لوقمان ھېكىمنىڭ 100 ھېكمىتى
1. ھەي پەرزەنتىم، ئۇلۇغ ۋە قۇدرەتلىك ياراتقۇچىنى تونۇغىن.
2. بىرىگە نەسىھەت قىلساڭ ، ئۇنىڭغا ئاۋال ئۆزەڭ ئەمەل قىل.
3. سۆزىنى ئۆز ئەھۋالىڭغا بېقىپ قىل.
4.ئادەملەرنىڭ قەدرىنى بىل.
5.ھەممىنىڭ ھەق-ھوقوقىنى چۈشەن.
6.سىرىڭنى مەخپىي تۇت.
7.دوستىنى قىيىن كۈندە سىنا.
8.دوستىنى پايدا ۋە زىيان ئالدىدا سىنا.
9.رەزىل ۋە نادەن ئادەملەردىن يىراق بول.
10.دانا ۋە زېرەق ئادەمنى دوست قىلىپ تاللا.
11.ياخشى ئىشقا قاتتىق بېرىل.
12.ئايالغا قاتتىق ئىشىنىپ كەتمە.
13.ساپ دىل ۋە دانا كىشلەر بىلەن مەسلىھەت قىل.
14.سۆزنى دەلىل-ئىسپات بىلەن سۆزلە.
15.ياشلىقنى غەنىيمەت بىل.
16.ياشلىقىڭدا ئىككىلا دۇنيانىڭ ئىشىنى قىل.
17.دوست-بۇرادەرلىرىڭنى ئەزىز بىل.
18.دوست ۋە دۇشمىنىڭگە يۈزۈڭنى ئۇچۇق توت.
19.ئاتا - ئانىنى غەنىيمەت بىل.
20ئۇستازنى ئاتاڭدىن ئەزىز بىل.
21.خىراجەتنى كىرىمگە قاراپ قىل.
22.ھەر قانداق ئىشتا خالىس يول تۇت.
23.ئالىيجانابلىقنى ئۆزەڭگە شۇئار قىل.
24.مېھماننىڭ خىزمىتىنى قائىدە بۇيىچە قىل.
25.بىرىنىڭ ئۆيىگە كىرگەندە، كۆز ۋە تىلىڭغا ئېھتىيات قىل.
26.كىيىمىڭنى ۋە بەدىنىڭنى پاكىز تۇت.
27.جامائەت (كۆپچىلىك) بىلەن ھەمدەرت بول.
28.پەرزەنتىڭگە ئىلىم - ئەدەب ئۆگەت.
29.ئىلاج بولسا، پەرزەنتىڭگە چەۋەندازلىق ۋە مەرگەنلىكنى ئۆگەت.
30. ئايغ كىيىمنى ئوڭ پۇتتىن باشلاپ كي، يېشىشنى سول پۇتتىن باشلا.
31.بىرى بىلەن ئىش قىلساڭ، شۇ ئادەمگە لايىق ئىش قىل.
32.كېچىسى گەپ قىلساڭ ئاستا مۇلايىم سۆزلە، كۈندۈزى گەپ قىلساڭ، ئەتراپىڭغا بېقىپ سۆزلە.
33.ئاز يېيىش ۋە ئاز سۆزلەشنى ئادەت قىل.
34.ئۆزەڭگە ياقمىغان نەرسىنى ئۆزگىگىمۇ راۋا كۆرمە.
35.ئاۋال ئويلاپ، چارە - تەدبىر تېپىپ ئىش قىل.
36ئوقۇماي ئۇستازلىق قىلما.
37.خوتۇن ۋە بالىغا سىر ئېيىتما.
38.باشقىلاردىن ياخشلىقنى تەمە قىلما.
39پەسكەش ئادەمدىن ۋاپا كۈتمە.
بېيىت:
ئادەمدە بار تومۇر ئۈچيۈز ئاتمىش،
ئۇلاردىن بىرىلا يامان ئىمىش.
