«ئىچ سىرىڭنى ئاتاڭغىمۇ ئېيتما»
|P?*5xPB - «پۇقرالىق ھوقۇقى ھەققىدە ھېكايىلەر»نىڭ داۋامى
Wm v#:U A|{(/G2* I{=Qtnlb sc#qwQ# ئۇلار ئەر- خوتۇن بولۇپ ئون يىلغىچە پەرزەنتلىك بولالمىدى. بىر قىز بوۋاقنى بېقىۋالدى، بالىنى بەرگۈچى بىلەن بۇ سىرنى ئاشكارىلىماسلىققا كېلىشتى. قىز 16 ياشقا كىردى، بۇ سىر ئىزچىل يوشۇرۇلدى.
SQ+Gvq%Q ] yyTnL 2Y9 قوشنىسى بىلەن زىددىيەتلىشىپ قالدى، قوشنىسى ئۆچ ئالماقچى بولدى، ئاشكارا سورۇنلاردا ئېيتتى: ئۇنىڭ بالا تېپىش ئىقتىدارى يوق، ئاۋۇ قىزنى كوچىدىن تېپىۋالغان. قىز بۇ خەۋەرنى ئۇقتى، زەربە بولدى، ئۆگىنىشتە چېكىندى، چۈشكۈنلەشتى.
YKK*ER0 s_p!43\J سوت: بالا بېقىۋېلىش مەخپىيەتلىكى ئادەتتە پۇقرالارنىڭ شەخسىي سىر ھوقۇقى بولۇپ، قانۇن قوغدايدۇ، دېدى.
o}p n0KO, `N8O"UcoBo _Y m2/ 3! <I``&> ئانا ئۆي ئىشلىرىنى تۈگىتىپ كەچلىك تاماققا تۇتۇش قىلىۋاتاتتى. يولدىشى كاماندىروپكىغا چىقىپ كەتكەن، ئوغلى پايتەختتە ئوقۇۋاتقاچقا، ئۆيدە يالغۇز قالغانىدى، تۇيۇقسىز ئۆينىڭ تېلېفونى جىرىڭلاپ كەتتى.
%E;'ln4h&, ـ ۋەي، ياخشىمۇسىز، كىمنى ئىزدەيسىز؟
+&H4m=D-#a ـ ياخشىمۇ سىز، بۇ ئىليارنىڭ ئۆيىمۇ؟
$<[79al# ـ شۇنداق، ئۇ مېنىڭ ئوغلۇم، سىز كىم بولىسىز؟
I) HPO ,7 ـ ئانا‹‹ئىچكىرىدە ئوقۇۋاتقان ئوغلۇمنى ئىزدەپ ئۆيگە تېلېفون ئۇرغان كىمدۇ؟›› دېگەنلەرنى خىيالىدىن ئۆتكۈزۈپ سەل جىددىيلەشتى.
e&>2n ـ مەن ئۇنىڭ سىنىپ مۇدىرى، ئوغلىڭىز بېيجىڭ xxئۇنىۋېرسىتېتى ئىنگلىز تىلى كەسپى 2007 – يىللىق 2 – سىنىپنىڭ ئوقۇغۇچىسى، شۇنداققۇ؟
bW +:C5' ـ شۇنداق.
iH'p>s5L ـ ئوغلىڭىز قاتناش ۋەقەسىگە ئۇچرىدى، ھازىر دوختۇرخانىدا جىددىي قۇتقۇزۇلۇۋاتىدۇ. دوختۇرلارنىڭ دېيىشىچە، بىر پۇتىنى ساقلاپ قېلىش ئىمكانىيىتى بولماپتۇ، ئۇ ھازىرغىچە ھوشسىز ياتىدۇ. سىز دەرھال مەن دەپ بەرگەن كارتىغا 30مىڭ يۈەن سېلىۋەتسىڭىز، دوختۇرخانىنىڭ رەسمىيەتلىرىنى ۋاقتىدا بېجىرىۋەتكەن بولساق...
AQ^u ـ نېمە دېدىڭىز، مېنىڭ ئوغلۇم...
cm +P]8o%{ ئانا گېپىنى داۋاملاشتۇرالمىدى، پۇتلىرى لاسسىدە بوشاپ، يەرگە ئولتۇرۇپلا قالدى. ئۆينىڭ تېلېفونى 2 – قېتىم جىرىڭلىغىچە، ئۇ ئېسىنى يىغالمىغانىدى. ئۇ تەستە، ئورنىدىن تۇرۇپ تىترىگەن قوللىرى بىلەن تېلېفون تۇرۇپكىسىنى يەنە بىر قېتىم ئالدى.
