاردىن ئىبارەت . قاراب باقىدىغان بولساق، لاتىن ئامىرىكا يازغۇچىسىنوبىل ئەدەبىيات مۇكاپاتىغا ئېرىشكەن گارسىيە ماركوز ،ئەسەرلىرى دۇنياغا تارالغان قىزغىزيازغۇچى چىڭغىز ئايىتماتوۋ ۋەتوماس ئېلىيۇتلارنىڭ ئەسەرلىرىدە ئەكىس ئەتكەن يىلتىزىنىئىزلەش قىزغىنلىقى ۋە چۆچەك ،ئەپسانە رىۋايەتلەردىن پايدىلىنىپ ،يىلتىزنى ئىزدەش خاھىشىئۇلارنىڭ ئەسەرلىرىدە ناھايىتى قويۇق ئەكىس ئەتكەن . چىڭغىز ئايىتماتوۋ ئەسەرلىرىدىكىماڭقۇرت رىۋايىتى، گارسىيە ماركوز ئەسەرلىرىدىكى چۆچەكسىمان ۋەقەلىكلەر ئۇلارنىڭ ئەسەرلىرىگەناھايىتى ئېنىق بولغان مىللىيلىك ۋە زامانىۋيلىك تامغىسىنى باسقان، ھەمدە ئۇلارنىڭ ئەسەرلىرىدىكىمۇۋەپپىقيەتكە يول ئاچقان . ئادىل تۇنىيازنىڭ شىئېرلىرىدىمۇ بۇ خىل ئەھۋال ناھايىتىقويۇق بولۇپ، بۇ خىل ئەھۋال ئۇنىڭ ئەسەرلىرىگە جان ئاتا قىلغان . ئىككىنچى قىسمى بولسائاپتورنىڭ يات ئەلدىكى ئىككى يىللىق تۇرمۇشىنىڭ بەدىئىي خاتىرىسى بولۇپ ئاپتورنىڭ شىئېرئۇسلۇبىدىمۇ ئۆزىگە چۇشلۇق ئۆزگىرىش بولغان . ئۈچىنچى قىسمىى ««تۈكلۈك كېچە»»ئاپتۇرنىڭيات ئەلدىكى ئىككى يىللىق ھاياتىنى ئاخىرلاشتۇرۇپ ۋەتەن تۇپرىقىغا قايتىپ كېلىپ ،ئىككىيىللىق باشقا دۆلەتتىكى ھاياتىنى ئاخىرلاشتۇرۇپ ،ۋەتەنگە كەلگەندىن كېيىنكى ئۆز تۇپرىقىنىقايتا كۈزىتىشنىڭ نەتىجىسى بولۇپ ، بۇ شىئېرلار ئىككىنچى قىسىم بىلەن ئىپادىلەش ئۇسۇلىجەھەتتىن ئوخشاپ كەتسىمۇ ،لېكىن كۈزىتىش ئوبىكتى ۋە كۈزىتىش نۇقتىسى ئوخشاش بولمىغاچقا، شىئېردىكى بەدىئىي ئۈنۈممۇ ئوخشاش بولمىغان . بۇ توپلام ئاپتورنىڭ ئون نەچچە يىللىقشىئېر توغرىسىدا ئىزلىنىشىنىڭ مەھسولى بولغاچقا ئاپتورنىڭ ئوخشاش بولمىغان يىللاردىكىئىزدىنىشلىرى ئوخشاش بولمىغان نەتىجەھاسىل قىلغان . مەن تۈۋەندە ئاپتورنىڭ ئەسەرلىرىدىكىزامانىۋىيلىك ۋە شىئېر يېزىشتىكى سىناقلىرىنىڭ ئىزنالىرىنى كۆرسىتىپ ئۆتمەكچىمەن : tz-, |n0  
LutP&Ebt8  
