ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ- ئادىتىگە  دەخلى - تەرۇز&nbs

ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ- ئادىتىگە  دەخلى - تەرۇز  قىلىش  جىنايىتى E{?L= ^cU  
-!JlM@  
]VmzKA|h+  
( 侵犯少数民族风俗习惯罪 ) o7hH9iY  
z;``g"dSw  
&8o :  
-(|7`U  
6eW1<p  
xop-f#U*  
1)بۇ  جىنايەتنىڭ  ئۇقۇمى >}xAg7\^  
~m009  
)F=JkG  
ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ – ئادىتىگە  دەحلى – تەرۇز  قىلىش  جىنايىتى  دەپ ، دۆلەت  ئورگانلىرىدىكى  حادىملارنىڭ  مەجبۇرلاش  ۋاستىسى  ئارقىلىق  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ – ئادىتىگە  بۇزعۇنچىلىق  قىلعان  ئېغىر  قىلمىشلارغا  ئېيتىلىدۇ . 401/33yBJ  
|*/uN~[  
VPq5xSc?  
Q6e'0EIKC  
J7 Oa})-+'  
2) بۇ  جىنايەتنىڭ  ئالاھىدىلىكى @ ~0G$  
ly[\mGr  
بۇ  جىنايەتنىڭ  دەخلى - تەرۇز  قىلىدىغان  ئوبيېكىتى  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆز  مىللىتىنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىنى  ساقلاپ  قېلىش  ۋە  ئىسلاھ  قىلىش  ھوقۇقى  بولىدۇ. ( ‹‹جىنايى  ئىشلار  قانۇنشۇناسلىقى ›› ، جۇڭگو  سىياسى  قانۇن  ئونۋېرسىتېتى ، 1997 - يىل  نەشرى ، 617 - بەت . ) 6KZ8 .m}:  
  بۇ  جىنايەتنىڭ  سوبيېكتى  دۆلەت  ئورگانلىرىدىكى  خادىملار  بولۇشى  شەرت . ( ‹‹ جىنايى  ئىشلار  قانۇنشۇناسلىقى ›› ، قانۇن  نەشرىياتى ، 1997 - يىل  نەشرى ، 732 - بەت . ) f<$K.i  
a{%52B"  
بۇ  جىنايەت  سوبيېكتىپ  جەھەتتە  قەستەنلىكتىنلا  شەكىللىنىدۇ ، يەنى  دۆلەتنىڭ  قانۇنلىرىدا  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىنى  ساقلاپ  قېلىش  ئەركىنلىكى  ھوقۇقىغا  يول  قويۇلىدىغانلىقىنى  بىلىپ  تۇرۇپ ، بۇنىڭغا  قەستەن  دەخلى - تەرۇز  قىلىشتىن  شەكىللىنىدۇ .( ‹‹ جىنايى  ئىشلار  قانۇنشۇناسلىقىدىن  دەرىسلىك ›› ، جۇڭگو  خەلق  جامائەت  خەۋپسىزلىكى  ئونىۋېرسىتېتى  نەشرىياتى ، 1997 - يىل  نەشرى ، 534 - بەت. ) *h5ldP  
hhh: rmEZl  
fjz2m   
ئوبيېكتىپ  جەھەتتىكى  مۇھىم  شەرتلىرى ]_]6&PZXk  
[/#k$-  
بۇ  جىنايەت  ئوبيېكتىپ  جەھەتتە  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  مەجبۇرلاش  ۋاستىسى  بىلەن  قانۇنسىز  ئارلىشىش ، بۇزغۇنچىلىق  قىلىش  قىلمىشلىرىدا  ئىپادىلىنىدۇ . ئارلىشىش ، بۇزغۇنچىلىق  قىلىش  شەكلى  زورلۇق  ئىشلىتىش ، تەھدىت  ئىشلىتىش ، ھوقۇقىدىن  پايدىلىنىپ  مەمۇرى  تەدبىر  قوللىنىش  قاتارلىقلاردا  ئىپادىلىنىدۇ . مەزمۇنىدىن  قارىغاندا ، ئاساسلىقى  ئاز  سانلىق  مىللەت  پۇقرالىرىنى  ئۆزىنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىنى  ئۆزگەرتىشكە  مەجبۇرلاش ، ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆزلىرىنىڭ  ئۆرپ - ئادىتى  بۇيىچە  ئېلىپ  بارغان  نۇرمال  ھەركەتلىرىگە  ئارلىشىش  ياكى  بۇزغۇنچىلىق  قىلىشتا  ئىپادىلىنىدۇ . خۇيزۇ  ئاممىسىنى  چوشقا  گۆشى  يىيىشكە  مەجبۇرلاش ، ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ھېيت - بايراملىرىنى  ئۆتكۈزۈشكە  توسقۇنلۇق  قىلىش  قاتارلىقلار  مۇشۇنىڭ  جۈملىسىگە  كىرىدۇ . بۇنىڭدا  مۇنداق  ئۈچ  مەسىلىگە  دىققەت  قىلىش  كېرەك: (1) ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  دەخلى - تەرۇز  قىلىش  قىلمىشى  ئوبيېكتىپ  جەھەتتە  مەجبۇرلاش  خارەكتېرىدە  بولىشى  شەرت . ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  قالاق  ئۆرپ - ئادىتىدىن  ئۆزلىكىدىن  ۋاز  كېچىشكە  ۋە  ئۇنى  ئۆزلىكىدىن  ئىسلاھ  قىلىشقا  تەشۋىقى ، تەربىيە  يولى  بىلەن  ھەيدەكچىلىك  قىلغان  بولسا ، بۇ  جىنايەت  شەكىللەنمەيدۇ .(2) ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە دەخلى - تەرۇز  قىلىش  قىلمىشى  قانۇنسىز  بولۇشى  شەرت ، يەنى  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  ئارلىشىشنىڭ  قانۇنلۇق  ئاساسى  بولماسلىقى  شەرت . (3) دەخلى - تەرۇز  قىلىدىغان  نىشانى  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتى ، يەنى  خەنزۇلاردىن  باشقا  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتى  بولىشى  شەرت ؛بۇنداق  ئۆرپ - ئادەت  ئۇزاق  مەزگىللىك  ئىشلەپچىقىرىش ، تۇرمۇش  جەريانىدا  شەكىللەنگەن ، ئاممىۋى  ئاساسى  بولغان  ئۆرپ - ئادەت  بولىشى  لازىم . شۇڭا ، خەنزۇلارنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  دەخلى - تەرۇز  قىلىش  قىلمىشى ، شۇنداقلا  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىنى  كۆزدە  تۇتماي ، ئايرىم  ئادەملەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  ئارلاشقان  ھەركەتلەردىن  بۇ  جىنايەت  شەكىللەنمەيدۇ . VK@i#/jm  
  جىنايى  ئىشلار  قانۇنىنىڭ  مۇشۇ  ماددىسىدىكى  بەلگىلىمىگە  ئاساسلانغاندا ، دۆلەت  ئورگانلىرى  خادىملىرىدىن  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  دەخلى - تەرۇز  قىلىش  قىلمىشى  ئېغىر  بولغانلىرىلا  بۇ  جىنايەتنى  شەكىللەندۈرىدۇ . قىلمىشى  ئېغىر  دىگىنىمىز ، ئاساسلىقى  ۋاستىسى  قەبىھ ، ئاقىۋىتى  ئېغىر، سىياسى  جەھەتتە  تەسىرى  يامان  بولۇش  قاتارلىقلارنى  كۆرسىتىدۇ . مىللىي  ماجرا  كەلتۈرۈپ  چىقارسا ،قىلمىشى  ئېغىر  بولغانلار  ھېسابلىنىپ ، جىنايەت  ئۆتكۈزگەنلەر  قاتارىدا  بىر  تەرەپ  قىلىنىدۇ . دۆلەت  ئورگانلىرى  خادىملىرىدىن  سىياسى  سەۋيىسى  تۆۋەن  بولغانلىقتىن  ياكى  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىنى  بىلمىگەنلىكتىن، كونكىرىت  مەسىلىلەرنى  مۇۋاپىق  بىر  تەرەپ  قىلماي ، ئاز  سانلىق  مىللەتلەر  رايۇنىدىكى  پۇقرالارنىڭ  نارازىلىقىنى  قوزغىغانلارنى  ئادەتتە  بۇ  جىنايەت  بىلەن  بىر  تەرەپ  قىلماي ، ئۇلارغا  ئەھۋالغا  قاراپ  مەمۇرى  جازا  بېرىلسە  ياكى  تەنقد - تەربىيە  بېرىلسە  بولىدۇ . (‹‹ جىنايى  ئىشلار  قانۇنىنىڭ  خاس  پىرىنسىپى  ۋە  يۈرۈشلەشتۈرۈلگەن  بەلگىلىمىلەر  ھەققىدە  يېڭى  ئىزھات ›› ، جەلق  سوت  مەھكىمىسى  نەشرىياتى ، 2000- يىل  نەشرى ، 1712- بەتلەر . ) F%ylR^H>  
Xj@  
"8j;k5<  
?#{2?%_  
/w0v5X7  
+ouy]b0`t  
(3) بۇ  جىنايەتنىڭ  چەك - چىگرىسى *"9)a6Tt+  
(k2J{6]  
gm%bxr@X~  
  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  دەخلى -= تەرۇز  قىلىش  جىنايىتى  بىلەن پۇقرالارنى  دىننىي  ئېتىقاد  ئەركىنلىكىدىن  قانۇنسىز  مەھرۇم  قىلىش  جىنايىتىنىڭ  چەك - چىگرىسى AB|VO4-?  