MnHNjsO# ـ ۋەي...
iN.n8MN=I ـ ياخشىمۇسىز، مەن بېيجىڭ شەھەرلىكxx دوختۇرخانىنىڭ دوختۇرى، ئوغلىڭىز ئىليارنى مەن مەسئۇل بولۇپ داۋالاۋاتىمەن. ئۇنىڭ ئەھۋالى ئېغىر، دەرھال ئۇنىڭ سىنىپ مۇدىرى بىلەن ئالاقىلىشىپ، دوختۇرخانىنىڭ رەسمىيەتلىرىنى بېجىرىۋەتكەن بولساڭلار...
)LCHy^' - ماقۇل، دوختۇر، ئوغلۇمنى قۇتقۇزۇۋالساڭلار، بىز ھازىرلا رەسمىيەت بېجىرەيلى.
lk =<A"^S بىچارە ئانىنىڭ پۈتۈن ئەس – يادى ئۆزىنىڭ ئارزۇلۇق ئوغلىدا قالغاچقا، ئىشنىڭ ئۇجۇر – بۇجۇرىنى سۈرۈشتۈرۈشكىمۇ ئۈلگۈرمىدى. ئۇ تاراملاپ ئېقىۋاتقان ياشلىرىنى سۈرتكىنىچە، ئۇ يەر، بۇ يەرنى ئىزدەپ، ئاران تەستە بانكا ئامانەت كارتىسىنى تاپتى. دەل شۇ چاغدا تېلېفون يەنە جىرىڭلىدى.
rS Ni@; ـ ياخشىمۇسىز، مەن ئوغلىڭىز ئىليارنىڭ سىنىپ مۇدىرى، مەن كارتا نومۇرىنى دەپ بېرەي، دەپ ئۇرغانىدىم...
2>59q$ | ئانا قارشى تەرەپ ئېيتىپ بەرگەن كارتا نومۇرىنى خاتىرىلەپ، بانكىغا قاراپ يۈگۈردى. ئاپتوكاسسانىڭ ئالدىغا كەلدىيۇ، كۆزلىرى قاراڭغۇلىشىپ، يول ئۈستىدىكى پەلەمپەيدە ئولتۇرۇپ قالدى. ئەسلىدىلا يۈرىكى ئاجىز بولغاچقا، دوستىغا تېلېفون قىلىپ، ياردەم سورىدى.
&,)&%Sg[ دوستى كەلدى، ئۇمۇشۇنداق ئالدامچىلىقلار توغرىسىدا بۇرۇنمۇ ھەرخىل ھېكايىلەرنى ئاڭلىغاچقا، ئالدى بىلەن ئانىنىڭ كەيپىياتىنى تۇراقلاشتۇرۇپ، ئاندىن ئىليارغا تېلېفون قىلدى. ئىليار خاتىرجەم ھالدا تېلېفوننى ئالدى. بولغان ئىشلارنى ئۇنىڭغا بىرەر قۇر چۈشەندۈرۈپ، ئىليارنىڭ مەكتەپ كۇتۇپخانىسىدا ئۆگىنىش قىلىۋاتقانلىقىنى، بايىقى ئىشلارنىڭ ئالدامچىلىق ئىكەنلىكىنى ئېيتتى.
5E< kwi @KUWxFak Z #m+ObHK1 9Gz=lc[!7 ئالدامچىلار شەخسىي ئۇچۇرىمىزغا قانداق ئېرىشىدىغاندۇ؟ شەخسىي ئۇچۇرىمىزنى زادى كىملەر ئاشكارىلاۋاتىدۇ؟
{f p[BF a-J.B.A$Z/ تۇرمۇشىمىزدا نۇرغۇن ئانكىتلارغا شەخسىي ئۇچۇرلىرىمىزنى توشقۇزۇپ تۇرىمىز. مەسىلەن، سودا – سارايلارنىڭ ئەزالىق كارتىسىنى بېجىرگەندە ئانكىت توشقۇزىمىز، ئۇنىڭغا كىملىك نومۇرىمىز، ئۆيىمىزنىڭ ئادرېسى، تېلېفون نومۇرىمىز، تۇغۇلغان ۋاقتىمىز، ھەتتا خىزمەت ئورۇنلىرىمىزدىن تارتىپ تەپسىلىي توشقۇزىمىز. شۇنىڭ بىلەن تۈگىمەس – پۈتمەس مال سېتىش ئېلانلىرى تېلېفونلىرىمىزنى ئاۋارە قىلىپلا تۇرىدۇ. بىز بۇنداق تۈگىمەس ئېلانلاردىن قاقشايمىز – يۇ، بۇ ئۇچۇرلارنىڭ قانداق قىلىپ بىزگە كېلىۋاتقانلىقىنى نەزەردىن ساقىت قىلىپ قويىمىز. كۆپىنچە ئەھۋالدا، ئۆزىمىز بىلىپ – بىلمەيلا شەخسىي ئۇچۇرىمىزنى ئۆزىمىز ئاشكارىلاپ قويىمىز. شەخسىي ئۇچۇرىمىزنى توشقۇزۇشقا توغرا كەلگەندە، شۇ مەزمۇنلارنى يېزىشنىڭ زۆرۈرىيىتى بارمۇ يوق؟ دېگەنلەرنى سوغۇققانلىق بىلەن ئويلاپ كۆرمەيمىز. شۇنىڭ بىلەن ئۇ ئاسانلا باشقىلارنىڭ پايدىلىنىش قورالى بولۇپ قالىدۇ.