.شىئېردىكى يارىتىلغان كەڭلىك : ئاپتورنىڭ ««پەيغەمبەردىيارىدا كېچىلەر »»ناملىق ماقالىلەر توپلىمىدا ««سۇدىكى بىشارەت »» ناملىق ئەسىرىدەقىسقىغىنە نەچچە مىسرا بولغان بۇ شىئېرى ئۈستىدە تەپسلىي توختىلىپ ئۆتىدۇ .بۇ شىئېرمىسرالىرىدىكى يارىتىلغان شىئېرىي كەڭلىك ۋە بىزگە قالدۇرغان تەپەككۈر بوشلىقى شۇنىلچىلىككەڭ بولۇپ بىز ،ئۇنىڭدىن ياتاققا تېشىپ كىرگەن سۇ --سۇنىڭ تېىشىپ كېتىشى --نىل دەرياسىبويىدىكى ھايات --توپان بالاسى --ھېسىياتنى ئەقىلىگە بويسۇندۇرۇشتىن كېلىپ چىققان ھەرخىل بالالار ...قاتارلىق قاتلاممۇ قاتلام مەنانى تەسەۋۋۇر قىلالايمىز . 5LU8QHj3  
F$P8"q+  
«« ئويۇن بازىرى »»ناملىق شىئېرىدا بولسا .كىتابخانشىئېر باشلىنىش بىلەنلا ئاپتور بىلەن بىللە قار ياغقان بىر كۈنى ئوتۇن بازىرى ئىچىگەكىرىپ دۆۋۋە -دۆۋۋە ئوتۇنلار ئىچىدە قايناق ،قەدىمىي بىر مەنزىرىنى كۆرىدۇ .ئوتۇنلارشائىر بىللەن بىللە يۈرگەن ئۇقۇرمەننىڭ كۆز ئالدىغا قەدىمىي بولغان بىر مەنزىرىنى نامايەنقىلىدۇ .بۇ مەنزىرە شائىر ياراتقان شىئېرىي مەنزىرە بولۇپ ئاپتۇر ناھايىتى ئۇستىلىقبىلەن ئىككى مەنزىرىنى سېلىشتۇرىدۇ .قەدىم بىلەن ھازىر ئوتتۇرسىدا يارىتىلغان شىئېرىيبوشلۇق ئۇقۇرمەنلەرنى چوڭقۇر تەپەككۈرگە ۋە شىئېرىي دۇنياغا باشلاپ كېرىدۇ .««شىئېرداكۈچلۈك ھېسىيات مول تەسەۋۋۇرنىڭ بولۇشى تەلەپ قىلىنىدۇ »»ئەدەبىيات نەزەرىيىسىدە ئېيتىلغانبۇ جۈملە قارىماققا ناھايىتى ئاددىيدەك كۆرۈنسىمۇ ، بۇنى ئورۇنلاپ بولماق تەس.شىئېردىكىتەسەۋۋۇر ئوقۇرمەنلەرنى شىئېرىي مۇھىتنىڭ شىئېرىي كەڭلىكنىڭ ئىچىگە باشلاپ كىتىدۇ .شائىرنىڭتوپلامىدا بۇ خىل مۇۋەپپىقىيەتلىك ، ئۈنۈملۈك يارىتىلغان مۇھىت ناھايىتى نۇرغۇن بولۇپكىتابخانلارغا يىڭىچە ھوزۇر ئاتا قىلالايدۇ ..شائىر بوغدا ئابدۇللا :««سەنئەتتىكى بىردىنبىرماھارەت تەسەۋۋۇردۇر، تەسەۋۋۇرنىڭ ئاساسىي يۆنىلىشى بولسا ،خاتىرىنىڭ ئىپادىسىنى ئۆزگەرتىشتور،مەقسەتكاللىدا ئەمەلىي تۇرمۇشتا مەۋجۈت بولمىغان يېڭى ئوبرازنى، يېڭى مەنزىلنى يارىتىشتور »»دەپ ئېيىتقان .بۇ نۇقتا شائىر ئادىل تۇنىيازنىڭ شىئېرلىرىدا روشەن ئىپادىسىنى تاپقان . شائىرنىڭ تەسەۋۋۇرى ھامان ئۆزىنىڭ تەپەككۈرىنى بويلاپ ھەرىكەت ق I!?-lI@(  
BwwOaO@L  