2DNzC7}e  
OTjryJ^  
1. جىنايەتنىڭ  ئوبيېكتى  ئوخشىمايدۇ y2ws*IZ"  
^1&LHrT  
پۇقرالارنى  دىننىي  ئېتىقاد  ئەركىنلىكىدىن  قانۇنسىز  مەھرۇم  قىلىش  جىنايىتىنىڭ  دەخلى - تەرۇز  قىلىدىغان  ئوبيېكتى  پۇقرالارنىڭ  دىننىي  ئېتىقاد  ئەركىنلىكى  بولسا ، ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆزلىرىنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  دەخلى - تەرۇز  قىلىش  جىنايىتىنىڭ  دەخلى - تەرۇز  قىلىدىغان  ئوبيېكتى  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆزلىرىنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىنى  ساقلاپ  قېلىش  ۋە  ئىسلاھ  قىلىش  ئەركىنلىكى  بولىدۇ . مىللىي  ئۆرپ - ئادەت  دىننىي  ئېتىقادقا  ئوخشىمايدۇ . مىللىي  ئۆرپ - ئادەت  دېگىنىمىز ، بىر  مىللەتنىڭ  ئۇزاق  مۇددەتلىك  ئىجتىمائىي  تۇرمۇشىدا  ۋۇجۇتقا  كەلتۈرگەن ، پۈتكۈل  مىللەتنىڭ  ئورتاق  پىسخولوگىيىسى  ۋە  ھېسسىياتىنى  ئەكىس  ئەتتۈردىغان  ھەممە  پۈتكۈل  مىللەت  ئەزالىرى  ئورتاق  رىئايە  قىلىدىغان  ئىجتىمائىي  قائىدىنى  كۆرسىتىدۇ . دىننىي  ئېتىقاد  دېگىنىمىز ، بىر  خىل  ئىجتىمائىي  ئاڭ  فورماتسىيىسى ، خۇدا ، روھقا  ئوخشاش  تەبىئەتتىن  ھالقىغان  كۈچكە  ۋە  جەمئىيەتتىن  ھالقىغان  كۈچكە  بولغان  ئېتىقاد ، ‹‹ شۇنداقلا  كىشىلەرنىڭ  كۈندىلىك  تۇرمۇشىنى  ئورۇنلاشتۇرىدىغان  تاشقى  كۈچنىڭ  كىشىلەرنىڭ  كاللىسىدىكى  خىيالى  ئىنكاسى ›› نى  كۆرسىتىدۇ . e.Q K%  
Pge}xKT  
rZCAj  
R~c vml  
2. دەخلى - تەرۇز  قىلىدىغان  نىشانى  ئوخشىمايدۇ I)/7M}t`  
9^*YYK}%  
ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  دەخلى - تەرۇز  قىلىش  جىنايىتىنىڭ  دەخلى - تەرۇز  قىلىدىغان   نىشانى  ئاز  سانلىق  مىللەت  خەلقىنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىنى  ئۆز  ئىچىگە  ئالمايدۇ . پۇقرالارنى  دىننىي  ئېتىقاد  ئەركىنلىكىدىن  قانۇنسىز  مەھرۇم  قىلىش  جىنايىتىنىڭ  دەخلى - تەرۇز  قىلىدىغان  نىشانى  ئاز  سانلىق  مىللەت  پۇقراسى  بولسىمۇ، خەنزۇ  پۇقراسى  بولسىمۇ  بولىۋېردۇ . 8!`.%)- 4  
Zgf||,  
?-&D'  
!*
.nR(>d  
3. جىنايەتنىڭ  جىنايەتنىڭ  ئوبيېكتىپ  جەھەتتىكى  مۇھىم  شەرتى  ئوخشىمايدۇ . d3J_IW+8R$  
>}(*s^!k  
