ئۇيغۇرچە ئىسىم ئىزدەش ئېلانى

sazanda

	يىقىندا تېلېۋىزور كۆرۈپتىپ بۇ ئىش دىققىتىمنى تارتتى ،بۇ ئۈرۈمچى تېلېۋىزىيە ئېستانسىنىڭ خەۋىرى ئىدى ،قارغاندا خەنزۇچىدىن تەرجىمە قىلىنغاندەك تۇرىدۇ ،يىقىندا بازارلاردا «كۆك چىش»لىق تېلېفۇن تىڭشىغۇچ كۆپ سېتىلىدى دەپ تەرجىمە قىلىنىپ ئوقۇلدى .بۇ ئۇقۇم ماڭا بەكلا غەلىتە تۇيۇلدى ،خۇددى كىشلەر قۇلقىغا چىش (ھالغا ،ئۈزۈك)ئىسىۋالغانداك .تەرجىمانمۇ بۇنى تەرجىمە قىلىشتا خلىلا قيىنالغانداك قىلىدۇ.دىمەك يىڭى كىرگەن سۆزلەرگە خەلق قۇبۇل قىلدىغان ،ئىسىم قۇيۇش بولۇپمۇ ،ئۇيغۇرچە ئىسىم قويۇش تەقەززاسى بار ئىكەن ،بولمىسا بۇ ئۇيغۇرچىسىنى تاپالماي ،بۇز زۇۋان بولۇشقا مەجبۇرى بولغۇدەكمىز .ئۇنداقتا بۇ ئىسمنى كىم قويىدۇ ؟ئىسىمنى قانداق قويغاندا كۆپچىلىك ئېتراپ قىلىدۇ ؟مۇشۇنداق بىر قاتار مەسىلىلەر كاللامدىن كەچتى .تىلى يىزىق كومىتىتى قۇيسا بولارمۇ ؟ھەي تاق جۇمۇ ،بۇ كومىتىىتا ئىشككە ۋە ئارقا سەپ خىزمىتى ئىشلەيدىغانلا ئۇيغۇرغۇ دەيمەن .ئۇلار ئسىم قويغان بىلەن كوپچىلىك قانچىلىك ئىتراپ قىلار ؟تۇيۇقسىز بىر ئىلھامغا كىلىپ ئۇندار دىگەن ئىسىمنى توردا قويغان ،دىمەك بىزنىڭ تور بەتلىرىمىز بۇ ئىشتا رولى خىلى چوڭ بولغۇداك .توردا ئادەم كۆپ ،بولۇپمۇ ئۆز ئانا تىلىغا كۈچ قوشۋاتقان زىيالىلار خىلى كۆپ دېمەك بۇ ئىشتا تور بىكەتلەر ئاۋاز قويۇش ۋە ئاخىرىدا بىكىتىش ئۇسۇلىدا ئىسىم قويدا بولغىدەك دەپ ئۇيلىدىم .كەچكىچە قۇرۇق شۇئار توۋلاپ ئولتۇرماي ئانا تىل ئۈچۈن ئازراقتىن بولسىمۇ كۈچ قۇشۇش ،مۇشۇ دەۋىردە ياشىغان بىزلەرنىڭ بۇرىچىمۇز ئىكەن ،ئەگەر بىزمۇ قىلمىساق ،يەنە بىر ئەۋلاتتىن كىيىن بۇززوۋانلارنىمۇ تاپقىلى بولمايدۇ ئەلۋەتتە. ئەمما بىشىمنى قاتۇردىغان بىر مەسىلە بىز  بىرسىمىزنىڭ گىپىنى بىرسىمىز ئىتراپ قىلىپ باقمىغان ،قۇسۇر چىقىرىشقا ئارانلا توردىغان تۇرساق  ،قانداقمۇ بىرلىككە كىلىپ بۇ ئىشنى مۇنبەر ۋە مىكرو بىلوگ ،ئۇندىداردا ۋوجۇتقا كەلتۇرەلەرمىز دەپ ئەندىشە قىلىپ قالدىم . ئامما بۇ ئشنى ھۇجۇتقا چىقىرىش ،تىلنىڭ ئىھتىياجى بولۇپ قاپتۇ ،تاما -تاما كول تولار دىگەن گەپ ،شۇڭا تورداشلارنىڭ ۋە تور بىكەت باشقۇررغۇچىلار بۇنى ئويلىشىپ باقسا ، يىڭىچە پىكىرلىرىنى ئاڭلاپ باقساق ؟ بۇنىڭغا تېخمۇ ئەپچىلى چارە چىقارمۇ دەپ مۇنازىرە قىلىشنى توغرا تاپتىم .ئەگەر بۇ سۆزلىرىم ئارتۇقچە دەپ ئويلىغانلار چولۇم ئىنكاس قايتۇرۇپ رەدىيە بەرمەن دىمەي باشقا تېمىلارنى كۆرۇپ تۇرساڭلارمۇ، ئۆتۇپ كەتسەڭلارمۇ بولىدۇ ئەلۋەتتە.