ئادىل تۇنىياز شىئېرلىرىنىڭ تىلى ئۆزگىچە بولۇپ، يۇقىرىدائېيتىپ ئۆتكىنىمىزدەك، ئۇ تىل ئارقىلىق مەنا قاتلاملىرىدىن ياراتقاندىن سىرت يەنە تىلىنىڭئۆزگىچىلىكلىرى بىلەن ئۆزىگە خاس ئۇسلۇپ ياراتقان iIFM 5CT
  
$eUI.j(HU  
شائىرنىڭ بىرى . ئۇ بۇ ھەقتە توخىتىلىپ مۇنداق دەيدۇ :««مەن ئۇيغۇر شىئېرىيىتىدىكى كونا بىلەن يېڭى، ۋارىسلىق بىلەن ئىنكارچىلىق بىر-بىرىگەخىرىس قىلىپ تۇرغان دەل موشۇ ئۆتۈشمە باسقۇچنىڭ مەھسۇلى. مەن شىئېردىن ۋاز كېچەلمەيتتىم .سۇنىڭ ئالدىغا سۈزۈكنى ،گۈزەلنىڭنىڭ كەينىگە جانان، تاتلىقنىىڭ قاپىيىسىگە شادلىقتىزىلىپ كېلىۋىرىدىغان شىئېرلاردىنمۇ بىزار ئىدىم ،مەن ئوقۇغان خىلى كۆپ شىئېرلارنىڭتىلىدىن نامراتلىق يېغىپ تۇراتتى .سىياھ پۇرىقى كېلىپ تۇراتتى كېلىپ تۇراتتى. شۇ دەلۋاقىتنىڭ ئۆزىدە چۆچەك ۋە قوشاقلىرىمىزدا،خەلىقنىڭ زاغرا تىلىدا ئجايىپ شىئېرىي پاساھەتنىئۇچىرىتىش مۇمكىن ئىدى ،مەن ««تارىم »»ژۇرنىلىدا ]cvP !  
k^B<t'  
««بۇرۇن بۇرۇندا *;7~aM  
rw(EI,G  
نۇرغۇن نۇرغۇن چۆچىكىم بولغان &Z!O   
KwO;ICdJ  
چۆچەكلىرىمدە Fq\vFt|m<  
5=Cea  
توخۇ-توشقان ئۆدىكىم بولغان »»دېگەن شىئېرلارنى ئېلانقىلىشقا باشلىغاندىن تارتىپ ئۆز ئاۋازىمنى تېپىۋالدىم .مەن شىئېر يازماقچى بولغانداچۆچەكلەر دۆلىتىدە قالغان باللىق چاغدىكى ئۆزۈمگە قايتىمەن .مېنى ئوراپ تۇرغان ،كېشىلەرتەرىپىدىن ئات قويۇلغان ئۆزۈمگە قايتىمەن .مەنە بېرىلگەن ،كۆز قاراش سىڭدۈرۈلگەن شەيئىلەر،رەتلىك،قانۇنىيەتلىكدۇنيا ئاستا -ئاستا ئۇنتۇلىدۇ ،مەن ئەتراپتىكى نەرسىلەرنى ۋە سۆزلەرنى ئويۇنچۇقىمنىتىزغاندەك قايتىدىن تىزىپ چىقىمەن .بۇ تىزىش جەريانىغا مېنىڭ تۇيغۇلىرىم ،ئادىتىم ،غەملىرىم خوشاللىقىم خاھىشىم ئۆزلۈكىدىن سىڭىپ كېىتىدۇ ..........مەن ئۈچۈن شىئېرنىڭتىلى ھىچقانداق چەكلىمىگە ئۇچىرىمايدىغان ئەركىن ۋاستە ...»»ئاپتورنىڭ شىئېر تىلى ھەققىدىكىبايانلىرىدىن شونى كۆرىۋىلىشقا بولىدۇكى ،شائىر شىئېر تىلىنى ئەنئەنىۋىي قېلىپتىن ھەمدەباشقا ژانىرلارنىڭ تىلىدىن پەرقىلەنۈرۈپ قارىغان .ئۇنىڭ بۇ خىل كۆز قارىشى ئۇنىڭ شىئېرىيتىلىنى تېخىمۇ كەڭ ئىمكانىيەتلەرگە ئىگە قىلىپ شىئېردىكى قۇيۇق شىئېرىي تۈسكە ئورۇنبەرگەن . 1.
29%O8V_  
GHeucG}?  