40.ھەر قانداق ئىشتا بىپەرۋا بولما (ھەر قانداق ئىشتا بىغەملىك قىلما).
41.قىلىنمىغان ئىشنى قىلىنغان ھېسابلىما.
42.بۈگۈنكى ئىشنى ئەتىگە قالدۇرما.
43.ئۆزەڭدىن چوڭ كىشىگە چاقچاق قىلما.
44.ئۆزەڭدىن چوڭ كىشىگە دەيدىغان سۆزۈڭنى سوزما.
45.ئاممىغا (بۇلۇپمۇ ئاددىي كىشىلەرگە) يامان كۆرۈنمەسلىككە تىرىش.
46.ھاجەتمەن كىشىلەرنى نا ئۈمۈد قايتۇرما.
47.ئۆتكەن جېدەلنى ئەسلىمە.
48.باشقىلارنىڭ ياخشىلىقىنى ئۆز ياخشىلىقىڭ بىلەن ئارىلاشتۇرۇۋالما.
49.قېرىنداشنى (تۇققاننى) قېرىنداشتىن ئايرىما.
51.ياخشى ئادەمنى غەيۋەت بىلەن يادلىما.
52.پەقەت ئۆزەڭنىلا ئويلىما.
53.كۆپچىلىڭ ماڭغان بولسا، سەنمۇ ئۇلارغا ئەگەش.
54.برماقلىرىڭنى ئېغىز ۋە بۇرنىڭغا تەگكۈزمە.
55.ئادەملەرنىڭ ئالدىدا چىشىڭنى كوچىلىما.
56. ئاغزىڭ ۋە بۇرنىڭنىڭ سۈيىنى قاتتىق ئاۋاز بىلەن تاشلىما.
57.ئەسنىسەڭ قولۇڭ بىلەن ئاغزىڭنى ياپ.
58.ئادەملەرگە قاراپ كېرىلمە.
59.بارمىقىڭنى بۇرنىڭغا تىقما.
60.جىددىي سۆزنى چاقچاققا ئارىلاشتۇرۇپ سۆزلىمە.
61.بىرىنى بىرىنىڭ ئالدىدا خىجالەت قىلما.
62.قاش، كۆزۈڭ بىلەن ئىملاپ چېقىمچىلىق قىلما.
63.ئېيتقان سۆزنى تەكرارلىما.
64.باشقىلارنى بىمەنە كۈلدۈرۈشتىن ساقلان.
65.ئۆزەڭنى ۋە يېقىن دوستلىرىڭنى ئادەملەر ئالدىدا ماختىما.
66.ئۆزەڭنى ئاياللارغا ئوخشاش ياسىما.
67.بالىلىرىڭ نىمە دېسە، شۇنى قىلىۋەرمە.
68.تىلىڭنى ئايا.
69.سۆزلەۋېتىپ قولۇڭنى شىلتىمە.
70.ھەممە ئادەمنى ھۆرمەتلەشنى ئۇنتۇما.
71.ئىغۋاگەر ئادەم بىلەن سۆھبەتداش بولما.
72.ئۆلگەن ئادەمنى يامانلاش بىلەن يادلىما، ئۇنىڭ پايدىسى يوق.
73. ئىلاج بار بىرى بىلەن ئۇرۇشما ۋە ئادەۋەت ساقلىما.
74.باشقىلارنىڭ كۈچ - قۇدرىتىنى سىنىغۇچى بولما.
75. ئۇلاغلارنىڭ سىنىشىنى ياخشىلىق بىلەن يادىڭدا تۇت ۋە گۇمان قىلغۇچى بولما.
76.ئۆز نېنىڭنى باشقىلارنىڭ داستىخىنىدا يېمە.
77.ئىشتا ئالدىراقسانلىققا يول قويما.
78.مال - دۇنيا تاپىمەن دەپ ئۆزەڭنى قىيناپ يۈرمە.