{(?4!rh شەخسىي ئۇچۇر بىر ئادەمنىڭ مۇھىم مەخپىيىتى. ئۇنى ئۇچۇر ئىگىسى ئالدى بىلەن ياخشى قوغدىشى كېرەك. شۇنداق قىلغاندىلا، شەخسىي ئۇچۇردىن پايدىلىنىپ كېتىدىغان ئالدامچىلىقلاردىن، تېخىمۇ ئېغىر ئاقىۋەتلەردىن ساقلانغىلى بولىدۇ.
'}#9)}x! p{dj~ &v S$X Sei_q گەرچە دۆلىتىمىز قانۇنلىرىدا شەخسىي سىر ھوقۇقىنىڭ دائىرىسى توغرىسىدا ئېنىق بەلگىلىمە بولمىسىمۇ، باشقىلار خالىغانچە ئاشكارىلاشقا بولمايدىغان، شۇنداقلا پۇقرالار باشقىلارنىڭ بىلىپ قېلىشىنى خالىمايدىغان ئەڭ ئەقەللىي سىر ھوقۇقى ئىكەنلىكىنى جەزملەشتۈرەلەيمىز.
11;zNjD| Y`wSv NU چوڭلارنىڭمۇ، بالىلارنىڭمۇ شەخسىي سىر ھوقۇقى بولىدۇ .
Ny)X+2Ae El"Q'(:/U ھەر قانداق ئادەمنىڭ خۇسۇسىي تۇرمۇشىغا، ئائىلىسىگە، تۇرالغۇ جايىغا ۋە خەت-ئالاقىسىگە خالىغانچە ئارىلىشىۋېلىشقا بولمايدۇ، ئۇنىڭ شەنى ۋە شۆھرىتىگە ھۇجۇم قىلىشقا بولمايدۇ. بۇنداق ئارىلىشىشتىن ياكى ھۇجۇمدىن ساقلىنىش ئۈچۈن، ھەممە ئادەم قانۇننىڭ قوغدىشىدىن بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلۇق.
lsNd_ 7k \Y}8S/] باشقىلارنىڭ رۇخسىتىسىز باشقىلارنىڭ شەخسىي سىر ماتېرىياللىرىنى ئۆز مەيلىچە ئاشكارىلىۋەتكەن ياكى يازما، ئاغزاكى شەكىلدە باشقىلارنىڭ شەخسىي سىرىنى ئاشكارىلىۋېتىپ، باشقىلارنىڭ نام– شۆھرەت ھوقۇقىنى زىيانغا ئۇچراتقانلار باشقىلارنىڭ نام – شۆھرەت ھوقۇقىغا دەخلى – تەرۇز قىلغانلىق بولىدۇ.
hP&B t L_iFt! شەخسىي سىر ئاشكارىلانسا، شۇ كىشىنىڭ جىسمانىي بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يېتىدۇ. ھازىرقى جەمئىيەتتە شەخسىي ئۇچۇردا پۇقرالارنىڭ ئادەتتىكى كىشىلىك قەدىر – قىممىتى نامايان بولىدۇ، ئۇنىڭ مۇناسىپ ئىقتىسادىي قىممىتى بار، مۇبادا باشقىلار شەخسىي ئۇچۇردىن قانۇنسىز پايدىلانسا، پۇقرالارنىڭ ئىززەت – ئابرۇيى ۋە باشقا قانۇنىي مەنپەئەتى خەۋپكە ئۇچرايدۇ.
~61v5@ .#pU=v#/[ ئېلىمىزنىڭ ‹‹جىنايى ئىشلار قانۇنى››دا: دۆلەت ئورگانلىرى ياكى پۇل مۇئامىلە، تېلېگراف، قاتناش، مائارىپ، داۋالاش قاتارلىق ئورۇنلاردىكى خادىملار ئىدارىسىدا مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىش ياكى مۇلازىمەت قىلىش جەريانىدا ئېرىشكەن پۇقرالارنىڭ شەخسىي ئۇچۇرىنى دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسىگە خىلاپلىق قىلىپ باشقىلارغا ساتسا ياكى ئۇنىڭ بىلەن باشقىلارنى تەمىنلىسە، قىلمىشى ئېغىرلىرىغا ئۈچ يىلدىن تۆۋەن مۇددەتلىك قاماق جازاسى بېرىلىدۇ ياكى تۇتۇپ تۇرۇپ ئەمگەككە سېلىنىدۇ، قوشۇمچە جازا بېرىلىدۇ ۋە ياكى ئايرىم جازا بېرىلىپ جەرىمانە قويۇلىدۇ، دەپ بەلگىلەنگەن.