بىز ئولتۇرغان قاتتىق ئورۇندۇق "m2g"xa\7  
ZSWKVTi  
بارا -بارا كەتتىغۇ تۇمشاپ . yhTC?sf<  
VINb9W}G[  
نىمە بولدى پۇتلار كۈلگۈنچەك mO#62e4C  
,u.G6"<  
تۇرالمايدۇ شىرە ئويناقلاپ y}5:CZ  
2g0_[$[m  
بۇرادەرلەر يۈلىۋىلىڭلار J_-K"T|f  
WR:I2-1  
ئاي ماڭالماي قاپتۇ دەلدەڭلەپ 1iLrKA  
Xzn}gH]  
ئادىل تۇنىياز بۇ شىئېرى ھەققىدە ئىزاھات بىرىپ ««كىتابخانشىركەيىپ مۇھىتقا ماڭا ئوخشاش بولۇپ كىرىپ كىتىدىغان بولسا،««كۈن شەرىقتىن پاتار غەرىبكە »» ناملىق شىئېرىمدىكى يۇقىرىقى ««كۈلگۈنچە پۇت ئۇيناقلىغان شېرە ، ۋە دەلدەڭشىگەنئايدىن قىلچە مەنتىقىسىزلىق ھىس قىلمىغان بولاتتى .»»شىئېر تىلى ھەقىقەتەنمۇ ئادەتتىكىتىللارغا ئوخشىمايدۇ .شىئېر تىلىدىكى ئىمكانىيەت ۋە قالدۇرىدىغان شىئېرىي بوشلۇق ھەقىقەتەنكەڭ بولۇپ شائىر ئۇنىڭدىن مۇۋاپىق پايدىلىنلىسىلا شىئېرىنى ئۇقۇرمەنلەرنىڭ سۆيۈپ ئوقۇشىغائېرىشتۈرەلەيدۇ . ئاپتور بۇ ھەقتە توختىلىپ ««شىئېر ئۇزاقتىن بۇيان گىرامماتكىنىڭ ،لوگىكىنىڭ ،ئەنئەنىۋىي ئستىلىستىكىنىڭ ۋە پەلسەپىنىڭ مالايلىقىنى قىلىپ كەلدى ،شۇنىڭئۈچۈن خىلى كۆپ شىئېرلىرىمىزدا شىئېرنى ئالاھىدە ھۇقۇققا ئىگە قىلىدىغان شىئېرىيەت تىلشۇناسلىقىۋە شىئېرىيەت لوگىكىسىزلىقىغا يۈزكىلەلمەيدىغان ئەقىلغا مۇۋاپىق جۈملىلەرنى تۈزۈپ كەلدۇق. ئەقەللىيىسى كاللىسىغا پات-پات خاتا تۇيغۇ ۋە پەلپەتىش خىياللار كىرىۋالىدىغان تىرىكئادەمنىڭ روھىي دۇنياسىنى مىسرالاردا بىرەر سۆزنى قالايماقان ئىشلىتىش بىلەن بولسىمۇئەينەن ئىپادىلشتىن قۇرقتۇق .»»شائىرنىڭ شىئېرلىرىغا جان كىرگۈزىدىغان شىئشائىرنىڭشىئېرلىرىغا جان كىرگۈزىدىغان شىئېرىي تىلى ھەقىقەتەنمۇ ئۆز بايانىدا ئىيتىقاندەك بىرمۇنچە ««ئۆلچەم»»لەرنىڭ بۇيۇنتۇرۇقدىن قۇتۇلۇپ ، شىئېرلىرىغا جان كىرگۈزدى Gf<f#.5y,  
.X.,.vHx  
c9/&A  
H*KZZTKd  
تۆكۈلدى ئالقىنىمغا تىزىق مارجاندەك :iEIo7B  
v$d^>+Y#  
تەستە ئۆتىۋاتقان كەچكى ۋاقىت VRQD  
v!WkPvU  
Fi8#r)G.  