sazanda

	خالىد تورداشنىڭ ئىنكاسى :تېلۋۇزۇرلاردىمۇ مۇشۇ توغرىسىدا ئازدۇر كۆپتۇر گەپلەر بولۇندى، بىراق ‹ قىزىل كالا› ئىچىملىكىنى قايسى كۈنى ئېلاندا .خۇڭنىيۇ› دەۋاتىدۇ،  سىز  ئوتتۇرغا قويغان ‹ كۆك چىش › دىگەننىڭ مېنىڭچە بىرلىككە كەلگەن ئىسمى يوقمىكىن دەيمەن، بىراق قاراپ تۇرۇپ  ئۇيغۇرچە ئىسمى بار ئىچىمىلىكنىڭ نامىنى  ئۇيغۇرچە سۆزلەپ كېتىۋېتىپ باشقا تىلدا تەلەپپۇز قىلسا بۇنى نىمە دەيمىز؟؟؟؟؟؟؟؟ بۇ ئېلاننى بەرگەن ئورۇن ۋە شەخىسقۇ بۇنىڭغا دىققەت قىلمىسۇن، بىراق تېلۋېزىيە ئىستانسىدەك بىر ئورۇن دىققەت قىلمىسا بۇنىڭغا نىمە دىگۈلۈك ئەمدى؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ بۇ ئىشلارنى ئۇنداق ئاسان تۈزەتكىلى بولدىغىنىغا مېنىڭ كۆزۈم يەتمەيدۇ، بۇلۇپمۇ يېقىنقى بىر مەزگىل ئىچىدە،    تېما ئىگىسى ، تېمىغا مۇناسىۋەتسىز  سۆزلەپ سالدىم، خاپا بولمىغايسىز. سۇچى ناملىق تورداشنىڭ ئىنكاسى: "蓝牙"（Bluetoothنامىنىڭ كېلىپ چىقىشى ۋە ئاتىلىشىنى تارىخى سەۋەپلەرگە باغلاشقا توغرا كېلىدۇ.ھازىر مەيلى ئېنگلىزچە،خەنزۇچىدا بولسۇن بۇ خىل ئالاقە قورالىنى كۆك+چىش ئىككى سۆزنىڭ قوشۇلىشى بىلەن سۆز ياساپ ئىشلىتىۋاتىدۇ.دەرۋەقە ئۇيغۇرىچىدىمۇ بۇ يېڭى شەيئىنىڭ نامىنى قويۇشتا كۆپ تالاش-تارتىشلار بولۇنۇپ،ئاخىرىدا يەنىلا كۆكچىش دەپ ئاتاش قېلىپلاشتۇرۇلدى. مەزكۇر ئىسىمنى قويۇشتا ئېرىكسون،نوكىئا،ئېي بى ئەم،توشىبا،ئىنتېل قاتارلىق دۇنياۋى داڭلىق ئېلىكتىرون شېركىتى مەخسۇس يىغىلىش قىلىپ،بۇ ھەقتە سۆھبەت ئۆتكۈزگەن،ھەم بۇ خىل قولايلىق يېڭچە سىمسىز يوللاش تېخنىكىسىنىڭ پۈتكۈل دۇنيادا ئومۇملىشىشىنى ئۈمۈت قىلغان،ئىسىم قويۇشتا 10-ئەسىردىكى دانيە پادىشاھى  Harald Blatand نى خاتىرلەشنى مەقسەت قىلغانىكەن،Blatandسۆزى ئېنگلىزچىدە كۆك چىش دېگەنلىك بولۇپ،Haraldپادىشانىڭ لەقىمى ئىكەن،چۈنكى بۇ كىشى كۆك ئالۇچا يېيىشنى ياخشى كۆرىدىغان بولۇپ چىشى دائىم كۆك كۆرۈنىدىكەن،پادىشا بىر ئۆمۈر شىمالى ياۋروپادىكى دانىيە،نورۋىگىيە،شىۋېتسىيەنى بىرلەشتۈرۈشنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئۈچۈن كۈرەش قىلغان بولۇپ،ياۋروپالىقلارنىڭ بۇ كىشىگە ھۆرمىتى چوڭقۇركەن.يۇقۇرقى شىركەتلەر مەزكۇر تېخنىكىنى پۈتكۈل دۇنيادا ھەقسىز ئىشلىتىشنى تەشەببۇس قىلغان بولۇپ،خۇددى خارالد پادىشادەك پۈتكۈل دۇنيانىڭ يۈ كسەك بىرلىشىشىنى ئۈمۈت قىلىشىدكەن،شۇنىڭ بىلەن كۆكچىش دېگەن بۇ نام مۇشۇ قىسقا ئارىلىقتىكى سىمسىز يەتكۈزۈش تېخنىكىسىنىڭ ئىسمى بولۇپ قالغانىكەن.شۇڭا ئۇيغۇرلارمۇ مۇشۇ تارىخى ئارقا كۆرۈنۈشنى ئاساس قىلىپ كۆكچىش نامىنى قوللانغان!