79.كىمكى ئۆزىنى تونىمىسا، سەن ئۇنى تونۇ.
80. ئاچچىقىڭ كەلگەندە سۆزنى تاللاپ قىل.
81.ئېتىكىڭ بىلەن بۇرنىڭنى ئېرتما.
82.كۈن چىققۇچە ئۇخلىما.
83 ئادەملەردا ئالدىدا يالغۇز بىر نەرسە يېمە.
84.چوڭلارنىڭ ئالدىغا ئۈتۈۋېلىپ ماڭما.
85. باشقىلار سۆزلىشىۋاتقاندا، ئۇلارنىڭ سۆزىگە ئارلىشىۋالما.
86.بېشىڭنى ساڭگىلىتىپ ئولتۇرما.
87.كوچىدا ئوڭ - سولۇڭغا ئەلەڭلەپ قاراۋەرمە، ئۇدۇل مېڭىپ، يەرگە قاراپ يۈر.
88.ئىلاج بار ياۋداق ئۇلاغقا مىنمە. (دىمەك ئىگەرسىز ئات )
89.مېھمان ئالدىدا باشقا بىرىگە غەزەپلىنىپ زەھىرىڭنى چاچما.
90.مېھماننى ئىشقا بۇيرىما.
91.دىۋانە ۋە مەست ئادەم بىلەن سۆزلەشمە.
92.پايدا - زىيان قوغلىشىپ، ئابرۇيۇڭنى تۆكمە.
94. مەنمەنچى ۋە تەكەببۇر بولما.
95.ئادەملەرنىڭ ساڭا خۇشامەت قىلىشىدىن قاچ.
96. جېدەل ۋە پىتنىدىن يىراق تۇر.
97.پىچاقسىز، ئۈزۈكسىز ۋە پۇلسىز يۈرمە.
98.ئۆزەڭنى بەكمۇ خارقىلماسلىققا تىرىش.
99.ئۆزەڭنى كەمتەر ۋە تۆۋەن تۇت.
100 گۇناھتىن قورقۇش، خەلققە ئىنساپ قىلىش، ئۇلۇغلارغا خىزمەت ، كىچىكلەرگە شەپقەت، دەرۋىشلەرگە ساخاۋەت ، دوست ۋە ياشلارغا نەسىھەت قىلىش، دۇشمەنلەرگە تاقابىل تۇرۇش، جاھىللارنى جىملىق بىلەن يۇمشىتىش، ئالىملارغا ھۆرمەت قىلىش بىلەن ياشا، بېرەرىنىڭ مال - دۇنياسىغا تەمەگەرلىك بىلەن كۆز تىكمە.
يەنە لوقمان ھېكىم ئېيتىدۇ:
نەسىھەت توغرۇلۇق ئۈچ مىڭچە سۆز يازدىم، ئۈچ مىڭدىن ئۈچ ئېغىز سۆزنى تاللىۋالدىم. بۇ ئۈچىدىن ئىككىسىنى ئىسىڭدە ساقلا ۋە بىرىنى ئۇنتۇپ كەت، يەنى خۇدانى ۋە ئۆلۈمنىڭ ھەقلىقىنى يادىڭدا تۇت، باشقىلارغا قىلغان ياخشىلىقىڭنى ئۇنۇت.
يەنە ئېيتىدۇ.
جىملىقتا يەتتە خىل خاسىيەت بار:
1.ئۇ - زىبۇ زىنەتسىز گۇزەللىك؛
2.سەلتەنەتسىز ھەيۋە - قۇدرەت؛
3. مېھنەتسىز ئىبادەت ؛
4.سېپىلسىز قورغان؛
5. ئۆزرىدىن قۇتۇلۇش؛
6. پەرىشتىدەك ئازادلىق؛
7.ئەيىبلەردىن خالىيلىق
تەييارلىغۇچى: جاھان بىۋاپا
يوللىغان ۋاقتى 2013-5-20 21:22:30