=yCz!vc  
بۇ مىسرادىن بىز تەستە ئۆتىۋاتقان كەچكى ۋاقىت ئالقانغاقانداقمۇ تىزىق مارجاندەك تۆكۈلىدۇ دەپ سۇرىيالمايمىز .ئەكسىچە ئۇنىڭدىكى ئىپادىلەشتىنقۇيۇق بولغان شىئېرىي تۇيغۇنى ھىس قىلىمىز . U$m[{r2M  
q/eod  
قۇمۇلغا باردۇق (yO8G-Z0  
Q&`ifO  
قۇمۇلدا قۇمۇل يۇق c4bo  
#-7m@EU;O  
تاغلار قۇمۇللۇق !V27ln KP+  
E5Zxp3N  
EXizRL-9o  
dZ
P;f^^  
قارامتۇل قار تامچىلىماقتا !n`
Y^  
7R#$Hm  
ئۆگزە،ئاپتاپ،رىئاللىق ئارا ppR;v  
ve*m\DU  
H:4?sR3  
+P|Z1a -jB  
مەۋجۈتلۇقنىڭ مەنىسى باشقا a]t| /Mq  
8^5@J)R8  
مەن ئۇشتۇمتۇت قەپەستىكى سۇ (3QG  
<>R\lPI2  
تېنىم ئاقار قاراڭغۇلۇققا 9PWqoz2c  
L%31>)8  
Ct9dV7SH  
0<u
(!iL  
خالتا كوچا، ئادەم، سامانيۇل M:R|hR{=*  
ITf4PxF  
بۇ شەھەردە كېسىشكەن بىر يول !xz{X?  
l]F)]>AE  
3R`eddenF  
/YD2F  
شائىرنىڭ بىرەر شىئېرىنى ئۇقۇپلا قالساق، بۇنداق نەپىسگۈزەل مىسرالار كۆپ ئۇچىرايدۇ . شائىرنىڭ شىئېر تىلى بىر خىل ئالاھىدە بولغان تىل بولۇپ، ئۇنىڭدىكى ئالاھىدىلىك دەل شائىرنىڭ قەلىمىنى ئەركىن قويىۋىتىپ ،ئۆزىنى شىئېرنىڭ ئىچىدەئەركىن قۇيۇپ بەرگەنلىكىدىن .شائىرنىڭ شىئېرلىرىدىكى بۇ خىلتىل ئادىتى ئۇنىڭ شىئېرلىرىنىمەڭگۈلۈلۈك مەنىگە ئىگە قىلغان -(l/.yE{X  
^8{:RiN6e~  
DW0UcLO  
%-#rzeaW  
كىشىلەر چاي ئىچىۋاتقان >NAg*1  
&ngG_y8}&  
مۇڭدىشىۋاتقان o 76QQ+hP  
w0YV87  
يۆتەلگەن B'~CFj0W%=  
X'.*I])  
چەينەك جوغىسىنى \Zmn!Gg  
-/gAb<=  
پىيالىگە تەككۈزۈپ N!YjMx)P  
OVhtU+r  
چاي قۇيغان *;X,yEK[  
^UiSezcI  
چاي شامىسىنى پۈۋلەۋاتقان L__J(6,V2  
ZGbY  
كىشىلەر بىر-بىرىگە بېقىپ X+;{&Efrl  
~
Lf>/w  
گەپلەشكەن n|Smy\0  
oH]"F  
سەنلەشكەن f<}>*xH/k  
LG>lj$hO  
قايناق بىر چايخانا ئالدىدىن ئۆتكەنچ 9&7$oI$!J  
'>0rp\jC  
كىملىكىنى بىلدۈرمەستىن ;JAb8dyS2  
cO^}A(Ma(
 
ئوغىرىلىقچە كۆيۈپ يۈرىمەن 7PG|e#  
.L'eVLQe  
كوچىدىكى ھەممە نەرسىگە Y*q_>kps"  
6i.!C5YX]  
...... "? t@
Y  

e~iPN.'1  
داستان باشلىنىش بىلەنلا كۆز ئالدىمىزدا قەشقەرنىڭ سەھىرى، كوچىدىكى ساماۋەرخانا چاي ئىچىۋاتقان ،مۇڭدىشىۋاتقان كىشىلەر توپى كۆز ئالدىمىزدا نامايەنبولىدۇ .بۇ ئاپتۇر ياراتقان بەدىئىي سۈرەت دەپ ئېيتىشقىمۇ بولىدۇ .بۇ داستاندا ئاپتۇرچۇڭقۇر قىزغىن مۇھەببەت بىلەن قەشقەرنى ،قەشقەردىكى ئويغۇرلارنى كۈيلىگەن. )/_T`cN  