suchi

	سىز ئوتتۇرغا قويغان  «كۆك چىش»ئاتالغۇسىنىنىڭ بېكىتىلىشدە مەلۇم تارىخى ئارقا كۆرۈنۈش بار بولۇپ،مەيلى ئېنگلىزچىدە بولسۇن ياكى خەنزۇچىدا بولسۇن ھەممىسىدە كۆك+چىش ئىككى ئىسمنى قوشۇش ئارقىلىق ئىسىم ياسالغان.ئەمدى «كۆك چىش»تېخنىكىسىگە كەلسەك،ھەممىمىزگە مەلۇم 90-يىللارنىڭ ئاخىرى،2000-يىللارنىڭ باشلىرىدا تېلېفون ئارا قىسقا ئارىلىقتا سىمسىز ھالدا كىچىك ھەجىملىك ھۆججەت يوللاش تېخنىكىسى بولۇپ،ھازىر  يېقىن ئارىلىقتا «كۆك چىش»نىڭ ۋاستىسى بىلەن تېلېفوندىكى   ئاۋاز ۋە ئاۋازلىق ھۆجەجەتلەرمۇ ماس قەدەمدە سىمسىز قويۇلۇدۇ،بۇ ئارقىلىق بىز تېلېفوننى ئېلىش قولايسىز ئەھۋالدا كۆكچىش ئارقىلىق بىمالال سۆزلىلىش،ئاڭلاش ئېلىپ بارالايمىز. بۇ ئىسىم نىمانداق غەلىتە قويۇلۇپ قالغان بولغىيتتى؟ئىسمى بىلەن بۇ خىل تېخنىكىنىڭ نىمە مۇناسىۋىتى بولسۇن؟ئۇيغۇرچە ئىسىم قويىدىغانلارمۇ تازىمۇ بىر،خەنقنىڭكىنى سۆزمۇ سۆز تەرجىمە قىلىپلا بولدى قىپتۇغۇ؟شۇنىڭ بىلەن يۇقارقى سازاندە بۇرادەردەك قاراشتا بولىدىغانلارنى ئەلبەتتە يوق دېگىلى بولمايدۇ،شەخسەن مەنمۇ بۇ ئىسمدىن غەلىتىلىك ھىس قىلغان ئىدىم.(يېرىمنى يوللاپ تۇراي بولمىسا ئۆچۈرلىدىكەن)