  پۇقرالارنىڭ  دىننىي  ئېتىقاد  ئەركىنلىكىدىن  قانۇنسىز  مەھرۇم  قىلىش  جىنايىتى  ئوبيېكتىپ  جەھەتتە  قانۇنلاردىكى  بەلگىلىمىلەرگە  خىلاپ  قىلىپ ، زورلۇق  ئىشلىتىش ، تەھدىت  سېلىش  ياكى  باشقا  مەجبۇرلاش  ۋاستىسىنى  قوللىنىپ ، بەزى  كىشىلەرنىڭ  دىنغا  ئېتىقاد  قىلىش ، دىننىي  تەشكىلاتقا  قاتنىشىشىنى  توسۇش ، ياكى  ئۇلارنى  دىندىن  ۋاز  كېچىشكە ، دىننىي  تەشكىلاتتىن  چېكىنىپ  چىقىشقا  مەجبۇرلاش؛ دىنغا  ئېتىقاد  قىلمايدىغانلارنى  دىنغا  ئېتىقاد  قىلىشقا  مەجبۇرلاش  ياكى  يوقۇرقى  ئۇسۇللار  بىلەن  دىننىي  پائالىيەتلەرگە  بۇزغۇنچىلىق  قىلىش  قاتارلىقلاردا  ئىپادىلىنىدۇ . ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  دەخلى - تەرۇز  قىلىش  جىنايىتى  ئوبيېكتىپ  جەھەتتە  ئاساسلىق  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  مەجبۇرلاش  ۋاستىسى  بىلەن  بۇزغۇنچىلىق  قىلغان  قىلمىشلاردا  ئىپادىلىنىدۇ . بۇنىڭدىن  باشقا ، ئادەتتە  ئىككىلا  جىنايى  قىلمىشنىڭ  يۈز  بېرىدىغان  جايىمۇ  كۆپ  ھاللاردا  ئوخشىمايدۇ . جۈملىدىن  پۇقرالارنى  دىننىي  ئېتىقاد  ئەركىنلىكىدىن  قانۇنسىز  مەھرۇم  قىلىش  جىنايىتى  كۆپىنچە  ئىبادەتخانا ، بۇتخانا  ياكى  باشقا  دىننىي  پائالىيەت  سورۇنلىرىدا  يۈز  بەرسە ، ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  دەخلى - تەرۇز  قىلىش  جىنايىتى  بۇنداق  سورۇنلاردا  بەك  ئاز  يۈز  بېرىدۇ . Zd/~ *ZA  
!fjU?_[S  
_rh.z_a7w  
a8P6-)W  
4. سوبيېكتىپ  جەھەتتىكى  قەستەنلىكنىڭ  مەزمۇنى  ئوخشىمايدۇ . W/X;|m`  
fT~<C{  
ئىككىلا  جىنايەت  قەستەنلىكتىن  شەكىللەنسىمۇ ، ئۇلارنىڭ  قەستەنلىكىنىڭ  مەزمۇنى  ئوخشىمايدۇ . ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  دەخلى - تەرۇز  قىلىش  جىنايىتى  سوبيېكتىپ  جەھەتتە  قىلمىش  سادىر  قىلغۇچىنىڭ  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆزلىرىنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىنى  ساقلاپ  قېلىش  ۋە  ئۆزگەرتىش  ئەركىنلىكىنىڭ  بارلىقى ، ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىنىڭ  قانۇن  تەرىپىدىن  قوغدۇلىدىغانلىقىنى  بىلىپ  تۇرۇپ ، قانۇنسىز  ۋاستىلار  بىلەن  ئۇلارنى  ئۆرپ - ئادىتىنى  ئۆزگەرتىشكە  مەجبۇرلاش ياكى  ئۆرپ - ئادىتىگە  ئارلىشىش  ۋە  بۇزغۇنچىلىق  قىلىشتا  ئىپادىلىنىدۇ .