#:st>V_h  
چەينەك جوغىسىنى ZuIw4u(9  
z=/xv},  
پىيالىگە تەككۈزۈپ 0z1UF{{  
7B|#*IZe  
چاي قۇيغان 1p|}=R  
X5`#da  
چاي شامىسىنى پۇۋلەۋاتقان 2&Hn%q)  
map#4\  
بۇ مىسرالاردائىپادىلەنگەن ئۇيغۇر تۇرمۇشى بىزنى تۇلىمۇھاياجانلاندۇرىدۇ ،كىتابخاننى بەدىئىي مۇھىت ئىچىگە ئېلىپ كىرىپ ئۇلارغا ئۇيغۇر تۇرمۇشىنىتۇنۇتقان بۇ داستان ھازىرغا قەدەر كىشىلەرنىڭ ئاغزىدا يادلىنىپ،خاتىرىلەرگە كۆچۈرلۈپكەلمەكتە . asQXl#4r  
fZ)MDq  
توپلامنىڭ بىرىنچى قىسمى قىزغىن ئەتىرگۈل دە مىللىيلىكبىر قەدەر روشەن بولۇپ نۇرغۇنلىغان شىئېرلىرىدا ئۆز مىللىتىنى ئۆز خەلقىنى ئۆز يۇرتىنىئۇلۇغلاش ،پەخىرلىنىپ تۇرۇپ ئىپادىلەشتەك بۇ خىل ھىسىيات ئۇمۇمىلاشقان .ئىككىنچى قىسىم««ئەرەبلەرنىڭسۆڭىكى »»ناملىق بۇ قىىسىمدا بولسا مىنىڭ ھىس قىلىشىمچە شائىرنىڭ ئۇسلۇبى ،ئىپادىلەشئۇسۇلى ،شىئېر مىسرالىرىنىڭ قۇرۇلمىسى ،ئىپادىلەش ئوبىكتى قاتارلىقلاردا ناھايىتى روشەنئۆزگىرىش بولغان ،گەرچە شائىرنىڭ بۇ قىسىمدىكى شىئېرلىرىدا ۋەتەننى سېغىنىش ،ئۆز تىلىغابولغان سېغىنىش ھىسياتى ناھايىتى روشەن بولسىمۇ ، لېكىن ئۇنىڭدىكى مىللىيلىك ،خاراكتىرجەھەتلەردىن ئاجىزلاشقان .ئۈچىنچى قىسىم ««تۈكلۈك كېچە »»دە بولسا ئاپتور يات ئەلدەئىككى يىللىق مۇھاجىرلىق تۇرمۇشنى باشتىن كەچۇرگەندىن كېيىن ئۆز ئېلىگە قايتىپ كەلگەندىنكىيىنكى تەسىراتلىرى شىئېر بولۇپ مىسرالارغا تىزىلغان.ئۇ چەتئەل بىلەن ئۆز ئېلىنى ،ئۆزئارا مەدەنىيەتلەرنى سىلىشتۇرۇپ ئارتۇقچىلىق كەمچىلكلەرنى سىلىشتۇرۇپ تولۇپ تاشقانھىسىيات بىلەن ئۆز ئېلىنى كۈيلىگەن ، ھەمدە ئۆزىدىكى يۇقاپ كىتىشكە يۈزلەنگەن بەزىبىرئىسىل مەدەنىيەت ئۆرپ ئادەتلەرگە بولغان ئىچىنىشىنى ئىپادىلىگەن .««ئوسما»» ناملىقشىئېرىدا بۇ خىل ھېسىيات ناھايىتى ئېنىق ئىپادىلەنگەن . XKEd~2h<y  
M]JD(  
شارقىراپ 8ezdU"  
;E{k+vkqy  
پاقىراپ ZI8*PX%2  
$B3<"  
ئۇرخۇن دەرياسىدا ئاقماقتا ۋاقىت yK #9)W-  
et$VR:  
مەلىكىنىڭ چاچلىرى ئاقار ('u\rc2R  
jm]d:=4_  
ئۇسما قويۇپ قاشلىرىغا ئۇ Z"T#"FDIr  
g2&%bNQ-5  
مىس كۆرگۈگە زوقلىنىپ باقار *QIlh""6  
W8$ky[2R  
ئات يايلىدەك دولقۇنلايدۇ سۇ TBGN',,  
7l%]/`Y-  
دولقۇنلايدۇ ئادەملەر توپى i Sm.E  
z;dFS  
ئۈرۈمچىنىڭ ئۈچەي باغرىدا ~ryB*eZH  
'nrXRDb  
كىچىك بىر قىز ئوسما ساتماقتا eYN=?  