suchi

	داۋامى.... IBM,INTEL,NOKIA,TOSHIBA,ERICSSONشىركەتلىرى مۇشۇ خىل تېخنىكىنىڭ نامىنى نىمە دەپ ئاتاش توغرىسىدا مەخسۇس خەلقئارالىق يىغىن ئاچقان ۋە بۇھەقتە بايانات ئېلان قىلىپ،كۆكچىش تېخنىكىسىنى پۈتكۈل دۇنياغا ھەقسىز تارقىتىدىغانلىغىنى،ھەم مۇشۇنداق كۆرۈنمەس ۋاستە تېخنىكىسى ئارقىلىق دۇنيا خەلقىنىڭ ئۆزئارا ئالاقىنى كۈچەيتىپ ئىتتىپاقلىشىشىنى ئىلگىرى سۈرۈشنى ئۈمۈت قىلغان.ئىسىم تاللاشتا ئۇلار نۇرغۇن ئىزدىنىشلەردىن كېيىن كۆكچىش نامىنى بۇ تېخنىكىغا قويغان. سىەۋەبى مۇنداق:10-ئەسىردە دانيەدە  Harald Blatandئىسىملىك بىر پادىشاھ ئۆتكەنىكەن،بۇ ئادەم مېۋىلەرنىڭ ئىچىدە كۆكئالۇچا يېيىشنى بەكمۇ ياخشى كۆرگەنلىكتىن چىشى دائىم كۆك كۆرۈنىدىكەن،شۇ ۋاقىتلاردا ياۋروپالىقلار بۇ پادىشاھنى كۆكچىش پادىشاھ دەپ ئاتايدىكەن،ئۇنىڭ ئىسمىدىكى Blatandنىڭ مەنىسىمۇ ئېنگلىزىچدە كۆكچىش دېگەن مەنىنى بېرىدىكەن.پادىشاھ بىر ئۆمۈر شىمالى ياۋروپادىكى دانىيە،نورۋېگىيە ،شىۋېتسىيە قاتارلىق دۆلەتلەرنى بىرلەشتۈرۈش ئاخىرىدا ياۋروپانى بىرلەشتۈرۈش ئۈچۈن تىرىشقان ئىكەن،شۇڭا ياۋروپا تارىخىدا بۇ ئادەمنى ئالاھىدە تىلغا ئېلىشىدىكەن،بۇ كىشى 1000يىل بۇرۇنلا ھازىرقى ياۋروپالىقلار ئەمدى ئىشقا ئاشۇرغان ياۋروپانى بىرلەشتۈرۈش غايىسىنى ئويلاپ يەتكەن ئىكەن. دېمەك بۇ ئاددى ئەمما دەۋر بۆلگۈچ ئەھمىيەتكە ئىگە ئىجادىيەتكە دانىيە پادىشاھىنىڭ ئىسمىنى قويۇش خەلقئارالىق يىغىندا بەلگىلەنگەن،يەنى 1998يىلى مۇشۇ ئىسىم بىلەن دۇنيا مىقياسىدا ھەقسىز ئىشلىتىشنى ئېلان قىلغان،Harald Blatandنىڭ ئۇلۇغۋار غايىسى مەدھىيلىنىپ،پۈتكۈل دۇنيا خەلقىنىڭ ئاخىرقى ھېساپتا بىرلىشىشىنى ئۈمۈت قىلغان.

suchi

	شۇڭا ئۇيغۇر تىل-يېزىق مۇتەخەسىسلىرىمۇ مەزكۇر يېڭىلىققا ئىسىم قويۇشتا خەلقئارالىق تەشەببۇسقا ھۆرمەت قىلىشنى ئاساس قىلغان،ھەم باشقا دۆلەت ۋە مىللەتلەر بىلەن ئوخشاشلا كۆكچىش دەپ ئېلىشنى مۇۋاپىق كۆرگەن. لېكىن ئۇيغۇرچىدا يېڭى شەيئىلەرگە نام قويۇشتا كومپيوتېر-ئۇچۇر ساھەسىنى بايراقدار ساھە دېيىشكە ھەقلىقمىز،ئەگەر سىز ئۇيغۇر كومپيوتېر-ئۇچۇر ھەققىدىكى تور بېكەتلىرىگە كىرسىڭىز،ئالاقىدار ماتېرياللارنى كۆرسىڭىز،شۇنى بايقايسىزكى تولىمۇ جايىدا ئىلمى قويۇلغان ئىخچام ئۇيغۇرچە ئىسىملار نى كۆرىسىز،ھەم بەكمۇ سۆيۈنىسىز.بۇ ھەقتە http://www.alimahat.comتورىنى زىيارەت قىلىپ بېقىشڭىزنى تەۋسىيە قىلىمەن.