R{T$[ $6S h 9W^[ 6 نامايىش ۋەتەن ئۈچۈن
b;UJ 88 ئالدىنقى ئەسىرنىڭ ئاخىرقى يىللىرى ناتۇ جۇڭگونىڭ يۈگۈسلاۋىيەدىكى ئەلچىخانىسىنى پارتلىتىۋەتتى. نۇرغۇن ۋەتەنپەرۋەر ئوقۇغۇچىلار قاتتىق غەزەپلەندى. مەلۇم ئۇنىۋېرسىتېتنىڭ ئىككى ئوقۇغۇچىسى ساۋاقداشلىرىنى قوزغاپ شەھەرنىڭ چوڭ كوچىسىغا چىقىپ نامايىش قىلىپ، ئامېرىكا جاھانگىرلىكىگە قاتتىق ئېتىراز بىلدۈرمەكچى بولدى. پىلان تۈزۈلدى، نامايىشنى قاچان باشلاش، قايسى يوللار بىلەن مېڭىش ئېنىق بولدى، ساۋاقداشلىرى سەپەرۋەر قىلىندى.
12LL48bi U4B( #2' مەكتەپ رەھبەرلىرى پىلاندىن خەۋەر تاپتى، ئىككى ئوقۇغۇچىنى جىددىي چاقىرىپ تەربىيە قىلدى، پىلانىڭلاردىن ۋاز كېچىڭلار، دېدى. ئوقۇغۇچىلار ئېيتتى: بىزنىڭ نامايىش قىلىشىمىز ۋەتەن ئۈچۈندۇر، نامايىش ئارقىلىق ۋەتەنپەرۋەرلىكنى نامايان قىلىشمۇ گۇناھ بولامدۇ؟
@;RXLq/8 ^J;bso` رەھبەرلەر ئېيتتى: ۋەتەنپەرۋەرلىك گۇناھ ئەمەس. نامايىش قىلىش ئەركىنلىكىڭلار بار، لېكىن، نامايىش قىلىشتىن بۇرۇن ج خ ئورگىنىغا ئىلتىماس سۇنۇپ ئىجازەت ئېلىشىڭلار كېرەك، نامايىشنى قاچان باشلاپ، قاچان ئاخىرلاشتۇرىسىلەر، قايسى يولدا ماڭىسىلەر، قانچە ئادەم قاتنىشىسىلەر، قانداق شۇئارلارنى توۋلايسىلەر، بۇلارنى ئالدىن دوكلات قىلىپ ئىجازەت ئالمىساڭلار، نامايىش قانۇنسىز بولىدۇ.
~Jz6O U*z يىغىلىش ئۆتكۈزۈش، تەشكىلاتلارغا ئۇيۇشۇش، نامايىش قىلىش، كۈچ كۆرسىتىش ئەركىنلىكى پۇقرالارنىڭ ئاساسىي ھەق-ھوقۇقلىرىدۇر. بىر ئادەمنىڭ كۈچى چەكلىك بولىدۇ، «كۆپنىڭ كۈچى كۆپ». كىشىلەر ئۆزىنىڭ تەلەپ-پىكىرلىرىنى، نارازىلىق-شىكايەتلىرىنى ئەنە شۇنداق زوراۋانلىق تۈسىنى ئالمىغان شەكىللەر بىلەن ئىپادىلەيدۇ، دېموكراتىيە ھوقۇقىنى نامايان قىلىدۇ. پۇقرالارنىڭ يىغىلىش ئۆتكۈزۈش، تەشكىلاتلارغا ئۇيۇشۇش، نامايىش قىلىش، كۈچ كۆرسىتىش ھوقۇقلىرى كاپالەتلەندۈرۈلمىگەن ئەللەردە ھۆكۈمەت بىلەن پۇقرا ئوتتۇرىسىدا قارشىلىق كۈچەيگەن، جەمئىيەت دىكتاتۇرا ئارقىلىق ئىدارە قىلىنغان، ئاۋام-پۇقرا دەردىنى ئىچىگە يۇتۇپ يۈرگەن بولىدۇ.
/I0%Z+`= d-dEQKI?; 6,{$J WI-1)1t ئابلاجان تۇردى تەييارلىغان.
jtc]>]6i v^ V itLC ئوكيان تورىدىن ئېلىندى 