)dv w.X  
يايما يېيىپ كوچا ئاغزىدا LR:v$3 G(  
n7J6YtUwP  
ھەممە ھەلەك جان بېقىش بىلەن ;yvx-  
y*BS%xTF  
يۇق ئۆز ئارا قاراشقۇدەك چول W7F1o[  
_VjfH2Y  
بۇ مىسرالارنى ئۇقۇغان چىغىمىزدا كىتابخانلارنىڭ ئالدىداروشەن بىر سىلىشتۇرما ھاسىل بولىدۇ .ئەلۋەتتە بۇ سىلىشتۇرمىدىن كىتابخانلار يۇقاپ كەتكەن ،يوقاپ كىتىۋاتقان نۇرغۇن نەرسىلەرنى ھىس قىلالايدۇ AqdQiZ^9  
Mx7  
ئاپتۇر يەنە بالىسىنى ئېلىپ ئۆز يۇرتى قەشقەرگە قايتاسەپەر قىلغان چاغدا كۆرگەن، قاتتىق تەسىر قىلغان ئىشلارنى شىئېرىدا ئىپادە قىلىدۇ . %
OIJ.  
d7f{2  
قاغىلىق يوللىرى يېغىر t-gLh(-.  
WRBCNra  
يۈرىكى ئانار ~$WBcqo  
+nz6+{li\  
سايىسىدا دوك ياڭاقلارنىڭ K&\q6bU  
)'+tb\g  
قىزلار باچكا قېنىدەك يانار F3%8E<QZd;  
o#^(mGj_.  
ئەرلەر قىزىل پانۇس ئاستىدا Bp7`W:?#"  
x @a3STKT  
ئۆي-ۋاقىدىن خۇتۇندىن تانار nB &[R  
ld7B!_b<  
........ OpNxd]"T  
TdCC,/c3  
شائىرلىق كۆزى بىلەن كۈزىتىلگەن بۇ خىل كۆرۈنۈشلەربىزنىڭ ئالدىمىزدا شىئېر سۈپىتىدە زاھىر بولغاندا، بىز ھەم شىئېرىي لەززەت ئالىمىز ،لېكىن بۇ خىل شىئېرلاردىكى شىئېرىي لەززەت بىزنىڭ ھازىرقى ئىجتىمائىي رىئاللىقىمىزنىئېنىق ئەكىس ئەتتۈرۈپ بەرگەنلىكى ئۈچۈن ئۇ بىر خىل ئۆزىمىزنى تۇنۇتۇش خاراكتىرىدىكىئاچچىق بىر تۇيغۇدىن ئىبارەت . %3:[0o={d  
C9FzTg/c  
شائىرنىڭ شىئېرىي شەكىلىدىكى مىللىيلىك توغرىسىدا سۆزلەپئولتۇرمىساقمۇ بۇ ھەممىمىزگە ئايان .ئۇيغۇر شىئېرىيەت تارىخىنى ۋاراقلاپ باقىدىغان بولساق : `q$ap$?  
"C/X#y  
ئالغۇزۇ تۇرار قات-قات تاغدا، ]_EJ "'x  
qk*b,`;  
ئامىل ئاغلىق ئارانىياتاندا، e*!0|#-  
sA|!b.q  
ئارتۇچ سۆگەت ئالتىنىتا t9\}!{<s  
QEQ/  
ئاقار سۇۋلۇقتا 
%ZR<z$  
4/?@%  
ئامرانچىغىن ئۇچداچى قۇشقائالار uf/4vz,  
B~h3naSe  
تىرىنلىك قۇۋراغىلىقتا bP)(4+t~  
oB$c-!&  
ئاتقا غىسسىدىن مەنگى تەگىنۈگۈلۈك ئول 35KRJY#  
>n"4M~I  
ئانى تەگ ئورۇنلارتا \#sdN#e;XA  
j_{f(.5  
(قاتار كەتكەن قات-قات تاغدا q
x1+'  
fl}!V4  
تىنىچ راھەت ئارانياتاندا +.-g`Vyz*  
u10;qYfL8o  
قارىغاي ،ئارچا دەرىخى ئالدىدا q|sT4}=  
&>xz  
شارقىراپ ئاققان سۇ بويىدا  Pm"nwm  
(tCBbPW6T?  