kunay

	دىگەنلەرگە نېمە دەپ ئىسىم قويساق ئىخچام بولار؟保温桶，减速带

suchi

	减速带دېگەن سۆزنى ئۈرۈمچى رادىئو ئىستانسىسىنىڭ قاتناش قىززىق لېنىيە پروگراممىسدا داقاق دەپ ئېلىۋاتىدۇ.بۇ سۆز مېنىڭچە ئاسان ئومۇملىشىپ كېتىشى مۈمكىن،ھىچكىممۇ سۈرئەت ئاستىلىتىش بەلبېغى دەپ ئاتاشنى ياخشى كۆرمەسلىگى مۈمكىن.

suchi

	保温桶دېگىنى ئەمەلىيەتتە چايداننىڭ چوڭى،ئىقتىدارى چاينى ئىسسىق ساقلاش،ئاممىۋى سورۇنلاردا كۆپ ئادەمنى چاي بىلەن تەمىنلەشكە ئىشلىتىلىدۇ،ئۇيغۇر تىلى ئىزاھاتلىق لۇغىتىدە قانداق چۈشەندۈردىكىن بىلمىدىم،لېكىن بىز قازاننىڭ چوڭىنى داشقازان دېگەن سۆز ياساش ئۇسۇلىمىز بويىچە،保温桶نى داشچايدان دەپ ئالساق مۇۋاپىق بولىدۇ دەپ قارايمەن. .بىز بەزىدە خەنزۇچە ئىسىملارنىڭ ياسىلىشىغا قاراپلا ئۇيغۇرچىدا خەتمۇ خەت تەرجىمە قىلىۋالىمىز،خەنزۇچە سۆز ياساش بىزنىڭكىگە ئوخشىمايدۇ،يەنى مەلۇم شەيئىگە ئىسىم قويغاندا ئۇنىڭ چۈشەندۈرلىشىنى قىسقارتىپ ئالىدۇ.مەسىلەن:保温桶دېگىنى 保持温度的水桶دېگەن چۈشەندۈرلىشىدىن كەلگەن.لېكىن بىزدە ئۇنداق قىسقارتىپ ئېلىش مۇۋاپىق بولمايدۇ،شۇڭا ھەرقانداق بىر يېڭى شەيئىنىڭ خەنزۇچىسىنى قويۇش بەكمۇ قولاي،ئالدىن بىلەن نىمىگە ئىشلىتىلىشى ياكى ئىقتىدارى بىر جۈملىگە يىغىنچاقلىنىپ،ئاخىرىدا شۇ سۆزلەر ئىچىدىن باش سۆزنى يىغسىلا تامام.

suchi

	يۇقۇردا دېيىلگەن 保温桶نىڭ كىچىك قاچا شەكلىدىكىمۇ بار بولۇپ، ئادەتتە يەككە كىشىلىك ئاش-تاماق توشۇشقا ئىشلىتىمىز،تۇرمۇشۇمىزدا ئىشلىتىلىشى بىرقەدەر كۆپ،لېكىن ئۇيغۇرچە ئاتىمايمىز،بوۋېنتوڭ دەپلا ئېلىۋېرىمىز.ئۇنداقتا كىچىگىنى نىمە دەپ ئاتىساق بولىدۇ؟ ياۋروپا تىللىرىدا كولېر دەپ ئېلىنىدىكەن،تۈركچىدە ۋەسوۋۇتۇچى دېيىلىدىكەن.ئۇيغۇرچىدا چايدان قاچا دەپ ئاتىغانلىرىنى ئاڭلىدىم.مېنىڭچە بولغاندا ئۇيغۇرچىدا قاچىلارنى قانداق ئاتاشقا نەزىرىمىزنى ئاغدۇرۇپ باقساق، تاماق ۋە يېمەك-ئىچمەكنى ۋاقىتلىق ھىم ساقلاشتا ئېغىزىدا تۇۋىقى بار،ئېلىپ يۈرۈشكە تولىمۇ ئەپچىل بولغان ياغاچ قاچا ئىشلىتىلىدۇ،ئۇنىڭ ئىسمى جام دەپ ئاتىلىدۇ،ئۇنداقتا بىز تاماق ئېلىپ يۈرۈشكە،قايناقسۇ ئېلىشكە ئىشلىتىدىغان 保温桶نى جامچايدان دېسەك مۇۋاپىقمىكەن؟! مەن خېلى ئويلىنىپ يۈرۈپ مۇشۇ ئىسىمنى ياساپ چىقتىم،كۆپچىلىك قانداق قارايدىكىن.

xaxbat

	«ئۈندىدار»دېگىنى 微信 نىڭ ئۇيغۇرچە ئاتالغۇسىما؟