سىياسى  سەۋيىسى  تۆۋەن  بولغان  ياكى  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىنى  بىلمىگەنلىكتىن  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  دەخلى - تەرۇز  قىلغانلارنى  بۇ  جىنايەت  بۇيىچە  بىر  تەرەپ  قىلىشقا  بولمايدۇ . ئەمما  ئۇلارغا  مەمۇرى  جازا  ياكى  تەنقىدى - تەربىيە  بېرىلسە  بولىدۇ .ئالايلۇق ، بەزى  مىللەتلەرنىڭ ‹‹ ئېلىپ  قېچىپ  نىكاھلىنىش ›› ئادىتىنى  بىلمىگەنلىكتىن ، بۇنى  توسۇش ، ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  نەزىر - چىراق  ئۆتكۈزۈش  ئادىتىنى  بىلمىگەنلىكتىن، ئۇنى  فىئۇدال  خوراپاتلىق  دەپ  قاراپ  بىكار  قىلىۋېتىش  قاتارلىقلار  مۇشۇنىڭ  جۈملىسىگە  كىرىدۇ . قىلمىش  سادىر  قىلغۇچى  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  دەخلى - تەرۇز  قىلىشنى  مەلۇم  جىنايى  مەقسىدىنى  ئەمەلگە  ئاشۇرۇشنىڭ  ۋاستىسى  قىلغان  بولسا ، ئۇنىڭغا  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  دەخلى - تەرۇز  قىلىش  جىنايىتى  بېكىتمەي ، شۇ  قىلمىشتا  كۆزلىگەن  مەقسىتىگە  ئاساسەن  مۇناسىپ  جىنايەت  نامىنى  بېكىتىش  كېرەك . قىلمىش  سادىر  قىلغۇچى  جىنايەتنى ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئۆرپ - ئادىتىگە  دەخل  تەرۇز  قىلىش  مەقسىتىدە  ئۆتكۈزگەن  بولسىمۇ ، ئۇنىڭ  جىنايەت  ئۆتكۈزۈش  مۇددىئاسى  خىلمۇ  خىل  بولىدۇ ، بۇ  جىنايەت  بەزىدە  ئېغىر  ھالدا  چوڭ  خەنزۇچىلىقتىن  پەيدا  بولسا ، بەزىدە  فىئۇداللىق  ئىمتىياز  ئىدىيىسى  ئېغىر  بولغانلىقتىن  نۇپۇزىنى  پەش  قىلىشتىن  پەيدا  بولىدۇ ، بەزىدە  ئاز  سانلىق  مىللەتلەرنىڭ  ئىگىلىكىنى  راۋاجلاندۇرىشىغا  ياردەم  بېرىشتەك  ياخشى  مۇددىئادىن  پەيدا  بولىدۇ . جىنايەت  ئۆتكۈزۈش  مۇددىئاسىنىڭ  ئوخشاش   بولماسلىقى  جىنايەت  بىكىتىشكە  تەسىر  كۆرسىتەلمەيدىغان  بولسىمۇ ، بۇنى  جازا  ئۆلچىگەندە  ئويلىشىپ  كۆرۈشكە  بولىدۇ . ( ‹‹ جىنايى  ئىشلار  قانۇنىدىكى  ئوخشىشىپ  كېتىدىغان  جىنايەت  ناملىرى  ۋە  ئۇنىڭ  قوللىنىشى ›› ، جىلىن  خەلق  نەشرىياتى ، 2000- يىل  نەشرى ، 760 - بەتتىن 764 - بەتكىچە . ) F9hWB17u  
?FyA2q!  
1ARIZ;H  
y$rp1||lH  
<lVW;l7  
مەنبە : ئىچكى  خەۋپسىزلىك  قوغداش  ئورگانلىرى  بېجىرىدىغان ‹‹ 27  خىل  جىنايەت ›› دىگەن  كىتابتىن  ئېلىندى

بىزنڭ بۇ يەردە  ئۇنداق ئشلار ساماندەك،بىز ئاشۇ قانۇننى بىلمىگەندىكىن بىشىمىزغا مىنىىدىغان گەپ...

توغرا بۇنى ھەممە ئۇيغۇرغا  بىلدۇرشىمىز  كېرەك .... قانۇننى  كادىرلاغىلا  ياكى ساقچىلاغىلا چىقىرىپ بەرمىگەن  .......