شادلىقتا ئۇچقۇچى قۇشلار AAF']z<4_"  
I23"DBR3  
يىغىلىدىغان قۇرۇقلۇقتا vDIsawbHD  
?_d3
|]N  
غەم-ئەندىشىسىز كىشىنى شادلاندۇرىدىغان 7ufTmz#j<  
Rh%A^j@  
شۇنداق سورۇنلاردا) ?e\u_3-9  
/!sGO:  
بىز قەدىمكى شىئېرلىرىمىزدىن ئۇلارنىڭ پىسىخكىسىنى، رىئاللىقىنى، تىراگىدىيەسىنىى، ھادىسىنى، ماھىيەتنى كۆرۈش بىلەن بىللە يەنە ئوبرازتاللاش ئىمكانىيىتىنىڭ كۆپلۈكىنى ھېس قىلىمىز،ھېسىيات ئېقىمى پەقەتلامۇشۇ شەكىلنى تاللايدۇ. ئادىل تۇنىيازنىڭ كۆپلىگەن شىئېرلىرى چاچما شىئېر شەكلىدە يېزىلغان ،لىكىن ئۇنىڭ شىئېرشەكلىنى چوڭ جەھەتتىن چاچما شەكلىگە تەۋە بولسىمۇلېكىن ئۇنىڭ شىئېر شەكلى يەنىلا ئالدىنقىلارنىڭشىئېر شەكلىگە ئاساسىي جەھەتتىن ئوخشاپ كەتمەيدۇ.ئۇنىڭ تىل ئىشلىتىش شەكلى ،شىئېرىدايارىتىلغان شىئېرىي كەڭلىك ۋە شىئېرىي مۇھىت قاتارلىقلار بىلەن بىرلىشىپ ئۇنىڭ ئۇسلۇبىنىشەككىللەندۇرگەن . X o[GD`t  
fg/hUUl  
;(rK^*`fO  
ZAgtVbO7  
يىغىنچاقلىغاندا ئادىل تۇنىيازنىڭ بۇ توپلىمىدا بىززامانىۋىيلىك بىلەن مىللىيلىكنىڭ بىرلەشكەن ،ھەر ئىككى تەرەپنىڭ ئارتۇقچىلىقلىرىنىقوبۇل قىلىپ ،يىڭى بىر ئادىل تۇنىيازچە شائىرلارنىڭ بارلىققا كېلىشىگە ئاساس سالدى .مەتبۇئاتلاردا نۇرغۇنلىغان ««تۇخۇم سېتىپ تۇرغان ئانا»»لارغا ئۇقۇلغان مەدھىيە ...لەرپەيدا بولدى ...بۇ ئۇنىڭ بەدئىي مۇۋەپىقىيىتى دەپ ئېيتىشقا بولىدۇ xyHv7u%*  
o*3\xg  
BY':
R-~(  
Wiyiq )^  
j=c< Lo`  
1lJ^$U  
قىنى مۇتەللىپ ساڭا كەتتى . (cI@#x  
%e_){28 n  
مۇتەللىپ مەنسۇر ئوۋچى . Hl*#iUq  
8ZJ6~~h  
ياپىرىم ...مەن بۇگۇن قانداق يەرگە كىلىپ قالغانلىغىمنىبىلمەي قالدىم ..سەن ئابدىرشىت بىزنى مىھمان قىلىمەن دەپ ئالداپسەن جۇمۇ ...بىراق مەنخوش بولدۇم ...مەن ئايال ئاپتۇرلار ھەققىدە سوزلەي . !!mGsgnW  
ey\(*Tu9  
ئوكيان تورىدىن ياقتۇرۇپ ئېلىپ كەلدىم

jftf]n&Z(q  
   كۆپ ئەجىرە قىلىپسىز رەھمەت ........ئۇيغۇر ئەدەبىياتى ئۈچۈن ئەجىرە سىڭدۈرىۋاتقان شائىرلارنىڭ ئىجادىيىتىنىڭ تېخىمۇ ئۇتۇقلۇق بولىشىنى تىللىيمىز.