M ]W'>g)G فىرانك پادىشاھلىقىنىڭ ئېمپىراتورى - چارلىمان
i)P.Omr
بۈيۈك پادىشاھ چارلىماننىڭ ئاتىسى ئەسلى فىرانك پادىشاھلىقىنىڭ باش ۋەزىرى ئىدى ، رىم پاپاسى ۋە دىنىي جەمىئىيەتنىڭ قوللىشى ئارقىسىدا، خانلىق تەختنى تارتىۋالغان ئىدى. چارلىمان ئاتىسىنىڭ خانلىق تەختىگە ۋارىسلىق قىلىشى بىلەن فىرانك پادىشاھلىقى كەڭ كۆلەملىك زېمىن كېڭەيمىچىلىك قىلىشقا باشلىدى . ئۇنىڭ بىر ئۆمۈرلۈك زېھنى كۈچى ۋە جىسمانىي قۇۋۋىتى ، ئاساسەن جەڭگاھتا ئۆتكەنىدى. EXg\a#4['
مىلادىيە 778-يىلى، چارلىمان چوڭ قوشۇننى باشلاپ، بېليۇنۇس تاغ تىزمىلىرىدىن ھالقىپ ئۆتۈپ ئسپانىيىگە تاجاۋۇز قىلىپ كىردى. ئەينى ۋاقىتتا ، شىمالىي ئافرىقىدىن كەلگەن ، مۇسۇلمان ئەرەبلەر قۇرغان ئۆمەۋىيلەر دۆلىتى بار ئىدى. {Q?AIp6u|
قۇچاقلاشما جەڭدە ئىككىلا تەرەپ قوشۇنى ئېغىر چىقىمدار بولدى. دەل مۇشۇ پەيتتە ئۆمەۋىيلەر دۆلىتى ئۇرۇشنى توختىتىپ سۈلھىلىشىشنى ئوتتۇرىغا قويدى، فىرانك قوشۇنىدىكى بىر قىسىم ئەلەمدار -قەلەمدارلارمۇ سۈلھىلىشىش تەلىپىنى ماقۇل كۆردى. بىراق چارلىماننىڭ جىيەن ئوغلى روللاند ئىزچىل قارشى تۇرۇپ كەلدى، بۇلۇپمۇ سۈلھىلىشىش تەرەپدارى بولغان كانرونغا قارشى تۇراتتى. لېكىن رېئال ۋەزىيەت ئۆزلىرىگە پايدىسىز بولغاچقا ، چارلىمان يەنىلا روللاندنىڭ قارشىلىقغا قارىماي كانروننى ئەلچى قىلىپ ئۆمەۋىيلەر سۈلھىلىشىشكە ئەۋەتتى. كۆڭلىدە روللاندقا ۋە فىرانكلارغا قاتتىق ئاداۋىتى بار كانرون سۈلھىيلىشىش ۋاقتىنى قەستەن كەينىگە سۈردى ھەمدە ئۆمەۋىيلەر بىلەن روللاندقا زىيانكەشلىك قىلىدىغان بىر قاتار كىلشىملەرنى ئىمزالىىدى. T5&jpP`M
سۈلھىي كىلشىمى ئۇتۇقلۇق بولغاندىن كىيىن ، چارلىمان چوڭ قوشۇننى باشلاپ دۆلىتىگە قايتىشقا تەييارلاندى، روللاند ئارقا سەپنى قوغداشقا مەسئۇل قىلىندى. بۇ چاغدا ئۆمەۋىيلەر خەلىپىسى بىر كۈچلۈك ئالغىنچى قوشۇننى بىليۇنۇس تېغىدىكى ساۋار جىلغىسىنىڭ ئىككى يېقىغا بۆكتۈرمە قىلىپ ئورۇنلاشتۇردى. قاش قارايغان پەيتتە، روللاندنىڭ ئارقا سەپ قوغداش قوشۇنى تاغ ئېغىزىدىن ئۆتۈۋاتقاندا، ئۆمەۋىيلەر قوشۇنى تۇن قاراڭغۇسىدىن پايدىلىنىپ تاغ جىلغىسىغا ئۇشتۇمتۇت ھۇجۇم قىلىپ، روللاندنىڭ قىسمىنى قورشىۋالدى. ]v@#3,BV
چارلىمان بۇنىڭدىن خەۋەر تېپېپ ياردەمچى قوشۇننى باشلاپ كەلگەندە، روللاند ۋە ئۇنىڭ ھەمراھلىرى ئاللىبۇرۇنلا جەڭدە ئۆلگەنىدى، بۇ ئىش چارلىماننى قاتتىق ئازابقا مۇپتىلا قىلدى، دەرھال ئاسىي كانروننى قوغلاپ ئۆلتۈرۈشكە قوشۇن ئەۋەتتى. 4aGV1u+4
23يىلدىن كىيىن ، چارلىمان يەنە بىر قېتىم بېليۇنۇس تاغلىرىدىن ھالقىپ ئۆتۈپ، ئەندۇلۇسىيە(ئىسپانىيە، پورتۇگالىيە) نى بويسۇندۇردى. 7am ._K
مىلادىيە 800-يىلى روژدېستۋو بايرىمى كېچىسى، رىم سان-پېتىر چىركاۋىنىڭ نۇرغۇنلىغان شاملىرى لاۋۇلداپ پۈتكۈل جاھاننى يۇرىتىۋىتكەنىدى. زەپەرلىك مۇزىكا ئىچىدە، ئاجايىپ بەستلىك ۋە ھەيۋەتلىك بىر پادىشاھ ئېگىز پەشتاقتا تۇرۇپ ئىنجىل تىلاۋەت قىلىۋاتاتتى. ox] LlR K
تۇيۇقسىز يان تەرەپتە تۇرغان رىم پاپاسى بىر ئالتۇن تاجنى ئېلىپ چارلىماننىڭ بېشىغا كېيگۈزۈپ قويدى، شۇنداقلا قولىدىكى جازا كالتىكىنى ئېگىز كۆتۈرۈپ ، ھەيۋەت بىلەن : «تەڭرى بۈيۈك پادىشاھ چارلىمانغا مەڭگۈ شەرەپ ئاتا قىلغاي، ئۇنىڭغا ئۇنىڭغا ئۇزۇن ئۆمۈر ۋە مەڭگۈلۈك غەلبە ئاتا قىلغاي» دىيىشى بىلەن تەڭلا باشقا مۇرىت ۋە مۇخلىسلارمۇ : «ياشسۇن! ياشسۇن!» دەپ توۋلاپ پۈتكۈل چىركاۋنى چاڭ كەلتۈرىۋەتتى. q"'^W<i
پادىشاھ كەينىگە بۇرۇلۇپ ئۆزىنى ئالقشلاۋاتقان شۇنچە كۆپ خەلقنى كۆرۈپ، يۈزىدە مەمنۇنىيەت كۈلكىسى جىلۋە قىلدى. ئۆزىنىڭ پۈتۈن زېھنى-قۇۋۋىتىنى سەرپ قىلىپ، قان-كېچىپ جەڭ قىلغان بۇ پادىشاھ ئاخىرى زەپەر قۇچقان كۈننى كۆرەلىدى. /sH3Rk.>
ئېمپىراتور چارلىمان پۈتكۈل ئۆمرىدە 50 مەيدان ئۇرۇش قىلغان، ئۇنىڭ باشقۇرۇشىدىكى زېمىن بارا-بارا كېڭىيىپ ، ئەڭ ئاخىرىدا غەربىي ياۋروپانىڭ زومىگىرى بولۇپ قالغان.
